'Dho -a 'gü -wɔn -ta

'Dho -a 'gü -wɔn -nu 'sëëdhɛ -ta

ˈWƆN ˗GƆ 35

˗Kwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa ˗kplawo

˗Kwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa ˗kplawo

«Ka zuëˈˈ ˗yö kë ˗sɛa.»—KODH. 3:12.

ˈˈTAN 114 ‹Kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa›

ˈPË ˈKWA DHO ˗A YÖ a

1. ˈMën ˗kë ˈö zuʋ̈saamɛn ˗nu ˗dhɔ ˗yö kwa ˗kë?

 ZUƲ̈SAAMƐN ˗nu ˗dhɔ ˗yö kwa ˗kë. ˈMën ˗kë? ˈYö sü ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈwo wo ˈˈɲan ˈto pë ˈbha ˗gɔ zuʋ̈saadhɛ ˈka, kwa ˗an ꞊bhlëë ˗ya. ˈWɔn ˗nu ˗wa zë kwa ˗gɔ mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗wa wo zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa kwa ˈˈpiʋ̈, ˗yö ˗kë kwa ˗dhɛ ˗së. Mɛn ˈö kwa ꞊klaŋkë Biblö ˈka ö zuʋ̈ˈˈ ˈö˗ ˗kë ˗saa kwa ˈˈpiʋ̈, kwa˗ ˈˈnuɛ ˗bho ˗a ˗bha. ˈYö sü ꞊dhɛ Biblö ˈgümansü waa˗ ˗ya ꞊bhlëë ˈgü ˗sü ˈwaa mɛn ꞊gban ˗kɔa ˈˈplëëplë. ˗Ya ˈgo mü, kwa Zoova ˈˈnuɛ ˗bho ꞊dedewo ö zuʋ̈ˈˈ ˈö˗ ˗kë ˗saa kwa ˈˈpiʋ̈ ˗a ˗wɔn ˈgü. —Wlɔ. 2:4.

2. ˈWɔn ˗mɛɛn ˗nu ˈö kwa zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗an ˈgü ˗saa ˗sü ˈyaa ˈˈplëëplë?

2 Mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗wa wo zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa, ˗yö ˗kë kwa ˗dhɛ ˗së. ˈYö kwa ˗zë ꞊wɛ, ˗yö kwa ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗ ˗ee? ˈKwa dɔ kwa ˗bhüöö ˈgü kö ˈkwa kwa ˗bha ˈsëëdhɛ ˗yökë ɛɛnˈˈ ˈkwa ˈto ꞊zlöö˗ ˈwɔn ˈbha kë ˗sü ˈgü, kwa kwa zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗ee? Mɛn ˈbha ˗ya kwa ˗siödhɛwɔn kë, kwa kwa zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗ee? Ɛɛnˈˈ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ꞊dɛɛ ˈö Zoova ˗ya ˈˈplüün bho bhë, ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˗gan zuʋ̈saadhɛ ˈka ˗sü ˗yö kwa ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗ ˗ee? Kwa˗ ˈˈpiʋ̈ kö kwa zuʋ̈ˈˈ ˗yö kë ˗saa ꞊dedewo ˗ee? ˈWɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü, pë ˈwo˗ ˗dhɛ zuʋ̈saadhɛ kwa ˗dho ˗a yö. ˗Ya ˈgo mü, pë ˈö dho kwa ˗takun kö kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa, kwa ˗dho ˗a yö ˈpö.

ˈMËN ˗TƆ Ö ZUƲ̈ˈˈ ˗KË ˗SAA ˗SÜ?

3. Mɛn ˈö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ꞊waa˗ ˗shiödhɛwɔn kë, ˗mën ˈö˗ ˗kë?

3 Pë ˗yiishiö ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗an kë kö ˈkwa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ kwa kwa zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa, ˗kwa ˗an ˗ga. ˗A blɛɛsü ˈnën ˗tɔ mɛn ˈö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˈwɔn ˈyaa ˗shiö ˗a ˗dhɛ ˈˈvaandhö. Zuʋ̈dhiʋ̈tɛ ˗ya kë ˗a ˗bha ɛɛnˈˈ mɛn ˗nu ꞊waa˗ ˗shiödhɛwɔn kë ˗yö ˗dɔ ö ˈˈdhi ˈˈtüün, ˈyaa ö ˗bha ˈˈyoo bho. ˗Wo kpö ˈö ˗kë «ˈwɔn ˈyaa ˗shiö ˗a ˗dhɛ ˈˈvaandhö» ˈka bhë, ˗a ˗blɛɛsü ˈwo˗ ˗ya Biblö ˈgü ˗yö ˗gban Zoova ˗bha. ˗Wa ˗pö ꞊dhɛ «˗Zlan ˈö mɛn ˗nu ˗wëë ˗ya ˗kë, ˈö mɛn ˗nu ˗bhawɔn to, ˈö ˈwɔn ˈyaa ˗shiö ˗a ˗dhɛ ˈˈvaandhö, ˈö ˗dhɔ ꞊dede waa gagade ˈö˗ ˈgü ˗a ˈˈyi ˈyaa bhʋ̈ʋ̈ˈˈ yö ˗mü» Zoova ˈka.—Ex. 34:6.

4. ꞊Wa˗ pö zuʋ̈saamɛn ˗dhɛ ˗yö ˗dhɛ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan, ˗mën ˈö ˗kë?

4 ˗A ꞊plɛ ˗bha ˗naan ˈnën ˗tɔ mɛn ˈö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö dɔ ö ˈˈdhi ˈˈtüün, ˈö ˗dhɛ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan. ˈWɔn ˈbha ˈö ˈyaa˗ ˈˈɲaan ˗be ꞊dhɛ ˗yö ˗dho ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va ˈsü ˗yö ꞊gwëë ˗ni ˈgü, ˈwɔn ˈyaa ˗shiö ˗a ˗mɛn ˗dhɛ ɛɛnˈˈ ˈyaa kë ˈˈvaanvan. (Mat. 18:26, 27) ˈWɔn ˈbha ˗nu ˈgü kwa dua ˗mü kö ˈkwa dɔ kwa ˈˈdhi ˈˈtüün, ˈkwa ˗dhɛ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ mɛn ˈbha ˗yö dhiaŋzë ˗ni ˈgü kwa ˗dhɛ, kwa ˗dɔ kwa ˈˈdhi ˈˈtüün ˈkwa kwa ˈˈtʋ to, ˈkwaa˗ ˗bha dhiaŋ ˈˈkan. (Job 36:2) Kwa ˗bhawɔn ˗yö zuʋ̈saadhɛ ˗bha kö ˈkwa kwa ˗bha Biblö ꞊klaŋnën ˗takun kö ˗yö ꞊klaŋwo ˈbha ˈgüman ɛɛnˈˈ ˗yö ˈˈkan ˈˈtakɔ yaa ˗bha.

5. ˗Kɔ ˗mɛɛn ˈö ˈkwa dho ˗a ˗zɔn ˗a ˈka ˈzü ꞊dhɛ kwa kwa zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa?

5 ˗A ˗yaaga ˗bha ˗naan ˈnën ˗tɔ mɛn ˈö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˈyaa ˈwɔn ˗nu kë ˗bia ˗ta. ˗Yö ˈˈdhʋ̈ gagade ˈka ꞊dhɛ kwa dua ˗mü kö ˈkwa ˈwɔn ˈbha ˗nu kë ˈˈvaandhö. ˈˈKɛɛ mɛn ˈö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗wa yö ˗wɔngbɩɩsü ˈbha dɔ ˗a ˗kɔ ˈka, ˈyaa˗ pö ˈö˗ züdɔ ˗bia ˗ta ɛɛnˈˈ ˈö˗ ˈˈdhiʋ̈ta ˈˈvaandhö. ˗Yö ö ˗zota ˈˈtʋ̈ŋ ˈö dho ˗a ˈsü kö ˈö yö ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a kë ˗a ˈka, ˗a ˈgü. ˗Ya ö bo ˗a ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˈka, ˈyö ꞊kun ˗ya ˗a kë ˗sü ˗bha.

6. Mɛn ˈö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗wa nu ˗a ˗ta, ˗mën ˈö˗ ˗kë?

6 ˗A ˗yiishiö ˗bha ˗naan ˈnën ˗tɔ mɛn ˈö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa yö ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗bun ö ˈˈdhi ˈˈtüün. ˗A ˗gɛn ˈyaa ˈnën ˗tɔ ꞊dhɛ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗wa nu kwa ˗ta, kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˈkwa kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈpʋ kwa ˈtɔŋdë ˗tiaandhö ˗dhɛ. ˈˈKɛɛ mɛn ˈö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗yö pë ˈˈpɛpɛ ˗kë ˈö ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ kun ö ˗bha, ˈö ˗zotakɔ ˗së ˗kë ˗a ˗gɔ. (Kodh. 1:11) ˗Kwa kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö zuʋ̈saadhɛ suu ˈö bhë ˗yö kë kwa ˗gɔ. ˈMën ˗kë? ˈPë ˗kë ˗kwaa ˗bha ˗nu ˗ga.

ˈMËN ˗KË ˈÖ ZUƲ̈ˈˈ ˗KË ˗SAA ˗SÜ ˗WƆN ˈDHÖ ˈˈGBƖƖ˗?

ˈKeekëmɛn ˗yö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa kö ö ˗bha ˗tapë ˗nu ˗wo wo bhɛ ɛɛnˈˈ wo ga ˗ya kö ˈö ˗an bho. ˗Kwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa kö pë ˗nu ˈö Zoova ˗yö ˗an ˈˈplüün bho ˗yö ˗an kë ˈö ˈˈtʋ̈ŋ ˗bha. (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 7 ˈgü.)

7. ˈKwa ˗dhɛ ˗ga Zakö 5:7, 8 ˈgü, ˈmën ˗kë ˈö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dedewo? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

7 ˈKwa˗ pö ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˈkwa˗ ꞊slɔɔ, kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa. ꞊Dhɛ Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈwo kun ˗klu ˗sü ˈka ˗a ˗bha ꞊kwɛŋzü ˗an ˈdhö, kwa dua ˗mü ˈpö ˈkwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa kö ˈkwa kwa ˈˈɲan ˈto pë ˗nu ˈö Zoova ˗yö ˗an ˈˈplüün bho, ˗an ˗gɔ. (Ebl. 6:11, 12) Biblö ˗yö kwa ˗zɔn ˈkeekëmɛn ˈka. (Zakö 5:7, 8 ˗wo pö.) ˈKeekëmɛn ˗yö ö ˈgü ˗dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈö pë ta, ˈö ˈˈyi ˗lo ˗a ˗ta. ˈˈKɛɛ ˈˈtʋ̈ŋ ꞊dede ˈö ˗tapë dho ˈˈgla ˗a ˈka, ˈyaa˗ dɔ. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗a dua ˗mü kö ˗yö ö zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa ˗yö ˗dhɛ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan kö ˗yö ꞊kun ˗a ga ɛɛnˈˈ ˗a bhɛ bho. ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka ˈkö ˗kë ꞊dhɛ ‹yi ˈö kwa Dëmɛ Yesu dho nu ˗a ˈka ˈkwaa˗ dɔ›, kwa kwa ˈgü ˗dɔ ˈˈgbɩɩ ˈkwa Zoova ˗bha yökë. (Matiö 24:42) Kwa kwa zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˈö ˈkwa Zoova ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan kö pë ˗nu ˈö ˗an ˈˈplüün bho ˗yö ˗an kë. ˈKwii kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa, kwa ˈgü ˗dho ga ˈö ˈkwa ˗kan Zoova ˗bha ˈˈdhiʋ̈ ˈˈdhiʋ̈. Ɛɛnˈˈ ˈkwa ˗ya ˈzü pë ˗nu ˈwo dho zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü dhi ˈö ˈyaa ꞊gwëë ˗a nu mɛn ˗dhɛ, ˗an mɛɛnˈˈ ˗sü ˗bha. ˈˈKɛɛ ˈkwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa, kwa ˗dho ˗mɔn ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu bun ˗sü ˗bha ˈö dho ˈö yö˗ ˈka ˗a ˈˈdhiʋ̈todhɛ ˗bha, ˈö ˈkwa dha.—Mich. 7:7; Mat. 24:13.

8. Zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˗nu ˗dhikodhɛ ˈka kwaa mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu kwa ꞊zinŋgü ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Kodhɔsö 3:12, 13)

8 Zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˗yö ˗mlɛɛn ˗së ˗da kwaa mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu kwa ꞊zinŋgü. ˗Ya ˗kë ˈö ˗wo dhiaŋzë ˗ni ˈgü, ˈkwa kwa ˈˈtʋ to ˗an ˗bha ˗së ˈka. (Zakö 1:19) ˈGo mü, ˗yö ˗nu ˗dhikodhɛ ˈka. Zuʋ̈dhiʋ̈tɛ ˗ya kë kwa ˗bha, zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˗dho ˗a kë ˈö ˈkwaa ˈwɔn ˗nu kë ˗bia ˗ta ɛɛn ˈkwaa ˈwɔn yaa blɛɛˈˈ mɛn ˗nu ˈka. ˈKwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa ˈzü mɛn ˈbha ˗ya pë ˈˈdhiʋ̈˗ kë kwa ˈka, ˈyii ˗dho ˗shiö kwa ˗dhɛ ˈˈvaandhö. Pë ˈö ˈkwa dho ˗a kë ꞊ʒiaan ˈyö ˗tɔ ‹kwa ˈko ˗nu ˗kwɛɛ ˈgbinŋ˗ bun ˗su ˈö ˈkwa kwa ˈko ˗nu ˗mawɔn to.›—Kodhɔsö 3:12, 13 ˗wo pö.

9. ˈKwa˗ pö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˈbha ˗nu ˗ʒian ˗ta, zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˗dho kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Proverbes 21:5)

9 Zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈzü ˈö˗ ˗kë ˈkwa ˗da ˈwɔn ˗së ˗nu ˗ʒian ˗ta, ˈö ˈkwaa ˈwɔn ˗nu kë ˗bia ˗ta ɛɛnˈˈ ˗naandhe ˈka. Kwa pë ˈˈpɛpɛ ˗kë ꞊ʒiaan kö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˈwɔn ˗së ˗nu ˗bha. (Proverbes 21:5 ˗wo pö.) ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ kwa yö mɛɛnˈˈ ˗ni ˈgü, ˗a ˈbha ˗ya kë ˗a ˗blɛɛsü ˈwo˗ ˗zɔn kwa ˗dhɛ bhë, kwa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa ˈto mü ˈkwa ˈˈwɩ ˗a ˗bha ˈkö ˗de ˗yö ˗dho kwa ˈˈkan ˗bhɔkwëë ˗nu waa ˗zlanwopösü ˗an ˗bha. ˈˈKɛɛ ˈkwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa, kwa ˗dho kwa ˗zota pë ˗nu ˈwo ˗kë ꞊dhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˈkwa dho ˗a ˈsü kö ˈkwa ˗lo yökëdhɛ ˈgü ɛɛnˈˈ kö ˈkwa yökë ˗a ˈka waa ˗kɔ ˈö dho pa ˗a ˈka kwa ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈka, ˗an ˈgü. ˗Ya ˈgo mü ˈzü kö ˈkwa kwa ˗zota kɔ ˈö dho pa ˗a ˈka kwaa Zoova kwa ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ ˈka, ˗a ˈgü. Zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˗dho ˗a kë ˈö ˈkwaa ˗da ˈwɔn yaa ˗ʒian ˗ta.

ˈMËN ˈKWA DHO ˗A KË KÖ ˈKWA KWA ZUƲ̈ˈˈ KË ˗SAA ˗KPLAWO?

10. Kletiɛn ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ kö ˗a zuʋ̈ˈˈ ˗yö kë ˗saa ˗kplawo?

10 ˗Kwa bhɛɛˈˈ Zoova ˗dhɛ kö ˗yö kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa. Zuʋ̈saadhɛ ˗yö ˗zuu ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ kë ˗yö do ˈka. (Ga. 5:22, 23) Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗zuu ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˗dhɛ Zoova ˗gɔ kö ˗yö kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa. ˈWɔn ˗nu ˈwo dho kwa ˗bha zuʋ̈saadhɛ ˗da ˈgüdandhe ˈgü ˗wa nu kwa ˗ta, ˗kwa ˗zuu ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ‹˗dhɛ ˗kplawo› Zoova ˗gɔ kö ˗yö kwa ˗takun. (Dhu. 11:9, 13) ˗Kwaa pö Zoova ˗dhɛ ˈzü ˗yö kwa ˗takun kö kwa ˈwɔn yö ˗kɔ ˗yö kë ꞊dhɛ ˗a ˗bha ˈdhö. ˈKwa kwa bo bhɛɛsü ˈka, kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa ˗dhɛkpaɔyi ˈˈpɛpɛ ˈka. Kwa zuʋ̈saadhɛ ˗dhɛ ˗ni ˈgü Zoova ˗gɔ ˗kplawo, kwa kwa ˈgü dɔ ˗ni ˈgü ˈˈgbɩɩ˗, Zoova ˗dho kwa ˗takun kö ˈˈklʋʋsë bhë ˗yö ˗da kwa zuʋ̈ˈˈ ˈgü ꞊dedewo.

11-12. Zoova ˗ya ˗zɔn ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ꞊dhɛ ö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa?

11 ˈWɔnzuan ˈbha ˗nu ˈwo Biblö ˈgü, ˗kwa kwa ˗zota ˗an ˈgü. Mɛn ˗nu ˈwo wo zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗a ˈwɔnzuan ꞊va ˗wo Biblö ˈgü. ˈKwa kwa ˗zota ˗an ˗bha ˗kwɛzlan ˈgü, ˗kɔ ˈö ˈkwa dho zuʋ̈saadhɛ ˗zɔn ˗a ˈka kwa ˗dho ˗a dɔ. ˈˈSanni ˈkwa ˈwɔnzuan ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˗wɔn blɛɛˈˈ, ˗kwa Zoova ˈö˗ ˗bha zuʋ̈saadhɛ ˗zɔn ˈka ˈyaa ˈdhö bhë ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga.

12 Edɛnö ˈˈdhüdhɛɛdhö, Sɔtraan ˗yö ˗dhii ˗ya Zoova ˈtɔ ˗bha ˈö˗ pö ꞊dhɛ ˈyaa ˗dhɔkaa ˗Zlan ˈka, ˈgo mü ˈzü ˈyaa Mɛnkɔɔnmɛn ˗së ˈka. Zoova ˈti ˈto mü kö ˗yö ꞊suamɛn ˈö bhë ˗a ˈgü shiʋ̈ˈˈ. ˗Yö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˈö ö ˗de kun, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va ˗dho ʒiö kö ˈö ꞊kun ˗a ˗zɔn ꞊dhɛ ö mɛnkɔɔnmɛn ˗së ꞊dede ˈka. ˈˈSanni ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗yö ˗wo, Zoova ˗yö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa kö ˗dhii ˈö Sɔtraan ˗ya ˗ya ö ˈtɔ ˗bha bhë, ˈö˗ ˈkun ö ˗bha. ˗Ya ˈgo mü, ˗yö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˈzü kë ˈˈdhʋ̈ kö mɛn ꞊va ˗wo ˗da ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a ˗ʒian ˗ta. (2 Piɛ. 3:9, 15) ˗A ˗wɔn ˈgü, mɛn ˈˈmliɲɔn ꞊va ˗wa Zoova dɔ. ˈKwa kwa ˈˈɲan ˗klu ˈwɔn ˗së ˈö go Zoova ˗bha ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˈgü ˗a ˗bha, kwa ˗dho ˗mɔn kwa ˈˈɲan ˗to ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ꞊dɛɛ ˗gɔ ˗sü ˗bha zuʋ̈saadhɛ ˈka.

Mɛn ˗nu ˗wa kwa woo mɛɛnˈˈ, ˈkwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa ˈwɔn ˈti ˗dho ˗shiö kwa ˗dhɛ ˈˈvaandhö.b(Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 13 ˈgü.)

13. Yesu ˗to ö Dë ˗bha zuʋ̈saadhɛ ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ꞊dedewo ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

13 Yesu ˗to ö Dë ˗bha zuʋ̈saadhɛ ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˈkpakpadhö. ˈˈKɛɛ ˈyaa kun ˈˈplëëplë ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈka. ˗Ya kë ꞊shiöŋ ˈtɔŋgɔmɛn ˗nu waa Fadhiziɛn ˗nu ˗an ˗bha ꞊flüüwɔn kë ˗sü ˗yö Yesu ˗bha zuʋ̈saadhɛ ˗da ˈgüdandhe ˈgü. (Zan 8:25-27) ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ꞊dhɛ Zoova ˈdhö ˈwɔn ˈyaa kun ˗shiö ˗ni ˈgü Yesu ˗dhɛ ˈˈvaandhö. ˗Wa ˗shiëë mɛɛnˈˈ ˗a ˗bha ɛɛnˈˈ ˗wa ˈsi bho ˗a ˗gɔ, ˈyaa ö ˗bha ˈˈyoo bho. (1 Piɛ. 2:23) Yesu ˗yö ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗kun ö ˗bha, ˈö dɔ ö ˈˈdhi ˈˈtüün. ˗A ˗wɔn ˈgü Biblö ˗ya pö kwa ˗dhɛ ꞊dhɛ ‹kwa ˗zʋ ˈya ˈdho bhɔ Yesu ˈka, ˗a ˗gɛn ˗mü ꞊dhɛ yö ˈö bha ꞊në ˈwɔnyaakëmɛ ˗nu ˈwo ˈwɔn ꞊gban ˈˈpɛpɛ suu ˈdo ˈdo ˗wɔ ˗ta ˈyö ˈkun bho˗ ˈgü.› (Ebl. 12:2, 3) Kwa ˗de ˈpö Zoova ˗bha ˗takundhe ˈsaa˗ ˈgü, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ suu ˈˈpɛpɛ ˈö nu kwa ˗ta ˈkwa ˗an ˈkun kwa ˗bha.

ˈKwa ˈto Ablaamö ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗dho ˈwɔn ˗së kë kwa ˗dhɛ ꞊dɛɛ, ˈö go mü ˈö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ꞊dɛɛ ˈö˗ ˈˈplüün bho ˗a nu kwa ˗dhɛ ˈpö. (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 14 ˈgü.)

14. Zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˗gleŋ ˗mɛɛn ˈö ˈkwa˗ sü Ablaamö ˗bha? (Eblö 6:15) (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

14 ˗A yi ˗ya ꞊gwëë ˈö ˈkwa Zoova ˗bha ˗dhɛkpaɔyi ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü ˗ee? ˗A ˈbha ˗ya kë ˈzü kö ˈkwa˗ pö ˗ni ˈgü ꞊dhɛ ˈyii ˗dho nu kwa ˈˈɲaan. ˈMën dho kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa? ˗Kwa Ablaamö ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga. ˗Dhɛ ˈö˗ ˗kwɛ ˗kë 75 kö ˈyii ˈnën ˈkpɔ ꞊köŋ, Zoova ˗ya pö ˗a ˗dhɛ: ‹A ˗dho kë˗ ˈö ˈˈsɛ ˗gɔ ˗ziisü go i ˈgü.› (ˈWun. 12:1-4) ˗Wo ˈö bhë ˗yö ˗yökodhiʋ̈ Ablaamö ˈˈɲaan ˗ee? ˗Abin. ˈDhɛ Ablaamö ˗yö Öflatö ˈˈyiga ˗kan ˈö ˗kwɛ 25 ˗yö ˗ʒiö, ˗Zlan ˗bha ˗dhidha ˈsaa˗ ˈgü ˗a gbö Izaakö ˗yö ˗bhɔ. ꞊Taabha kö ˗kwɛ 60 ˈbha ˗ya ʒiö, ˗a ˗bha ˈnën ˗bha ˈnën ˗nu Ezau waa Zakɔbö ˗wo ˗bhɔ. (Eblö 6:15 ˗wo pö.) Ablaamö ˈˈɲan ˈyii ˗kpan ö suugünën ˗nu ˗bha kö ˗wa kë ˈˈsɛgɔ ˈkpii˗ ˈka, ˗wo ˈˈsɛ ˈö ˗Zlan ˗ya ˈˈplüün bho ˗a ˈgü. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˗mlɛɛn ˗së ˗kun Ablaamö waa ö ˗Damɛn ˗an ꞊zinŋgü. (Zak. 2:23) Ablaamö ˗ya ˈgo ga ˈgü yi ˈbha ˈka, ꞊yaa˗ man ꞊dhɛ ö ˗bha ˗zoyö ˗Zlan ˗dhɛ ˗sü waa ö ˗bha zuʋ̈saadhɛ ˗wɔn ˈgü ˈˈsɛgɔ ˈˈpɛpɛ ˗wo ˈdhuëë˗ ꞊slɔɔ, ˗kɔ ˈö˗ zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü dho dhi ˗a ˈka ˗kwa kwa ˗zota ˗a ˈgü. (ˈWun. 22:18) ˗Gleŋ ˗mɛɛn ˈö˗ ˗da kwa ˗bha? ˗A ˈbha ˗ya kë kö pë ˗nu ˈö Zoova ˗yö ˗an ˈˈplüün bho, ˗an ꞊gban ˈyii ˗dho ˗yökodhiʋ̈ kwa ˈˈɲaan. ˈˈKɛɛ ˈkwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa ꞊dhɛ Ablaamö ˈdhö, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗dho ˈdhuëë˗ ˈkpɔ kwa ˗bha ꞊dɛɛ, ˈö˗ kpɔ kwa ˗bha ˈzü ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ꞊dɛɛ ˈgü.—Mak. 10:29, 30.

15. Kwa Biblö draanˈˈ ˗ni ˈgü kwa ˗de ˈˈpiʋ̈, ˈmën ˈkwa dho kwa ˗zota ˗a ˈgü?

15 Biblö ˗yö mɛn ˈbha ˗nu ˈwo wo zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗an ˗wɔn ˗blɛɛ. (Zak. 5:10) Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗an ˗bha ˗kwɛzlan ꞊draan Biblö ˈgü. b ˗A mɛn do ˈnën ˗tɔ Davi. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗yö ˗to ˈˈtɩtɩ ˈö ˗Zlan ˗yö ˈˈɲɔn ˗lo ˗a ꞊troo kö ˗yö kë ˗gblüdë ˈka Izraɛdhö, ˗a dua ˗mü kö ˗yö ˗kwɛ ꞊va ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan kö ˗yö ꞊kun ˗ya ˗gblüdëdhɛ kë ˗sü ˗bha. Simeɔn waa Anö ˈwo kun Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈka ˈpö ˗wo ˗kun wo ˈˈɲan ˈto ˗ni ˈgü Mesi ˗gɔ zuʋ̈saadhɛ ˈka. (Dhu. 2:25, 36-38) Kwa ˗kwɛzlan ˗nu ˈwo bhë ˗an ˗wo pö ˗ni ˈgü, ˗kwa kwa ˗zota dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo yö ˗an ˈgü: «˗Mën ˈö mɛn ˈö yö ˗a zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa? ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˗nu ˈö ˗an ꞊slɔɔ? A ˗dho ˈto ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?» Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈzü ˈkwa ˗gleŋ sü mɛn ˗nu ˈö ˈwii wo zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa ˗an ˗bha ˈwɔnzuan ˈgü. (1 Sam. 13:8-14) ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗kwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˈkwa˗ pö: «ˈMën ˗kë ˈö ˈwii wo zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa? ˈWɔn yaa ˗mɛɛn ˈwo˗ ꞊slɔɔ?»

16. ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˗nu ˈwo go zuʋ̈saadhɛ ˈgü?

16 ˈWɔn ˗së ˗nu ˈwo go zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˈgü, ˗kwa kwa ˗zota ˗an ˈgü. Zuʋ̈saadhɛ ˗yö mɛn zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi ˈö mɛn dɔ ˈö ˈˈdhi ˈˈtüün. ˗A kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗yö mɛn ˗gɔ ˈgü ˗dhɛ ˗kë ˗së ˈö ˗mɛn ˗kë ö ˈflëëgü. ˈKwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈˈpiʋ̈, ˗mlɛɛn ˈö kwaa˗ ˗nu kwa ꞊zinŋgü ˗yö ˗yɔ ˈö kwa ˗bha ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu ˗kɔ ˗kë ˈwɔn do ˗bha. Mɛn ˈbha ˗ya kwa woo mɛɛnˈˈ, ˈwɔn ˈyii ˗shiö kwa ˗dhɛ ˈˈvaandhö ˗a ˈwɔn ˗nu ˈti ˗dho ˗dadhiʋ̈. (Ps. 37:8 ˗ztw; Prov. 14:29) ˈWɔn ˗së ꞊dede ˈö mü ˈyö ˗tɔ kwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗ni ˈgü ˗saa, kö kwa ˈto ˗ni ˈgü kwa Dë ˈö dhaŋ˗ ˈgü bhë ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈, kwa ꞊ɲɔɔn ˗ni ˈgü ˗a ˗bha.

17. ˈMën ˈkwa dho kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö ˈkwa˗ kë?

17 Zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˈö bhë ˈˈklʋʋsë ꞊dede ˈö mɛn ˈˈpɛpɛ ˗wa ꞊trɔɔn ꞊slɔɔ yö ˗mü. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˈyaa kë ˈˈplëëplë kwa ˗gɔ ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈka, Zoova ˗bha ˗takundhe ˈsaa˗ ˈgü kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈˈklʋʋsë ˈö bhë ˈkwa˗ draanˈˈ. Kwa ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ꞊dɛɛ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü zuʋ̈saadhɛ ˈka, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ «mɛn ˗nu ˈwo ˗suʋ̈ Zoova ˗gɔ, ˈwo wo ˈˈɲan to ˗a ˗bha ˗dhɔ ꞊dede ˗gɔ, ˗a ˗zo ˗yö ˗an ˈˈpiʋ̈.» (Ps. 33:18) ˗Kwa pë ˈˈpɛpɛ kë kö kwa zuʋ̈ˈˈ ˗yö kë ˗saa ˗kplawo.

ˈˈTAN 41 Dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈü ü ˈˈtʋ ˈto n ˗man bhɛɛwo ˗bha

a Mɛn ꞊vadhɛ ˈwo ꞊dɛɛ, ˈwaa wo zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa. ˈˈKɛɛ Biblö ˗ya ˗pö ˈkwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa. ˈPë ˗kë ˈö ˈˈklʋʋsë ˈö bhë ˈö˗ ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ waa ˈpë ˈkwa dho ˗a kë kö ˗yö kë kwa ˗gɔ, ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗yö ˗dho kwa ˗takun ˗an ˗bha.

b ˈKwa˗ pö ˗kwɛzlan ˗nu ˈö mɛn ˗nu ˗wo wo zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗an ˈgü ˈkwa ˗an ˗wo pö, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa dho ˗wo kpö ˈö ˗kë « Patience » ˈka bhë ˗ta, Index des publications des Témoins de Jéhovah ˈgü.