1. Kumbi Yobu wangusambira wuli vakukwaskana ndi Yehova?

 YOBU wangukambiskanapu ndi ŵanthu anandi pa umoyu ŵaki kweni kukambiskana ko wangukambiskana ndi Yehova Chiuta kwenga kwapade ukongwa. Yehova wangukambiya Yobu kuti wawoni vinthu vo Iyu wakulenga. Venivi vingumuwovya kuziŵa kuti Yehova we ndi zeru ukongwa kweniso waphwere ateŵeti waki. Mwakuyeruzgiyapu, Chiuta wangukumbusa Yobu kuti Iyu waphwere vinyama ndipu nayu wangamuphwere. (Yobu 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Yobu wangusambira vakukwaskana ndi mijalidu yaku Chiuta waki kuziya mu vo wakulenga.

2. Ntchifukwa wuli nyengu zinyaki vititisuzga kuwonesesa vo Yehova wakulenga?

² Nasi tingasambira vinandi vakukwaskana ndi Chiuta asani tiwonesesa vinthu vo wakulenga. Kweni nyengu zinyaki vititisuzga kuchita venivi. Asani tija mutawuni tingawona ŵaka vinthu vimanavi vo Yehova wakulenga. Chinanga kuti tingaja kumuzi tingaŵa ndi nyengu yimanavi yakuwonesese vinthu vo Yehova wakulenga. Sonu tiyeni tikambiskani mo tingayanduliya asani tisaniya nyengu yakuwonesese vinthu vo Yehova wakulenga. Tikambiskanengi so mo Yehova ndi Yesu angugwiriskiya ntchitu vinthu va muchilengedu kuti atisambizi kuziya mu vinthu venivi ndipuso vo tingachita kuti tisambiri vinandi.

3. Kumbi ndi vinthu wuli vo vilongo kuti Yehova wakhumbanga kuti Adamu wakondwengi ndi vo Iyu wakulenga?

³ Yehova wakhumbanga kuti munthu wakwamba wakondwengi ndi vo Iyu wakulenga. Chiuta wati wapanga Adamu  wangumupaska munda wakutowa wa paradayisu kuti wajengemu ndipu wangumukambiya kuti wawulimengi kweniso kuwuphwere. (Gene. 2: 8, 9, 15) Yeruzgiyani kuti muwona Adamu wakondwa kuwona mbewu zime kweniso maluŵa ngachikuwa. Adamu wenga ndi mwaŵi ukulu ukongwa wakuphwere munda wa Edeni. Yehova wangukambiya so Adamu kuti wazidani mazina nyama zakupambanapambana. (Gene. 2:19, 20) Yehova watingi wazidanengi yija mazina kweni wangupereka ntchitu yeniyi kwaku Adamu. Tikayika cha kuti Adamu wayiziŵanga umampha nyama yeyosi wechendayipaski zina, kuwona mo yawonekiyanga kweniso mo yachitiyanga vinthu. Adamu watenere kuti wangukondwa ukongwa kugwira ntchitu yeniyi. Venivi vingumuwovya Adamu kuziŵa zeru zaku Yehova kweniso kutowa kwa vinthu vo Iyu wakulenga.

4. (a) Ntchifukwa wuli tikhumbika kuwonesesa vo Yehova wakulenga? (b) Kumbi ndi vinthu nivi vo Chiuta wakulenga vo vitikukondwesani?

⁴ Tikhumbika kuwonesesa vinthu vo Yehova wakulenga chifukwa ndivu Iyu wakhumba kuti tichitengi. Iyu watitikambiya kuti: “Yunuskiyani masu nginu kuchanya ndipu wonani,” pavuli paki watitifumba kuti: “Ndiyani yo wakulenga vinthu venivi?” Kumuka kwa fumbu ili nkhwakuziŵikiya limu. (Yesa. 40:26) Yehova wakulenga vinthu vosi vakuchanya, vapacharu chapasi ndi vosi vamunyanja ndipu vinthu vosi venivi vititisambiza vakukwaskana ndi Iyu. (Salimo 104:24, 25) Aŵanaŵaniyani ŵaka mo Chiuta wakutilenge. Iyu wakutilenga munthowa yakuti tikondwengi ndi vinthu vakutowa vo Iyu wakulenga. Iyu wakutilenga so munthowa yakuti tiwonengi, tivwengi, liŵavu lidu liziŵengi vo vatikwaska, tilaŵengi kweniso tivwengi fungu ndipu venivi vititiwovya kuti tikondwengi ndi vinthu vakupambanapambana vo wakulenga.

5. Mwakukoliyana ndi lemba la Aroma 1:20, kumbi kuwonesesa vinthu vo Yehova wakulenga kutitiwovya wuli?

⁵ Bayibolu likamba so chifukwa chinyaki cho tikhumbikiya kuwonesese vinthu vo Yehova wakulenga. Lititisambiza vakukwaskana ndi mijalidu yaku Yehova. (Ŵerengani Aroma 1:20.) Mwakuyeruzgiyapu, wonani vinthu vo Yehova wakulenga ndipu muwonengi kuti wakuvipanga mwakuziziswa ukongwa. Venivi vititisambiza kuti Chiuta we ndi zeru ukongwa. Ŵanaŵaniyani vakurya vakupambanapambana vo titurya. Venivi vilongore limu kuti Chiuta watiŵayanja ukongwa ŵanthu. Asani tiwona mijalidu yaku Yehova kuziya mu vinthu vo wakulenga, vititiwovya kuti timuziŵi umampha kweniso kuti tije nayu pa ubwezi wakukho. Sonu tiyeni tiwoni mo Yehova wagwiriskiya ntchitu vinthu vo wakulenga kuti wasambizi ŵanthu fundu zakukhumbika.

6. Kumbi tingasambiranji ku viyuni vo visama?

⁶ Yehova wakuŵikiya limu nyengu yakuchitiya vinthu. Chaka chechosi kukumaliya kwa February ndi mkatikati mwa May, Ayisirayeli awonanga akakoŵa achiphululuka mucharu chawu kusamiya kunkhondi. Chiuta wangukambiya Ayisirayeli kuti “kakoŵa wamude waziŵa nyengu zaki.” (Yere. 8:7) Yehova wakuŵika nyengu yakuti viyuni venivi visamengi. Mwakuyanana ŵaka, Iyu wakuŵika nyengu yakuzinangiya ŵanthu aheni. Mazuŵa nganu asani tiwona viyuni visama vititikumbusa kuti Yehova we ndi “nyengu yaki yakuŵikika.”​—Haba. 2:3.

7. Kumbi tingasambiranji asani tiwona mo chiyuni chiphululukiya? (Yesaya 40:31)

⁷ Yehova watiŵapaska nthazi ateŵeti ŵaki. Kuziya mwaku Yesaya Yehova wangulayizga kuti waŵapaskengi nthazi ŵanthu ŵaki kuti ‘aziphululukiyengi muchanya nge kuti ŵe ndi mapapa nge nombu’ asani alopwa pamwenga kuguŵa. (Ŵerengani Yesaya 40:31.) Kanandi Ayisirayeli awonanga nombu zichiphululukiya muchanya kwambula kukhupiza ukongwa mapapa ngaki chinanga kuti ko ziluta kwe mphepu yanthazi. Venivi vititikumbusa kuti Yehova wangatipaska nthazi nge mo wachitiya ndi viyuni venivi. Asani tiwona chiyuni chanthazi chiphululuka kuchanya kwambula kukhupiza ukongwa mapapa ngaki, vititikumbusa kuti Yehova wangatipaska nthazi zo zingatiwovya asani takumana ndi masuzgu.

8. Kumbi Yobu wangusambiranji ku vinthu vo Chiuta wakulenga, nanga isi tingasambiranji?

⁸ Titenere kugomezga Yehova. Yehova wanguwovya Yobu kuti wamugomezgengi ukongwa. (Yobu 32:2; 40:6-8) Po Chiuta wakambiskananga ndi Yobu wanguzumbuwa vinthu vinandi vo wakulenga, nge nyenyezi, mitambu kweniso limphezi. Yehova wanguzumbuwa so vakukwaskana ndi vinyama nge ng’ombi yamudondu kweniso hachi. (Yobu 38:32-35; 39:9, 19, 20) Venivi vilongo kuti Chiuta we ndi nthazi zakuziziswa, ngwachanju kweniso we ndi zeru ukongwa. Kukambiskana kwenuku kungumuwovya Yobu kuti wayambi kumugomezga ukongwa Yehova. (Yobu 42:1-6) Mwakuyanana waka asani tiwonesesa vinthu vo Yehova wakulenga vititikumbusa kuti Iyu ngwazeru ukongwa kweniso we ndi nthazi kuphara isi. Ndipuso wazamumalisa masuzgu ngidu ngosi. Venivi vingatiwovya kuti timugomezgengi ukongwa.

9-10. Kumbi lumwi kweniso vuwa vititisambizanji vakukwaskana ndi Yehova?

⁹ Yesu waviziŵanga umampha vinthu vo Chiuta wakulenga. “Nge mumisili walusu” wangugwiriya limoza ntchitu ndi Awisi pa nyengu yo Yiwu alenganga vinthu. (Nthanthi 8:30) Pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi wangugwiriskiya ntchitu vo Chiuta wakulenga kuti wasambizi akusambira ŵaki wakukwaskana ndi Awisi. Tiyeni tikambiskani vinthu vimanavi waka vo wangusambiza.

¹⁰ Yehova watanja weyosi. Pa Upharazgi waki wa pa Phiri, Yesu wangukambiya akusambira ŵaki vakukwaskana ndi lumwi kweniso vuwa, vinthu vo ŵanthu anandi ativiŵanaŵaniyapu cha. Kweni vinthu venivi vakukhumbika ukongwa kuti tije ndi umoyu. Yehova wakakhumbengi watingi waŵapaskengi cha vinthu venivi ŵanthu wo aleka kumuteŵete. Kweni waŵalisiya lumwi kweniso watiŵawisiya vuwa ŵanthu wosi, amampha pamwenga aheni. (Mate. 5:43-45.) Yesu wangugwiriskiya ntchitu vinthu venivi kuti wasambizi akusambira ŵaki fundu yakuti Yehova wakhumba kuti tiyanjengi munthu weyosi. Mwaviyo, asani tiwona lumwi lisere kweniso asani vuwa yitunya tiziŵengi kuti Yehova watanja ŵanthu wosi. Nasi tingamuyezga Yehova mwakupharazgiya munthu weyosi kwambula kusankha.

11. Kumbi tichiskika wuli asani tiwona viyuni?

 ¹¹ Yehova watitipasa vinthu vo tikhumbika paumoyu. Pa Upharazgi waki wa pa Phiri Yesu wangukamba so kuti: “Wonesesani tiyuni tamude; timija mbewu cha pamwenga kuvuna pamwenga kusunga munkhokwi, kweni Awusemwi akuchanya atitiryisa.” Yesu wangufumba ŵanthu kuti: “Asi yimwi mwe akuzirwa ukongwa kuluska tiyuni?” Akhumba Yesu wachiŵafumba venivi yiwu awonanga viyuni vichiphululuka mude. (Mate. 6:26) Yapa Yesu watitiwovya kuziŵa kuti Yehova watitiphwere. (Mate. 6: 31, 32) Vo tisambira ku vinthu vo Chiuta wakulenga vilutirizga kuchiska ateŵeti akugomezgeka aku Chiuta. Mwakuyeruzgiyapu mpayiniya munyaki wachisungwana ku Spain, waguŵanga chifukwa chakuti watondekanga kusaniya nyumba yakujamu. Kweni wati wawona viyuni viturya nje ndipuso vipasu wanguchiskika ukongwa. Iyu wangukamba kuti: “Viyuni venivi vingundikumbusa kuti Yehova wativiphwere ndipu nani wandiphweriyengi.” Pavuli paki mzichi uyu wangusaniya nyumba yakujamu.

12. Kumbi mpheta zo zizumbulika pa Mateyu 10:29-31 zititisambizanji vakukwaskana ndi Yehova?

¹² Yehova wawona kuti munthu weyosi ngwakuzirwa. Yesu wechendaŵatumi akusambira ŵaki kuti akapharazgi, wanguŵawovya kuti angachiŵawopanga cha ŵanthu wo akuŵasuska. (Ŵerengani Mateyu 10:29-31.) Iyu wanguchita venivi mwakuŵakambiya vakukwaskana ndi tiyuni ta mpheta, to tenga takuwanda ukongwa mu Yisirayeli. Mu nyengu yaku Yesu tiyuni teniti ŵanthu atiwonanga kuti nthakumaliyapu. Kweni iyu wangukambiya akusambira ŵaki kuti: “Palivi yo yituwa pasi kwambula Awusemwi kuziŵa.” Pavuli paki wangukamba so kuti: “Yimwi mwe akuzirwa ukongwa kuluska mpheta zinandi.” Yesu wangusimikiziya akusambira ŵaki kuti Yehova watiŵawona kuti mbakuzirwa weyosi pakuyija. Mwaviyo akhumbikanga cha kuwopa kuti atombozgekengi. Akusambira atenere kuti akumbukanga mazu ngaku Yesu asani awona mpheta achipharazga mumatawuni ndi mumizi. Asani muwona kayuni kamana mukumbukengi kuti Yehova watikuwonani kuti mwe akuzirwa pakumwija, chifukwa “mwe akuzirwa ukongwa kuluska mpheta zinandi.” Yehova wangakuwovyani kuti mulekengi kuchita mantha asani ŵanthu atikususkani.​—Salimo 118:6.

13. Kumbi tingachita wuli kuti tisambirengepu kanthu pa vinthu vo Yehova wakulenga?

¹³ Tingasambira vinandi vakukwaskana ndi Yehova kuziya mu vinthu vo wakulenga. Munthowa wuli? Chakwamba, tisaniyengi nyengu yakuwonesese vinthu vo Chiuta wakulenga. Pavuli paki, tikhumbika kuŵanaŵaniya vo tisambirapu vakukwaskana ndi Yehova. Nyengu zinyaki kungaŵa kwakusuzga kuchita venivi. Géraldine wa ku Cameroon wangukamba kuti: “Ndikuwiya mutawuni, mwaviyo ndiziŵa kuti pakhumbika phamphu kuti ndiwonesesengi vinthu vo Chiuta wakulenga.” Alfonso, mura mu mpingu wangukamba kuti: “Ndaziŵa kuti ndikhumbika kusaniya nyengu yakuwonesese vinthu vo Yehova wakulenga  kweniso kulunguruka pa vo ndisambirapu vakukwaskana ndi iyu.”

14. Kumbi Davidi wangusambiranji po walungurukanga vakukwaskana ndi vinthu vo Yehova wakulenga?

¹⁴ Davidi walungurukanga ukongwa vakukwaskana ndi vinthu vo Chiuta wakulenga. Iyu wangukambiya Yehova kuti: “Asani ndilereska kuchanya, ntchitu za vikumbu vinu, mwezi ndipuso nyenyezi vo yimwi mukupanga, kumbi munthu ndiyani kuti mumukumbukengi?” (Salimo 8:3, 4) Asani Davidi walereska kuchanya ndi usiku, walereskanga waka nyenyezi zosi cha. Iyu walungurukanga so vo nyenyezi zo zitimusambiza vakukwaskana ndi Chiuta. Iyu wangusambira kuti Yehova ndi mukulu ukongwa. Nyengu zinyaki Davidi walungurukanga mo liŵavu laki lingupangikiya mumoyu mwa anyina. Asani walunguruka mo liŵavu laki likupangikiya mwakuziziswa, vamuwovyanga kuziŵa kuti Yehova we ndi zeru ukongwa.​—Salimo 139:14-17.

15. Kambani vakuyeruzgiyapu vo Yehova wakulenga vo vilongo mijalidu yaki. (Salimo 148:7-10)

¹⁵ Nge Davidi, nasi tilungurukengi ukongwa pa vinthu vo Chiuta wakulenga. Pe vinthu vinandi vo vingakuwovyani kuti mumuziŵi umampha Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, muziŵa kuti Yehova ngwanthazi asani mutuvwa kufunda kwa lumwi. (Yere. 31:35) Muŵanaŵaniyengi zeru zaku Chiuta asani muwona kayuni kazenga chizimbu. Asani tiwona kagalu kaseŵe ndi muchiya waki tiziŵa kuti Yehova nayu wakondwa. Ndipu nyengu zosi mumuwongengi Yehova asani muwona ama aseŵe ndi mwana wawu. Te ndi vinthu vinandi vo vititiwovya kusambira vakukwaskana ndi Yehova chifukwa vinthu vo wakulenga vitimuthamika, kwali vikuluvikulu pamwenga vimanavimana, kwali ve pafupi ndi isi pamwenga ve kutali.​—Ŵerengani Salimo 148:7-10.

16. Kumbi tikhumbika kuchitanji?

¹⁶ Chiuta widu ngwazeru ukongwa, ngwachanju, ngwanthazi ndipuso vinthu vosi vo wakupanga vakutowa. Tingasambira vinandi vakukwaskana ndi mijalidu yeniyi, asani tiwonesesa vinthu vo Yehova wakulenga. Tosi tisaniyengi nyengu yakuwonesese vinthu vo Yehova wakulenga, ndi kuŵanaŵaniyapu vo tisambirapu vakukwaskana ndi Yehova. Asani tichitengi viyo, tijengi pa ubwezi wakukho ndi Mlengi widu. (Yako. 4:8) Mu nkhani yakulondopu tazamusambira mo apapi angagwiriskiya ntchitu vinthu vo Chiuta wakulenga, kuti asambizi ŵana ŵawu mo angajaliya pa ubwezi wakukho ndi Yehova.