1. Bukin tera ngkai ko kakaitau irouia aomata aika taotaonakinnano?

 TI KAKAITAU irouia aomata aika taotaonakinnano. Bukin tera? Ti karineia naake a kona n tataninga ao n aki un. Ti kakaitau ngkana a taotaona nanoia tabemwaang nakoira ngkana ti karaoi kairua. Ao ti kakaitau iroun ara tia reirei n te Baibara n ana taotaonakinnano nakoira ngkai ti kakorakoraira n reiakina ana reirei te Baibara, ni butimwaeia ao ni maiuakinna. Ma ae kakawaki riki, ai kakaitaura ngaira ngkai e taotaona nanona nakoira Iehova ae te Atua!​—IRom 2:4.

2. N taai raa ae kona iai ni kangaanga te taotaonakinnano?

² E ngae ngke ti kakaitau n aia taotaonakinnano tabemwaang, ma ti kona n noria bwa e aki bebete n taai nako te taotaonakinnano iroura. N te katoto, e kona ni kangaanga iroura bwa ti na teimatoa n rau ngkana ti a bae n te kawai ibukin uarerenan te kaa, riki ngkana ti a rimwi. Ti kona ni waekoa n un ngkana a kaunira tabemwaang. Ao n tabetai, ti kona n noria bwa e kangaanga iroura te teimatoa n tataningaa ana berita Iehova ibukin te aonnaba ae boou. Ko kani kabatiaa riki am taotaonakinnano? N te kaongora aei, ao ti na noria bwa tera ae e nanonaki n te taotaonakinnano ao bukin tera ngkai e kakawaki. Ti na maroroakinna naba bwa tera ae e kona ni buokira ni bwaina riki te taotaonakinnano.

3. Tera aron te aomata ae taotaonakinnano ngkana e kaunaki irouia tabemwaang?

³ Iangoi aanga aika aua aika ti kona iai ni kaotiota te taotaonakinnano. Te moan, te aomata ae taotaonakinnano e iremwe n un. E kataia ni kateimatoa rauna ao n aki kabooa te buakaka ngkana e kaunaki ke ni karawawataaki. E moani kaoti te taeka  ae “iremwe n un” n te Baibara ngke e kabwarabwaraaki Iehova bwa “te Atua ae nanoanga ao e atataiaomata, ae iremwe n un ao e bati irouna te tangira ae koaua ao e bwabwaina te koaua.”​—TeOti. 34:6.

4. Tera aron te aomata ae taotaonakinnano ngkana e tataninga?

⁴ Te kauoua, te aomata ae taotaonakinnano e kona n tataninga ma te rau. Ngkana iai te bwai teuana ae e anaa te tai ae maan, e kataia te aomata anne n aki un. (Mat. 18:​26, 27) A bati taai aika ti riai n tataninga iai ma te rau. N te katoto, ti riai ni kakauongo ma te taotaonakinnano ngkana iai temanna ae taetae, ao n aki urua ana taetae. (Iobi 36:2) Ti bae naba ni kainnanoa te taotaonakinnano ngkana ti buoka ara reirei bwa e na ota n ana reirei te Baibara teuana ke ni katoka te anua ae buakaka.

5. Tera riki te anga teuana ibukini kaotiotan te taotaonakinnano?

⁵ Te katenua, te aomata ae taotaonakinnano e aki waekoa ni karaoa te bwai teuana ma te aki iango. Ni koauana, iai taai aika ti riai iai ni waekoa ni karaoa te bwai teuana. Ma ngkana e na karaoa tabena ae kakawaki te aomata ae taotaonakinnano, e kataia n aki ienikuri ni karaoia ke ni kabaitiia tiana. Ma e karekea ana tai ae bon tau ni baireia bwa tera ae e na karaoia. Imwina e karaua raoi ni karaoa tabena anne.

6. Tera aron te aomata ae taotaonakinnano ngkana e kaaitara ma kataaki ke kangaanga?

⁶ Te kaaua, te aomata ae taotaonakinnano e kataia n nanomwaaka i aani kataaki ma te aki ngurengure. N te itera aei, e rangi n irekereke te taotaonakinnano ma te nanomwaaka. Ni koauana, e aki bure ngkana ti kawara raoraora ni kaan ao ni kaotii ara namakin ibukin te kataaki teuana. Ma te aomata ae taotaonakinnano e na kabanea ana konaa n teimatoa n nanomwaaka ao ni kateimatoa te aroaro ae raoiroi. (IKoro. 1:11) Ngkai Kristian ngaira, ti riai ni kaotiota te taotaonakinnano n aanga aikai. Bukin tera? Ti na rinanoi bukina tabeua.

7. Ni kaineti ma Iakobo 5:​7, 8, bukin tera bwa e kakawaki te taotaonakinnano? (Nora naba te taamnei.)

⁷ E kakawaki te taotaonakinnano ibukini kamaiuara. N aroia aika kakaonimaki n taai ake rimoa, ti riai naba n tataningaa te Atua ma te taotaonakinnano ibukini kakororaoan ana berita. (Ebera 6:​11, 12) E kabotauira te Baibara ma te tia ununiki. (Wareka Iakobo 5:​7, 8.) E kakorakoraa te tia ununiki n unika arokana ao n tebotebokia, ma e aki ataia raoi bwa e na rikirake n ningai. Ngaia are e tataninga ma te taotaonakinnano te tia ununiki, ao e onimakinna bwa e na bon taia uaan arokana. N aron naba anne, ti teimatoa ni katabetabeira ni bwaai n taamnei, e ngae ngke ti “aki ataa te bong are e na roko iai [ara] Uea.” (Mat. 24:42) Ti tataninga ma te taotaonakinnano ao n onimakinna bwa e na boni kakororaoi ana berita ni kabane Iehova ake e a tia ni beritan n ana tai are e namatia. Ngkana ti aki kona n taotaon nanora, ti na bae ni kua n tataninga ao ni moanna ni beibetinako man te koaua. Ti kona naba ni moana ukerani baike ti na kona n tii kukurei iai ngkai tabeua te tai. Ma ngkana ti taotaonakinnano, ti kona n nanomwaaka ni karokoa te toki ao ni kamaiuaki.​—Mika 7:7; Mat. 24:13.

8. E na kangaa ni buokira te taotaonakinnano ni kaineti ma arora nakoia tabemwaang? (I-Korote 3:​12, 13)

⁸ E buokira te taotaonakinnano ni karekea ara iraorao ae raoiroi ma tabemwaang. E buokira bwa ti na kakauongo raoi ngkana a taetae tabemwaang. (Iak. 1:19) E karekea naba te rau te taotaonakinnano. E kamanoira bwa ti na aki waekoa ni karaoa ke n taekina te bwai teuana ae aki kaota te akoi ngkana ti karawawataaki. Ao ngkana ti taotaonakinnano, ti na bon iremwe n un ngkana iai temanna ae kammaraka nanora. N oneani mwin are ti na un, ti na ‘teimatoa n taotaon nanora i marenara ao n tauraoi n ikabwarabure.’​—Wareka I-Korote 3:​12, 13.

9. E na kangaa te taotaonakinnano ni buokira ni karaoi ara motinnano? (Taeka N Rabakau 21:5)

⁹ E kona naba ni buokira te taotaonakinnano ni karaoi ara motinnano aika raraoi riki. N oneani mwin are ti na taenoa ke ni karaoi bwaai n aki iango, ti na karekea ara tai ni kakaae ao n rineia bwa e nga ae te kabanea n tamaroa. (Wareka Taeka N Rabakau 21:5.) N te katoto, ngkana ti kakaaea ara mwakuri ni kareketianti, ti na bae ni kaririaki bwa ti na butimwaea te mwakuri are ti moani karekea, e ngae ngkana ti na aki tataromauri ke n nanakonako iai. Ma ngkana ti taotaonakinnano, ti na boni karekea ara tai n iaiangoi raoi itera aika kakaokoro n aron, te tabo, mwaitin te aoa, ao aron rotakin ara utu ma ara onimaki n te mwakuri anne. Ngkana ti taotaonakinnano, ti na bon aki kona ni karaoa te motinnano ae buakaka.

10. E na kangaa te Kristian ni karikirakea ao ni kateimatoa te taotaonakinnano?

¹⁰ Tataro bwa ko na kabatiaa riki te taotaonakinnano. Te taotaonakinnano bon uaan te taamnei. (IKar. 5:​22, 23) Ngaia are ti kona n tataroa te taamnei ae raoiroi ao ni butiia Iehova buokara ni karikirakea uaana. Ngkana ti kaaitara ma te kangaanga ae kataa ara taotaonakinnano, ti “teimatoa ni bubutii” te taamnei ae raoiroi bwa e na buokira n taotaonakinnano. (Ruka 11:​9, 13) Ti kona naba ni bubutiia Iehova bwa e na buokira n iangoi bwaai n aron iangoana irouna. Imwin tataroakinana, ti riai ni karaoa ara kabanea ni konaa n taotaonakinnano ni katoabong. Ngkana ti tatataroa te taotaonakinnano ao ni kataia ni kaotiotia, e na boni wakaa i nanora ao n riki bwa anuani maiura.

11-12. E kangaa Iehova ni kaotiota te taotaonakinnano?

 ¹¹ Kananoa am iango ni katoto aika n te Baibara. A bati katoto n te Baibara ibukia aomata aika a taotaonakinnano. Ngkana ti kananoi ara iango n rongorongo akanne, ti a kona n reiakin iai arora ni kaotiota te taotaonakinnano. Imwain ae ti reiakin tabeua mai buakoni katoto aikai, ti na nora moa ana katoto ae rianako Iehova ibukin te taotaonakinnano.

¹² N te onnaroka are i Eten, ao Tatan e uaraoa aran Iehova ao e kabuakakaa n taku bwa te tia Tautaeka ae E aki riai arona ao E aki tatangira. N oneani mwin are e na waekoa Iehova ni kamauna te tia uarao, e boni kaotiota te taotaonakinnano ao te taubaang, bwa e ataia ae e kainnanoaki te tai ae maan ibukini kaotani koauan ae bon te kabanea n tamaroa Ana kairiri. Ao ngkai e tabe n tataninga, e nanomwaaka i aani kabuakakaan arana. Irarikin anne, e a tia Iehova n tataninga ma te taotaonakinnano bwa a aonga ni bati riki aomata aika a na karekea te maiu are aki toki. (2Bet. 3:​9, 15) N tokina, a a kinaa mirion ma mirion aomata. Ngkana ti kaatuua ara iango ni kakabwaiaakira n ana taotaonakinnano Iehova, e na bae ni bebete riki iroura bwa ti na tataningaa te tai are e na karokoa iai te toki.

13. E kangaa Iesu ni kakairi raoi n ana taotaonakinnano Tamana? (Nora naba te taamnei.)

¹³ E kakairi raoi Iesu n ana taotaonakinnano Tamana, ao e kaotiota te aroaro aei ni menana i aon te aba. E bae n aki bebete n taai nako kaotiotan te taotaonakinnano irouna, riki nakoia taani koroboki aika mwamwanaa te aba ao Baritaio. (Ioa. 8:​25-27) N aron raoi Tamana, e iremwe n un Iesu. E aki kabooa mwin te buakaka ngke e kaunaki ke ni kabuakakaaki. (1Bet. 2:23) E taotaona nanona Iesu ni kataakina ao n aki ngurengure iai. Maroaka ae e tuangira iai te Baibara bwa ti na “kaatuua iangoan  teuare nanomwaaka ni kaineti ma aia taetae n riribai taani bure”! (Ebera 12:​2, 3) Man ana ibuobuoki Iehova, ti kona naba n nanomwaaka n taotaon nanora i aani kataaki aika ti boo ma ngaai.

14. Tera reireiara man ana taotaonakinnano Aberaam? (Ebera 6:15) (Nora naba te taamnei.)

¹⁴ Tera arora ngkana e tuai mani koro nanon te baere ti kakantaningaia? Tao ti kantaningaia bwa e na kaman roko te toki n taai aika nako. Tao ti a manga raraoma bwa ti na ooa rokon te toki ke ti na aki. Tera ae e kona ni buokira bwa ti na teimatoa n tataninga ma te taotaonakinnano? Iangoa ana katoto Aberaam. Ngke 75 ana ririki ni maiu Aberaam ao akea natina, ao Iehova e berita nakoina ni kangai: “N na karaoiko bwa te natannaomata ae korakora.” (KBwaai 12:​1-4) E nora kakoroani bukin te berita anne Aberaam? E aki raoi. Imwini mwanangaia rinanon te Karaanga ae Iuberetiti ao n tataninga i nanon 25 te ririki, e a nora Aberaam bungiakin natina te mwaane ae Itaaka, ao imwin 60 riki te ririki a a bungiaki tibuna aika Etau ao Iakoba. (Wareka Ebera 6:15.) Ma e aki Aberaam noriia kanoana n riki bwa te natannaomata ae korakora ao ni bwaibwai n te Aba ni Berita. Ma e reke ana iraorao te mwaane ae kakaonimaki anne ma ana tia Karikiriki. (Iak. 2:23) Ao ngkana e a kautaki Aberaam, e na boni bae ni kukurei n ataakin ae a kakabwaiaaki natannaomata ni kabane n ana onimaki ao n ana taotaonakinnano. (KBwaai 22:18) Tera reireiara? Ti kona n aki nori kakoroani bukin ana berita nako Iehova n te tai aei. Ma ngkana ti taotaonakinnano n aron Aberaam, ti kona ni kakoauaa ae e na bon anganira kaniwangara Iehova ngkai ao riki n Ana aonnaba ae boou.​—Mareko 10:​29, 30.

15. Tera ae ti kona n iaiangoia n ara ukeuke n reirei n te Baibara?

 ¹⁵ E bati n te Baibara aia katoto riki aomata aika taotaonakinnano. (Iak. 5:10) E aera ko aki neneri katoto akanne n am ukeuke n reirei? b N te katoto, e ngae ngke e kabiraki Tawita ngke e uarereke bwa aia uea I-Iteraera n taai aika a na roko, ma e riai n tataninga iraua te ririki imwaini kaueaana. A taromauria Iehova ma te kakaonimaki Timeon ao Ana ngke a tataningaa te Mesia ae beritanaki. (Ruka 2:​25, 36-38) Ngkana ko neneri rongorongo akanne, kakaaei kaekaan titiraki aikai: Tera ae e bae ni buoka te aomata aei ni kaotiota te taotaonakinnano? E kangaa ni kakabwaiaaki n ana taotaonakinnano? N na kangaa ni kakairi irouna? Ko bae naba ni kakabwaiaaki man reiakinan taekaia naake a aki kaotiota te taotaonakinnano. (1Tam. 13:​8-14) Ko bae n titiraki ni kangai: ‘Tera ae e kairiia bwa a na aki taotaonakinnano? Tera uaan aia aki taotaonakinnano?’

16. Baikara kakabwaiaam tabeua man te taotaonakinnano?

¹⁶ Iaiangoi kakabwaia man te taotaonakinnano. Ngkana ti taotaonakinnano, ti a kukurei riki ao n rau riki. E kona te taotaonakinnano ni buoka marurungin ara iango ao rabwatara. Ngkana ti taotaona nanora nakoia tabemwaang, ti a karekea iai ara iraorao ma ngaiia ae raoiroi. E a katiteuanaaki riki ara ekaretia. Ngkana iai ae e kaunira, ti na kona n aki kabuburaa riki te kangaanga ngkana ti iremwe n un. (TaiAre. 37:​8, kbn.; TaeRab. 14:29) Ma ae kakawaki riki, ti a kakairi iroun Tamara are i karawa ngkana ti taotaonakinnano, ao ti a kaaniaki riki ma ngaia.

17. Tera ae ti riai ni motinnanoia bwa ti na karaoia?

¹⁷ Ai tamaroara ao ai manenara te aroaro ae te taotaonakinnano! E ngae ngke e aki bebete n taai nako te taotaonakinnano, ma ti kona n teimatoa ni karikirakea te aroaro aei man ana ibuobuoki Iehova. Ao ngkai ti tabe n tataningaa te aonnaba ae boou ma te taotaonakinnano, ti kona ni kakoauaa ae “e tarataraiia akana maakua matan Iehova, ake a kakantaningaa ana tangira ae koaua.” (TaiAre. 33:18) Ti bia bane ni motinnanoia bwa ti na teimatoa ni karina i aora te taotaonakinnano.