1. Ifa eú alen án Hiop alapaaló an silei Jiowa?

 LEMANAWEN Hiop, a wor chókkewe a kan pwóppwóróus ngeniir, nge ar pwóppwóróusfengen me Jiowa Kot, ina ewe a kon amwarar seniir meinisin. Lón ar pwóróusfengen, Jiowa a ereni Hiop an epwe katol ekkóch ekkewe mettóch mi amwarar a fériiretá. Án Hiop féri ena, a tongeni álisi le silei úkúkún watteen án Jiowa tipachem me alapaaló an lúkúlúk pwe Jiowa a tongeni awora met néún kewe aramas ra osupwangan. Áwewe chék, Jiowa a áchchema ngeni Hiop pwe i a awora ngeni ekkewe man ener mwéngé, iwe a pwal tongeni túmúnú Hiop. (Hiop 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Hiop a káé chómmóng mettóch usun napanapen Kot kewe seni ekkewe mettóch a fériiretá.

2. Pwata a weires ngenikich fán ekkóch ach sipwe etittina férien Jiowa kewe?

² Kich sia pwal tongeni alapaaló ach silei usun ach we Kot ren ach etittina férian kewe. Iwe nge, neman fán ekkóch epwe weires ngenikich. Ika sia nónnóm lón eú telinimw, eli epwe weires ach sipwe kúna férien Kot kewe. Pwal mwo nge ika sia nóm towau seni telinimw, eli sipwe meefi pwe ese naf ach fansoun le káé usun férien Kot kewe. Iei sipwele pwóróusfengen wóón popun sipwe awora fansoun me achocho le etittina férien Kot kewe. Sipwele káé ifa usun Jiowa me Jesus ra áeá ekkewe mettóch Jiowa a fériiretá le asukulakich, me met sia tongeni féri pwe sipwe alapaaló met sia káé seniir.

3. Met a pwári pwe Jiowa a mochen án Atam epwe pwapwa ren ekkewe mettóch I a fératá?

³ Jiowa a mochen án ewe áeménún aramas epwe pwapwa ren ekkewe mettóch a fériiretá. Atun a féri Atam, a eleenia lón eú paratis mi lingéch me ewisa ngeni an epwe túmúnú me awatteeló ewe paratis. (Ken. 2:8, 9, 15) Anchangei meseiken Atam  atun a kakkatol mááritáán ekkewe féún pwikil ngeni pénirá mi ling. A ifa me aúchean wisen Atam an epwe túmúnú ewe tánipiin Eten! Jiowa a pwal ereni Atam an epwe eita ekkewe sókkopaten man. (Ken. 2:19, 20) Jiowa a tongeni pwisin filatá iten emén me emén ekkena man, nge a fen ewisa ngeni Atam. Ese mwáál me mwen án Atam epwe filatá iten ekkena man, a káéfichiir me etittina sokosokur me napanaper. Ese mwáál, Atam a fókkun sani le féri ena angang. A álisi le weweiti úkúkún tipachemen Jiowa, angangéchún, me amwararen ekkewe mettóch a fériiretá.

4. (a) Ifa eú popun mi lamot ach sipwe káéfichi férien Jiowa kewe? (b) Menni lein férien Jiowa kewe mi amwarar ka fókkun aúcheani?

⁴ Eú popun mi lamot ach sipwe káéfichi férien Jiowa kewe, pún ina met a mochen. Iei met a erenikich: “Oupwe netä läng.” Mwirin, a pwal erá: “Iö a förätä masouan meinisin?” A pwisin ffat pélúwen ena kapas eis. (Ais. 40:26) Jiowa a amasoua láng me fénúfan me mataw ren chómmóng mettóch mi amwarar sia tongeni káé seniir. (Kölf. 104:24, 25) Ekieki napanapen án Kot férikich. A atufichikich ach sipwe pwapwa le kakkatol ekkewe mettóch mi ling. A pwal fang ngenikich ach tufichin kúna, rong, attapa, neni, me fáreni mettóch pwe sipwe tufichin pwapwaiti meinisin ekkewe sókkopaten mettóch a fériiretá.

5. Me ren Rom 1:20, ifa usun ach káé usun férien Jiowa kewe a tongeni álisikich?

⁵ Ewe Paipel a affata pwal eú popun pwata mi lamot sipwe káéfichi férien Jiowa kewe. Ra áiti ngenikich napanapan kewe. (Álleani Rom 1:20.) Áwewe chék, katol ekkewe mettóch a fériir, me katol amwararen an fériiretá. Ena, a áiti ngenikich pwe Kot a fókkun tipachem. Pwal och, ekieki usun ekkewe sókkopaten mwéngé sia tongeni mwéngé. Ena mettóch a fókkun affata pwe i a tongekich. Lupwen sia kúna napanapen Jiowa kewe seni ekkewe mettóch a fériiretá, a lapóló ach silei i me sia mochen alapaaló ach riri ngeni. Iei sipwele pwóróusfengen wóón ekkóch mettóch Jiowa a áeá pwe epwe áiti ngenikich ekkóch lesen mi aúchea.

6. Ifa ewe lesen sia tongeni káé seni ach kakkatol ekkewe machchang mi chang ngeni eú leeni?

⁶ Jiowa a fen filatá tettelin ineet epwe fis ekkewe mettóch. Iteiten ier, lefilen lesópwólóón February ngeni lukanapen May, ekkewe chón Israel ra kan kúna ekkewe machchang iter “öröpwech” ar ás lemenen ewe fénú atun ra chang ngeni efeng. Iei met Kot a ereni ekkewe chón Israel: “Ewe öröpwech mi äs fän läng a silei an fansoun liwinsefäl.” (Jer. 8:7) Jiowa  a fen filatá ewe fansoun ekkena machchang repwe chang ngeni eú leeni, iwe pwal ina usun ren an we kapwúng, a fen filatá ewe fansoun epwe efisi. Lón ei fansoun, atun sia kúna án ekkewe machchang changoló ngeni eú leeni, a áchchema ngenikich pwe sia tongeni lúkúlúk pwe mi wor “eu fansoun mi kefilitä” me ren Jiowa an epwele asopwaló ei ótót mi ngaw.​—Ap. 2:3.

7. Met sia tongeni káé seni ach kakkatol napanapen án emén machchang ás? (Aisea 40:31)

⁷ Jiowa a fang ngeni néún kewe chón angang ar péchékkúl. Jiowa a néúnéú Aisea le makkeei an we pwon pwe epwe apéchékkúla Néún kewe aramas atun ra meefi apwangapwang are lichippúng. A erá pwe repwe “ässitä ren pöükässir usun chök ekewe asaf” are ikel. (Álleani Aisea 40:31.) Ekkewe chón Israel ra kan kúna án ekkewe ikel ásitá lón kuchu nge rese kon amwékútúkisi péúkásiir kewe. Ra féri ena ren ar fiti enienitáán och ásepwál mi pwichikkar. A ifa me amwararen ena minen áchchem pwe Jiowa a pwal tongeni apéchékkúla néún kewe chón angang usun chék an apéchékkúla ekkena machchang! Atun kopwe kúna emén machchang an a ákkásitá lón ekkewe kuchu nge ese kon amwékútúkisi péúkásin kewe, chemeni pwe Jiowa a tongeni fang ngonuk péchékkúl pwe kopwe likiitú fán óm kewe osukosuk.

8. Met Hiop a káé seni an ekieki ekkewe mettóch Kot a fériiretá, me met sia tongeni káé seni?

⁸ A fichiiti Jiowa ach sipwe lúkúlúk wóón. Jiowa a álisi Hiop an epwe alapaaló an lúkúlúkú i. (Hiop 32:2; 40:6-8) Lón ewe atun Kot a pwóróus ngeni Hiop, a fós usun chómmóng me lein ekkewe mettóch a fériiretá, kapachelong ekkewe fúú, kuchu, me inefi. Jiowa a pwal fós usun ekkewe man, áwewe chék ren kou mi mwacho me oris. (Hiop 38:32-35; 39:9, 19, 20) Meinisin ekkena mettóch, rese chék pwári amwararen án Kot manaman, nge ra pwal pwári an tong me watteen an tipachem. A mmen lamot ena pwóróusfengen lefiler, pún Hiop a káé an epwe alapaaló an lúkúlúk wóón Jiowa. (Hiop 42:1-6) Pwal ina chék usun rech, atun sipwe káé ekkewe mettóch Jiowa a fériiretá, epwe áchchema ngenikich pwe a fókkun luló an tipachem me manaman lap senikich. A pwal tongeni amóeló ach kewe osukosuk meinisin. Ina met a tongeni álisikich le apéchékkúlaló ach lúkúlúk wóón i.

9-10. Met sia tongeni káé usun Jiowa seni ewe akkar me púngún rán?

⁹ A chómmóng met Jesus a silei usun férien Kot kewe. Pokiten i “eman sousile angang,” a álisi Seman we atun a féri unuselapen láng me fénúfan. (SalF. 8:30) Ló, ló, ló, atun Jesus a nóm fénúfan a áeá ekkewe mettóch Kot a fériir le asukula néún kewe chón káé usun Seman we. Ikkeei fitu lesen a áiti ngeniir.

¹⁰ Jiowa a pwári tong ngeni meinisin. Lón án Jesus we Afalafal Wóón ewe Chuuk, i a fós ngeni néún kewe chón káé usun ewe akkar me púngún rán, ekkewe mettóch chómmóng aramas rese kon pwal ekieki usun. Ekkena ruu mettóch, ra mmen lamot ngenikich pwe sipwe tongeni manaw. Jiowa a tongeni amwéchú ekkena mettóch seni ekkewe aramas rese angang ngeni. Iwe nge, fán tong a ettinatiw ewe akkar me épúngatiw rán wóón meinisin aramas. (Mat. 5:43-45) Jesus a áeá ena lesen le asukula ngeni néún kewe chón káé pwe Jiowa a mochen ach sipwe pwári tong ngeni aramas meinisin. Atun sia kakkatol ewe mwiritup mi ling are kúna chichiin rán mi apatapatakich, sia tongeni ekieki usun án Jiowa tong ngeni aramas meinisin. An leenien áppirú a tongeni amwékútúkich ach sipwe pwári  ena esin tong ren ach afalafal ngeni aramas meinisin.

11. Ifa usun ach kakkatol ekkewe machchang a tongeni apéchékkúlakich?

¹¹ Jiowa a awora ngenikich met sia osupwangan lón pekin aion. Lón án Jesus we Afalafal Wóón ewe Chuuk, a pwal apasa: “Oupwe nenengeni ekewe mansüsü: Resap fofot, resap pwal kinikin, esap wor ar lenien iseis, nge sememi lon läng a fen amongöniir.” Ese mwáál, chókkewe mi aúseling ngeni Jesus ra tongeni kúna ekkewe machchang mi ákkás atun a eisiniir: “Ifa usun, ämi ousap kon aüchea seniir?” (Mat. 6:26) Fán tong, Jesus a álisikich le kúna pwe Jiowa epwe túmúnúkich. (Mat. 6:31, 32) Ei lesen sia káé seni férien Kot kewe, a akkapéchékkúla néún kewe chón angang mi tuppwél. Emén fépwúl pioneer lón Spein a lichippúng pokiten ese tongeni kúnékún ia epwe nónnóm ie. Nge mwirin an kúna án ekkewe machchang mwémmwéngé ekkewe féún pwikil me ewe féún irá itan berry, iwe a kinamweeló letipan. A erá, “Ekkewe machchang ra áchchema ngeniei pwe Jiowa a túmúnúúr, iwe i epwe pwal túmúnúei.” Ekiseló mwirin ena, neminna a kúnékún leenian.

12. Me ren Mateus 10:29-31, met ekkewe nichok ra áiti ngenikich usun Jiowa?

¹² Jiowa a aúcheani emén me emén kich. Me mwen án Jesus tiinaaló néún kewe aposel ar repwe afalafal, a álisiir ar repwe pworacho ngeni án aramas ú ngeniir. (Álleani Mateus 10:29-31.) A féri ena, ren an fós usun ekkewe nichok, ewe esin machchang mi chéú lón Israel. Ekkena esin machchang rese kon aúchea lón fansoun Jesus we. Nge iei met a ereni néún kewe chón káé: “Sap mwo nge eman nichok epwe turutiu lepwül lükün tipen Sememi.” Mwirin a pwal apasa: “Ämi oua aüchea seni chomong nichok!” Jesus a alúkúlúkú ngeniir pwe Jiowa a aúcheani emén me emén leir, ina minne ese wor popun ar repwe niwokkusiti riáfféúmwáál. Ese mwáál, ra chemeni alon Jesus na atun ra kúna ekkewe nichok atun ra afalafal lón ekkewe sóópw. Atun kopwe kúna emén kúkkún machchang, chemeni pwe Jiowa a aúcheanuk pokiten en mi pwal “aüchea seni chomong nichok!” Ren an álillis, fán lúkúlúk ka tongeni pworacho ngeni án aramas ú ngonuk.​—Kölf. 118:6.

13. Ifa usun sia tongeni káé seni férien Kot kewe?

¹³ Sia tongeni káé chómmóng mettóch usun Jiowa seni férian kewe. Ifa usun? Akkomw, a lamot sipwe awora fansoun le kakkatol ekkewe mettóch a fériir. Mwirin, a lamot sipwe ekieki met ra áiti ngenikich usun Jiowa. Fán ekkóch, a tongeni weires ngenikich ach sipwe féri ena. Iei met emén Chón Kraist fefin lón Cameroon itan Géraldine a erá, “Ua mámmááritá lón telinimw, ina popun a lamot ai upwe achocho le káé usun férien Kot kewe.” Emén mwán mi ásimaw itan Alfonso, a erá, “Ua kúna pwe mi lamot ai upwe akkóta ai  fansoun le áláeménúló pwe upwe káé usun ekkewe mettóch Jiowa a fériiretá me ekilonei minne ra áiti ngeniei usun i.”

14. Met Tafit a káé seni an ekilonei férien Kot kewe?

¹⁴ Tafit a ekilonei ekkewe mettóch Jiowa a fériiretá. Iei met a ereni Jiowa: “Lupwen üa netä läng förien poum o nengeni ewe maram me ekewe fü ka anomuur lon lenier, met aüchean aramas pwe ka ekieki usun?” (Kölf. 8:3, 4) Ewer, atun Tafit a nennetá láng lepwin, ese chék pwapwaiti an kakkatol lingen ekkewe fúú, nge a pwal ekilonei met ekkewe fúú ra áiti ngeni usun Kot. A káé úkúkún manamanen Jiowa. Fán ekkóch, Tafit a ekilonei ifa usun a mámmááritá lón luken inan we. Atun a ekilonei ekkena mettóch mi amwarar, a lapóló an kilisou ren úkúkún tipachemen Jiowa.​—Kölf. 139:14-17.

15. Eiteita ekkóch mettóch ka kúna napanapen Jiowa kewe seni lón férian kewe. (Kölfel 148:7-10)

¹⁵ Neman epwe pwal mecheres ngenikich ach sipwe kútta och mettóch seni me lein férien Kot kewe ach sipwe ekilon wóón, usun chék Tafit. A chómmóng ekkewe mettóch mi tongeni álisikich ach sipwe alapaaló ach silei usun Jiowa. Áwewe chék, ika kopwe meefi ewe pwichikkar seni ewe akkar, ka tongeni esilla án Jiowa manaman. (Jer. 31:35) Atun ka kúna emén machchang mi ffér fásin, ekieki usun án Kot tipachem. Atun ka kúna emén kúkkún kolak mi cheei pwisin úkún, ekieki usun án Jiowa pwapwa. Me atun ka kúna án emén inelap urumwot ngeni néún semirit, kopwe kilisou ren án Jiowa tong. A suuk ngenikich chómmóng alen ach sipwe káé usun Jiowa pokiten meinisin férian kewe ra mwareiti i, ekkewe mi kúkkún me watte, ekkewe mi kkan ngenikich me towau senikich.​—Álleani Kölfel 148:7-10.

16. Met sipwe úppós le féri?

¹⁶ Ach we Kot, i emén mi tipachem, tong, manaman, me a ling meinisin met a féri. Sia tongeni silei napanapan kana me ekkewe pwal ekkóch ika sipwe káéfichi ekkewe mettóch i a fériiretá. Sipwe kan awora fansoun iteitan le kakkatol férien Jiowa kewe me ekieki met ra áiti ngenikich usun i. Ika sia féri ena, epwe péchékkúleló ach riri ngeni ena Chón Férikichetá. (Jas. 4:8) Lón en lesen mwirin ei, sipwe káé ifa usun ekkewe sam me in ra tongeni áeá férien Jiowa kewe le álisi néúr kewe ar repwe ririéch ngeni.