1. Ибо чаԝа Йаһоԝа дьһа баш нас кьр?

 ИБО жийина хԝәда тʹәви гәләк мәрьва хәбәр дьда, ле хәбәрдана ԝи тʹәви Йаһоԝа хәбәрданәкә лапә мәхсус бу. Йаһоԝа дина Ибо кʹьшандә сәр чәнд әʹфринед хԝә. Бь ве йәке, Ибо фәʹм кьр кӧ биланийа Хԝәде беԛьсур ә у әԝ дькарә хьзмәткʹаред хԝә бьбә хԝәйи. Мәсәлә, Хԝәде ани бира Ибо, кӧ һәрге Әԝ бона һʹәйԝана хәм дькә, Әԝе әʹсәйи бона ԝи жи хәм бькә (Ибо 38:39-41; 39:1, 5, 13-16). Ибо рʹьнд дина хԝә дьда әʹфрина, ләма жи әԝ дәрһәԛа һʹӧнӧред Йаһоԝа гәләк тьштед ԛимәт һин бу.

2. Чьрʹа щарна чәтьн ә кӧ әм дина хԝә бьдьнә тʹәбйәте?

² Һәрге әм рʹьнд дина хԝә бьдьнә тьштед кӧ Хԝәде әʹфьрандьнә, әме жи дәрһәԛа Ԝи гәләк тьшта пебьһʹәсьн. Ле әв йәк щарна чәтьн ә. Мәсәлә, һәрге әм шәһәрда дьминьн әм нькарьн бь тʹәмами дина хԝә бьдьнә тʹәбийәте. Ле кәсед кӧ жь шәһәр дәр дьминьн, кʹидәре кӧ тʹәбийәт һәйә, дьԛәԝьмә ԝәʹде ԝан тʹӧнә йә, кӧ дина хԝә бьдьнә тʹәбийәте. Ньһа, әме бьвиньн кӧ чьрʹа лазьм ә, ԝәки әм ԝәʹдә вәԛәтиньн кӧ рʹьнд дина хԝә бьдьнә тʹәбйәте. Ӧса жи әме пебьһʹәсьн кӧ Йаһоԝа у Иса чаԝа әʹфрин дьданә хәбате, ԝәки мәрьва һин кьн у әм жь тʹәбийәте чь дькарьн һин бьн.

3. Әм жь кӧ заньн ԝәки Йаһоԝа дьхԝәст кӧ Адәм жь тʹәбийәте шабуне бьстинә?

³ Йаһоԝа дьхԝәст кӧ мәрьве пешьн, Адәм, жь әʹфрина  шабуне бьстинә. Хԝәде әԝ бахчәки бәдәԝда щи-ԝар кьр, ԝәки әԝ ле бьбә хԝәйи у һеди-һеди тʹәмамийа әʹрде бькә щьнәт (Дәстпебун 2:8, 9, 15). Чахе Адәм дьдит кӧ тʹохьм чаԝа шин дьбьн у кӧлирк чаԝа вәдьбьн, һʹәԝаса ԝи гәләки ԝе йәкерʹа дьһат. Чь ԛәдьрәки мәзьн бу, кӧ әԝи хԝәйити бахче Едене дькьр! Ӧса жи, Йаһоԝа щабдари да Адәм, кӧ әԝ нава дайнә сәр һʹәму һʹәйԝана (Дәстпебун 2:19, 20). Һәмьки, Йаһоԝа хԝәха дькарьбу әв йәк бькьра. Ле дәԝсе, әԝи әв щабдари да дәсте Адәм. Бешьк, Адәм бәри пешьн ча лазьм ә дина хԝә дьда һʹәйԝана у паше нав дьда сәр ԝан. Әв шьхӧл гәләк Адәм хԝәш дьһат. Әв йәк али ԝи дькьр ԝәки әԝ дьһа зедә билани, һʹӧнӧр у кьред Баве хԝәйи әʹзмана бьшекьринә.

4. (а) Чьма гәрәке әм дина хԝә бьдьнә әʹфринед Хԝәде? (б) Жь әʹфринед Хԝәде тӧ һәри зедә чь һʹьз дьки?

⁴ Гәло чьрʹа әм гәрәке рʹьнд дина хԝә бьдьнә әʹфрина? Чьмки Йаһоԝа дьхԝазә ԝәки әм ве йәке бькьн. Әԝ мәрʹа дьбежә: «Чʹәʹвед хԝә һьлдьн у бьбиньн! Гәло кʹе әв әʹфьрандьн?» Щаба ве пьрсе зәлал ә (Ишайа 40:26, ИМ). Йаһоԝа нә тʹәне һʹәму тьштед сәр әʹзмана, ле һʹәму тьштед сәр әʹрде у бьне бәʹре жи әʹфьрандьнә. Әм дькарьн жь ван кʹаред дәсте Хԝәде гәләк тьшта һин бьн (Зәбур 104:24, 25). У бьфькьрә кӧ Хԝәде ча әм әʹфьрандьнә. Әԝи әм ӧса әʹфьрандьнә кӧ әм дькарьн жь бәдәԝбуна тʹәбийәте шабуне бьстиньн. Ӧса жи Йаһоԝа Хԝәде пенщ тьштед фәрз данә мә, әм дькарьн бьвиньн, бьбьһен, бине һьлдьн, тәʹма тедәрхьн у тьшта тʹәхмин кьн. Бь сайа ван тьшта, әм дькарьн жь әʹфринед Хԝәде шабуне бьстиньн.

5. Ль гора Рʹомайи 1:20 әм чь кʹаре дьстиньн гава дина хԝә дьдьнә әʹфринед Йаһоԝа?

⁵ Кʹьтеба Пироз мәрʹа дәрһәԛа мәʹникә дьн жи дьбежә, кӧ чьрʹа гәрәке әм дина хԝә бьдьнә әʹфрина. Бь сайа әʹфрина әм дькарьн дьһа баш дәрһәԛа һʹӧнӧред Йаһоԝа пебьһʹәсьн (Бьхунә Рʹомайи 1:20). Мәсәлә, дина хԝә бьдә әʹфринед Хԝәде у бьвинә кӧ әԝана чьԛас бәдәԝ ьн. Гәло әв тьшт биланийа Хԝәде нишан накьн? Ӧса жи бьфькьрә кӧ чьԛас щурʹә-щурʹә хԝарьн һәйә жь кʹижана әм дькарьн ләзәте бьстиньн. Әв йәк нишани мә дькә, ԝәки Йаһоԝа чьԛас мә һʹьз дькә. Чьԛас зедә әм дина хԝә дьдьнә тʹәбийәте, һаԛас дьһа баш әм дәрһәԛа һʹӧнӧред Йаһоԝа педьһʹәсьн у незики ԝи дьбьн. Ньһа әме бьвиньн кӧ Йаһоԝа ча бь сайа әʹфринед хԝә дәрсед фәрз мә һин дькә.

6. Әм дькарьн жь кʹочʹкьрьна тәйрәда чь һин бьн?

⁶ Йаһоԝа бона һәр тьшти ԝәʹдә кʹьфш кьрийә. Һәр сал жь хьлазийа мәһа Сьбате һʹәта ниве мәһа Гӧлане, Исраелийа дькарьбун бьвиньн кӧ ләгләг чаԝа бәрбь бакӧре дьфьрʹьн. Ләгләг ԝәхта кʹочʹкьрьна хԝә рʹьнд заньн (Йерәмйа 8:7). Чаԝа кӧ Йаһоԝа бона кʹочʹкьрьна ләгләга ԝәхт данийә, әԝи ӧса жи бона диԝанкьрьна ве дьнйайе ԝәхт кʹьфш кьрийә. Иро, гава әм кʹочʹкьрьна тәйрәда дьвиньн, әв йәк дькә бира мә, ԝәки Йаһоԝа бона кʹӧтакьрьна ве дьнйа хьраб жи ԝәхт кʹьфш кьрийә (Һәбаԛуԛ 2:3).

7. Гава әм дина хԝә дьдьне кӧ тәйр чаԝа дьфьрʹьн, әв йәк чь тинә бира мә? (Ишайа 40:31)

⁷ Йаһоԝа ԛәԝате дьдә хьзмәткʹаред хԝә. Бь сайа Ишайа пʹехәмбәр, Йаһоԝа соз да Исраелийа кӧ һәрге әԝана бе ԛәԝат у дьлтәнг бьн, әԝе ԛәԝате бьдә ԝан кӧ әԝана бькарьбьн мина ‹тәйра баскед хԝә вәкьн у бьльнд бьбьн› (Бьхунә Ишайа 40:31). Исраелийа дьдитьн кӧ тәйр чаԝа бь сайа һӧлма һәԝайе дьфьрʹийанә жор, у әв йәк али ԝан дькьр ԝәки ԛәԝата ԝан кем бе хәрщкьрьне. Чаԝа кӧ Йаһоԝа ԛәԝате дьдә тәйра, әԝ дькарә ԛәԝате бьдә хьзмәткʹаред хԝә жи. Гава тӧ бьвини чаԝа тәйрәк бьльнд дьфьрʹә, бинә бира хԝә кӧ Йаһоԝа дькарә али тә жи бькә, ԝәки тӧ бәр чәтьнайед хԝә сәбьр ки.

8. Ибо жь әʹфринед Йаһоԝа чь һин бу, у әм дькарьн чь һин бьн?

⁸ Йаһоԝа һежа йә кӧ әм баԝәрийа хԝә ԝи биньн. Йаһоԝа али Ибо кьр, ԝәки әԝ дьһа зедә баԝәрийа хԝә ԝи бинә (Ибо 32:2; 40:6-8). Ԝәʹде хәбәрдана тʹәви Ибо, Йаһоԝа дина ԝи кʹьшандә сәр стәйрк, әʹԝр у бьруске. Ӧса жи, Йаһоԝа ԝирʹа бәʹса һʹәйԝана кьр, мәсәлә гайе бәйани у һәсп (Ибо 38:32-35; 39:9, 19, 20). Әв һʹәму тьшт нә тʹәне ԛәԝата Хԝәде, ле һʹьзкьрьн у биланийа ԝи жи дьдьнә кʹьфше. Паши ве хәбәрдане, Ибо дьһа зедә итʹбарийа хԝә Йаһоԝа ани (Ибо 42:1-6). Бь ви щурʹәйи гава әм дина хԝә дьдьнә әʹфрина, әв йәк тинә бира мә, ԝәки билани у ԛәԝата Йаһоԝа сәр йа һәр кәсирʹа йә. Әԝ ӧса жи дькарә һʹәму проблемед мә сафи кә у ԝе һәма ӧса жи бькә. Занәбуна ве йәке али мә дькә, ԝәки әм дьһа зедә итʹбарийа хԝә Йаһоԝа биньн.

9-10. Әм жь шәԝԛа тәʹве у баране, дәрһәԛа Йаһоԝа чь педьһʹәсьн?

⁹ Иса дәрһәԛа тʹәбйәте гәләк тьшт заньбу. Чаԝа һостә, ԝәʹде әʹфьрандьна әʹрд у әʹзмана, әԝи тʹәви баве хԝә һәвкʹари дькьр (Мәтʹәлок 8:30). Паше гава Иса һатә сәр әʹрде әԝи бь сайа әʹфрина али шагьртед хԝә дькьр, ԝәки әԝана Баве ԝи нас бькьн. Әме ньһа чәнд мәсәла шеԝьр кьн.

¹⁰ Йаһоԝа һʹьзкьрьна хԝә һәр кәсирʹа дьдә кʹьфше. Ԝәʹде Хьзмәтийа сәр Чʹийе, Иса дина гӧһдаред хԝә кʹьшандә сәр шәԝԛа тәʹве у баране, кʹижан кӧ бона гәләк мәрьва тьштед әʹщебмайи ниньн. Жийин бе шәԝԛа тәʹве у бе баране набә. Йаһоԝа дькарьбу әв тьшт нәдана мәрьвед кӧ ԝирʹа хьзмәт накьн, ле әԝ бь һʹьзкьрьне шәԝԛа тәʹве у баране дьдә һәр кәси (Мәтта 5:43-45). Бь ве мәсәле Иса нишан кьр, ԝәки Йаһоԝа дьхԝазә кӧ әм һәр кәси һʹьз бькьн. Мәсәлә, чахе рʹо дьчә ава йан жи баранәкә хԝәш дьбарә, бинә бира хԝә кӧ Йаһоԝа һәр кәси һʹьз дькә. Әв йәк мә һелан дькә, ԝәки әм жи һʹәму мәрьварʹа һʹьзкьрьне бьдьнә кʹьфше у һәр кәсирʹа мьзгинийе бәла кьн.

11. Гава әм дина хԝә дьдьнә чʹьвика, әв йәк чаԝа дьлбинийе дьдә мә?

 ¹¹ Йаһоԝа тьштед кӧ бона жийине лазьм ьн, дьдә мә. Ӧса жи ԝәʹде Хьзмәтийа сәр Чʹийе, Иса ӧса гот: «Дина хԝә бьдьнә тәйрәдед әʹзмен. Әԝана нә дьрʹәшиньн, нә дьдьрун у нә жи әʹмбарада дьщьвиньн, ле Баве ԝәйи Әʹзмана рʹьсԛе ԝан дьгьһинә. Нә һун жь ԝан ԛимәттьр ьн?» Дьԛәԝьмә гава Иса әв йәк готә ԝан, ԝе дәме ԝана дина хԝә дьданә чʹьвикед әʹзмен (Мәтта 6:26). Бь ван гьлийед дьлован, Иса мәрʹа дьбежә, ԝәки Хԝәде ԝе мә бьбә хԝәйи у бона һʹәԝщед мә хәм бькә! (Мәтта 6:31, 32) Әв дәрса жь тʹәбйәте иро жи дьлбинийе дьдә мә. Испанйайеда хушкәкә щаһьл хәмгин бу, чьмки әԝе нькарьбу хԝәрʹа маләк бьдита. Гава әԝе дит кӧ чʹьвик чаԝа тʹохьм дьхԝьн, әԝе дьлбинийе станд. Әԝ дьбежә: «Чʹьвика анинә бира мьн, кӧ һәрге Йаһоԝа ԝана хԝәй дькә, әԝе мьн жи хԝәй кә». Һьнә ԝәхт шунда, хушка мә хԝәрʹа маләк дит.

12. Әм жь Мәтта 10:29-31 дәрһәԛа Йаһоԝа чь педьһʹәсьн?

¹² Йаһоԝа һәр кәси жь мә ԛимәт дькә. Пешийа кӧ Иса шагьртед хԝә шандә хьзмәтийе, әԝи али ԝан кьр, ԝәки әԝана тьрса бәр мәрьва алт кьн (Бьхунә Мәтта 10:29-31). Әԝи ԝанрʹа бәʹса чʹьвика кьр, йед кӧ Исраеледа гәләк бәлабуйи бун. Рʹожед Исада чʹьвикед ӧса йед лапә әрзан бун. Ле әԝи шагьртед хԝәрʹа гот: «Ле йәк жи жь ԝан бейи әʹмьре Баве ԝә накʹәвә әʹрде». Паше әԝи зедә кьр: «Һун жь гәләк чʹьвика ԛимәттьр ьн». Бь ван гьлийа Иса дьле шагьртед хԝә ԛәԝи кьр, кӧ һәр йәк жь ԝан бәр чʹәʹве Йаһоԝа ԛимәт ә. Ләма жи нә лазьм ә кӧ әԝана пәйкʹәтьна бьтьрсьн. Бешьк, гава шагьртед Иса мьзгини ль гӧнд у бажара бәла дькьрьн у чʹьвик дьдитьн, готьнед Иса дьһатьн бира ԝан. Ньһа һәр щар гава тӧ чʹьвикед бьчʹук бьвини, бинә бира хԝә ԝәки тӧ бәр чʹәʹве Йаһоԝа «жь гәләк чʹьвика ԛимәттьр» и. Йаһоԝа тʹәви тә йә, ләма жи нә лазьм ә ԝәки тӧ мәрьва бьтьрси (Зәбур 118:6).

13. Сәва кӧ әм бькарьбьн дьһа зедә Йаһоԝа нас кьн, гәрәке әм чь бькьн?

¹³ Әм дькарьн жь тʹәбйәте гәләк тьштед дьн жи дәрһәԛа Йаһоԝа пебьһʹәсьн. Гәло чаԝа? Йа әʹԝльн, әм гәрәке ԝәʹдә вәԛәтиньн, сәва кӧ дина хԝә бьдьнә тʹәбийәте. Паше әм гәрәке бьфькьрьн кӧ тʹәбийәт дәрһәԛа Йаһоԝа чь әшкәрә дькә. Щарна һеса нинә кӧ әм ӧса бькьн. Жералдин, хушкәкә жь Камеруне, ӧса дьбежә: «Әз шәһәрда мәзьн бумә, ләма жи мьн һәр тьшт дькьр ԝәки дина хԝә бьдьмә тʹәбийәте». Рʹуспик бь наве Алфонсо ӧса дьбежә: «Мьн фәʹм кьр ԝәки әз гәрәке ԝәʹдә вәԛәтиньм сәва кӧ дина хԝә бьдьмә тʹәбийәте у кʹур бьфькьрьм, кӧ әԝ дәрһәԛа Йаһоԝа чь мьн һин дькә».

14. Гава Даԝьд сәр әʹфринед Йаһоԝа кʹур дьфькьри, әԝ чь һин дьбу?

 ¹⁴ Даԝьд сәр әʹфрина кʹур дьфькьри. Әԝи Йаһоԝарʹа гот: «Гава әз дина хԝә дьдьмә ль әʹзмана, кьред тʹьли-печʹийед Тә, һиве у стәйрка, кʹижан кӧ Тә щи-ԝар кьрьнә, иди чи йә инсан кӧ Тӧ бир тини?» (Зәбур 8:3, 4). Бәле, гава Даԝьд шәв әʹзман дьньһерʹи, әԝ нә тʹәне ве йәкерʹа фьрнаԛ дьбу, ле әԝ ӧса жи кʹур дьфькьри, кӧ стәйрк дәрһәԛа Йаһоԝа чь әʹйан дькьн. Әԝ һе зедә дәрһәԛа ԛәԝат у биланийа Йаһоԝа педьһʹәсийа. Ӧса жи, Даԝьд дьфькьри, кӧ әԝ чаԝа зьке дайика хԝәда мәзьн дьбу. Гава әԝ дьфькьри кӧ бәдәна ԝи чьԛас һʹәԝас һатийә әʹфьрандьне, әԝ дьһа зедә бона биланийа Йаһоԝа шекьрдар бу (Зәбур 139:14-17).

15. Тӧ кʹижан һʹӧнӧред Йаһоԝа тʹәбийәтеда дьвини? Мәсәле бинә (Зәбур 148:7-10).

¹⁵ Мина Даԝьд, әм жи дькарьн дина хԝә бьдьнә тʹәбийәте у кʹур сәр бьфькьрьн. Һәрге тӧ дәр-дора хԝә бьньһерʹи, тӧйе жь тʹәбийәте гәләк тьшт дәрһәԛа Йаһоԝа пебьһʹәси. Мәсәлә, гава шәԝԛа тәʹве тә гәрм дькә, сәр ԛәԝата Йаһоԝа бьфькьрә (Йерәмйа 31:35). Гава тӧ дьвини кӧ чʹьвикәк чаԝа һелуна хԝә чедькә, сәр биланийа Хԝәде бьфькьрә. Гава тӧ дьвини кӧ тʹулә чаԝа дьдә пәй почʹа хԝә, бьзаньбә кӧ Йаһоԝа һʹәнәка һʹьз дькә. Гава тӧ дьвини кӧ дайикәк чаԝа тʹәви зарʹа хԝә дьлизә, рʹазибуна хԝә бона һʹьзкьрьна Йаһоԝа бьдә кʹьфше. Бәле, гәләк мәщалед мә һәнә кӧ әм бь сайа әʹфрина дьһа незики Йаһоԝа бьн, чьмки һʹәму әʹфринед ԝи жь бьчʹук һʹәта мәзьн, пәсьне ԝи дьдьн (Бьхунә Зәбур 148:7-10).

16. Әм бь дьл у щан дьхԝазьн чь бькьн?

¹⁶ Хԝәдайе мә билан, дьлован у ԛәԝат ә у ӧса жи әԝ бь һʹьзкьрьне тʹьжә йә. Һәрге әм рʹьнд дина хԝә бьдьнә тʹәбийәте, әме һьм ван һʹӧнӧра һьм жи гәләк һʹӧнӧред Йаһоԝайә дьн бьвиньн. Ԝәрә әм хԝәрʹа бькьнә хәйсәт, ԝәки дина хԝә бьдьнә әʹфрина у бьфькьрьн кӧ әԝана дәрһәԛа Йаһоԝа чь мә һин дькьн. Һәрге әм ӧса бькьн, әме дьһа незики Әʹфьрандаре хԝә бьн (Аԛуб 4:8). Готара дьнда әме бьвиньн, кӧ де-бав чаԝа дькарьн али зарʹед хԝә бькьн, ԝәки әԝана бь сайа әʹфрина незики Йаһоԝа бьн.