1. Aval avoo éve Job a nga bo naa, a tugha yem Jehôva ?

 ÉBE minlang misese Job a nga bele éning déñ, mboo ye été ô nga lôt minlang misese mivoo, ô mbe éwi a nga bele ya Jehôva Nzame. Nfa ye naa, a wônô mebun Job ébe akeng dèñ, ya é ngu’u a bele naa, a vole be-bo biséñ bèñ, a nga lere ñe mbemba be-mam mézing me ye avele dèñ. Éfônan, nfa ye naa Jehôva a vole Job a wokh naa, A mbe ñe baghle, A nga simane ñe naa, A baghle betsit (Job 38:39-41 ; 39:1, 5, 13-16). A fas bifônane bi ye avele, é nga ve Job naa, a yeghe abuiñ mam nfa mefulu Nzame.

2. Amu dzé a bili avele Jehôva é ne bia bo ayèñ biyong bizing ?

² Bia fe bi ne yeghe abuiñ mam nfa Nzame éyong bia bili é mam a nga bo. Ve biyong bizing dzam té déé se ki ébubu a bo. Nge bia ning a kisoan, a ne bo naa, biaa yen ki fe mam me ye avele éyong ésese. Amben éyong bi too bebéñ é vôm afan é ne, bi ne wôrane naa, bii bele ki fe abuiñ tam naa, bi yeghe mam. Édeeng n’yenane amu dzé é ne éban naa, bi ñong tam ye ve mengu’u naa, bi daghe avele. Bia ye fas aval Jehôva ya Yésu be nga belane avele naa, be yeghle ye é dzam bi ne bo naa, bi ñong meyeghle mefe ye mam me ye avele.

3. Dzé da lere naa, Jehôva a nga kômô naa, Adán a buane avele ?

³ Jehôva a nga kômô naa, é moan môt ôsua a buane ye avele déñ. Éyong a nga bo Adán, a nga ve ñe mbemba paraíso nge ki paradis naa, a ning été ye ve ñe ésèñ naa, a kale paraíso té ye veme ñe (Atar. 2:8, 9, 15). Tame simane mevakh Adán a mbe éé wôrane nté a mbe éé yen ane  mesan ma fèè ye vem. Za maa Adán a mbe a bele naa, a kale afup Éden ! Jehôva a nga bane Adán naa, a ka yô meval betsit besese be mbe afup (Atar. 2:19, 20). Jehôva émièn a mbe top éyôla da yiène kada tsit ye été, ve aa dzi ki de bo, a nga kee Adán ésèñ té. Kaa naa a kee kada tsit éyôla, Adán a nga tugha yeghe a yem betsit beté, éé daghe aval ba yene ô mis ya é dzam ba bo. Da yili faa naa, Adán a yiène bira dzing éséñ té. Bebela a ne naa, dzam té é nga vole ñe a yen, nté mbé Jehôva a ne fakh ya nté mbé é mam a nga bo, me ne mvèñ a yen ya mbeng.

4. (a) Akalgha avoo évé bi bele naa, bi bili avele ? (b) Za bisèñ bi ye avele wa dzing wa yen ?

⁴ Akalgha avoo ye amu dzé bia yiène bili avele, é ne amu Jehôva a kômô naa, bi bo de. A bane bia éé dzô naa, « Bereghe mis a dzôp ye yen. » Éyong té a sili naa : « Za a nga bo mam meté ? » Éyalane ye nsili té é ne ébubu (Esaïe 40:26). Jehôva a nga vele é biôm bisese bi ne a dzôp, a si, ya mang été, mam mesese meté ma yeghe bia abuiñ mam nfa wéñ (Bya 104:24, 25). Édeeng, tame tem aval Jehôva a nga vele bia. A nga ve bia édzing akal biôm bi ye avele. A nga ve fe naa, bi tugha buane biôm bi ye avele ngalane mam metan, a yen, a wokh, a name, a wokh mvèñ ye wôrane binum.

5. Aval ane nten Beromain 1:20 wa lere de, aval avé bi ne buane a yeghe é mam Jehôva a nga vele ?

⁵ Bible a lere akalgha fe é ne édedèè éban ye amu dzé bia yiène bili avele. Da yeghle bia nfa mefulu Jehôva (A lang Beromain 1:20). Éfônane, daghane é mam Jehôva a nga vele ye yen naa, me ne mbemba mboan, ye maa lere ki akeng Nzame ? Simane aval abuiñ bibzi bi ne buane bie. A ne n’dem évoo da tugha lere naa, Jehôva a dzing boan be-bôt. Éyong bia yen aval môt Jehôva a ne atéé y’é mam a nga bo, bia tugha ñe yem ye kômô yir ñe bebéñ. Éndagha n’yenane meval Jehôva a belane avele dèñ naa, a yeghle boan be-bôt bura meyeghle.

6. Za ayeghle bi ne ñong éyong bia bili ékena anoan da bo ?

⁶ Jehôva a bele é tam a kighang naa, mam me boban. Kada mbu atéé ye memangha me ye é Ngoan bèè ye ézizang ye Ngoan tan be Israelitas be mbe béé yen be cigüeñas nge ki be cygogne béé yele nté be mbe béé bo ékena deba étun Norte nge ki Nord. Jehôva a nga dzô be Israelitas  naa, « Be cigüeñas ba yele a dzôp été ba yem metam » (Jér. 8:7). Aval ane Jehôva a nga taa tam akal anoan té, aval té fe a mana taa tam akal éyong a ye zu kikh nsang. Ému, éyong bia yen ane anoan da ke bi kena, da simane bia naa, bi ne bele mebun ébe Jehôva naa, a bele « ngura tam » a ye soo amangha ye mbia émo di—Habac. 2:3.

7. Za ayeghle bi ne ñong ye aval Águila nge ki Aigle a yele ? (Esaïe 40:31)

⁷ Jehôva a ve be-bo bisèñ bèñ ngu’u. Ngalane nkulu medzô Esaïe, Jehôva a nga kiagh naa, a ye ve ayong déñ ngu’u naa, « be yele ane Águila nge ki Aigle » éyong ba wôrane atakh ô ñuu nge ki naa, be mana sulu (A lang Esaïe 40:31). Abong té be Israelitas be mana vebane naa, ba yen ane Águila aa ka yele a dzôp été kaa bira foghe mefap mèñ. A bo de éé likh naa, nfongha éwô ô baghe ñe. Za mbemba ôsimane ye naa, aval ane Jehôva a va ve anoan té ngu’u éde fe a ne ve be-bo biséñ bèñ ngu’u ! Éyong wa ye yen môra ônoan ô ne édedèè ngu’u, wa bet a dzôp été édedèè ôyap yôp, kaa bira foghe mefap mèñ, simaneghe naa, Jehôva a ne wô ve ngu’u nfa ye naa, ô dang mindzukh muè.

8. Za dzam Job a nga yeghe éyong a nga fas biôm bi ye avele Nzame, za dzam bia ki bi ne yeghe ?

⁸ Jehôva a yiène mebun bia ve ñe. Jehôva a nga vole Job naa a veme mebun ébe ñe (Job 32:2 ; 40:6-8). Nlang a nga lèè ya Job, Nzame a nga kobe adzô mam mézing me ye avele, a lang été atétéñ, minkut ya veleves. A nga kobe fe adzô betsit bézing ane éña y’afan ye ékamlo. Mam meté mesese maa lere ki fave é môra ngu’u Nzame a bele ve ma lere fe édzing dèñ ya é môra fakh dèñ (Job 38:32-35 ; 39:9, 19, 20). Ngalane minlang mité, Job a nga sum bele mebun ébe Jehôva aval aa be ki de tare bele (Job 42:1-6). Aval té fe, éyong bia yeghe avele, da simane bia naa, Jehôva a ne édedèè fakh, ye naa a dang ngu’u a lôt bia. A ne fe, ye naa, a ye mane ya minzukh miè. Dzam té é ne bia vole a wônô mebun bi bele ébe ñe.

9-10. Za dzam nlô dzôp ya nveng da dzô bia nfa Jehôva ?

⁹ Yésu a nga belane avele naa, a yeghle mam nfa Ésaa. Yésu a mbe é tugha yem avele. Ane « mbo ésèñ a ne akeng » a nga sèñ ya Ésaa éyong a nga vele é mam mesese me ye émo di (Mink. 8:30). Ôsu vèè, éyong Yésu a mbe a si va, a nga belane avele naa, a yeghle beyeghe bèñ nfa Ésaa wèñ. N’yenghane meyeghle mevoo me ye été.

¹⁰ Jehôva a lere môt asese édzing dèñ. Ntun a nga bo nkôô ayôp, Yésu a nga kobe beyeghe bèñ adzô nlô dzôp ya nveng é biôm abuiñ bôt baa ñong ki ane ngura dzam ézing. Biôm bité bibèñ bi ne édedèè éban akal a baghle éning. Jehôva a mbe tep naa, a ve é boan be-bôt baa sèhane ki ya ñe biôm bité. Ndaane de, ye édzing a ve môt asese vièn ya nveng (Mat. 5:43-45). Yésu a nga belane ayeghle té naa, a yeghe beyeghe bèñ naa, Jehôva a kômô naa, bi lere môt asese édzing. Éyong ésese bia yen ane nlô dzôp wa ke bôm ôsi nge ki éyong bia yen mbemba moan nveng, da simane bia naa, Jehôva a dzing môt asese. Éfônane dèñ é ne bia tsini naa, bia fe bi lere édzing bii kanghle môt asese.

11. Aval avé a daghe anoan é ne bia saghe ?

¹¹ Jehôva a ve bia é dzôm bia yi nfa ya nsôn. Ntun a nga bo nkôô ayôp ôvoo-ôvoo té, Yésu a nga dzô fe naa : « Tughane daghe anoan da yele a dzôp été ; baa béñ ki mefes, nga sap, nga baghle bibzi é vôm ba bagle bie, ve, Ésaa wônan ane a dzôp été a ve be bidzi. » A ne bo naa, é bôt Yésu a nga kobe be, be mbe béé yen a ne anoan da yele be minlô ayôp éyong a nga sili be naa : « Ye miaa dang éban a lôt anoan té ? » (Mat. 6:26). Za mbemba aval Yésu a nga lere naa, Jehôva a ye dzale mekômgha me ya nsôn mèè ! (Mat. 6:31, 32) Ayeghle be nga ñong atéé ye avele té, da tsini naa, da saghe besôsôe be-bo biséñ. Étong kal dzaa ya Pañá a ne mpwaghe mefan a mbe éé wôrane naa, a mana sulu, amu éé mbe ki é yen mbemba vôm ya ning. Ve niène a nga yen ane anoan da dzi mefes ya bibuma, a nga bera mane ñong ngu’u. A dzô naa, « Anoan té é nga simane me naa, Jehôva a bis be, ye naa, ña fe a ye me kale. » Bebela a ne naa, avôô avôô, kal dzaa té a nga yen é vôm a ne tobe.

12. Aval ane nten Matthieu 10:29-31 da lere bia de, za dzam ézele da yeghle bia nfa Jehôva ?

¹² Jehôva a bis kada môt y’ébe bia. Kaa naa, a lôm beyeghe bèñ naa, be ke kanghle, Yésu a nga vole be a dang é wong deba nfa é bôt ba ye be tebe é ngam ayat (A lang Matthieu 10:29-31). A nga bo de éé kobe adzô anoan be Israelitas be nga bira yem, ézele. Anoan té déé mbe ki édedèè éban metam Yésu. Ve, a nga dzô beyeghe bèñ naa : « Évoo ye été, da ku ki ôsi, kaa naa, Ésaa wônan a yem de. » Éde a nga koghle naa : « Mia dang éban a lôt abuiñ be ézele » Yésu a nga ban fe beyeghe bèñ naa, Jehôva a bis kada môt y’ébe be, éde, béé bele ki akalgha ya ko bitsible wong. Bebela a ne naa, beyeghe Yésu be mbe simane bifiè Yésu éyong be mbe bé yen be ézele nte be mbe béé ke ba kanghle memèè ya bekisoan. Éyong sese mina yen moan ônoan simghane naa, Jehôva a bis kada môt y’ébe mina amu naa, mina fe « mina dang édedèè éban a lôt azele. » Ye avole dèñ mi ne dang é bôt ba tebe mina é ngam ayat ya mebun—Bya 118:6.

13. Dzé é ne bia vole naa, bi ñong meyeghle ngalane avele ?

¹³ Bi ne ñong abuiñ meyeghle nfa Jehôva ngalane avele. Aval avé ? Ôsusua, bia yiène ñong tam naa, bi bili avele. Éyong té bia yiène tem nfa é dzam bi va bili alé, da yeghle bia ébe Jehôva. É ne bo naa, se biyong bisese éde da ye bia bo ébubu naa, bi tong bitéñ bité. Géraldine, kal dzaa ézing yô Camerun a dzô naa, « Me nga vem a kisoan, éde me nga wokh naa, ma yiène ve mengu’u nfa ye naa, me bili avele ». Mvene, béé luè ñi naa, Alfonso a dzô  naa, « Me yegheya naa, ma yiène yem taa tam nfa ye naa me tobe étam, ye bili avele Jehôva, ye binan ébe é dzam ma yen alé da yeghle ma nfa Jehôva. »

14. Za dzam David a nga yeghe éyong a nga binan ébe avele Nzame ?

¹⁴ David a nga tugha tem nfa avele Nzame. A nga dzô Jehôva naa : « Éyong ma yen é dzôp duè, mboane ye émo muè, ngomdan ya atétéñ ô nga kômane, dzé é ne é moan môt a wu, naa ô simane ñe ? » (Bya 8:3, 4). Ôwé, nté David a nga bebe dzôp alu, éé dzi ki sughu fave a bebe mbemba avele té. Ve, a nga binane fe, ébe é dzam atétéñ é nga yeghle ñe nfa Nzame. A nga yeghe nté mbé Jehôva a ne ôyap yôp. Biyong bife, David a nga binane ébe aval é ñuu dzéñ é nga mane vem abum be ñia. Nté a nga binane ébe bôra be-mam meté, édzing dèñ akal akeng Jehôva é nga vem—Bya 139:14-17.

15. Va bifônane bia lere aval bi ne yen mefulu Jehôva avele été (Bya 148:7-10).

¹⁵ Ane David, déé se ki éban naa, ô fang ke ôyap naa, ô yen mam me ye avele ô ne binan. Nge ô daghe minfeng muè, ô ne yen abuiñ mefulu Jehôva. Éfônan, simaneye é ngu’u Jehôva, éyong wa wôran ayông vièn ékôp duè ayôp (Jér. 31:35). Ô ne kam éyong wa yen ane anoan da long bibem bieba. Simaneye aval Jehôva a dzing mam me luèñ éyong wa yen ane moan mvu a ka dzirane é ngiem dzèñ. Éde vaa Jehôva akiba akal édzing dèñ éyong sese wa yen ñia a tsap ya nkenghle moan wèñ. Bi bele abuiñ biyong bi ne yeghe abuiñ mam nfa Jehôva, amu avele sese déñ, a bo n’nen nge ki avitsang, ôyap nge ki bebéñ, da lughu ñe—A lang Bya 148:7-10.

16. Za dzam mina yiène ñong nkighane naa, mia bo ?

¹⁶ É Nzame wè éñe a bele sugha n’yemane, édzing, akeng ye ngu’u. Mefulu mesese meté ye abuiñ mefulu mefe, bia yen me avele dèñ nge bi dzeng me. Bia besese n’dzenghane tam naa, bi buan avele biyong bisese, ye fas é mam avele té, da yeghle bia ébe Jehôva. Nté bia bo de, bia ye yir Mvele waa bebéñ (Jacq. 4:8). Ayeghle da zu di, bia ye yen aval avé béésaa be ne belane avele nfa ye naa, be vole é boan beba naa, be yir Jehôva bebéñ.