1. Yinki kele nzila mosi yina sadisaka Yobi yandi zaba mbotembote Yehova?

 YOBI bakaka maluaku ya kusolola masolo mingi na bantu na luzingu na yandi ya mvimba, kasi, disolo yina yandi sololaka na Yehova Nzambi vuandaka disolo yina lutaka masolo nionso. Na disolo yango, Yehova tubilaka Yobi yandi tala ndambu ya bima ya kitoko yina yandi salaka. Yasadisaka mpenza Yobi samu yandi zaba ti Yehova kele mpenza na nduenga mpe yalendaka sadisa mpenza Yobi yandi kumisa kiminu na yandi ngolo ti Yehova lenda kokisa bansatu nionso ya bisadi na yandi. Na kifuani Yehova bambulaka mpenza Yobi ti yandi kekokisaka bansatu ya bibulu, na yau Yandi lendaka kokisa diaka bansatu ya Yobi. (Yobi 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Na kutadilaka bima yina Nzambi salaka, Yobi longukaka mambu mingi yina metadila bikadulu ya Nzambi na yandi.

2. Samu na yinki yalenda vuanda mpasi samu na beto kulonguka nsemono ya Yehova?

² Beto diaka beto lenda longuka mbotembote mambu metadila Nzambi na kulongukaka mbotembote bima yina yandi salaka. Kasi, na bantangu yankaka yalenda vuanda mpasi samu na beto kusala mutindu yina. Kana beto kezingaka na kati ya mbanza, beto lenda mona bidimbu mingi ve ya nsemono na luzingu na beto ya konso kilumbu. Ata kana beto kevuandaka kisika yina nsemono kele mingi, yalenda vuanda mpasi samu na beto kubaka ntangu samu na kulonguka yau. Beto tadila samu na yinki yakele mfunu kubaka ntangu mpe kusala bangolo samu na kulonguka nsemono. Beto ketadila mutindu Yehova mpe Yesu sadilaka nsemono samu na kulonga mpe yina beto lenda sala samu na kubaka malongi na nzila ya nsemono.

3. Yinki kena kumonisa ti Yehova zolaka Adamu sepela na nsemono?

³ Yehova zolaka muntu ya ntete sepela na nsemono na Yandi. Ntangu Nzambi salaka Adamu, yandi pesaka yandi paradiso ya kitoko samu yandi zinga kuna, mpe yandi pesaka yandi kiyekua ya kutanina mpe kukumisa paradiso yango nene. (Kuy. 2:8, 9, 15) Kanisa na kiese yina Adamu vuandaka na yau ntangu yandi vuandaka mona mutindu bambutu vuandaka bima mpe mutindu bafololo vuandaka kula. Adamu vuandaka mpenza na diluaku mosi ya kitoko ya kutanina bilanga ya Edeni! Yehova pesaka diaka Adamu kiyekua ya kupesa konso kibulu nkumbu. (Kuy. 2:19, 20) Yehova yandi mosi lendaka pesa konso kibulu nkumbu; kasi, yandi pesaka kiyekua yango na Adamu. Kondua ntembe, Adamu bakaka ntangu ya kulonguka mbotembote bibulu yango tekila ya kupesa bau bankumbu, yandi talaka mbotembote mambu yina suasikisaka bau mpe bikadulu na bau. Adamu sepelaka mpenza na kiyekua yina Yehova pesaka yandi. Ya kedika, kiyekua yango sadisaka yandi yandi zaba ti Yehova kele mpenza na nduenga mpe kumona mutindu nsemono ya Yehova kebendaka dikebi yakele mpenza kitoko.

4. (a) Yinki kele mfunu yina beto fueti longuka nsemono? (b) Yinki kele kima yina nge kesepelaka mpenza na yau na nsemono?

⁴ Mfunu mosi yina beto fueti longuka nsemono kele samu Yehova nde zola beto sala yau. Yandi kena kutubila beto ‘Beno nanguna meso na beno na dizulu mpe beno mona.’ Mpe yandi meyuvusa: ‘Nani mesalaka bima yayi?’ Mvutu kele puelele. (Yez. 40:26) Yehova salaka bima nionso yina kele na dizulu, buela diaka bima yina kele na ntoto mpe na banzadi, mpe bima yango nionso lenda longa beto. (Nk. 104:24, 25) Mpe kanisa na mutindu Nzambi salaka beto. Yandi tulaka kati na beto dikoki ya kusepela na kitoko ya nsemono. Yandi pesaka beto dikoki ya kumona, ya kuwa, ya kusimba, ya kumeka, mpe ya kuwa nsunga​—makoki yango kesadisaka beto beto sepela na mitindu ya bima nionso yina yandi salaka.

5. Na kutadila Baroma 1:20, yinki mutindu beto kebakaka mambote na kulongukaka nsemono ya Yehova?

⁵ Biblia kena kumonisa mfunu yankaka yina beto fueti longuka nsemono. Yakelongaka beto bikadulu ya Yehova. (Tanga Baroma 1:20.) Na kifuani, tala bima yina Yehova salaka mpe tala mutindu bima yango salamaka na mutindu mosi ya kitoko. Yakemonisaka mpenza nduenga ya Nzambi! Mpe kanisa na bima ya kudia ya mutindu na mutindu yina beto kesepelaka kudia. Yakemonisaka mpenza nzola na yandi samu na bantu. Ntangu beto kena kumona kimuntu ya Yehova na bima yina yandi salaka, beto kezabaka yandi diaka mbotembote mpe yaketindaka beto beto pusana penepene na yandi. Ntangu yayi, beto tadila mutindu Yehova sadilaka nsemono samu na kulonga bantu malongi ya mfunu.

6. Yinki dilongi beto lenda baka na kutulaka dikebi na bandeke yina kesobaka bisika?

⁶ Yehova kesalaka konso diambu na ntangu na yau. Konso mvula na nsuka ya ngonda ya février mpe na katikati ya ngonda ya mai, bana ya Yisaele vuandaka mona bandeke yina bakebokidilaka bankongi (cigognes) yina vuandaka kuenda na ndambu ya nord. Nzambi tubilaka Bayisaele: ‘Nkongi na dizulu kezabaka bansungi na yau.’ (Yer. 8:7) Kaka mutindu Yehova tulaka ntangu samu na bandeke, yandi tulaka ntangu samu na kunungisa bansambusulu na yandi. Bubu yayi diaka, mutindu beto kemonaka bandeke yina kesobaka bisika na nsungi, yakebambulaka beto ti beto lenda tula ntima ti Yehova ‘metulaka ntangu’ ya kusukisa yinza yayi ya yimbi.​—Hab. 2:3.

7. Yinki dilongi beto lenda baka na kutalaka mutindu ndeke kepumbuaka? (Yezaya 40:31)

⁷ Yehova kepesaka kilendo na bisadi na yandi. Na nzila ya Yezaya, Yehova pesaka nsilulu ti Yandi kepesa bisadi na Yandi ngolo ya ‘kupumbua na mapapu lokola mpongo’ ntangu bamelemba nzutu. (Tanga Yezaya 40:31.) Bayisaele vuandaka mona mbala na mbala bampongo yina vuandaka pumbua na zulu kondua kubula mapapu na bau, na kukibikaka ti mupepe natumuna bau. Kifuani yango kena kubambula beto ti Yehova lenda pesa beto kilendo mutindu kaka yandi kepesaka kilendo na bandeke yango! Ntangu nge kemonaka ndeke mosi ya kilendo kena pumbua mpenza na zulu, mpe yakena kubika mupepe nata yandi kondua kubula mapapu ngolo, zaba ti Yehova lenda pesa nge ngolo nge nunga mambu ya mpasi.

8. Yinki dilongi Yobi bakaka na kulongukaka nsemono, mpe yinki dilongi beto lenda baka?

⁸ Yehova mebonga beto tudila yandi ntima. Yehova sadisaka Yobi yandi kudisa dikoki na yandi ya kutudila Yandi ntima. (Yobi 32:2; 40:6-8) Na disolo yina Yandi sololaka na Yobi, Nzambi tubilaka mitindu mingi ya nsemono, na kifuani, bambuetete, matuti, mpe mikalikali. Yehova tubilaka diaka bibulu, lokola ngombe ya mfinda mpe mpunda. (Yobi 38:32-35; 39:9, 19, 20) Bima yango nionso vuandaka monisa kaka ve kilendo ya kukamua ya Nzambi, kasi diaka nzola na yandi mpe nduenga na yandi ya nene. Na nzila ya masolo yango, Yobi bandaka kutudila Yehova ntima kuluta. (Yobi 42:1-6) Mutindu mosi, ntangu beto kelongukaka nsemono, beto kebakusaka ti Yehova kele na nduenga mpe na kilendo mingi kuluta beto. Yandi lenda katula diaka bampasi na beto nionso mpe yandi kesala yau. Diambu yango lenda sadisa beto diaka beto tudila yandi ntima kuluta.

9-10. Yinki dilongi muini mpe mvula kena kulonga beto samu na Yehova?

⁹ Yesu zabaka mbotembote nsemono. Lokola yandi vuandaka “kapita ya kisalu,” yandi vuandaka na diluaku ya kusala kintuadi na Tata na yandi samu na kusala luyalanganu. (Bin. 8:30) Na manima, ntangu Yesu vuandaka na ntoto, yandi sadilaka nsemono samu na kulonga banlonguki na yandi mambu metadila Tata na yandi. Beto tadila ndambu ya malongi yina yandi longaka.

¹⁰ Yehova kemonisaka nzola na yandi na konso muntu. Na disolo na yandi na zulu ya mongo, Yesu bendaka dikebi ya banlonguki na yandi na bima zole yina Nzambi salaka yina bantu mingi ketudilaka ve dikebi: Muini mpe mvula. Bima yango zole kevuandaka mfunu samu na kutanina luzingu. Yehova lendaka manga kupesa bima yango na bantu yina kesadilaka yandi ve. Kasi, na nzola nionso, yandi kepesaka muini mpe mvula na bantu nionso. (Mat. 5:43-45) Yesu sadilaka dilongi yango samu na kulonga banlonguki na yandi ti Yehova kezolaka kumonisa nzola na yandi na konso muntu. Ntangu beto kesepelaka na kitoko ya kuleka ya muini mpe kumona mutindu mvula kenokaka, beto kemonaka nzola ya Yehova samu na muntu nionso. Kifuani ya nzola na yandi lenda tinda beto beto monisa nzola ya mutindu yina na bantu yankaka na kisalu ya kusamuna.

11. Yinki lukindusu beto lenda baka na kulongukaka bandeke ya dizulu?

¹¹ Yehova kekokisaka bansatu na beto ya kinsuni.  Kaka na disolo na yandi na zulu ya mongo, Yesu tubaka diaka: ‘Beno tala mbotembote bandeke ya dizulu; bakekunaka ve, mpe bakebukaka ve bambuma, mpe bakelundaka ve bima na bayinzo ya kulunda bima, kasi Tata na beno ya dizulu kedikilaka bau.’ Kondua ntembe, bantu yina Yesu vuandaka longa vuandaka mona bandeke yina vuandaka pumbua na zulu ya bayintu na bau ntangu yandi yuvusaka bau: ‘Beno kele ve na mfunu kuluta bau?’ (Mat. 6:26) Yakele mpenza mutindu ya nzola yina kena kundimisa beto ti Yehova kekokisa bansatu na beto ya kinsuni! (Mat. 6:31, 32) Dilongi yango ya nsemono kena kutatamana kukindisa bisadi ya Nzambi ya kukuikama bubu yayi. Ntuenia mosi ya nketo ya mpasudi nzila na buala ya Espagne, yandi lembaka nzutu samu yandi vuandaka mona ve kisika ya mbote ya kuvuanda. Kasi na manima ya kumona bandeke mosi yina vuandaka kudia bambuma, yandi kukimonaka mbote. Yandi metuba, “Bandeke yango bambulaka munu ti Yehova ketaninaka bau mpe yandi ketanina diaka munu.” Na manima ya mua ntangu, mpangi yango ya nketo bakaka kisika ya mbote ya kuvuanda.

12. Na kutadila Matayo 10:29-31, bantietie kena kulonga beto yinki samu na Yehova?

¹² Yehova kebakaka mosimosi na beto na valere. Tekila kutinda bantumua na yandi na kisalu ya kusamuna, Yesu sadisaka bau babanga ve bantu yina ketelemina bau. (Tanga Matayo 10:29-31.) Yandi sadisaka bau na kutubilaka bandeke yina zabanaka na Yisaele: bantietie. Bandeke yango vuandaka na valere mingi ve na ntangu ya Yesu. Kasi yandi tubilaka banlonguki na yandi ti: ‘Ata mosi ve na kati na bau kekubua na ntoto kondua ti Tata na beno zaba.’ Na manima yandi buelaka: ‘Beno kele na mfunu mingi kuluta bantietie mingi.’ Yesu ndimisaka banlonguki na yandi ti Yehova kebakaka konso muntu na valere, na yau bavuandaka ve na mfunu ya kubanga kumekama. Kondua ntembe, ntangu banlonguki ya Yesu vuandaka samuna na bambanza mpe na babuala, babambukaka na bampova ya Yesu ntangu bavuandaka mona bantietie. Konso ntangu yina nge kemona ndeke ya fioti, kuzimbakana ve ti Yehova kebakaka nge na valere samu nge diaka nge ‘kele na mfunu mingi kuluta bantietie mingi.’ Na lusadusu na yandi, nge kele ve na mfunu ya kubanga ntangu bantu kena kutelemina nge.​—Nk. 118:6.

13. Yinki kesadisa beto beto baka malongi na nsemono?

¹³ Beto lenda baka malongi mingi yankaka yina metadila Yehova na nzila ya nsemono. Na yinki mutindu? Ya ntete, beto fueti baka ntangu ya kutula dikebi na nsemono. Ya zole, beto fueti kanisa na mambu yina yakena kulonga beto na yina metadila Yehova. Yalenda vuanda ntangu nionso pete ve samu na beto na kusala mambu yango. Géraldine, mpangi mosi ya nketo na buala ya Cameroun, metuba, “Munu yundukaka na mbanza, na yau munu kuizaka bakusa ti yakelombaka kusala bangolo samu na kulonguka nsemono.” Nkulutu mosi na nkumbu ya Alfonso metuba, “Munu bakusaka ti munu fueti bongisaka ntangu ya kuvuandaka munu mosi samu na kulonguka nsemono ya Yehova mpe kuyindula na zulu ya malongi yina munu lenda baka na yina metadila yandi.”

14. Yinki mambu Davidi vuandaka longuka ntangu yandi vuandaka yindula na mpinda na zulu ya nsemono ya Nzambi?

 ¹⁴ Davidi vuandaka baka ntangu ya kuyindula na mpinda na yina metadila nsemono ya Nzambi. Yandi tubaka na Yehova: ‘Kana munu metala dizulu na nge, bisalu ya misapi na nge, ngonda mpe bambuetete yina nge mesalaka, muntu kele nani samu nge yindula yandi?’ (Nk. 8:3, 4) Ee, ntangu Davidi vuandaka tala dizulu na mpipa, yandi vuandaka suka kaka ve na kutala bambuetete. Yandi vuandaka yindula diaka na mpinda mambu yina bambuetete vuandaka longa yandi samu na Nzambi. Yandi longukaka bunene Yehova. Na bantangu yankaka, Davidi vuandaka yindula mutindu nzutu na yandi vuandaka salama na kivumu ya mama na yandi. Lokola yandi vuandaka kanisa na mpinda na zulu ya mambu nionso yina ya kukamua, butondi na yandi samu na nduenga ya Yehova vuandaka kula ntangu nionso.​—Nk. 139:14-17.

15. Pesa bifuani ya mutindu nge monaka bikadulu ya Yehova na nzila ya nsemono. (Nkunga 148:7-10)

¹⁵ Kondua ntembe yakele pete samu na beto mutindu kaka yavuandaka samu na Davidi, na kumona kima mosi yina beto lenda yindula na mpinda na zulu na yau na kati ya bima yina Nzambi salaka. Yakele na bima mingi na kati ya bima yango yina lenda sadisa beto beto zaba diaka mbote Yehova. Na kifuani, nge lenda mona kilendo ya Yehova ntangu nge kena kumona tiya yina muini kena kupesa na nkanda ya nzutu na nge. (Yer. 31:35) Kanisaka na nduenga ya Nzambi ntangu nge kena kutala ndeke kena kutunga ndiala na yandi. Kana nge kena kukanisa na mutindu yimbua ya fioti kesekanaka na kisuka na yandi nge kemona ti Yehova kele muntu yina kezolaka kusekisa. Mpe pesaka Yehova matondo samu na nzola na yandi ntangu nge kena kumona mama mosi kena kusekana na muana na yandi. Beto kele na maluaku mingi ya kulonguka mambu metadila Yehova samu nsemono na yandi nionso​—yavuanda ya nene mpe ya fioti, yina kele pene na beto to ntama na beto—​kekumisaka yandi.​—Tanga Nkunga 148:7-10.

16. Beto fueti baka nzengolo ya kusala yinki?

¹⁶ Nzambi na beto kele nzola, yandi kele na nduenga, na kilendo, mpe bima nionso yina yandi salaka kele kitoko. Beto lenda longuka bikadulu yango mpe bikadulu na yandi mingi yankaka kana beto kena kutala na dikebi bima nionso yina yandi salaka yina kele nzinganzinga na beto. Beto fueti bakaka ntangu ya kutala mbala na mbala nsemono mpe kukanisa mambu yina yakena kulonga beto samu na Yehova. Kana beto mesala plina, beto kekuma diaka penepene ya Mvangi na beto. (Yak. 4:8) Na disolo melanda, beto kemona mutindu bibuti lenda sadila nsemono samu na kusadisa bana na bau bavuanda penepene ya Yehova.