1. Acani cimwi cino cavwizye e Job ukumanya icete e Yehova?

 PANO e Job walinji nu wumi, walanzyanyanga na wantu imiku imivule. Nomba pamalyasi yonsinye yano wasimikanga, pasi ilili lyonsinye lino lyacindime ukucila pe vino walanzinye ne Yehova. Pano walanzyanyanga, e Yehova wanenile e Job ukuti alolecesye pa vintu vyamaka vino welewula. Ukucita wo-o, kwalinji nukwavwa e Job ukumanya ukuti e Yehova wawa na mano swinya kwalinji nukulenga asuwile ukuti wawa na maka nkaninye ayakusakamala awawomvi wakwe. Ku cakulolelako, wamwizusizyeko ukuti akasakamala nivinyama fwandi atalinji nukupotwa ukumusakamala (Job 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Ukwelenganya pe vino Yehova welewula, kwavwizye e Job ukusambilila pa miwele ya kwe Yehova.

2. Amulandu ci wuno mpindi zimwi cingatutalila ukusambilila pe vino Yehova welewula?

² Naswenye tungasambililako ivivule pe Yehova ukupitila mukulola nukwelenganya pe vino welewula. Lelo nanti ciwe wo-o, asa welyonsi pano cikapepuka ukucita wo-o. Nga cakuti mukakwikala mu tauni, asa welyonsi pano mungawa nulongo lwakulola nukwelenganya pe vino Yehova welewula. Acino lekani tulande pa mulandu wuno cacindamila ukupawulako impindi nukuwomvya amaka yitu ukulola vino Yehova welewula. Twandi tusambilile na pe vino e Yehova ne Yesu wawomvizye ivyelewulwa pa kusambilizya na pe vino naswe tungacita pa kusambililako.

3. Avyani vino vikalanjizya ukuti e Yehova walondanga e Adamu awakwivwa icete ukutamba ivyelewulwa?

³ E Yehova walondanga e Adamu umuntu wakutalicilako ukuwakwivwa icete ukutamba ivyelewulwa. Acino pano wamwelewuzile wamuwisile munsi iyizima nkaninye iya paradaise nu kumunena ukuti awalimamo nukuyizifya pakuti yikulileko. (Inta. 2:8,  9, 15) Yelenganyani pe vino e Adamu wivwile icete ukulola kuno imbeyu zikumela na maluwa yakuwalula. Ukwasowa nukuvwilika lo-o lwalinji alongo uluyiwele luno wakweti ulwa kusakamala icalo ca Edeni. Citapelezilevye pa-a, wamupile numulimo na wunji uwakwinika ivinyama amazina. (Inta. 2:19, 20) Kweni e Yehova nga wakumanisizye ukwinika ivinyama amazina, lelo wapile e Adamu wo-o umulimo. Ukwasowa nukuvwilika pano e Adamu atani ayinike icinyama icili consinye izina, afwile watelanga acilolecesya sana nukuwikako amano ukulola vino cikucita. Afwile wivwanga icete ukuwomba wo-o umulimo. Naco-o calenzile awasalifya nkaninye Yehova pamano yakwe na pe vino wamanya ukwelewula. Amuno ivyelewulwa vyalenganga awakwivwa icete pano akuvilola.

4. (a) Amulandu ci wonga wuno tuzipizile ukuwicila amano kwe vino Yehova welewula? (b) Avyani vino mwakundapo sana pe vyonsinye vino Yehova welewula?

⁴ Umulandu wonga wuno tuzipizile ukuwicila amano ku vyelewulwa awakuti, avino Yehova akalonda twacita. Akatunena ukuti “Punamila mupela!” Nukutukolowozya ukuti: ‘Nga weweni wino welewuzile . . . vino ukulola?’ Icasuko acimanyikwe kwe lyo-o iwuzyo. (Ayize. 40:26) E Yehova awino welewuzile ivintu vyakuzungusya vino vyawa mwi yulu, munsi na mwasumbi swinya vyonsinye vikatusambilizya peweliwe. (Amalu. 104:24, 25) Nomba teyelenganyani pevino watwelewula. Watwelewula munzila yakuti twakwivwa icete ukutamba ivintu ivizima vino vyawako. Watupa amaka yakwivwa, ukununsya, ukutonya, ukulola nga nu kusonda. Ya-a amaka yakalenga twayitopwa ivintu ivilekane lekane vino Yehova welewula.

5. Ukulingana na Waroma 1:20, avizima ci vino tukazanamo mukusambilila pe vino Yehova welewula?

⁵ E Baibolo yikatunena umulandu na wunji wuno tuzipizile ukuwicila amano kwe vino Yehova welewula. Nawo umulandu awakuti, ivyelewulwa vikatusambilizya pa miwele ya kwe Yehova. (Wazyani Waroma 1:20.) Ku cakulolelako, nga twalola vino Yehova welewula, tukazana ukuti wavyelewula icete nkaninye. Uzye vwilani visitulanjizya vye vino Yehova wawa na mano? Asa vyo-o vitupu, yelenganyani na pa vyakulya ivilekane lekane vino tukayitopwa. Ukwasowa nukuvwilika vyonsinye vyo-o, vikalanjizya apatiswenye ukuti e Yehova wakunda awantu. Nga cakuti twalola imiwele ya kwe Yehova ukupitila mwe vino welewula, tukamumanyilako swinya tukapalamila sana kwe weliwe. Lekani pe yo-o impindi tulandeko pe vino e Yehova wawomvizye ivyelewulwa pakusambilizya awantu amasambililo amacindame.

6. Tungasambililako cani nga twalola kuno ivinyunyi vikucinta?

⁶ E Yehova akatanticila kucili impindi. Cila mwaka kukusila kwa mwezi wa February ukufika pakasi  ka mwezi wa May, awina Israeli walolanga iviyela fikupupuka ukuya kapela. E Yehova wanenile awina Israeli ukuti ‘Ichiyela chamupela chamanya impindi yakuchinta.’ (Jere. 8:7) Fwandi ngati awulyanye vino Yehova watanticila kucili impindi yakuti ivinyunyi viwacintilapo, avino watantika ni mpindi yawupinguzi. Mwe ya-a amanda nga twalola ivinyunyi vikucinta, cikalenga atusuwila ukuti e Yehova aliyonona yo-o insi imbipe “pampindi yino wayania nanti yino wasola.”​—Haba. 2:3.

7. Tungasambililako cani nga twalola kuno icinyunyi cikupupuka? (Ayizeya 40:31)

⁷ E Yehova akapa awawomvi wakwe amaka. Walayile awantu wakwe ukupitila mwe Ayizeya ukuti, walinji nukuwawomya ‘wapapuke namapa ngati anzwanga’ pano watonta. (Wazyani Ayizeya 40:31.) Awina Israeli walolanga pano inzwanga zikuya mupela, ukwasowa nukupampula nkani amapa pano zikupupuka. Umuza wamupela awuno wukakwavwilizya inzwanga ukucita wo-o. Co-o cikatwizusyako ukuti e Yehova angatupa amaka ngati awonye vino akapa ivinyunyi. Fwandi nga mwalola ivinyunyi ivikulu vikupupuka ukuya mupela nkaninye ukwasowa nukuti viwomvye amaka amavule mumapa, mwakwizuka ukuti e Yehova angamipa amaka yakusipicizya intazi izili zyonsinye.

8. Avyani vino e Job wasambilizile kwe vino Yehova welewula, swinya avyani vino nasweswe tungasambililako?

⁸ E Yehova wayana ukumusuwila. Wavwizye e Job ukutwalilila ukumusuwila. (Job 32:2; 40:6-8) Pano walanzyanyanga, e Yehova walanjizizye e Job ivyelewulwa ivilekane lekane ndivino intanda, amawingo nu kupanta. Swinya walanzile na pavinyama ponga ngati we cilume ne kavwalo. (Job 38:32-35; 39:9, 19, 20) Vyonsinye vyo-o, vitalanjizyanga vye amaka yano wawa nayo, lelo vyalanjizyanga nukuti awalukundo na mano. Ukwasowa nukuvwilika, ko-o ukulanzyanya kwalenzile e Job asuwile sana e Yehova. (Job 42:1-6) Nasweswenye nga cakuti tukuwika amano ku vyelewulwa, tungamanya ukuti e Yehova wawa na mano swinya wawa na maka ukutucila. Cinji acakuti, alimala intazi zyonsinye zino tukapitamo. Vyo-o ivisinka vingatwavwa ukumusuwila.

9-10. Uzye umusanya nimvula vikatusambilizya cani pe Yehova?

⁹ E Yesu wamanyile ivivule nkaninye pa vyelewulwa. Fwandi pamulandu wakuti walinji “amumanyicisye imilimo,” [NWT] wizile awa nulongo lwakuwombela ponga nu Mukwasi wakwe pa kwelewula vyonsinye vino vyawa munsi na mwiyulu. (Imilu. 8:30) Swinya mukupita kwa mpindi pano walinji munsi, wawomvizye ivyelewulwa pakusambilizya awasambilizi wakwe pe Yehova. Lekani tulandeko pe vimwi vino wawasambilizizye.

¹⁰ E Yehova akalanjizya ukuti wakunda awantu wonsinye. Pano e Yesu walandanga Ilyasi lya Pamwamba, wanenile awasambilizi wakwe pa vintu viwili vino Yehova welewula vyo awantu awavule watavulila nukuwikako sana amano: akuli ukuti imvula numusanya. Vyonsinye vyo-o vyacindama sana pakuti tutwalilile ukuwa nu wumi. E Yehova nga akulonda ngakakwima awantu wonsinye wano wasimuwombela vyo-o ivintu. Lelo wo-o asa vino akacita, akapa awantu wonsinye umusanya nimvula. (Mat. 5:43-45) E Yesu wawomvizye vyo-o, pakusambilizya awasambilizi wakwe ukuti e Yehova akalonda naswenye twakunda awantu wonsinye. Acino pano tukwivwa icete ukotela akamusanya nanti pano tukulola utumvula tukusansa, twakwelenganya pe vyo Yehova wakunda awantu. Nga tukwelenganyapo sana, cingalenga naswenye twalanjizya ukuti twakunda awantu wonsinye ukupitila mukuwawizizya.

11. Avyani vino tungasambililako ku vinyunyi?

¹¹ E Yehova akatupa vino vikalondekwa mu wumi. Mwi lyasi ilili lyonganye ilya pa mwamba, e Yesu walanzile nukuti: ‘Simutele mulole ivinyunyi vino vikapapuka: visitanda, nant’ akusinza ukuti vilonge munkoma; ukuwa Amukwasi winu uwamwiyulu awino akavisakamala!’ Ukwasowa nukuvwilika wano walinjipo pano Yesu walandanga  lyo-o ilyasi, wafwile walolanga na kuno ivinyunyi vikupupuka mupela pano Yesu wawakolowozizye ukuti: ‘Uzye mutacindama ukulusya vyo-o ivinyunyi?’ (Mat. 6:26) Vyo-o vino Yesu walanzile vikatwavwa ukusinincizya ukuti e Yehova alitwalilila ukutusakamala. (Mat. 6:31, 32) Swinya vino walanzile pa vyelewulwa vicili vyatwalilila ukwavwa na wawomvi wa kwe Yehova awacisinka. E nkazi uwacitici e payiniya ku Spain wasakamisilwe nkaninye pamulandu wakuti waposilwe ukuzana ing’anda umwakwikala. Lelo pano waweni ivinyunyi vikulya impumba ni vikomwa wizile yivwako icete. Watili “Vyo-o ivinyunyi vyalenzile njizuke ukuti e Yehova awino akavisakamala swinya nanenenye walinji nukunsakamala.” Patazimvile nukuzimba, we-e nkazi wizile azana umwakwikala.

12. Ukulingana ne Mateyu 10:29-31, uzye utumpeta tukatusambizya cani pe Yehova?

¹² E Yehova watucindamika wenga na wenga. Pano e Yesu atani atume awasambilizi wakwe mukuwizya, wawavwizye ukukanatina wano wawacuzyanga. (Wazyani Mateyu 10:29-31.) Pakuwavwa wawomvizye utumpeta, utunyunyi tuno twamanyisilwe sana ku wina Israeli pe yoyo impindi. Kweni pano e Yesu walinji munsi, to-o utunyunyi watatulolanga ukuti twalinji atucindame. Lelo e Yesu wanenile awasambilizi wakwe ukuti: ‘Pasi nanti kamwi kano kakapona pansi nanti kuti Umukwasi winu amanye.’ Walanzile nukuti: ‘Mwacindama mwalusya impeta imvule.’ Wo-o vino e Yesu walanzile, wavwizye awasambilizi wakwe ukumanya ukuti, e Yehova akawalola ukuti wacindama wenga na wenga. Acino watazipizile ukutina ukuwacuzya. Ukwasowa nukuvwilika, awasambilizi wafwile wizukanga amazwi ya kwe Yesu nga walola utumpeta pano wakuwizya mu matauni na mutwaya. Fwandi lyonsinye nga mwalola utunyunyi ututici, mwakwizuka ukuti e Yehova akamilola ukuti mwacindama palwinu, amuno namwemwenye ‘mwacindama mwalusya impeta imvule.’ Nga cakuti Yehova wamyavwa, mutaliwatina pano wakumicuzya.​—Amalu. 118:6.

13. Avyani vino tuzipizile ukucita pakuti twasambilila pe Yehova kwe vino welewula?

¹³ Tungasambililako ivivule navinji pe Yehova kwe vino welewula. Tungacita wuli wo-o? Icakutalicila, tuzipizile ukupawulako impindi yakutamba vino Yehova welewula. Icaciti wili tuzipizile ukukwelenganyapo nukulola vino vikutusambilizya pe Yehova. Kweni, asa welyonsi pano cikapepuka ukucita wo-o. E nkazi Géraldine uwa ku Cameroon watili, “Nakulila mu tauni, acino nkawombesya nkaninye pakuti ntambevye vino Yehova welewula.” E eluda uwizina lyakuti Alfonso watili, “Niza nazana ukuti nzipizile ukupawulako impindi iyakuwavye nenga pakuti ntambe vino Yehova welewula nu kwelenganya pevino vikunsambilizya pe weliwe.”

14. Avyani vino David wasambilizileko pano welenginye pe vyo Yehova welewula?

¹⁴ E Davidi welenganyangapo sana pe vino Yehova welewula. Wanenile e Yehova ukuti: “Ndi nalola mwiyulu lino welewula; nalola umwezi nintanda vino wawika mumasyo yakwe vyolivyo nga umuntu nawe weweni wino ukamwelengania?” (Amalu. 8:3, 4) Ukwasowa nukuvwilika, e Davidi atapelelangavye pakwivwa icete ukulola  vino intanda zikuloleka, lelo welenganyanga na pevino zikumusambilizya pa mano na maka yano Yehova wawa nayo. Ne impindi yinji, wizile ayiluka ukuti calinji acakuzungusya vino umuwili wakwe wayanga wukukula pano walinji munda ya kwe nyina. Watili welenganya pevino umuwili wakwe wapanzilwe, wasalifizye nkaninye e Yehova pe vino wawa na mano.​—Amalu. 139:14-17.

15. Landaniko pavyelewulwa vimwi vino vingatwavwa ukusambilila pamiwele ya kwe Yehova. (Amalumbo 148:7-10)

¹⁵ Namwemwenye mungacita ngati avino Davidi wacisile. Mutazipile ukuya nukutali pakutivye mukavwambe ivyelewulwa vyakwelenganyapo. Amuno ponsinye pano mwalolecesya pawa vimwi vino vingamyavwa ukumanya icete cete e Yehova. Ku cakulolelako, mungelenganya pe vino Yehova wawa namaka nga mwalola vino akamusanya kakakwivwika icete. (Jere. 31:35) Mwakwelenganya na pe vino e Yehova wawa na mano nga mwalola kuno akanyunyi kakuzenga icisalanzo. Swinya mwakwelenganya na pevino e Yehova wawa ninsansa nga mwalola kuno akambwa kakuyicenezya umusinda. Cinji acakuti, mwasalifya Yehova pevino wawa nulukundo nga mwalola kuno e nyina akucenezya umwana. Ukwasowa nukuvwilika, twawa nivivule ivyakusalifizyapo e Yehova, amuno vyonsinye vino welewula vikamulumbanya, asamulandu nukuti vili ukutali nanti vili apafupi swinya avitici nanti avikulu.​—Wazyani Amalumbo 148:7-10.

16. Avyani vino tuzipizile ukuvwambisya ukucita?

¹⁶ E Yehova we Leza wamaka, awa mano, awa lukundo swinya vyonsinye vino welewula vyawa avizima. Nga cakuti tukuwikako sana amano kwe vino Yehova welewula, apano tungalola yo-o imiwele ni miwele yinji yino wawa nayo. Lekani lyonsinye twapawulako impindi yakutamba vino welewula nukwelenganya pevyo vikutusambilizya peweliwe. Nga tukucita wo-o, tulipalamila sana kwe Kelewula witu. (Jemu. 4:8) Mu cipande cino cikonsilepo, tulisambilila pevino awakwasi wangavwa awana wawo ukupalamila kwe Yehova ukuwomvya ivyelewulwa.