1. Mbeni ye so asara si Job ahinga Jéhovah nzoni mingi ayeke nyen?

 NA POPO ti alisoro kue so Job asara na azo na yâ ti gigi ti lo, lisoro so ayeke kota mingi ayeke ti so lo na Jéhovah Nzapa asara. Ti tene Job aduti na confiance mingi so Jéhovah ayeke na ndara nga lo yeke na ngangu ti bâ lege ti awakua ti lo, Jéhovah afa na Job ambeni ye so lo créé so ahon gbungo li ti zo. Na tapande, Nzapa adabe ti Job so lo la lo yeke mû kobe na anyama, tongaso lo peut ti bâ nga lege ti Job (Job 38:39-41; 39:1, 5, 13-16). So Job agbu li na ndö ti aye so Nzapa acréé, lo manda ye mingi na ndö ti asarango ye ti Nzapa.

2. Ngbanga ti nyen la a peut ti duti kete ye na e ape ti gbu li na ndö ti aye so Jéhovah acréé?

² E nga kue e peut ti manda ye mingi na ndö ti Nzapa tongana e gbu li na ndö ti aye so lo créé. Ye oko, ti sara ni apeut ti duti lakue kete ye na e ape. Tongana e lango na yâ ti mbeni gbata, peut-être lâ oko oko e peut ti bâ ape aye so Jéhovah acréé. Même tongana e lango na yâ ti gbata ape, e peut ti bâ so e yeke na ngoi mingi ape ti gbu li na ndö ti aye so Jéhovah acréé. Tongaso, zia e bâ ndani so a yeke nzoni e mû ngoi nga e sara effort ti gbu li na ndö ti création. E yeke bâ tongana nyen la Jéhovah na Jésus asara kua na création ti fa ye na e. E yeke bâ nga tongana nyen la e peut ti manda ye mingi na lege ti aye so ayeke na yâ ti dunia.

3. Nyen la afa so Jéhovah aye lani ti tene aye so lo créé anzere na Adam?

³ Jéhovah aye lani ti tene aye so lo créé anzere na Adam. Na  ngoi so Nzapa aleke lani Adam, lo mû na lo pendere Paradis ti vivre na yâ ni nga lo mû na lo kua ti sara si Paradis ni akono (Gen. 2:8, 9, 15). Imaginé terê ti Adam so anzere lani na ngoi so lo bâ akeke nga na afleur ayeke sigi. So kota pasa la Adam ayeke lani na ni ti bâ lege ti yaka so. Jéhovah ahunda nga lani na Adam ti zia iri na ndö ti anyama. Jéhovah apeut lani ti fa iri ti anyama ni lo wani, me lo mû kua ni so na Adam. Kite ayeke dä ape so kozo ti tene Adam azia iri na ndö ti anyama ni, lo bâ ala nzoni nga lo bâ asarango ye ti ala. A doit lani ti nzere na Adam mingi. Kite ayeke dä ape so kua so a-aidé lani lo ti bâ so Jéhovah ayeke na ndara mingi nga ti bâ so aye so lo créé anzere na zo nga ayeke pendere mingi.

4. (a) Mbeni raison so ndali ni a yeke nzoni e gbu li na ndö ti création ayeke so wa? (b) Na popo ti aye so Jéhovah acréé, ati so wa la mo ye ni mingi?

⁴ Mbeni raison so ndali ni a yeke nzoni e gbu li na ndö ti création ayeke so, Jéhovah aye ti tene e sara tongaso. Lo tene na e, lo tene: “Ala yô lê ti ala na nduzu ala bâ ndo.” Na pekoni, lo hunda tënë so: “Zo wa la asara aye so na lê ti nduzu so zo wa?” (És. 40:26). E peut ti manda ye na lege ti aye kue so Jéhovah acréé na yayu, na ndö ti sese nga na yâ ti Ngu-ingo (Ps. 104:24,25). Gbu nga li na ndö ti fason so Nzapa acréé na e. Lo leke e na mbeni fason ti tene a nzere na e ti bâ apendere ye so ayeke na yâ ti dunia. Lo mû lege na e ti bâ ye, ti mä ndo, ti ndu ye, ti tara kobe nga ti mä fion ti ye.

5. Ti gue oko na aRomain 1:20, tongana e manda ye na ndö ti aye so Jéhovah acréé, a yeke aidé e tongana nyen?

⁵ Bible afa mbeni kota raison so ndali ni a yeke nzoni e gbu li na ndö ti création. A fa na e ye na ndö ti asarango ye ti Jéhovah. (Diko aRomain 1:20.) Na tapande, bâ aye so Jéhovah acréé na bâ tongana nyen la lo créé ni pendere mingi. A fa na e so Nzapa ayeke na ndara mingi. Gbu nga li na ndö ti gbâ ti akobe so e peut ti te. A fa polele so Jéhovah aye e mingi. Tongana e bâ asarango ye ti Jéhovah na lege ti aye so lo sara, e yeke hinga lo nzoni mingi nga ayeke pusu e ti ga nduru mingi na lo. Fadeso, zia e bâ tongana nyen la Jéhovah asara kua na création ti fa na azo akpengba ye ti manda.

6. Nyen la e peut ti manda na lege ti andeke so ayeke londo ague na mbeni ndo nde?

⁶ Jéhovah aleke ngoi so aye ayeke si na ni. Ngu oko oko, ti londo na hunzingo ti nze ti février ti si na milieu ti nze ti mai, azo ti Israël ayeke bâ acigogne so ayeke huru ti gue na  mbage ti nord. Nzapa atene na azo ti Israël, atene: “Cigogne so ayeke huru na nduzu, lo hinga ngoi so lo yeke londo ti gue na mbeni ndo nde.” (Jér. 8:7). Gï tongana ti so Jéhovah aleke ngoi so andeke so ayeke huru ti hon, lo leke awe ngoi ti fango ngbanga ti lo. Laso, tongana e bâ andeke so ayeke huru ti gue na mbeni kodro nde, a dabe ti e so Jéhovah aleke awe “ngoi” so lo yeke futi sioni dunia so.—Hab. 2:3.

7. Nyen la e peut ti manda na lege ti fason so mbeni ndeke ayeke huru na ni? (Ésaïe 40:31).

⁷ Jéhovah ayeke mû ngangu na awakua ti lo. Na lege ti prophète Ésaïe Jéhovah atene so lo yeke mû ngangu na azo ti lo ti “huru na lê ti nduzu tongana a-aigle” na ngoi so ala bâ so ala woko wala ala découragé. (Diko Ésaïe 40:31.) Azo ti Israël ayeke bâ ka a-aigle so ayeke huru na lê ti nduzu sân ti sara kota effort. A dabe ti e so Jéhovah apeut ti mû na e ngangu tongana ti so lo mû ngangu na andeke so. Tongana mo bâ ngangu ndeke so ayeke pika kpangbi ti lo, lo huru kâ na lê ti nduzu, dabe ti mo so Jéhovah apeut ti mû ngangu na mo ti leke akpale ti mo.

8. So Job agbu li na ndö ti aye so Nzapa acréé, nyen la lo manda dä? Nyen la e peut ti manda?

⁸ Jéhovah alingbi ti tene e sara confiance na lo. Jéhovah a-aidé lani Job ti tene lo sara confiance mingi na lo (Job 32:2; 40:6-8). Na yâ ti lisoro so Nzapa asara na Job, Lo sara tënë ti gbâ ti aye so Lo créé, na tapande, atongoro, ambinda nga na lumière. Jéhovah asara nga tënë ti anyama, na tapande, ngbä nga na mbarata (Job 38:32-35; 39:9, 19, 20). Aye so kue afa polele so Nzapa ayeke na ngangu so ahon gbungo li ti zo, lo yeke na ndoye nga na kota ndara. Na lege ti lisoro so, Job amanda ti sara confiance na Jéhovah mingi ahon ti kozo. Legeoko nga, tongana e manda ye na ndö ti création, a yeke dabe ti e so Jéhovah ayeke na ndara nga na ngangu mingi ahon e. Lo peut nga ti sara si akpale ti e ahunzi na lo yeke sara ni. A peut ti aidé e ti sara confiance mingi na lo.

9-10. Nyen la lâ nga na ngu-nzapa afa na e na ndö ti Jéhovah?

⁹ Jésus ahinga ye nzoni mingi na ndö ti aye so ayeke na yâ ti dunia. So lo yeke “mbeni wakode-kua”, lo sara kua na terê ti Babâ ti lo na ngoi so Lo yeke leke lani dunia (aProv. 8:30). Ambeni ngoi na pekoni, na ngoi so Jésus ayeke na ndö ti sese, lo sara kua na création ti fa ye na adisciple ti lo na ndö ti Babâ ti lo. Zia e bâ ambeni ye so lo fa lani na ala.

¹⁰ Jéhovah afa so lo ye azo kue. Na yâ ti Fango tënë ti Jésus na ndö ti hoto, lo gboto lê ti adisciple ti lo na ndö ti aye use so Nzapa acréé so azo mingi abâ ni tongana senge ye: sungo ti lâ nga na ngu-nzapa. Grâce na aye use so la aye ayeke na fini. Jéhovah apeut fade ti gbanzi ni na azo so asara na lo ape. Me na ndoye, lo mû lâ nga na ngu-nzapa na azo kue (Mat. 5:43-45). Jésus asara kua na ye ti manda so ti fa na adisciple ti lo so Jéhovah aye ti tene e ndoye azo kue. Tongana e bâ pendere lindango ti lâ wala e bâ ngu-nzapa so apika so asara si terê ti e adë, e peut ti gbu li na ndö ti ndoye ti Jéhovah so lo fa na mbage ti azo kue. Tapande ti lo apeut ti pusu e ti fa mara ti ndoye ni so na mbage ti azo kue na lege so e fa tënë na ala.

11. Tongana e bâ andeke ti nduzu apeut ti kpengba e tongana nyen?

¹¹ Jéhovah ayeke mû na e aye so e bezoin ni. Na yâ ti oko fango tënë ti Jésus so, lo tene nga lo tene: “Ala bâ andeke ti nduzu nzoni. Ala yeke lu ngongoa ti kobe pëpe wala ala yeke ko ye wala ala yeke bata ye na gogoro  pëpe. Atâa so kue, Babâ ti ala so ayeke na yayu ayeke mû kobe na andeke so.” Peut-être azo so ayeke mä Jésus ayeke bâ lani andeke so ayeke huru na nduzu na ngoi so lo hunda ala, lo tene: “Ngere ti ala ahon ngere ti andeke so ape?” (Mat. 6:26). So ayeke mbeni pendere fason ti fa na e so Jéhovah ayeke mû na e aye so e bezoin ni (Mat. 6:31, 32). Aye so e manda na lege ti création angbâ ti kpengba awakua ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo. Mbeni ita-wali so ade maseka so ayeke pionnier na Espagne adécouragé lani ndali ti so lo lingbi pëpe ti wara mbeni nzoni ndö ti lango dä. Me so lo bâ andeke so ayeke te angongoa ti kobe nga na alê ti keke bê ti lo adë. Lo tene: “Andeke so adabe ti mbi so Jéhovah ayeke bâ lege ti ala nga lo yeke bâ lege ti mbi.” Aninga mingi ape ita-wali ni awara mbeni ndo ti lango.

12. Tongana ti so Matthieu 10:29-31 afa, nyen la anzêrë afa na e na ndö ti Jéhovah?

¹² Jéhovah abâ e na nene ni. Kozo ti tene Jésus atokua abazengele ti lo ti fa tënë, lo aidé ala ti sara pëpe mbeto ti tene azo akanga lege na ala. (Diko Matthieu 10:29-31.) Lo sara ni na lege so lo sara tënë ti mbeni oko ti andeke so ahinga ala mingi na Israël: anzêrë. Na ngoi ti Jésus, andeke so ayeke ye oko ape. Me lo tene na adisciple ti lo, lo tene: “Me mbeni oko ti anzêrë so ayeke tï na sese pëpe sân ti tene Babâ ti ala ahinga ni.” Lo kiri lo tene: “Ngere ti ala ahon ngere ti gbâ ti anzêrë.” So Jésus atene tongaso, lo sara si adisciple ti lo ahinga so Jéhovah abâ ala oko oko na nene ni, tongaso ala yeke lani na raison ape ti sara mbeto ti kangango lege. Kite ayeke dä ape so adisciple adabe ti ala lani na atënë ti Jésus so na ngoi so ala bâ anzêrë na ngoi so ala yeke fa tënë na yâ ti akete gbata nga na akete kodro. Tongana mo bâ mbeni kete ndeke, dabe ti mo so Jéhovah abâ mo na nene ni ndali ti so mo nga kue “ngere ti [mo] ahon ngere ti gbâ ti anzêrë.” Grâce na aide ti lo, mo bezoin ape ti sara mbeto tongana azo akanga lege na mo.—Ps. 118:6.

13. Nyen la ayeke aidé e ti manda ye na lege ti création?

¹³ E peut ti manda ye mingi na ndö ti Jéhovah na lege ti création. Na lege wa? Kozo ni, e bezoin ti mû ngoi ti bâ aye so lo créé. Na pekoni, e bezoin ti gbu li na ndö ti ye so afa na e na ndö ti Jéhovah. Ti sara ni ayeke lakue kete ye ape. Géraldine, mbeni ita-wali na Cameroun, atene: “Mbi kono na yâ ti mbeni kota gbata, tongaso, mbi bâ so mbi doit ti sara effort si mbi bâ aye so Nzapa acréé.” Alfonso, so ayeke ancien, atene: “Mbi bâ so mbi bezoin ti leke ngoi ti duti mbi oko ti bâ aye so Jéhovah acréé nga ti gbu li na ndö ti aye so afa na mbi na ndö ti lo.”

14. Na ngoi so David agbu li na ndö ti aye so Nzapa acréé, nyen la lo manda?

¹⁴ David agbu lani li mingi na ndö ti aye so  Nzapa acréé. Lo tene na Jéhovah, lo tene: “Tongana mbi bâ yayu, akusala ti maboko ti mo, nze na atongoro so mo leke, zo ti sese ayeke nyen si mo bi bê ti mo na lo?” (Ps. 8:3, 4). Biani, tongana David abâ ndo na lê ti nduzu na bï, lo bâ atongoro, me lo ngbâ gï na ndö ti bango ni ape. Lo gbu nga li na ndö ti aye so atongoro afa na lo na ndö ti Nzapa. Lo manda so Jéhovah ayeke kota mingi. Na ambeni ngoi nde, David agbu li na ndö ti fason so lo maï na ni na yâ ti mama ti lo. So lo gbu li na ndö ti anzene nzene ye so, so apika bê mingi, lo kiri singila mingi na Jéhovah ndali ndara ti lo.—Ps. 139:14-17.

15. Mû ambeni tapande ti fa tongana nyen la mo bâ asarango ye ti Jéhovah na lege ti aye so lo créé. (Psaume 148:7-10.)

¹⁵ Legeoko tongana David, mo bezoin ape ti gue ayo si mo wara mbeni ye so Nzapa acréé ti gbu li na ndö ni. Tongana mo bâ ndo na terê ti mo, gbâ ti aye ayeke dä so apeut ti aidé mo ti hinga Jéhovah nzoni mingi. Na tapande, mo peut ti bâ ngangu ti Jéhovah tongana mo bâ lâ azö poro ti terê ti mo (Jér. 31:35). Mo peut ti gbu li na ndö ti ndara ti Nzapa tongana mo bâ mbeni ndeke so ayeke leke da ti lo. Mo peut ti bâ so Jéhovah aye ti tene azo ahe ngia tongana mo gbu li na ndö ti kete mbo so ayeke sara ngia na damba ti lo. Kiri nga singila na Jéhovah ndali ti ndoye ti lo, tongana mo bâ mbeni mama ayeke sara ngia na bébé ti lo. Lege azi na e mingi ti manda ye na ndö ti Jéhovah ndali ti so aye kue so lo créé, akota ni nga na akete ni, ati so ayeke nduru na e nga na ati so ayeke yongoro na e, ayeke sepela lo.—Diko Psaume 148:7-10.

16. Nyen la a yeke nzoni e leke na bê ti e ti ngbâ ti sara ni?

¹⁶ Nzapa ti e ayeke na ndara mingi, lo ye e mingi, lo yeke na ngangu nga aye kue so lo sara, lo sara ni pendere. E peut ti manda ye na ndö ti apendere sarango ye ti lo so nga na gbâ ti ambeni, tongana e bâ nzoni aye so lo créé so angoro e. A yeke nzoni e mû ngoi lakue ti bâ aye so Jéhovah acréé nga ti gbu li na ndö ti aye so afa na e na ndö ti lo. Tongana e sara ni, e yeke ga nduru mingi na Lo so acréé e (Jacq. 4:8). Na yâ ti article ti peko, e yeke bâ tongana nyen la ababâ na amama apeut ti sara kua na aye so Jéhovah acréé ti aidé amolenge ti ala ti ga nduru na lo.