1. Se a te auala e tasi ne iloa faka‵lei ei ne Iopu a Ieova?

 MAI sau‵talaga katoa ne fai ne Iopu i tena olaga kātoa, e tasi eiloa te sau‵talaga telā ne tu ‵kese—ko tena sau‵talaga mo Ieova te Atua. Ko te mea fakamalosi aka te loto talitonu o Iopu ki Tena poto mo Tena tausiga ki ana tavini, ne fakasino atu a Ieova ki nisi mea fakaofoofogia o te natula. E pelā me se fakaakoakoga, ne fakamasaua atu te Atua ki a Iopu me tausi ne ia a manu, tela la, e mafai foki ne Ia o tausi atu ki a Iopu. (Iopu 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Mai te mafaufau ‵loto ki mea ne faite, ne tauloto ne Iopu a uiga e uke ‵ki o tena Atua.

2. Kaia e faigata ei i nisi taimi ke iloilo ne tatou a mea a Ieova ne faite?

² E mafai foki o tauloto ne tatou a mea e uke e uiga ki te Atua māfai e iloilo ne tatou ana mea fakaofoofogia ne faite. Kae kāti ka se faigofie ke fai penā. Kafai e ‵nofo tatou i se fakai lasi, e faigata o lavea ne tatou a mea o te natula i aso takitasi. Kae kafai foki loa e uke a mea o te natula e ola i ‵tou tafa, e faigata o maua se taimi ke sukesuke faka‵lei ki ei. Tela la, ke sau‵tala nei tatou ki te pogai e tāua ei ke fakaaoga ‵tou taimi kae taumafai malosi tatou o iloilo faka‵lei a mea ne faite. Ka mafau‵fau tatou ki te auala ne fakaaoga ne Ieova mo Iesu a mea ne faite ke akoako ei tatou mo mea e mafai ne tatou o fai ke tauloto a mea e uke mai mea o te natula.

3. Ne a mea e fakaasi mai me ne manako a Ieova ke fiafia a Atamu ki ana mea ne faite?

³ Ne manako a Ieova ke fia‵fia a tino muamua i te lalolagi nei ki Ana mea ne faite. I te taimi ne faite ei ne te Atua a Atamu, ne tuku atu ne ia ki tou tagata se palataiso ‵lei katoatoa ke nofo a ia  i ei, tausi kae fakalasi foki ne ia. (Kene. 2:8, 9, 15) Mafaufau ki te fiafia o Atamu i te kiloatuga ki lakau ko ola aka kae ma‵tala mai olotou pula. Ko oko eiloa i te gali o te tauliaga ne maua ne Atamu ke tausi atu ki te fatoaga o Etena! Ne ‵kami foki ne Ieova a Atamu ke fakaigoa a manu kese‵kese. (Kene. 2:19, 20) Ne mafai fua ne Ieova o fakaigoa ne ia a manu konā; kae ne ‵tofi ne ia a Atamu ke fai ne ia te galuega tenā. E mautinoa me koi tuai o fakaigoa ne ia a manu konā, ne iloilo faka‵lei ne Atamu a manu takitasi, kae onoono faka‵lei ki olotou uiga mo faifaiga. Kāti ne fiafia malosi a Atamu ki te mea tenā. E mautinoa me ne fesoasoani atu a te mea tenā ke lavea ne ia a te poto o tena Tamana e pelā foki mo te ‵gali o ana mea ne faite.

4. (a) Se a te suā pogai e tasi e ‵tau ei o iloilo ne tatou a mea ne faite? (e) Ne a mea a te Atua ne faite e ‵gali malosi ki a koe?

⁴ A te pogai e tasi e ‵tau ei o iloilo faka‵lei ne tatou a mea ne faite me manako a Ieova ke fai tatou penā. E ‵kami ne ia koe ke “Kilo aka ou mata ki te lagi ke lavea ne koe.” Ko fesili atu ei: “Ko oi ne faite ne ia a mea konei?” E manino ‵lei te tali ki te fesili tenā. (Isa. 40:26) Ne faka‵fonu ne Ieova a te lagi e penā foki te lalolagi mo te tai ki ana mea fakaofoofogia ne faite kae tauloto ne tatou a mea e uke mai i ei. (Sala. 104:24, 25) Kae mafaufau la ki te auala ne faite ei ne te Atua a tatou. Ne faite ne ia tatou ke mafai o lavea a mea ‵gali i te natula kae ke fia‵fia ki ei. Ne faite foki ne ia tatou ke mafai o lavea, lagona, fakapatele, tami kae ‵sogi ne tatou a mea, ko te mea ke fia‵fia tatou ki mea kese‵kese kolā ne faite ne ia.

5. E ‵tusa mo te Loma 1:20, e aoga pefea ki a tatou a te sukesuke ki mea a Ieova ne faite?

⁵ E fakaasi mai i te Tusi Tapu a te suā pogai tāua e ‵tau ei o iloilo ne tatou a mea ne faite. E akoako i ei tatou ki uiga o Ieova. (Faitau te Loma 1:20.) E pelā me se fakaakoakoga, onoono ki te auala ne fakatoka faka‵lei ei te faitega o mea o te natula. E a, e se fakaasi mai i ei a te poto o te Atua? Kae mafaufau la ki te uke o vaegā mea‵kai e mafai o ‵kai tatou ki ei. E fakaasi manino mai i ei a tena alofa ki tino. Kafai ko iloa ne tatou a uiga o Ieova mai i ana mea ne faite, ka iloa faka‵lei ne tatou a ia kae fakamalosi mai ke fia fakapili‵pili atu tatou ki a ia. Ke onoono nei tatou ki nisi auala ne fakaaoga ei ne Ieova a mea ne faite ke maua ne tino a akoakoga tāua mai i ei.

6. Se a te akoakoga e tauloto ne tatou mai te iloilo aka a mea e uiga ki manu eva faima‵laga?

⁶ Ko oti ne fakatoka ne Ieova te taimi tonu. I tausaga katoa i te vasia o te fakaotiga o Fepuali mo te kogaloto o Me, e lavea faeloa ne tino Isalaelu  a manu eva ko sikala e eva i luga i te fenua o faima‵laga atu ki te feitu ki mātū. Ne fai atu te Atua ki tino Isalaelu, “Te manu ko te sikala i te lagi e iloa ne ia tena taimi tonu.” (Iele. 8:7) E pelā mo Ieova ne fakatoka ne ia te taimi tonu mō manu konei ke eva ki te suā fenua, ko oti foki ne fakatoka ne ia te taimi tonu ke fakaoko mai tena fakamasinoga. I aso nei, kafai e lavea ne tatou a manu eva e faima‵laga atu ki nisi fenua, e fakamasaua mai i ei ke tali‵tonu tatou me isi se “taimi tonu” o Ieova ke fakaseai atu te lalolagi masei tenei.—Sapa. 2:3.

7. Se a te mea mautinoa e tauloto ne tatou mai te kilo‵kilo atu ki se manu eva telā e eva ki luga loa? (Isaia 40:31)

⁷ E tuku atu ne Ieova te malosi ki ana tavini. E auala i a Isaia, ne tauto mai a Ieova me ka fakamalosi ne Ia ana tino ke “eva latou i kapakau e pelā me ne aeto” māfai ko fi‵ta io me loto vāivāi. (Faitau te Isaia 40:31.) E masani o lavea ne tino Isalaelu a aeto e eva ki luga loa māfai ko agi aka te matagi e aunoa mo te kapatā olotou kapakau. E tuku mai ei se fakamasauaga gali me pelā loa mo Ieova e tuku atu ne ia te malosi ki manu eva konā, e mafai foki o fakamalosi ne ia ana tavini! Kafai e lavea ne koe se manu malosi e eva ki luga loa i te lagi e aunoa mo te kapatā ana kapa‵kau, ke masaua me mafai ne Ieova o tuku atu te malosi ke fakafesagai atu koe ki ou fakalavelave.

8. Ne a mea ne tauloto ne Iopu mai te mafaufau ki galuega fakaofoofogia a te Atua, kae ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai i ei?

⁸ E ‵tau eiloa o tali‵tonu tatou ki a Ieova. Ne fesoasoani atu a Ieova ki a Iopu ke momea aka tena talitonu ki a Ia. (Iopu 32:2; 40:6-8) I te sau‵talaga mo Iopu, ne fakasino atu te Atua ki mea e uke ne faite, e aofia i ei a fetū, kaumana, mo te uila. Ne faipati foki a Ieova e uiga ki manu, e pelā mo te pulumakau tagata o te vao mo te solofanua. (Iopu 38:32-35; 39:9, 19, 20) E fakamaoni mai ne mea katoa konei a te malosi sili o te Atua e penā foki mo tena alofa mo te lasi o tena poto. Ona ko te sau‵talaga tenei, ne gasolo aka o talitonu malosi a Iopu ki a Ieova i lō taimi mua. (Iopu 42:1-6) I se auala tai ‵pau, kafai e tauloto tatou ki mea ne faite, e fakamasaua mai i ei me e sili atu a te poto mo te malosi o Ieova i lō tatou. E mafai foki o fakagata ne ia ‵tou fakalavelave katoa kae ka fai eiloa ne ia te mea tenā. E fesoasoani mai a te manatu tenei ke fakamalosi aka ‵tou tali‵tonu ki a ia.

9-10. Ne a akoakoga e tauloto ne tatou mai te la mo te vaiua e uiga ki a Ieova?

⁹ Ne masani ‵lei a Iesu mo mea o te natula. E pelā me se “tufuga apo i te faite mea,” ne maua ne ia te tauliaga ke ga‵lue fakatasi mo tena Tamana i te faitega o te iunivesi. (Faata. 8:30) Fakamuli ifo, a koi nofo a Iesu i te lalolagi, ne fakaaoga ne ia a mea ne faite ke akoako ana soko e uiga ki tena Tamana. Mafaufau ki nai mea tāua ne akoako mai ne ia.

¹⁰ E fakaasi atu ne Ieova tena alofa ki tino katoa. I te Lāuga i luga i te Mauga, ne faipati a Iesu ki ana soko e uiga ki mea e lua kolā e manatu māmā ki ei a tino e tokouke: te la mo te vaiua. E aoga a te avā mea konei ki te ola. Ne mafai fua o taofi ne Ieova a mea konei mai tino kolā e se tavini atu ki a ia. Kae ne tuku mai ne ia mo te alofa a te la mo te vaiua ki tino katoa. (Mata. 5:43-45) Ne fakaaoga ne Iesu te mea tenei ke akoako atu ki ana soko me manako a Ieova ke fakaasi atu te alofa ki tino katoa. I so se taimi e lavea ne tatou te mata o te la ko tō ki lalo io me se vaiua tō ‵lotu, e mafai o mafau‵fau tatou ki te alofa sē fakailoga tino o Ieova. E fakamalosi mai tena fakaakoakoga tenā ke fakaasi atu te vaegā alofa penā māfai ko talai ki tino katoa.

11. Se a te fakamalosiga e maua ne tatou mai te onoono atu ki manu eva o te lagi?

 ¹¹ E tuku mai ne Ieova a mea ke tausi ei tatou. I te lāuga foki loa tenā, ne fai mai foki a Iesu: “Onoono faka‵lei ki manu eva i te lagi; e se ‵toki fuaga io me tau fuataga io me fakaputu meakai ki olotou fale koloa, kae e fagai eiloa latou ne te otou Tamana i te lagi.” Kāti ne lavea ne tino ne fakalogo‵logo ki a Iesu a manu e evaeva mai luga o latou i te taimi ne fesili atu ei a ia: “E a, e se sili atu la te tāua o koutou i lō latou?” (Mata. 6:26) Se auala alofa eiloa tenei ke fakamaoni mai me tausi eiloa ne Ieova tatou i te feitu faka-te-foitino! (Mata. 6:31, 32) E fakamalosi atu eiloa te akoakoga tenei mai mea ne faite ki tavini fakamaoni. Ne loto vāivāi se tuagane talavou paenia i Sepania me seai se koga ‵lei mo ana nofo. Kae i te laveaga ne ia a manu eva e ‵kai i tamā fuagalakau, ne loto malosi ei a ia. Ana muna, “A manu eva konā ne fakamasaua mai ei ki a au me e tausi ne Ieova latou kae ka tausi foki ne ia au.” Fakamuli ifo, kae maua ne te tuagane tenei se fale ‵lei mo ana nofo.

12. E ‵tusa mo te Mataio 10:29-31, ne a mea e fakaasi mai ne manu eva fo‵liki e uiga ki a Ieova?

¹² E fakatāua ne Ieova a tatou taki tokotasi. A koi tuai o uga atu ana apositolo ke olo o talai, ne fesoasoani atu a Iesu ki a latou ke manumalo i te lotou ma‵taku ki tino ‵teke. (Faitau te Mataio 10:29-31.) Ne fai ne ia te mea tenā mai te faipati e uiga ki se manu eva foliki lauiloa i Isalaelu: te sparrow. A manu eva konā e se tāua malosi i aso o Iesu. Kae ne fai atu a ia ki ana soko: “E se mafai o tō se manu e tasi i manu konā ki lalo i te laukele kae e se iloa ne te otou Tamana.” Ne toe fai atu a ia: “E sili atu te tāua o koutou i lō manu eva fo‵liki e uke.” Ne fakamaoni atu a Iesu ki ana soko me e fakatāua ne Ieova a latou e pelā me ne tino taki tokotasi, tela la, e se ‵tau mo latou o ma‵taku ki fakasauaga. E mautinoa me ne masaua ne soko a pati a Iesu māfai e lavea ne latou a manu eva fo‵liki i taimi e talai ei i fakai ‵lasi mo fakai fo‵liki. I so se taimi e lavea ne koe se manu eva foliki, ke masaua me fakatāua ne Ieova a koe e pelā me se tino e tokotasi, me i a koe foki e ‘tāua atu i lō manu eva fo‵liki e uke.’ Mai tena fesoasoani, e mafai eiloa o fakafesagai atu koe mo te loto talitonu ki ‵tekemaiga.—Sala. 118:6.

13. Ne a mea ka fesoasoani mai ke tauloto ne tatou a mea e uke mai mea ne faite?

¹³ E uke a nisi akoakoga e mafai o tauloto ne tatou e uiga ki a Ieova mai mea ne faite. E pefea la? Muamua la, e manakogina taimi ke fakaaoga ke onoono faka‵lei ki mea ne faite. Ka oti, e ‵tau o mafau‵fau tatou ki mea e akoako mai i ei e uiga ki a Ieova. Kāti e se faigofie ke fai ne tatou a mea konei. Ne fai mai a Géraldine, se tuagane mai Cameroon, penei, “Ne tupu aka au i se fakai lasi, tela la, e iloa ne au me uke a taumafaiga e ‵tau o fai ke mafai o onoono koe ki mea o te natula.” Ne fai mai te toeaina ko Alfonso, “Ne tauloto au me ‵tau o ‵sala soku taimi ke nofo tokotasi o onoono ki mea a Ieova ne  faite kae ke mafaufau ‵loto ki mea e akoako mai i ei e uiga ki a ia.”

14. Ne a mea ne tauloto ne Tavita i te taimi ne mafaufau ‵loto ei ki mea a te Atua ne faite?

¹⁴ Ne mafaufau ‵loto a Tavita e uiga ki mea a te Atua ne faite. Ana muna ki a Ieova: “Kafai e kilo atu au ki tou lagi, ko galuega a ou matikao lima, te masina mo fetū kolā ne fakatoka ne koe, se a te aoga o te tagata e mafaufau ei koe ki ei?” (Sala. 8:3, 4) E tonu, i te taimi ne kilo aka a Tavita ki te lagi i luga, ne seki gata fua tena loto fakafetai ki te gali o te iunivesi. Ne mafaufau ‵loto foki a ia ki ana mea ne tauloto mai fetū i te lagi e uiga ki te Atua. Ne tauloto a ia e uiga ki te sili o Ieova. I nisi taimi, ne mafaufau a Tavita ki te auala ne tupu aka ei tena foitino i te moegatama o tena mātua. I te taimi ne mafaufau ‵loto a ia ki fakamatalaga liki‵liki konā, ne gasolo aka ei o lasi tena loto fakafetai ki te poto o Ieova.—Sala. 139:14-17.

15. Taku mai ne fakaakoakoga ki uiga o Ieova ne tauloto ne koe mai mea ne faite. (Salamo 148:7-10)

¹⁵ E pelā mo Tavita, e se manakogina ke ‵sala koe ki se koga ‵mao ke lavea atu a mea a te Atua ne faite ko te mea ke mafaufau ‵loto ki ei. Kafai e onoono koe ki mea i ou tafa, e uke a uiga o Ieova e mafai o tauloto ne koe mai i ei. E pelā mo te ‵vela o te la ki tou pa‵kili, e tauloto ne koe mai i ei a mea e uiga ki te malosi o Ieova. (Iele. 31:35) Mafaufau ki te poto o te Atua māfai e lavea ne koe se manu eva e faite tena ofaga. Kafai e lavea ne koe se tamā kuli e afulifuli tena felo mafaufau ki te uiga fai faka‵kata o Ieova. Kae fakafetai ki te alofa o Ieova māfai ko lavea ne koe se mātua e ta‵fao mo tena pepe. E uke ‵ki a avanoaga e maua ne tatou ke tauloto e uiga ki a Ieova, me i ana mea katoa ne faite—mea ‵lasi mo mea fo‵liki, mea ‵pili mai mo mea ‵mao—e avatu i ei a vikiga ki a ia.—Faitau te Salamo 148:7-10.

16. Se a te mea e ‵tau o fakaiku aka ne tatou ke fai?

¹⁶ A te ‵tou Atua e poto ‵ki, e alofa, e atafai kae malosi. A uiga konei mo nisi uiga aka e laveagofie fua i mea o te natula māfai e ‵sala tatou ki ei. Ke na fakaavanoa faeloa ne tatou katoa a taimi ke onoono ki mea ne faite kae ke mafau‵fau ki mea e akoako mai i ei e uiga ki a Ieova. Mai te fai penā, ka fai ei ke pili malosi atu tatou ki te ‵tou Mafuaga. (Iako. 4:8) I te suā mataupu, ka onoono tatou ki te auala e fakaaoga ne mātua a mea ne faite ke fesoasoani ki olotou tama‵liki ke fakapili‵pili atu ki a Ieova.