1. ¿Tyi iyooxpaʼt Job iga maaj iwɨixpɨguiñ Jehová?

 MEX iga Job inimuru ikej jeʼm iityijom, jempɨk maaj iyooxpaʼt jeʼ jesɨgam inimuru Jehová. Jehová iñɨʼmay iga iaʼmiñ weeñi tyidyin̈kej iga jeʼ iwatneʼ. Yɨʼbam iyooxpaʼtpa idyɨk iaʼm iga Jehová tsaam iniity joodon̈oʼoyi y wɨap ikuix jeʼm iyooxakɨʼɨwiñyaj. Juʼuts akwiñkejoʼoyi, Job wɨa mu iaʼm iga siiga Dios ikwiʼkpa jeʼm animatyaj, jeʼ wɨaptyim idyɨk ikuixtya (Job 38:39-41; 39:1, 5, 13-16). Job wɨa mu ikutɨʼɨyɨy tyi ijaampa Dios y juʼuts jeʼm ijɨɨxi, jesɨgam iaʼm ityumpɨy tyityam iwatneʼ.

2. ¿Tyiʼiga dyaʼ juchixkej wɨap tanaʼm tyityam iwatneʼ Dios?

² Jesɨk tanaʼmtaʼmpa ityumpɨy jempɨk Dios iwatneʼ wɨaptyim tañixpɨktaʼm. Pero wɨapsɨ iga dyaʼ juchixkej wɨap tan̈wattaʼm yɨʼɨmpɨk. Siiga taitytyaʼm en tuum ciudad, wɨapsɨ iga dyaʼ jaya wɨap tanaʼmtaʼm jempɨk iwatneʼ. Y siiga dyaʼ jeexkom taitytyaʼm, wɨapsɨ tanjaam iga dyaʼ tanaitytyaʼm tiempo iga tanaʼmpa tyityam iwatneʼ. Jeʼyukmɨ tan̈kɨʼpin̈iñ tyiʼiga wɨɨ iga tantobiñ tiempo iga tanaʼmiñ jempɨk Dios iwatneʼ. Tan̈kɨʼpin̈taʼmpatyim tyityam wɨap tan̈kejaytyaʼm jempɨk iwatneʼ Dios, y juutypɨk Jehová y Jesús ipɨkyaj iga tachiʼityaʼmpa wɨtampɨk an̈kejayoʼoyiyaj.

3. ¿Juutypɨk tan̈joodon̈tam iga Jehová ixunba idyɨk iga Adán maymayaiñ?

³ Jehová ixunba idyɨk iga jeʼm wiñtyipɨk pɨɨxiñ maymayaiñ. Jeʼyukmɨ ichak Adán en tuum paraíso iga ikuixan̈aiñ, iwɨʼɨdyaiñ y ikoʼmiñ yɨʼp nas (Gén. 2:8, 9, 15). Kujɨɨsɨ juʼuts mu in̈jaam Adán jesɨk iaʼm iga jeʼm pak nayyajpa y jeʼm planta moyyajpa. Tuum wɨbɨk yooxakuy iga ikuixpa idyɨk jeʼm jardín de Edén. Jehová iñɨʼmaytyim Adán iga ikkaʼmaʼyiñ iñɨɨyiyaj jeʼm animatyaj (Gén. 2:19, 20). Jehová wɨa idyɨk mu iwat iyaʼak, pero ichiʼ yɨʼp yooxakuy a Adán. Wɨapsɨ iga wiñtyi iga ikkaʼmaʼyiñ tumtum animat jeʼm iñɨɨyi iaʼm juʼutsyaj idyɨk y tyityam iwatyajpa. Yɨʼp yooxakuy tsaam imaymaywat, wɨa mu iaʼm juʼtspɨy iniity joodon̈oʼoyi jeʼm iJaatun̈ y juʼtspɨy ikutɨʼɨyɨʼyba iwat tyidyin̈kej.

4. a) ¿Tyiʼiga tanaʼmtaʼmiñ tyityam iwatneʼ Dios? b) De ityumpɨy jempɨk iwatneʼ Dios, ¿tyi jempɨk maaj in̈kusuʼnɨʼyba?

⁴ Jehová ixunba iga tanaʼmtaʼmiñ jempɨk iwatneʼ. Jeʼ tanɨʼmaʼyba: «Aʼmkimtaʼamɨ sɨn̈yukmɨ y aʼmtaʼamɨ». Y okmɨ akwaʼgoy: «¿Iapaʼap iwatneʼ yɨʼpyaj?». Tan̈wɨkutɨʼɨyɨʼyba iapaʼap (Is. 40:26). Jehová dyaʼ numaaj iwat jaʼyan̈ tyidyin̈kej sɨn̈yukmɨ, yɨʼp naxyukmɨ y lamarjom iwattyim tyidyin̈kej iga wɨap tan̈kuyujkataʼm (Sal. 104:24, 25). Kujɨɨsɨ juutypɨk tawatnetaʼm Dios. Tawattamta iga wɨaiñ tanaʼm y tamaymaywadyiñ tyityam iwatneʼ, jeʼyukmɨ taixixoytyaʼmpa, tamaton̈oytyaʼmpa, tanjaamtaʼmpa, tasuʼgoytyaʼmpa y tan̈kɨʼɨsaktɨytyaʼmpa tyidyin̈kej.

5. Juʼuts nɨmpa Romanos 1:20, ¿juutypɨk tayooxpaʼttaʼmpa jesɨk tanaʼmpa jempɨk iwatneʼ Dios?

⁵ Jeʼm Biblia tanɨʼmaʼyba iga jesɨk tanaʼmpa tyityam iwatneʼ Jehová, tayooxpaʼtpa iga tañixpɨgaʼyiñ jeʼm ijɨɨxiyaj y jeʼm ijaamoʼoyiyaj (maayɨʼ Romanos 1:20). Juʼuts akwiñkejoʼoyi, ityumpɨy jempɨk Dios iwatneʼ ikwiñkejaʼyba jeʼm ijoodon̈oʼoyi. Iga iwatneʼ tyidyin̈kej iga wɨap tan̈kɨʼɨs ikwiñkejpa iga tsaam tatoyba. Jesɨk tanaʼmpa tyityam iwatneʼ Dios tayooxpaʼtpa iga tan̈wɨixpɨguiñ y majtyim tan̈kunuʼguiñ. Tan̈kɨʼpin̈taʼmiñ juutypɨk Jehová tachiʼityaʼmpa wɨtampɨk an̈kejayoʼoyiyaj kun tyityam iwatneʼ.

6. ¿Tyi tan̈kejaytyaʼmpa de Jehová jeʼm cigüeña?

⁶ Jehová iniity tuum horario. Tumtum amtyɨy, jesɨk kuyajiam febrero y kukmɨam nɨki mayo, jeʼm israelitajyaj iaʼmyajpa idyɨk iga jeʼm cigüeñajyaj nɨgɨyɨyyajpa sɨn̈wiñ. Jehová  iñɨʼmay jeʼm israelitajyaj: «Jeʼm cigüeña ijoodon̈yaj juchix itiempo» (Jer. 8:7). Juʼutstyim yɨʼpyaj jonyaj iga akkaʼmayñeyajta tuum horario, Jehová ikkaʼmnetyim tuum horario iga juchix ikkupakpa jempɨk ijɨɨsneʼ. Jesɨk tanaʼmtaʼmpa iga jeʼm jonyaj ijoodon̈yaj juchix nɨgɨyɨyyajpa tun̈gak an̈eymɨ, takjɨɨspa iga Jehová iniityum «jeʼm tiempo» jesɨk iktogoyba ityumpɨy jempɨk malwatyajpa, y wɨap tan̈kupɨktaʼm iga jeempɨgam iwatpa (Hab. 2:3).

7. ¿Tyi tan̈kejaytyaʼmpa de Jehová jeʼm águila? (Isaías 40:31).

⁷ Jehová ipɨɨmchiʼiba jeʼm iyooxakɨʼɨwiñyaj. Ikuyukmɨ Isaías, Dios nɨm iga jesɨk jeʼm iyooxakɨʼɨwiñyaj kupoʼnaayñeyajpa o an̈yaʼkneyajpa, jeʼ ichiʼiba jeʼm pɨɨmi iga kekyajiñ «keʼnam jesɨk iniidyayyaj jeʼm águila ixaj» (maayɨʼ Isaías 40:31). b Jeʼm israelitajyaj in̈yujneyajum idyɨk iga iaʼmyajpa jeʼm águila iga kekyajpa jesɨk sujoʼyba jeʼm saawa y jesɨk dyaʼ jespɨy soʼpsyajpa. Yɨʼp takjɨɨspa iga juutypɨktyim Jehová iyooxpaʼtpa yɨʼp jonyaj, wɨaptyim iyooxpaʼt y ipɨɨmchiʼ jeʼm iyooxakɨʼɨwiñyaj. Jeʼyukmɨ jesɨk mich iñaʼmpa iga tuum jon tsaam pɨɨmi yukmɨ kekpa ixɨʼ y dyaʼ sɨʼ ijaya aktsɨgoy ixaj, jɨɨsɨ iga Jehová wɨap miyooxpaʼt iga iñyaʼachɨʼyiñ ityumpɨy jeʼm kobakpiijiyaj.

8. a) ¿Tyi ikutɨʼɨyɨy Job jesɨgam Jehová ijɨykiʼmay tyityam iwatneʼ? b) ¿Tyi tan̈kejaytyaʼmpa taɨchtyam?

⁸ Wɨap tanaidyaytyaʼm confianza Jehová. Jesɨgam Jehová inimuru Job, iyooxpaʼt iga iniidyaʼyiñ idyɨk confianza (Job 32:2; 40:6-8). Job jɨykiʼmaytya jeʼm maatsayaj, jeʼm uʼksɨyaj y jeʼm majɨywiñyaj. Ijɨykiʼmtyim jeʼm toro salvaje y jeʼm kawaj (Job 38:32-35; 39:9, 19, 20). Ityumpɨy yɨʼpyaj akwiñkejoʼoyiyaj iyooxpaʼt Job iga ikutɨʼɨyɨʼyiñ iga Dios dyaʼ numaaj iniity jaʼyan̈ pɨɨmi, iniitytyim toyoʼoyi y jaʼyan̈ joodon̈oʼoyi. Yɨʼp muruuji iyooxpaʼt Job iga juchixkej ikupɨguiñ Jehová (Job 42:1-6). Sɨɨ jesɨk taɨchtyam tanaʼmpa tyityam iwatneʼ Jehová, takjɨɨstaʼmpa iga jeʼ tsaam pɨɨmiɨy y iniity joodon̈oʼoyi. Jeʼ wɨap iktogoy ityumpɨy jeʼm yaʼachaajiyaj, y jeempɨgam iwatpa. Jesɨk tanjɨɨspa ityumpɨy yɨʼp tayooxpaʼtpa iga maaj tanaidyaʼyiñ confianza.

9, 10. ¿Tyi tan̈kejaʼyba de Jehová jeʼm jaama in̈tsookaʼ y jeʼm tuj?

⁹ Jesús iwɨixpɨkpa tyityam iwatneʼ Dios. Jeʼ iyooxpaʼt jeʼm iJaatun̈ jesɨgam iwat jeʼm universo (Prov. 8:30). Okmɨ jesɨgam jaʼy ityi yɨʼp Naxyukmɨ, iyooxpaʼt jeʼm ikuyujkɨʼɨwiñyaj iga iixpɨgayyajiñ jeʼm iJaatun̈ y ipɨk tyityam jeʼ iwatneʼ. Tanaʼmtaʼmiñ.

¹⁰ Jehová takwiñkejaytyaʼmpa ityoyoʼoyi a tantumpɨytyam. Jesús in̈maday jeʼm ikuyujkɨʼɨwiñyaj juutypɨk tawɨwadaʼyba jeʼm jaama in̈tsookaʼ y jeʼm tuj, y yɨʼp jaʼyan̈yaj dyaʼ ityeguedayajpa. Jeʼm jaama y jeʼm tuj tayooxpaʼttaʼmpa iga wɨaiñ tañitytyaʼm. Y mex iga dyaʼ ityumpɨyyaj ikuyooxayajpa, Jehová ikchijoʼyba tuj y ikpijpa jaama para ityumpɨyyaj (Mat. 5:43-45). Kun yɨʼp akwiñkejoʼoyi Jesús in̈kejay jeʼm ikuyujkɨʼɨwiñyaj iga Jehová ixunba iga tanakwiñkejaytyaʼmiñ toyoʼoyi a ityumpɨyyaj. Jesɨk tanaʼmtaʼmpa iga tsaam wɨɨ ikeeji jesɨk tɨgɨɨyiam jeʼm jaama o jesɨk miñba ixɨꞌ maʼñtyuj, yɨʼp takjɨɨspa iga Jehová tsaam toyoʼyba y dyaʼ neejaixoʼyba. Jeʼm iakwiñkejoʼoyi tayooxpaʼtpa iga tanakwiñkejtaʼmiñ yɨkxpɨk toyoʼoyi jesɨk tanan̈mattaʼmpa jeʼm In̈maatyi.

11. ¿Juutypɨk taanmajan̈chiʼiba jesɨk tanaʼmpa jeʼm jonyaj?

¹¹ Jehová tachiʼityaʼmpa tyityam tatogoyaytyaʼm. Jesús nɨmtyim: «I̱xɨ jém jonyaj jém  quecpaap. D́a ñipyajpa, d́at́im ipiŋyajpa jém cosecha iga iccáypa tu̱m tɨcjo̱m. Pero icwícpa jém tanJa̱tuŋ Dios jém it́wɨɨp sɨŋyucmɨ». Wɨapsɨ iga jempɨk sɨʼ idyɨk ikumaton̈yaj Jesús iaʼmyaj iga weeñi jonyaj kekpa idyɨk ixɨʼyaj jesɨgam jeʼ nɨm: «Mich más miwɨ̱ que jém jonyaj» (Mat. 6:26). Kun toyoʼoyi jeʼ takjɨɨs iga Jehová juchixkej tachiʼiba tyityam tatogoyaytyaʼm (Mat. 6:31, 32). Yɨʼp an̈kejayoʼoyi seguido tayooxpaʼttaʼmpa yɨʼp jaama jempɨk tan̈kuyooxataʼmpa Dios. Tuum precursora itywɨʼɨp España an̈yaʼkneʼ idyɨk iga dyaʼ wɨaneʼ ipaʼt tuum tɨk juuty itypa. Pero, jesɨgam iaʼm iga weeñi jonyaj sɨʼ idyɨk ikɨʼɨsyaj jeʼm pak y jeʼm xuxuty tɨmyaj, dyam jespɨy an̈yaʼk. Jeʼ nɨmpa: «Yɨʼp akjɨɨs iga siiga Jehová ikuixpa jeʼm jonyaj, akuixpatyim ɨch». Dyaʼ maaj jaʼy yɨʼp yoomtɨwɨ ipaʼt tuum tɨk juuty itypa.

12. Juʼuts nɨmpa Mateo 10:29-31, ¿tyi tan̈kejaʼyba de Jehová jeʼm gorriones?

¹² Jehová tatsoowaixtyaʼmpa tumtum de taɨchtyam. Jesɨgam Jesús ikutsat jeʼm apóstolyaj iga nɨguiñ in̈matyaj jeʼm Dios In̈maatyi, wiñtyi iyooxpaʼt iga odoy kɨɨn̈yajiñ jesɨk an̈teeñkamokyajtaap (maayɨʼ Mateo 10:29-31). Ijɨykiʼm tuum jon iga tsaam idyɨk ixpɨktaap en Israel: jeʼm gorrión. Peʼm tiempo jeʼm gorriones dyaʼ idyɨk tsoʼowɨyyaj. Pero Jesús iñɨʼmay jeʼm ikuyujkɨʼɨwiñyaj: «Ni tu̱m de jém jonyaj d́a cutɨŋpa naxyucmɨ siiga jém tanJa̱tuŋ Dios d́a» ijoodon̈. Y nɨmtyim: «Más mit́oypa Dios que jém xuxut́ jonyaj». Yɨʼɨmpɨgam ikwiñkejay iga Jehová ityoyba tumtum de jeʼeyaj. Y yɨʼbam iyooxpaʼtyaj iga odoy kɨɨn̈yajiñ jesɨk yaʼachwatyajtaap. Wɨapsɨ iga jesɨk nɨkpa idyɨk in̈matyaj jeʼm Dios In̈maatyi, iixyajpa idyɨk jeʼm gorriones y ijɨɨsyajpa idyɨk jeʼm an̈matyiyaj nɨmwɨʼɨp Jesús. Jeempɨktyim sɨɨ jesɨk mich iñaʼmpa tuum xutyu jon, jɨɨsɨ iga Jehová tsaam mityoyba, iga mich maaj michoʼowɨy «que jém xuxut́ jonyaj». Y kun jeʼm Dios iyooxpadoʼoyi mich wɨap iñyaʼachɨy jesɨk miyaʼachwattaap (Sal. 118:6).

13. ¿Tyi wɨap tan̈wat iga majnam tañixpɨguiñ Dios kun tyityam iwatneʼ?

¹³ Majnam wɨap tañixpɨk Jehová jesɨk tanaʼmpa tyityam iwatneʼ. Jeʼyukmɨ wɨɨ iga tantoptaʼmiñ tiempo iga tanaʼmiñ tyityam iwatneʼ y tan̈kujɨɨxiñ tyi tan̈kejaʼyba. Juchixtyam tan̈kaʼ iga tan̈watpa yɨʼɨmpɨk. Tuum yoomtɨwɨ de Camerún iñɨɨyipɨk Géraldine nɨmpa: «Iga amɨja en tuum ciudad, nasuntaap idyɨk iga antobiñ tiempo iga anaʼmiñ tyityam iwatneʼ Dios». Tuum anciano iñɨɨyipɨk Alfonso nɨmpa: «Ɨch jempɨk agui ayooxpaʼtneʼ jeʼ iga antoppa tiempo iga aitypa an̈kutyum y anaʼmpa tyityam iwatneʼ Jehová, y an̈kujɨɨspa tyi an̈kejaʼyba».

14. ¿Tyi ikutɨʼɨyɨy David jesɨgam ikujɨɨs tyityam iwatneʼ Dios?

¹⁴ Jeʼm an̈jagoʼoyi David tsaam idyɨk ikujɨɨspa jesɨk iaʼmpa tyityam iwatneʼ Jehová. Jeʼyukmɨ  iñɨʼmay: «Jesɨk anaʼmpa sɨn̈yukmɨ, jempɨk mich in̈watneʼ, jeʼm pooya y jeʼm maatsa in̈watnewɨʼɨp, ¿tyiapaʼap jeʼm pɨɨxiñ kaʼapaʼap iga iñjɨɨskupakneiñ [...]?» (Sal. 8:3, 4). David dyaʼ numaaj iaʼm juʼtspɨy wɨɨ ikeeji jeʼm maatsayaj tsuʼukɨʼɨm, ikujɨɨstyim tyi in̈kejaʼyba de Jehová jeʼm maatsayaj. Ikutɨʼɨyɨy iga Jehová tsaam pɨɨmiɨy. David ikujɨɨstyim juutypɨk mɨja imɨjtaay jeʼm iaapa ipuʼujom. Jesɨk ikujɨɨs ityumpɨy yɨʼp, majtyim aʼman̈jak juʼtspɨy iniity joodon̈oʼoyi Jehová (Sal. 139:14-17).

15. ¿Iñaʼmayñeʼ juʼutspɨk jɨɨxiyaj y jaamoʼoyiyaj iniity Jehová jesɨk iñaʼmpa tyityam iwatneʼ? An̈maatɨ weeñi akwiñkejoʼoyiyaj (Salmo 148:7-10).

¹⁵ Juʼutstyim iwat David, dyaʼ nasuntaap iga tanɨguiñ juʼumɨ iga tanaʼmiñ y tan̈kujɨɨxiñ tyityam iwatneʼ Dios. Siiga mich iñaʼmpa ityumpɨy tyityam iwatneʼ, maaj iñixpɨkpa juʼuts Jehová. Juʼuts akwiñkejoʼoyi, aʼmɨ juʼtspɨy pɨɨmiɨy Jehová jesɨk iñjaampa juʼtspɨy pijpa jeʼm jaama (Jer. 31:35). Jesɨk iñaʼmpa iga tuum jon sɨʼ iwat ixeket, iñaʼmaʼyba jeʼm Dios ijoodon̈oʼoyi. Jesɨk tanaʼmpa iga tuum chimpaʼ sɨʼ inimɨɨch ityuʼts takjɨɨspa iga Jehová jeʼ tuum Dios maymaypɨk. Y chiɨʼ gracias Jehová iga tsaam tatoytyaʼmpa jesɨk iñaʼmpa iga tuum aapa sɨʼ inimɨɨch ixutyu imaanɨk. Majnam wɨap tañixpɨktaʼm Jehová jesɨk tanaʼmtaʼmpa ityumpɨy jempɨk iwatneʼ —dyaʼ tyi ijoo siiga mɨjtam o xutyutyam, siiga ityyaj toomi o juʼumɨ— ityumpɨyyaj ikujiʼpyajpa (maayɨʼ Salmo 148:7-10). c

16. ¿Tyi wɨɨ iga tan̈wattaʼmiñ?

¹⁶ Dyaʼ i tun̈gak jempɨk iniity joodon̈oʼoyi, ikwiñkejpa toyoʼoyi, iniity kutɨʼɨyɨyoʼoyi y pɨɨmiɨy juʼuts tanDios. Yɨʼpyaj y tun̈gaknam jɨɨxiyaj y jaamoʼoyiyaj wɨap tanaʼmtaʼm kun ityumpɨy tyityam iwatneʼ. Jeʼyukmɨ nasuntaap iga tan̈kuaʼmtaʼmiñ y tantoptaʼmiñ tiempo iga wɨaiñ tanaʼmtaʼm tyityam iwatneʼ Jehová y tan̈kujɨɨstaʼmiñ tyi tan̈kejaytyaʼmpa. Siiga yɨʼɨmpɨgam tan̈watpa maaj tan̈kunuʼktaʼmpa jeʼm tanJaatun̈ Dios (Sant. 4:8). Jeʼm tun̈gak kuyujijom, tan̈kɨʼpin̈taʼmpa juutypɨk jeʼm jaatun̈yaj wɨap ipɨkyaj tyityam watneyajta iga iyooxpaʼtyajpa jeʼm imanɨktam iga ikunuʼkyajiñ Jehová.