Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 12

A Tiuba Ma Pɛɛku Tau a Chɛhowa Okɔɔ te A Mɛɛndiaŋ pɛ Nyɛm o Toosiaa Woŋ

A Tiuba Ma Pɛɛku Tau a Chɛhowa Okɔɔ te A Mɛɛndiaŋ pɛ Nyɛm o Toosiaa Woŋ

“Te ŋ pɛɛku pɛ a mɛɛ [Mɛlɛka] toosiaa chieeŋndo yɛ, ŋ nɔla miŋ bii suliŋnda ndɔla naŋ chi le laŋ bila. Nduyɛ te ŋ mɛɛndiaŋ pɛ nyɛm [o] toosiaa woŋ, ŋ nɔla miŋ sina mɛɛ o cho yɛ.”—LUOMAŊ. 1:​20.

CHONDII 6 Nyɔɔŋ Choo Choo Cho Tɔɔmayɛi Mɛlɛkɛi Lisaa

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ a

1. Ɔɔ nɛiyo opilɛ o mala Choobu le Chɛhowa sinaa nyɛkɛndɛiyo?

 O YOOMU Choobu wo niŋ kpou, mbo duau baltaŋ a wanaa bɔɔbɔɔ. Kɛ balta o dɔu a Chɛhowa Mɛlɛkalaŋ la hiou wa la sɔvɛ. O balta laŋ niŋ, mi Chɛhowa dimul ndu le mbo mɛɛndiaŋ nyɛm o toosiaa woŋ. Hei wa Choobu mala mbo sina a taasi Chɛhowaa okɔɔ, nduyɛ mbo kindi tiindaŋ ndɔɔ maa Chɛhowa tiuba mbo ke buɛiyaa nduaa nyɛ o nyɛ nda yeema. Le tamaseliiyo, mi Chɛhowa loonuŋ Choobu maa, ndu ke visiaa nyɛdiaa ni. Le hei, Choobu ndoo nɔ mbo nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa buulaŋ a ndu. (Choobu 38:​39-41; 39:​1, 5, 13-16) Mɛɛ Choobu mɛɛndiaŋ nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ, mbo pɛɛku tau a suliŋnda ndɔlaŋ okɔɔ.

2. Le yɛɛ i wa yɛ lepum ikala le nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ mɛɛndiaŋndo?

2 Naa bɛɛ tiuba miŋ pɛɛku tau a Mɛlɛka okɔɔ te ŋ mɛɛndiaŋ pɛ nyɛm o toosiaa woŋ. Kɛ lepum, hei ve bɛɛŋ bɛɛŋ le tosaa le. Te o yɔŋ pɛ maa o chiee bɛndoo niŋ naŋ cho ni, lepum mbo wa ikala le nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ mɛɛndiaŋndo lepaa o lepaa. Nduyɛ o yɔŋ bɛɛ miŋ wa o fondaŋ naŋ tiuba miŋ mɛɛndiaŋ nyɛm Mɛlɛka toosiaa woŋ ndo, lepum miŋ yiyaŋ maa, ŋ nɔ teleŋ bɔɔ le muŋ mɛɛndiaŋndo le. Lelaŋ, ŋ pɛɛkuŋndɔ sabu i cho suɛi sɔvɛ le teleŋndo chuaa vɛlɛ miŋ dɔu sɛmbɔɔ le nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ mɛɛndiaŋndo wo. Ŋ cho vɛlɛ pɛɛku mɛɛ Chɛhowa nda Chiisu soliŋ nyɛm o toosiaa woŋ kpeku le naa pɛɛkoo yɛ, vɛlɛ a nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa le miŋ chɔɔlu pɛɛku o muŋ niŋndo.

LE YƐƐ NAŊ NƆ YƐ MIŊ MƐƐNDIAŊ NYƐM CHƐHOWA TOOSIAA WOŊ?

Chɛhowa ndoo yeema mi Adam tuei nyɛm o toosiaa woŋ yeela, nduyɛ mbo ke visiaa diolaŋ (Tofa pɛl 3)

3. Yɛɛ chɔm yɛ maa Chɛhowa ndoo yeema mi Adam tuei nyɛm o toosiaa woŋ yeela?

3 Chɛhowa ndoo yeema mi Adam ndoo tuei nyɛm o toosiaa woŋ yeela. Le hei, mbo ke ndu kpele kɛndɛ kɛndɛ ndoo tembu lefafɛɛŋ te wo. Nduyɛ mbo ke ndu wallo le kpele koŋ biyɔɔ nyɛkɛndɛi, vɛlɛ mbo tosa mi kpele koŋ pɛŋgɛlaŋ. (Chɛ. 2:​8, 9, 15) Yiyaŋndɔ mɛɛ Adam wa a kɔl kɛndɛ yɛ, mɛɛ o che kulloŋ wulɔɔ vɛlɛ a bilta peeŋgela kɛndɛ kɛndɛlaŋ. Nuawɔ se dikeŋnaŋ Adam ndoo nɔ le kpele koŋ biyɔɔ nyɛkɛndɛiyo! Mi Chɛhowa dimul ndu le mbo ke visiaa yɛ yiaa wa o kpele koŋ niŋnda diolaŋ. (Chɛ. 2:​19, 20) Chɛhowa ndoo tiuba mbo ke visiaa kaŋ o kɛ kɛ diolaŋ. Kɛ mbo dimul Adam le mbo ke nda diolaŋ. I cho kpendekele maa tuupa mi Adam ke visiaa kaŋ diolaŋ, o pɛɛku fɛlɛŋ a nda okɔɔ, mbo cha kaala ndalaŋ vɛlɛ a mɛɛ nda tosa sɔɔŋ yɛ. Naapum mi Adam tuɛi hei tosaa yeela tau. A tonya, mi hei mala ndu le mbo chɔɔlu biyɔɔ bila mɛɛ kpɛ Chɛhowa nɔ taasioo yɛ, vɛlɛ a mɛɛ nyɛm o toosiaa woŋ naŋ mi wa nyɛm kɔndɔfili yɛ.

4. (a) Ɔɔ saboo opilɛ o naŋ nɔ le nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ mɛɛndiaŋndo wo? (b) O nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ tɛɛŋ, o kuɛɛ hɛnaŋ yɛ num?

4 Saboo opilɛ o naŋ nɔ le miŋ mɛɛndiaŋ nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ ndo cho ni maa, o yeema naa miŋ tosa ndi. O Baabuiyo niŋ, mbo dimul naa aa: “La heelu wɔ hɔlla mi la tofa o halaa niŋ choo choo.” Okoŋ kɔɔli, mbo nyuna aa: “O nɛɛnɛ toosiaa yɛ nyɔɔŋ muŋ kpou?” Mulioo cho kpendekele. (Aisaya 40:​26) O cho ko o choo choo niŋ te Chɛhowa toosiaa nyɔɔŋ te, kɛ mbo toosiaa muŋ o chieeŋndo choo a o pee mɛŋma ihɛllo niŋ. Nduyɛ, ŋ tiuba miŋ pɛɛku a ndu okɔɔ o nyɔɔŋ muŋ niŋ. (Sam 104:​24, 25) Yiyaŋndɔ vɛlɛ a mɛɛ o toosiaa naa yɛ okɔɔ. Mbo duau naa o kɔl le balika melaa chɔmndo le nyɛm kɛndɛŋ o toosial naa woŋ. Mbo tosa vɛlɛ a sabu le miŋ tuei nyɛm o toosiaa woŋ yeela sanaa a kɔl kalula ŋuɛɛnula o ke naa laŋ. Kɔl kaloo le chɔɔ, le tueiyɔɔ, le pilaŋndo, le dembioo a le chuŋnɔŋndo.

5. A mɛɛ Luomaŋnda 1:​20 dimi yɛ, tɔnɔ kuɛɛ naŋ sɔla yɛ te ŋ pɛɛku pɛ a nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ okɔɔ?

5 Mi Baabuiyo chɔm sabu cheleŋ o naŋ nɔ le nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ mɛɛndiaŋndo wo. Hei tosaa pɛɛku naa a suliŋnda ndɔlaŋ okɔɔ. (Nuawɔ Luomaŋnda 1:​20.) Le tamaseliiyo, te ŋ tofa pɛ nyɔɔŋ muŋ, miŋ che kpendekele mɛɛ Chɛhowa toosiaa muŋ o nɛi kɔndɔfili niŋ yɛ. Baa nyɔɔŋ muŋ pɛɛku naa a taasi ndɔɔ okɔɔ le? Yiyaŋndɔ vɛlɛ a nyɛdiaala yɛ yɛla naŋ tuɛi yeela laŋ okɔɔ. Hei chɔm maa, Chɛhowa kaala waŋndachieeya. Te ŋ mɛɛndiaŋ pɛ nyɛm o toosiaa woŋ miŋ che suliŋnda ndɔlaŋ, mi keŋ mala naa miŋ sina ndu nyɛkɛndɛi, nduyɛ miŋ sɔɔŋguu ndu ikɛi kpɛɛluŋ. Ŋ pɛɛkuŋndɔ niko a nɛilaŋ lapum okɔɔ, la Chɛhowa soliŋ niŋ nyɛm o toosiaa woŋ kpeku le naa sɔɔŋ sɔvɛ sɔviɔŋ pɛɛkoo wo.

MI MƐLƐKA SOLIŊ NYƐM O TOOSIAA WOŊ KPEKU LE NAA PƐƐKOO A NDUPILA OKƆƆ

6. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ youwaa kela a teleŋndaŋ o wɔsioo niŋnda o ba?

6 Chɛhowa kɛsi teleŋ suɛi kɛ kɛ nɔ le yɔŋnɔŋndo wo. Iwɔsi o iwɔsi, chɔŋ Doŋdoŋndo mɛɛlulaŋ kɔ bii Bukuloo tɛɛŋ, mi Isɔluɛiya ndaa che youwaa kela a teleŋndaŋ o wɔsioo niŋnda kɔlaŋ kpeŋgii baluaŋnde. Mi Mɛlɛka dimul Isɔluɛiya aa: “Youwaa balu bɛɛ haa a teleŋndaŋ o wɔsioo niŋ nda kpou, a sina teleŋnda nda nɔ ma faŋaŋ o fondaŋnda ndalaŋ ma kuɛ o fondaŋnda cheleŋ ndaŋ, nduyɛ a sina vɛlɛ teleŋnda nda nɔ ma miiŋgu o fondaŋnda ndalaŋ nda.” (Chɛlui. 8:​7) Chɛhowa kɛsi teleŋ youwa haa nɔ ma kela wo ni. O nɛi pilɛ koŋ choo, o kɛsi teleŋ o cho hunɔɔ waŋndachieeya yamɛi kilullo. Hau bɛɛ, te ŋ che pɛ youwaa kela a teleŋndaŋ o wɔsioo niŋnda, mi keŋ loonuŋ naa maa Chɛhowa kɛsi teleŋ o cho hunɔɔ chieeŋ dɛnɛwɔɔŋndo hoo tɛɛmbuuwo.—Haba. 2:​3.

7. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ mi loonuŋ te ŋ che pɛ youwo helɔɔ choo choo pɔ? (Aisaya 40:​31)

7 Mi Chɛhowa ke buɛiyaa nduaa kpaayaa. Sanaa a Aisaya, mi Chɛhowa chuel wanaa nduaa buŋgɛi maa te a nɔ pɛ dialuŋ vilɛiyoŋ ɔɔ ma tambu kɔl, o cho tosa ma sɔla dialuŋ kalaŋ “mɛɛ koviaa a nɔ nuaa dialluŋ kalaŋ le balɔɔ o hueiye niŋ choo choo yɛ.” (Nuawɔ Aisaya 40:​31.) Mi Isɔluɛiya ndaa che koviaa balɔɔ o hueiye niŋ choo choo, kɛ ndaa saŋga le mɛɛ mɛɛ hueiye ndii wa. Hei loonuŋ naa maa Chɛhowa tiuba mbo ke naa kpaayaa mɛɛ mɛɛ o ke koviaa kpaayaa yɛ. Teleŋ o teleŋ ŋ che pɛ kowɔɔ ɔɔ youwaa cheleŋ helɔɔ choo choo pɔ, ma ve bɛɛ kumbaŋndaŋ lɔɔ le, loonuŋ maa Chɛhowa tiuba mbo ke num yoomuaŋ le bahawɛila numndaŋ biuwɔŋndo.

8. Yɛɛ Choobu ndoo pɛɛku yɛ mɛɛ o mɛɛndiaŋ nyɛm Mɛlɛka toosiaa woŋ, nduyɛ yɛɛ hei pɛɛku yɛ naa?

8 Chɛhowa yeema naa miŋ dɔu tiindaŋndo o ndu niŋ. Mbo mala Choobu le mbo chɔɔlu tiindaŋndo dɔwɔɔ o ndu niŋ. (Choobu 32:​2; 40:​6-8) Mɛɛ o wa baltaŋ dɔwɔɔ a Choobu, mbo suaa a nyɛm o toosiaa woŋ okɔɔ tau, mɛɛ looŋ, halaa a taŋndaŋ ma cho nuaa yɛ. Mbo suaa vɛlɛ a visiaa okɔɔ, mɛɛ chiiyo a soo cho nuaa yɛ. (Choobu 38:​32-35; 39:​9, 19, 20) Mi hei kpou mala Choobu le sinaa maa Chɛhowa nɔ ko kpaayaa le, kɛ o nɔ vɛlɛ taasioo a kaalaa. Balta Chɛhowa dɔu a Choobu laŋ la wa bɔɔ la sɔvɛ kanifuule, mi Choobu pɛɛku le mbo dɔu tiindaŋndo o ndu niŋ mbo hiou maa paandu. (Choobu 42:​1-6) O nɛi pilɛ koŋ choo, te ŋ pɛɛku pɛ a nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ okɔɔ, mi keŋ loonuŋ naa a taasi ndɔɔ vɛlɛ a mɛɛ o cho wana kpaaya bɛndu mbo hiau naa yɛ okɔɔ. Nduyɛ maa, o tiuba mbo faŋa naa sɔɔŋ palaŋ cho naa choo woŋ, vɛlɛ maa o cho ndi tosa. Hei sinaa mala naa miŋ chɔɔlu tiindaŋ naa kindi o ndu niŋ poŋ.

MI CHIISU SOLIŊ NYƐM MƐLƐKA TOOSIAA WOŊ KPEKU LE WAŊNDA PƐƐKOO A FINYA NDƆ OKƆƆ

9-10. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ a Chɛhowa okɔɔ te ŋ che pɛ paaleŋ a piɔɔ?

9 Chiisu ndoo sina tau a nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ okɔɔ. Teleŋ Chɛhowa wa nyɔɔŋ toosiaa wo, Chiisu wa ndu ikɛi “mɛɛ wana chaa taŋgullo wo o wa nuaa waŋndo ikɛi o taŋgullo mbo mɛɛndaŋ wana koŋ yɛ.” Nduyɛ Chiisu ndoo nɔ dikeŋnaŋndo le wallo latulu a Finya ndɔ le halaa toosiaa. (Pulɔ. 8:​30) Okoŋ kɔɔli, mɛɛ o hiŋ o chieeŋndo choo, mbo soliŋ nyɛm Finya ndɔ toosiaa woŋ kpeku le buɛiyaa nduaa pɛɛkoo a ndu okɔɔ. Ŋ tofaŋndɔ sɔɔŋ o pɛɛku nda woŋ ŋtiŋ.

10 Mi Chɛhowa chɔm wana o wana kaalaa. Teleŋ Chiisu wa Waŋnda Pɛɛkoo o Pembei Choo Wo, mbo suaa o buɛiyaa nduaa lo a paaleŋ vɛlɛ a piɔɔ okɔɔ. Nduyɛ wanaa bɔɔbɔɔ yiyaŋ a nyɔɔŋ muŋ okɔɔ le. Nyɔɔŋ muŋ mala naa miŋ wa yoomu. Chɛhowa ndoo tiuba mbo kɛɛ wanaa cho ndu piɛi le wa nyɔɔŋ muŋ kioo, kɛ mbo yɔŋgu paaleŋ a piɔɔ le wana o wana. (Maa. 5:​43-45) Mi Chiisu soliŋ vɛlɛ hei kpeku le naa pɛɛkoo maa Chɛhowa yeema miŋ chɔm wana o wana kaalaa. Teleŋ o teleŋ naŋ che pɛ paaleŋ o delɔɔ ɔɔ mi piɔɔ yuu yuuwo wa siaa, ŋ nɔ miŋ loonuŋ ma Chɛhowa nɔ kaalaa le wana o wana. Tamasi ndɔɔ mala naa le miŋ dimul wana o wana yooŋgu kɛndɔɔ.

11. Te ŋ mɛɛndiaŋ pɛ youwa, vɛɛ keŋ dɛɛniaa yɛ naa kɔllo?

11 Mi Chɛhowa ke naa nyɛm naŋ hauba woŋ. Mɛɛ Chiisu wa waŋnda pɛɛkoo o pembei choo, mbo dimi aa: “La mɛɛndaŋndɔ youwa o choo choo niŋ nyɛkɛndɛi. A tosa wali ichiɛɛ, kɛlɛŋgaa ma kou, ɔɔ ma chuuŋgiaa nyɛdiaa o lakonda le. Kɛ a koŋ fau, mi Finya nya o choo choo niŋ ke nda nyɛ nda dia wo.” Naapum wanaa wa Chiisu nilaŋ yaŋɔɔ wa, wa youwa chɔɔ balɔɔ choo choo mɛɛ Chiisu nyuna nda aa: “Baa la cho a sɔvɛ mbo hiau youwa poloŋ te?” (Maa. 6:​26) Mi Chiisu mala naa o nɛi kaalaa niŋ le sinaa maa, mi Chɛhowa ke naa nyɛm naŋ hauba woŋ. (Maa. 6:​31, 32) Nyɛ naŋ pɛɛku hoo youwa o ba wo cho hiouwɔɔ lachi a buɛiyaa Chɛhowaa kɔltaŋ dɛɛniaa tau. Le tamaseliiyo, mi ndepilɛnɔ feleŋgɔnɔ cho kɔɔfaleŋ tosaa o lɛŋnde Sipeŋndeŋ niŋndo tambu kɔl tau, le mɛɛ o seeluŋ chiɛi kɛndɛ o tiuba mbo wa wo le yɛ. Kɛ mɛɛ o che youwa kultaŋ a nyɛm kuamaŋ cheleŋ dioo, mi keŋ tosa mbo sɔla kɔl dɛɛniaa. Mbo dimi aa: “Mi youwaa kaŋ loonuŋ ya maa Chɛhowa buulaŋ a nda. Nduyɛ maa ya bɛɛ o buulaŋ tau a ya okɔɔ.” Teleŋ biŋgi okoŋ kɔɔli, mi ndepilɛnɔ koŋ sɔla fondaŋ o tiuba mbo wa wo.

12. A mɛɛ Maatiu 10:​29-31 dimi yɛ, yɛɛ nɛɛnɛɛya pɛɛku yɛ naa a Chɛhowa okɔɔ?

12 Chɛhowa che naa a pilɛŋ pilɛŋnda a sɔvɛ. Tuupa mi Chiisu yɔŋ kiilaa nduaa le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, mbo dimul nda maa a nɔ ma yɔŋ isiooŋ le wanaa simul nda wa le. (Nuawɔ Maatiu 10:​29-31.) Mbo chua tamaseliiyo a nɛɛnɛɛya le suɛi a hei okɔɔ. Nduyɛ wanaa bɔɔbɔɔ o Isɔluɛi niŋ ndaa sina youwa haa. Nɛɛnɛɛya ndaa nɔ baa bɔɔ o palɛi Chiisu ve niŋ te. Mbo dimul buɛiyaa nduaa maa, youwa haa “opilɛ bɛɛ sɔla piɔmndo mi Finya nya kɛɛ sina a ndi okɔɔ le.” Mbo chɔɔlu dimi aa: “La cho a sɔvɛ mbo hiau nɛɛnɛɛya poloŋ, mɛɛ o mɛɛ nda wa faŋga.” O hei niŋ, mi Chiisu ke buɛiyaa nduaa tiindaŋndo maa Chɛhowa che nda a pilɛŋ pilɛŋnda a sɔvɛ. Le hei, ndaa nɔ sabu o sabu le ma yɔŋ isiooŋ le nyɛpalaa nda wa nda tusi choo wo le. Naapum mi buɛiyaa Chiisuaa ndaa loonuŋ diomnda o dimilaŋ ndaŋ, te ndaa che pɛ nɛɛnɛɛya o sɔndɔkɔlta ndaa kua yooŋgu kɛndɔɔ dimioo laŋ. Teleŋ o teleŋ ŋ che pɛ nɛɛnɛɛya, loonuŋ maa Chɛhowa che num o “sɔvɛ mbo hiau nɛɛnɛɛya poloŋ, mɛɛ o mɛɛ nda wa faŋga.” Sanaa a mala ndɔɔ, a tiuba ma soliŋ siooŋnde o kɔl, o yɔŋ bɛɛ mi waŋnda simul num.—Sam 118:​6.

VƐƐ NAŊ CHƆƆLU YƐ PƐƐKU TAU A MƐLƐKA OKƆƆ TE Ŋ MƐƐNDIAŊ PƐ NYƐM O TOOSIAA WOŊ?

13. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le miŋ pɛɛku o nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ niŋ?

13 Ŋ tiuba miŋ chɔɔlu pɛɛku tau a Mɛlɛka okɔɔ te ŋ mɛɛndiaŋ pɛ nyɛm o toosiaa woŋ. O nɛi kuɛɛ choo? I tasei, ŋ nɔ miŋ nuuviaa teleŋndo le nyɛm o toosiaa woŋ mɛɛndiaŋndo, nduyɛ miŋ yiyaŋ a nyɛ naŋ pɛɛku o muŋ niŋ a ndu okɔɔ wo. Lepum, hei wa ikala naa o ba le tosaa. Mi ndepilɛnɔ pilɛ fulaa o lɛŋnde Kɛmɛluŋndeŋ niŋ diolaŋ Chɛladiŋ dimi aa: “O chiee bɛndoo niŋ ya sul ni. Le hei, mɛɛ mi yaa kindiŋ kpoke le nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ mɛɛndiaŋndo.” Mi bɛndu kunda pilɛ diolaŋ Alifɔŋso dimi aa: “Mi cha maa I nɔ mi kɛsi teleŋndo le nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ mɛɛndiaŋndo, nduyɛ mi yiyaŋ a nyɛ ŋ pɛɛku ya a ndu okɔɔ wo.”

Mi Deeve ndoo mɛɛndiaŋ nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ, nduyɛ mi ndoo yiyaŋ yiŋgoloŋ a nyɛ ŋ pɛɛku ndu a Chɛhowa okɔɔ wo (Tofa pɛl 14)

14. Yɛɛ Deeve ndoo pɛɛku yɛ te ndoo yiyaŋ pɛ a nyɛm Mɛlɛka toosiaa woŋ okɔɔ?

14 Mi Deeve ndoo yiyaŋ tau a nyɛm Mɛlɛka toosiaa woŋ okɔɔ. Mbo dimul Chɛhowa aa: “Te I tofa pɛ choo choo mi che hala ŋ toosiaa wo, mi che paŋgei, a looŋ ŋ toosiaa ma handu choo choo woŋ, te a nɔla pɛ ma toosiaa nyɔɔŋ muŋ, vɛɛnɛ kpɛ wanachioo cho yɛ, num Mɛlɛka . . . ma nɔ kɔllo o ndu lo nuaa?” (Sam 8:​3, 4) A tonya, te Deeve ndoo tofa pɛ o choo choo niŋ ichɔl, o cho ko a naŋɔɔ looŋ okɔɔ le ndoo yiyaŋ te, kɛ mi ndoo yiyaŋ yiŋgoloŋ a nyɛ ŋ pɛɛku ndu a Mɛlɛka okɔɔ wo. Nduyɛ mbo pɛɛku a mɛɛ Chɛhowa nɔ taasioo vɛlɛ a kpaayaa tau yɛ okɔɔ. A teleŋnda cheleŋ, mi Deeve ndoo yiyaŋ a mɛɛ paala ndɔlaŋ la kilaŋ kala ndɔ o dembe yɛ okɔɔ. Mɛɛ Deeve ndoo yiyaŋ fau o sɔɔŋ muŋ choo, lende koni ndoo chɔm balika melaa le taasi Chɛhowaa ni.—Sam 139:​14-17.

15. Chɔmndɔ tamaseliilaŋ a mɛɛ ŋ che niŋ suliŋnda Chɛhowalaŋ o nyɛm o toosiaa woŋ niŋ yɛ. (Sam 148:​7-10)

15 Maa Deeve, naapum naa bɛɛ i cho tɛtɛlɛ le nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ mɛɛndiaŋndo, nduyɛ miŋ yiyaŋ lechoo. Te o yɔŋ pɛ miŋ mɛɛndiaŋ naa o balaa, ŋ cho chɔ suliŋnda Chɛhowalaŋ o nyɛm o toosiaa woŋ niŋ. Le tamaseliiyo, ŋ tiuba miŋ che mɛɛ Chɛhowa cho wana kpaaya bɛndu yɛ, te paaleŋ le lɔɔ naa pɛ. (Chɛlui. 31:​35) Yiyaŋndɔ a taasi Chɛhowaa okɔɔ, te a che pɛ youwo waaŋndeŋ taŋgullo. Nduyɛ, teleŋ o teleŋ ŋ che pɛ tuŋ pɔmbɔɔ puiile ndɔleŋ hiŋndo mbo muliŋ ndeŋ kɔɔli, loonuŋ maa Chɛhowa toosiaa nyɔɔŋ ŋpum le miŋ tosa miŋ wa a kɔl kɛndɛ. Mel ndu balika teleŋ o teleŋ ŋ che pɛ kala chuaa pisultaŋ a chɛlɛkpɛ ndɔɔ. Teleŋnda bɔɔbɔɔ, miŋ sɔla fondaa le pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ sanaa a nyɛm o toosiaa woŋ. Mi Nyɔɔŋ muŋ kpou saŋgala ndu. Ŋ wa ŋbɛndu ɔɔ ŋpɔmbɔ. Ŋ wa landaŋ ɔɔ ŋ wa naa ikɛi.—Nuawɔ Sam 148:​7-10.

16. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kɛɛsiaŋ o kɔl le tosaa?

16 Mɛlɛka naa nɔ taasioo, kaalaa a kpaayaa. Nduyɛ nyɛm o toosiaa woŋ kpou cho ŋ kɛndɛ. Ŋ tiuba miŋ pɛɛku tau a suliŋnda ndɔlaŋ okɔɔ, te ŋ mɛɛndiaŋ pɛ nyɛm o toosiaa woŋ. Maa ŋ kɛɛsiaŋ o kɔl lepaa o lepaa le nyɔɔŋ muŋ mɛɛndiaŋndo, nduyɛ miŋ yiyaŋ a nyɛ ŋ pɛɛku naa a ndu okɔɔ wo. Hei tosaa cho naa mala miŋ sɔɔŋguu Wana Naa Toosiaa ikɛi kpɛɛluŋ. (Chemi. 4:​8) O buŋgɛi cho lachi ve niŋ, ŋ cho chɔ mɛɛ kalaŋ chuauwa soliŋ nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ kpeku le chuauwaa ndaa malaa ma sɔɔŋguu ndu ikɛi kpɛɛluŋ yɛ.

CHONDII 5 Walta Kɔndɔfilta Mɛlɛkalaŋ

a Nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ cho bɔɔ nyɛm kɔndɔfiliŋ bɛndu. Mi kɔndɔfillo bii naa tau te ŋ tofa pɛ nyɛm o toosiaa woŋ chɔŋ a kpaaya paaleŋ le nɔ wo, kɔ bii a bilta peeŋgela kɛndɛ kɛndɛla naŋ cha laŋ. Nyɔɔŋ muŋ pɛɛku naa tau a wana suu o cho wo okɔɔ. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho pɛɛku sabu naŋ nɔ miŋ mɛɛndiaŋ nyɛm o toosiaa woŋ ndo, nduyɛ miŋ che mɛɛ keŋ mala naa miŋ sɔɔŋguu ndu ikɛi kpɛɛluŋ yɛ.