Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

YACHAI 12

Jehová Dios rurashcacunata ricushpa paita ashtahuan rijsishunchij

Jehová Dios rurashcacunata ricushpa paita ashtahuan rijsishunchij

“Diosta mana ricui tucushpapish pai ima shina cashcataca cai pachata ima shina rurashcata ricushpa, pai imallata rurashcata ricushpami yachai tucunchij” (ROMANOS 1:20).

CANTO 6 Cielopi tiyashcacunaca Diostami alaban

CAITAMI YACHASHUN a

1. ¿Jobca Jehová Diosta ashtahuan rijsingapajca imatataj rurarca?

 JOBCA Jehová Dioshuan imata parlashcataca tucui vidami yuyarishca canga. Jehová Diosca Jobtaca pai imalla rurashcacunata ricushpa paimanta yachachunmi nirca. Chaita rurashpaca Jobca Jehová Dios yachaj cashcata, paipi confiai tucushcatapishmi cuentata curca. Por ejemplo, Jobca Jehová Dios animalitocunaman tucuita carashcatami ricurca. Chaimi Jehová Dios paitapish cuidanata tucui shunguhuan crirca (Job 38:39-41; 39:1, 5, 13-16). Jobca Jehová Dios imalla rurashcacunapi yuyarishpami Dios ima shina cashcata yacharca.

2. ¿Yayitu Diospaj rurashcacunata ricunaca maipica imamantataj sinchi can?

2 Dios rurashcacunata ricushpaca ñucanchijpishmi Jehová Dios ima shina cashcata yachai tucunchij. Pero huaquinpica ciudadpi causashcamantami caita pajtachinaca mana jahualla can. Cutin campopi causacushpapish caita o chaita ruracushcamantami Dios rurashcacunamanta yachangapaj tiempota mana surcunchij. Chaimantami cai yachaipica Dios rurashcacunamanta yachangapaj imamanta tiempota surcuna cashcata ricushun. Shinallataj Jehová Diospish, Jesuspish cai Allpapi tiyashcacunamanta valishca yuyaicunata yachachishcatapishmi yachashun. Tucuri partepica Dios rurashcacunamanta yachashpa catingapaj imallata rurana cashcatapishmi ricushun.

¿YAYITU DIOSPAJ RURASHCACUNATACA IMAMANTATAJ RICUNA CANCHIJ?

Jehová Diosca pai rurashcacunata ricushpami Adán cushilla causachun munarca. Animalitocunatapish shuticunata churachunmi mingarca. (Párrafo 3-ta ricui).

3. ¿Jehová Diosca Adán cushilla causachunca imatataj rurarca?

3 Jehová Diosca punta cꞌari Adán cushilla causachunmi shuj jardinpi churarca. Adanca chai jardintaca allimi rijsina carca. Shinallataj tucui Allpa shuj paraíso tucungacamami chai jardinta cuidashpa catina carca (Génesis 2:8, 9, 15). Adanca plantitacuna huiñacujta, sisacujta ricushpaca cushillami sintirishcanga. Chai alaja jardinta cuidanaca Adanpajca shuj jatun bendicionmi carca (Génesis 2:19, 20). Jehová Diosca Adanmanpish animalitocunata shuticunata churachunmi mingarca. Jehová Diosca paillatajmi chaita pajtachi tucunman carca. Pero Adán cushilla sintirichunmi chaita pajtachichun paiman mingarca. Adanca animalitocunata alli ricushpa, cada animalito imata ruraj cashcata ricushpami cada unota shuticunata churarca. Chaita rurashpaca Jehová Dios yachaj, cꞌuyaj, tucuita sumajta ruraj cashcatapishmi yachaj chayarca.

4. a) ¿Yayitu Diosca imata rurachuntaj munan? b) ¿Yayitu Diospaj rurashcacunamantaca imatataj ashtahuan munangui?

4 Jehová Diosca pai rurashcacunata ricuchun, chaicunamanta yachachunmi munan. Paica: “Cancunapaj ñahuicunahuan huichilla ricuichigari. Tucui caicunata pi rurashcata ricuichigari” ninmi (Isaías 40:26). Jehová Diosca jahua pachapipish, cai Allpapipish, yacupipish tucui laya alajacunatami rurashca. Chaicunamantami achcata yachai tucunchij (Salmo 104:24). Jehová Diosca tucui laya animalitocunata, alaja sisacunata, plantacunata, mishqui micunacunata tucuitami sumajta rurashca. Tucui chaicunata ricushpa, uyashpa, micushpa, alajata ashnachishpa, maquicunahuanpish chaicunata japishpami cushilla causai tucunchij. Jehová Diosmi chashna cushilla causachun ñucanchijta rurashca.

5. Romanos 1:20-pi nishca shinaca ¿imamantataj Diospaj rurashcacunata ricuna canchij?

5 Shinallataj Bibliapica Jehová Diosmanta ashtahuan yachangapajmi pai rurashcacunata ricuna cashcata yachachin (Romanos 1:20-ta liyipai). Por ejemplo, animalitocunata, plantitacunata ricushpaca Jehová Dios yachaj cashcatami cuentata cunchij. Tucui laya achca micunacuna tiyashcatapish ricushpaca pai ñucanchijta cꞌuyaj cashcatami intindinchij. Chashna Jehová Diosta ashtahuan rijsishpaca paipajmanmi ashtahuan cꞌuchuyashun. Cunanca Jehová Dios paipaj rurashcacunamanta valishca yuyaicunata yachachishcatami ricushun.

JEHOVÁ DIOSCA PAI IMA SHINA CASHCATACA PAIPAJ RURASHCACUNAHUANMI YACHACHIN

6. ¿Cigüeñacunamantaca imatataj yachai tucunchij?

6 Jehová Diosca pai nishcacunata pajtachingapajca shuj punllata agllashcatami charin. Tucui huatacunapica febrero quillapaj tucuri punllacunamanta marzo chaupi quillacamami, israelitacunaca cigüeñacuna janaj ladoman rishcata ricujcuna carca. Chaimantami Jehová Diosca israelitacunataca: “Cigüeñacunapish, jahua pachata ricushpa ima quillapi shujtajman rina cashcata yachanmi” nirca (Jeremías 8:7). ¿Cigüeñacunamantaca Jehová Diosca imatataj yachachisha nirca? Cigüeñacuna ima horas shujtaj ladoman rina cashcata yachashca shinami, Jehová Diospish ima hora pai nishcacunata pajtachina cashcataca alli yachan. Paica cai millai mundota tucuchingapajca, ñami shuj punllata agllashcata charin. Chaimantami pai tucuita pajtachij cashcapi confiai tucunchij (Habacuc 2:3).

7. ¿Aguilacunamantaca imatataj yachai tucunchij? (Isaías 40:31).

7 Jehová Diosca paita sirvijcuna fuerza illaj, dasanimados cajpica paicunamanmi fuerzasta cun. Paicuna fuerzasta chasquishpaca shuj águila jatarishpa volacuj shinami problemacunata ahuantashpa cati tucuncuna (Isaías 40:31-ta liyipai). Israelitacunaca aguilacuna paicunapaj alascunata mana cuyuchishpa volacujtami ricujcuna carca. Huaira aguilacunapaj alascunapi pꞌucujpimi aguilacuna paicunapaj alascunata chutajllata churashpa volashpa cati tucuncuna. Caita yachashpaca Jehová Dios aguilacuna mana shaicushpa volachun ayudashca shinallatajmi ñucanchijtapish fuerzasta cushpa ayudanata yuyarinchij. Dios cushca fuerzata chasquishpaca águila mana shaicushpa volashpa caticuj shinami ñucanchij charishca problemacunata ahuantashpa cati tucushun.

8. a) ¿Jobca Diospaj rurashcacunamantaca imatataj yacharca? b) ¿Ñucanchijpish Diospaj rurashcacunamantaca imatataj yachai tucunchij?

8 Jehová Diospimi confiai tucunchij. Jehová Diosca Jobhuan parlashpaca paipi confiachunmi ayudarca (Job 32:2; 40:6-8). Chaipajca estrellacunamanta, pꞌuyucunamanta, rayocunamanta, toromanta, caballomanta, shujtaj animalitocunamantapishmi parlarca (Job 38:32-35; 39:9, 19, 20). Chaicunamanta yachashpaca Jobca Jehová Dios achca poderta charishcata, dimastij cꞌuyaj cashcata, yachaj cashcatapishmi intindirca. Chaimi Jobca Jehová Diospi ashtahuan confiai tucurca (Job 42:1-6). Ñucanchijpish Diospaj rurashcacunamanta yachashpaca Jehová Dios tucuicunamanta yalli alli yachaj cashcata, achca poderta charij cashcatapishmi yuyarinchij. Chashnami Jehová Dios ñucanchij llaquicunatapish tucuchinapi tucui shunguhuan confiashun.

DIOSPAJ RURASHCACUNAMANTA PARLASHPAMI JESUSPISH DIOSMANTA YACHACHIRCA

9, 10. ¿Intimanta, tamyamanta yachashpaca Jehová Dios ima shina cashcatataj intindinchij?

9 Jesusca Jehová Diostaca tucuita rurashpami ayudarca. Chaimantami Jesusca Diospaj rurashcacunataca alli rijsin (Proverbios 8:30). Jesusca cai Allpaman shamushpaca paipaj discipulocunamanmi, Diospaj rurashcacunamanta parlashpa paipaj Yayamanta yachachirca. Pai imata yachachishcata ricushun.

10 Jehová Diosca tucuicunamanmi cꞌuyaita ricuchin. Shuj cutinca Jesusca paipaj discipulocunamanca Intimanta, tamyamantapishmi yachachirca. Caicunamantami tucuicuna causashpa cati tucunchij. Jehová Diosca dimastij cꞌuyaj cashcamantami tucuicuna Intita, tamiatapish chasquichun saquin (Mateo 5:43-45). Jesusca caimanta yachachishpaca ñucanchijpish tucuicunata cꞌuyana cashcatami yachachisha nirca. Jehová Diosca chaita rurachunmi munan. Chaimantami Inti alajata huashicucujta ricushpa o sumajta tamyacujta ricushpaca Jehová Dios tucuicunata cꞌuyaj cashcata yuyarina canchij. Chaita yuyarishpaca ñucanchijpish tucui laya gentecunaman cꞌuyaimantami predicanata munashun.

11. ¿Pajaritocunata ricushpaca imatataj yuyarina canchij?

11 Jehová Diosca ñucanchijcuna causangapajca tucui minishtishcacunatami cun. Jesusca shuj urcupi yachachicushpaca paipaj discipulocunataca: “Jahuata purij pajarocunata alli ricuichij. Paicunaca mana tarpunchu, mana tandanchu, granocunatapish mana huaquichinchu. Shinapish jahua pachapi caj cancunapaj Yayaca paicunamanca caranllami. ¿Manachu cancunacarin chai pajarocunatapish yalli valishca canguichij” nircami (Mateo 6:26). Jesús chashna yachachicujpica gentecunaca huaquin pajaritocuna volacujtami ricushcangacuna. Jesusca cai chꞌimbapuraita churashpaca Jehová Dios ñucanchijta cuidacushcatami cꞌuyaihuan yachachirca (Mateo 6:31, 32). Caita yuyarishpaca cunan tiempopipish achca huauqui panicunami achcata animarincuna. Por ejemplo, España llajtamanta shuj precursora panica maipi causanata mana tarishcamantami llaquilla sintirirca. Pero huaquin pajaritocuna muyucunata micucujta ricushpa, frutitacunata micucujta ricushpaca allimi sintirirca. Paica: ‘Chai pajaritocunata ricushpami Jehová Dios paicunata cuidashca shinallataj ñucatapish cuidanata yuyarircani. Qꞌuipallaca maipi causanatami tarircani’ ninmi.

12. Mateo 10:29-31-pi nishca shinaca ¿uchilla pajaritocunata ricushpaca Jehová Diosmanta imatataj yachai tucunchij?

12 Jehová Diosca cada unotami achcata valoran. Jesusca paipaj discipulocunata predicanaman manaraj cachashpaca paicunapaj contracunata ama manchachunmi yachachirca (Mateo 10:29-31-ta liyipai). Chaipajca uchilla pajaritocunamantami parlarca. Chai tiempopica uchilla pajaritocunaca ashalla cullquimi valijcuna carca. Shinapish Jesusca paipaj discipulocunataca: ‘Chashna cajpipish, paicunamanta shujllapish pambaman urmajpica cancunapaj Yayaca yachanmi. Cancunacarin cai tucui uchilla pajarocunatapish yalli valishcamari canguichij’ nircami. Cai shimicunata nishpami Jesusca Jehová Dios cada unota achcata valorashcata yachachirca. Jesuspaj discipulocunaca huillacushpa shuj pajaritota ricushpami Jesús ima nishcata yuyarishcangacuna. Chashnami paicunapaj contracunata mana manchashpa ñaupajman cati tucurcacuna. Canpish shuj pajaritota ricushpaca Jehová Dios canta achcata valorashcatami yuyarina cangui. Chaita yuyarishpaca Diospaj contracunata mana manchashpami Yayitu Diosta sirvishpa cati tucungui (Salmo 118:6).

¿DIOS RURASHCACUNAMANTA YACHASHPA CATINGAPAJCA IMATATAJ RURANA CANCHIJ?

13. ¿Diospaj rurashcacunamanta yachashpa catingapajca imatataj rurana canchij?

13 Diospaj rurashcacunamanta yachashpaca pai ima shina cashcatami yachashpa cati tucunchij. Chaita rurangapajca ñucanchij cꞌuchullapi ima animalitocuna, ima plantitacuna, Diospaj ima shujtaj rurashcacuna tiyashcatami cuentata cuna canchij. Chaicunapi yuyangapajpishmi tiempota surcuna canchij. Pero caita pajtachinaca huaquinpica mana facilchu can. Camerún llajtamanta Géraldine shuti panica: “Ciudadllapi ñuca huiñashcamantami Diospaj rurashcacunata ricungapajca achcata esforzarina cani” ninmi. Alfonso shuti ancianopish: “Diospaj rurashcacunata ricungapajmi ña shuj tiempota agllashcata charini. Chaimi ñucalla cashpa Jehová Dios ima shina cashcapi yuyai tucuni” ninmi.

Davidca Diospaj rurashcacunapi cutin cutin yuyashpami pai ima shina cashcata yacharca. (Párrafo 14-ta ricui).

14. ¿Davidca Diospaj rurashcacunapi yuyashpaca imatataj Jehová Diosmanta yacharca?

14 Mandaj Davidca Diospaj rurashcacunapi yuyashpami: “Jahua pachata ricushpaca cambaj maquihuan rurashcatami ricuni. Lunata, luzerotapish can rurashcata ricushpami, cashna nini: Runaca ¿imatagari? ¿Ima cajpitaj pai yuyailla canguiyari?” nirca (Salmo 8:3, 4). Shinapish Davidca tutapi estrellacunata ricushpallaca mana saquirircachu. Ashtahuanpish estrellacuna Jehová Diosmanta imata yachachishcapimi yuyarirca. Chaimi Davidca Jehová Dios jatun, tucuita ruraj cashcata intindirca. Shinallataj Davidca paipaj mamapaj huijsapi pai ima shina huiñashcapimi yuyarca. Chaicunapi yuyashpami Jehová Dios dimastij yachaisapa cashcata cuentata curca (Salmo 139:14-17).

15. ¿Diospaj rurashcacunata ricushpaca imatataj Jehová Diosmanta yachashcangui? (Salmo 148:7-10).

15 Ñucanchijpish David shinami ñucanchij cꞌuchullapi caj Diospaj rurashcacunapi yuyana canchij. Chaita rurashpaca Jehová Dios ima shina cashcatami ashtahuan yachai tucunchij. Por ejemplo, Inti canta cunuyachijta sintishpaca Jehová Dios achca poderta charishcapimi yuyana cangui (Jeremías 31:35). Shinallataj shuj pajarito shuj nidota ruracujta ricushpaca Jehová Dios dimastij yachaj cashcapimi yuyana cangui. Cutin shuj allquitu paipaj chupata catishpa pugllacujta ricushpaca Jehová Dios cushilla cashcapi, asichij cashcapimi yuyarina cangui. Shuj mama paipaj huahuahuan pugllacujta ricushpapish Jehová Diosta dimastij cꞌuyaj cashcamantami agradicina cangui. Diospaj tucui rurashcacunaca jatun o uchilla cashpapish, carupi o cꞌuchullapi cashpapish Jehová Dios ima shina cashcatami ricuchin. Jehová Dios tucuita sumajta rurashcamantami paita jatunyachishpa catina canchij (Salmo 148:7-10-ta liyipai).

16. ¿Diosmanta yachashpa catingapajca imatataj rurana canchij?

16 Diospaj rurashcacunapi yuyashpaca Jehová Dios achcata yachaj, cꞌuyaj, tucuita sumajta ruraj, achca poderta charij cashcatami yachai tucunchij. Pai shinaca pi shujtaj mana tiyanchu. Shinapish Diospaj rurashcacunata ricushpa Jehová Dios ima shina cashcapi yuyangapajca tiempotami surcuna canchij. Chaita rurashpaca Jehová Diospajmanmi ashtahuan cꞌuchuyashun (Santiago 4:8). Catij yachaipimi yaya mamacuna Diospaj rurashcacunahuan paicunapaj huahuacunaman Diosmanta ima shina yachachi tucushcata ricushun.

CANTO 5 Jehová Diosca tucuitami sumajta rurashca

a Jehová Diospaj tucui rurashcacunaca sumajmari can. Intimanta callarishpaca sisacunacamami alaja can. Chashna Dios rurashcacunata ricushpami pai ima shina cashcata yachai tucunchij. Cai yachaipica Dios rurashcacunamanta yachangapaj imamanta tiempota surcuna cashcatami yachashun. Chaita rurashpaca paipaj amigos tucushcatapishmi ricushun.