1. Bwabiny wanyanyish baat bady ni kutuukij kwa mu diis?

 TUT boos twanyanyish baat bady batukij mu diis. Bwabiny tuloolong nook? Tuneeneemek aab bady mwa kwiimanyin bwaal kaahand bwiiyiiy kulongek ni biikal kabay bafulul mund. Twanyanyish hady bakwaabw biitutukijil mu diis hatudy balong bilem kaahand. Ni udy ni dyanyish bwa mulongweesh iitut a Bibl waakady mwiitutukijil bu mutwaakady tul diivit bwa kulong, bwa kwiitab, eecy bwa kukooyel malongweesh ma mu Bibl. Ki bwaal bulengel menmen budy neey: Tudy ni dyanyish divul bwa mudy Yehow Mawej mwiitutukijil!—Rom 2:4.

2. I mu shikacil kaay yidy mwa kulong bwa biitukasakeen bwa kwiikal ni kutukij kwa mu diis?

² Cikwaabw, ning mutwangangat kutukij kudy naak bakwaabw ni buseeb, kabiin mwa kwiikal teng biheehel bwiitut kwiikal batukij mu diis. Cileejel, tudy mwa kul diivit bwa kushaal ni micim yibatam mund hatudy biimanyin bwa katancy kaleeh, amanaman tut batal neey tuyaay kafik kutuyaay kuunyim kwa diib. Tudy mwa kumvw bibiih hadyobw bitufulwiij mund. Ni mu ciisang cikwaabw, bidy mwa kwiitukasakeen bwiitut kwiimanyin mulay a Yehow bwa bulongolody buhyaabuhy. Udy mukatok bwa kwiikal kutuukij menmen eeny? Mu ciin bwaal eecy, twiiyiiy kukontonon cyumvumvwiij kwiikal mutukij mu diis ni kabingil kaleeleej neey kudy ni buseeb buvul menmen. Twiiyiiy kukontonon cikwaabw cidy mwa kwiitwambulwiish bwa kwiikal menmen ni kutukij kwa mu diis.

3. I biny bidy muut udy mutuukij mu diis ulong hadyobw bamuyobol?

³ Tutalaay mishind yinaay yitudy mwa kuleej mutudy batuukij. Bwaal bwa kuuhal, muut udy ni kutuukij udy ni ciineng mu kufulul kwa mund. Wiikaakashishomw bwa kushaal ni micim yibatam mund ni kiin uhingijilanganoh bend cinding hadyobw bamuyobol eecy hacyey  ni kaakunying. Cyambil eecy “wa ciineng mu kumvw kwa cinj” ciimweekel bwa musang a kuuhal mu Bibl hadyobw baleeb bwa Yehow neey: “I Mawej ufwiifwiilangan lus, udy micim yimwiit mund bwa mal mamoomon baat, wa ciineng mukumvw kwa cinj, udy mulamacil ku kulong kwa myand yilengel yivul.”—Cim. 34:6.

4. I biny bidy muut udy mutuukij mu diis ulong hadyey mutakamin bwaal kaahand?

⁴ Bwaal bwiibiidy, muut udy mutuukij mu diis i mutakamin bwaal kaahand ni micim yibatam mund. Bwaal budy muut mutakamin bub buleeh menmen, muut wa nook wiikaakashishomw bwa kulek kukabakan ni micim eecy mwa kulek kumw cinj. (Mat. 18:26, 27) Kudy shikacil yivul yituloolomb bwiitut kwiikal ni kutukij hakwiikal ni micim yibatam mund. Cileejel, bikaam twiikal batukij mu diis hady muut mukwaabw mwiikal wend uleeb, kakuy kumukosol kumukosol ku may. (Yoobw 36:2) Bikaam twiikal cikwaabw batuukij mu diis hatwambambulwiish mulony a Bibl bwa kumvwey malongweesh ma mu Bibl eecy bwa kucimun ciibidil cibiih.

5. I mushind kaay mukwaabw utudy mwa kwiikal batuukij mu diis?

⁵ Bwaal bwiisat, muut udy mutuukij mu diis kiish mwa kulong myand lwang-lwang kay mulangiloh. Biin-biin, kudy myand yikwaabw yitudy mwa kulong lwang-lwang. Ki hady muut udy mutuukij mu diis mwiikal ni bwaal bwa kukumbaj, kiin ukaam kuy naabw lwang-lwang bwa kwiibuman. Ki hamut a kulongey nook, ukaakaamok diib dilengel a kulong program bwa kwiiy kulongel cidyey mulongolol. Kuunyim waangaangat diib dya kwiiyey kulong mudimw oow bilengel.

6. I biny bidy muut udy mutuukij mu diis ulong hadyey utwiilangan ni mateet eecy makab?

⁶ Bwaal bwiinaay, muut udy mutuukij mu diis wiikaakashishomw bwa kutaatameen makab kay ni kudilakan. Mu mushind oow, kutuukij mu diis kuheehetangan menmen ni mwaak kutaatameen. Cya biin, kabiish bibiih bwa kwambil mulund neeb a ha micim mushind wiituyumvuumvw habitaatal lutat lutudy naal. Ki muut udy mutuukij mu diis wiiyiiy kulong mwiindiy moos bwa kulangil a myand yilengel yikaley mwa kwiiy kuhet mu  shikacil indiy. (Kol. 1:11) Bu mutudy Biin Krist, bikaam tuleej mutudy ni kutukij mu diis mu mishind yoos eey. Bwabiny? Tukontononaayok tubingil kaahand.

7. Bilondeshel Jak 5:7, 8, bwabiny kutukij mu diis kudy ni buseeb buvul? (Tal cikwaabw cifwaatul.)

⁷ Kutukij mu diis kudy ni buseeb bwiitut kuhet luhand. Teng bu biin mudimw ba lulamat ba ha kal, bikaam twiikal batukij mu diis teng ni hady Mawej ukumbaj milay yindiy. (Ebr. 6:11, 12) Bibl ufwaafwanyikij shikacil iitut ni wa cidim. (Bal Jak 5:7, 8.) Cidim ukaakal mudimw bikasakan bwa kukun mitond yindiy ni umbok mwanz, ki kiinoh bend mumanyik biiin-biin diib diikal bidyey mukun mwa kwiiyeby kukasakan. Nook cidim i mwiimanyin ni kutukij koos, ni mwiikal ni diitabij dya neey wiiyiiy kwaanun bidyey mukun. Bya mushind aakaabumw, tudy biikal ni bivul bya kulong mu midimw ya mu spirit, ning ‘mutukiish bamanyik diifuk dyaakiiy Mukaleng iitut.’ (Mat. 24:42) Tudy biimanyin ni kutukij koos, bajaadik neey Yehow wiiyiiy kukumbaj byoos bidyey mulay ha diib dilengel, diikal Yehow mwa kukumbaj milay yindiy. Tut biikal katuciy batukij mu diis, tudy mwa kukooy ni kwiimanyin ni tudy mwa kutwaadij kulek ku bikeeh ku bikeeh myand ya biin-biin. Tudy mwa kutwaadij kukaam biit bitudy mwa kulang neey bidy mwa kwiituh musangal teng kaab aak. Ki tut biikal batukij mu diis, tudy mwa kutaatameen teng ni ku bulekel, twiiyiiy kuhanduk.—Mik. 7:7; Mat. 24:13.

8. Bilondeshel biin Kolos 3:12, 13, kutukij mu diis kudy mwa kwiitwambulwiish mu mushind a kulongel bakwaabw myand bicy?

⁸ Kutukij mu diis kudy mwa kwiitwambulwiish mu mushind utuloolongel bakwaabw myand. Kwiitwambambulwiish bwa kukun bakwaabw mat ni meej moos hadyobw biisamb. (Jak 1:19) Kutukij mu diis kukaakaamish cikwaabw diitalal. Kwiitulaalam bwa kulong myand ni lwang-lwang menmen ni bwa kuleeb bwaal kaahand bukiish bulengel hatudy ni kaakunying. Cikwaabw, tut biikal batukij mu diis, twiiyiiy kwiikal ni ciineng mu kufulul kwa mund hady muut mwiitulongel bibiih. Hamut a kuhingijil muut cinding, twiiyiiy kutunungunuk ni ‘kufwiilangan lus ni kuvulamin buyiil myand yibiih yidyobw biitulongel.’—Bal Biin Kolos 3:12, 13.

9. Bilondeshel Tusumw 21:5, i mushind kaay udy kwiikal batukij mu diis mwa kwiitwambulwiish diib ditukaakaam kwangat mahangadik?

⁹ Kutukij mu diis i ciikadil cidy mwa kwiitwambulwiish bwa kwangat mahangadik malengel. Hamut a kufulul mund, twiiyiiy kwangat diib dya kujoojolol myand ni kulong bitukaakaam kulong ni kuunyim tudy mwa kwiihangadij bwa kwangat dihangadik dilengel. (Bal Tusumw 21:5.) Cileejel, tut tukaam mudimw a kulong, tudy mwa kukat mudimw a kuuhal utuheehet, ning biby biikal neey mudimw oow udy mwa kwiitubudish bisangil ni kwiitubudish bwa kulong bikasakan mudimw a bukajaady. Ki, tut biikal batukij mu diis, twiiyiiy kwiikal ni diib dya kukontonon myand kaahand habitaatal cyaab cya kukadil mudimw, meeb miikal mudimw aaw mwa kwiitulomb ni ciikal mudimw oow mwa kulongel biin cisak ciitut ni habitaatal bulund bwiitut ni Yehow. Hakwiikal batukij, tudy mwa kweehuk bwa kwangat dihangadik dibiih.

10. I mushind kaay udy mwiin Krist mwa kwiikal ni kutukij kwa mu diis, ni udy mwa kwiikulam bicy?

¹⁰ Sambil bwiibuh kwiikal utukij mu diis bikasakan. Kutukij mu diis i cyumw cya diimum dya spirit. (Kal. 5:22, 23) Nook tudy mwa kusambil bwa kuhet spirit mujilang ni bwa kulomb Yehow bwa kwiitwambulwiish bwiitut kwiikal ni biikadil bitwaatwaal spirit indiy. Tut biikal tutwiilangan ni shikacil kaahand uteeteek kutukij kwiitut mu diiteet: Bikaam ’tutungunuk ni kulomb’ bwa iitwaakish spirit indiy bwa iitwambulwiish bwiitut kwiikal ni kutukij kwa mu diis. (Luuk 11:9, 13) Tudy mwa kulomb cikwaabw Yehow bwa iitwambulwiish bwa kutal myand mu mushind udyey  wiiyital. Kuunyim kwa tut baman kusambil, bikaam tulong mwiitut moos bwa kwiikal ni kutukij kwa mu diis diifuk dyoos. Civul hatusaasambil bwa kwiikal ni kutukij kwa mu diis ni twiikashishomw bwa kwiikal ni ciikadil eecy, ciiyiiy kwaas mij mu micim yiitut ni ciiyiiy kushaal cyumw cya biikadil bya buumuut bwiitut.

11-12. I mushind kaay udy Yehow muleej mudyey ni kutukij kwa mu diis?

¹¹ Langil ha bileejel bya baat badyobw bateel mu Bibl. Mu Bibl mudy bileejel bivul bya baat badyobw bateel baakady ni kutukij kwa mu diis. Kulangil ha myand yidyobw balond bwaabab, kudy mwa kwiitwambulwiish bwiitut kumanyik byeet bwa kwiikal ni kutukij kwa mu diis. Kuuhal kwiitut kukontonon byumw bya ku bileejel eeby, tukontononaay bwa kutal neey—Yehow i yiy udy cileejel cilengel cyeeh habitaatal—kutukij kwa mu diis.

¹² Mu budimy bwa Eden, Sataan uleebel myand ya makos habitaatal cidy Yehow ni ulwiishil Mawej hakusak Eev bwa kiitaboh bend neey: Yehow i mulombol mulengel ni i mukaleng udy ni lukat. Hamut a kubutuley musang aakaabumw mwiin myand ya makos oow, Yehow utukijil mu diis ni waakady mwiikand, mumanyik neey byaakady bikaam kuhitok ciisang bwa kujaadikey neey bukookesh Bwindiy ki bub budy bulengel bweeh. Ni hacidyey mwiimanyin aah, i mutaatameen myand yoos ya makos yileeleeb baat baleeb bwa diijin dindiy. Cikwaabw, Yehow i mutakamin ni kutukij koos ni kiihacil ka neey baat bavul bahet buumy bwa mwendelel. (2 Py. 3:9, 15) Bu cihet, baat miliyo i biiy kumumanyik. Tut batum meej ku myand yilengel yituheehet mu kutukij mu diis kwa Yehow, biiyiiy kwiikal misang yikwaabw biheehel menmen bwiitut kwiimanyin teng ni ha ciisang ciiyiiyey kuteek bulekel bwa biit byoos mu bulongolody oobw.

13. I mushind kaay udy Yeez mwiidikij biin-biin kutuukij mu diis kwa Taat indiy? (Tal cikwaabw cifwaatul.)

¹³ Yeez i mwiidikij tok-tok kutuukij mu diis kwa Taat indiy, ni uleejel ciikadil eecy ciisang  cyaakadyey ha bulab. Kabyaakady teng biheehel bwindiy kwiikal mutuukij mu diis, amanaman haakadyey kuuhal kwa balongweesh ba may ma Mawej maheeley Moyiz ni Bafarizey biin myand ya muush-muush. (Jah 8:25-27) Cikwaabw teng bu Taat indiy, Yeez waakady ni cineng mu kufulul kwa mund. Kaakadyoh bend ungijil bakwaabw cinding haakadyobw bamutuk eecy bamuyobol. (1 Py. 2:23) Yeez utaatameen makab ni kutuukij koos kaay udilakan. Ki bwabiny Bibl wiitwambambil neey: “Langaayoh bwindiy, nutal mwiitabiley bwa baamulong a bibiih kumumweeshobw mal mavul”! (Ebr. 12:2, 3) Ku dyambulwiish dya Yehow, tut byeet tudy mwa kutaatameen ni kutukij koos mab moos matudy mwa kutwiilangan naam.

14. Bilondeshel biin Ebreh 6:15, i biny bitudy mwa kulongel ku kutukij kwa mudiis kwaakady naak Abraham? (Tal cikwaabw cifwaatul.)

¹⁴ I biny bitudy mwa kulong hiikal myand yitudy batakamin habitaatal bulekel kayiy yikumban? Misang yikwaabw twaakady batakamin bulekel kukaady kuhit mivw yivul. Tudy mwa kumvw mooy hakulang neey katwakulongoh bend mafuk mavul bulekel kabuy bufik. I biny bidy mwa kwiitwambulwiish bwiitut kutungunuk ni kwiimanyin ni kutukij koos? Twangataay cileeejel cya Abraham. Haakady Abraham ni midimw 75 kay mwaan, Yehow umwambiil neey: “Niiyiiy kukulong fuk a cis cya baat citam.” (Kbwa. 12:1-4) Abraham utadiil mwaakady mulay aaw mukumban eeny? Kaakadyoh mumutal mukumbeeney woos. Hamanyinobw kusabuk musul a Efrat ni kwiimanyin bidimw 25, Abraham utadil muleelelobw mwaan indiy Izaak mu cishim, ni kuunyim kwa mivw yikwaabw 60, baleelel biikul bindiy Ezaw ni Jakobw. (Bal Biin Ebreh 6:15.) Ki Abraham katadiloh bend twiikululwiil twindiy twiiy kushaal cis citam ni twiiy kuhyaan Bulab Bulay. Nook, muut a lulamat oow usangeel bwa bulund bulengel budiiley ni Cyakahang indiy. (Jak 2:23) Ni hiiyiiyobw kusangul Abraham, i musangal kaay wiiyiiyey kwiikal nend bwa kumanyik  neey diitabij dindiy ni kutuukij mu diis kwindiy i kwiiy kuhetesh bis byoos mabenesh! (Kbwa. 22:18) I dilongweesh kaay bwiitut? Katwiin mwa kutal mudy milay ya Yehow yoos yikumban musang umw. Ki, tut biikal batukij mu diis teng bu Abraham, twiiyiiy kwiikal batwiishibw neey Yehow wiiyiiy kwiituh bulang teng kaabaak ni cikwaabw menmen mu bulongolody Bwindiy buhyaabuhy budyey mwiitulay.—Mark 10:29, 30.

15. I biny bitudy mwa kukontonon hatwiiloolongel Bibl?

¹⁵ Mu Bibl mudy bileejel bikwabw bivul bya baat baakady ni kutukij kwa mu diis. (Jak 5:10) Kabiinok bilengel bwiibuh kwiikalok ni diib dya kulongok myand yaabab yidy mu Bibl eeny? b Cileejel, ning mukaleng Davih ucyaakady sand menmen diib dimushingilobw diisaby bwa kushaaley mukaleng a Izaleel, waakady ni cya kwiimanyin mivw yivul kuuhal kwa kwiiyey kushaal mukaleng. Simewon ni Aan baakady bahambidil Yehow ni lulamat haakadyobw biimanyin Mesih waakadyobw biibalay. (Luuk 2:25, 36-38) Hawendend ni kulong myand ya nook, kaam maalabul ku majooj aam: I biny bidy mwa kwiikal byambulwiish muut oow bwa kwiikaley ni kutukij kwa mu diis? I mabenesh kaay maheteley hakwiikaley mutukij mu diis? I mushind kaay unady mwa kulond mu diikas dindiy? Udy mwa kuhet cikwaabw dyambulwiish hakulong myand habitaatal aab baakady kabay ni kutukij. (1 Sam. 13:8-14) Udy mwa kwiiyihanguj neey: ‘I biny bilongel bwa baat aab bakaakal kwiikal ni micim yitukij? I makab kaay mahetelobw bwa kulek kwiikal ni micim yitukij?’

16. I myand kaay yilengel yituheehet hakwiikal ni micim yitukij?

¹⁶ Tukontononaay bwa kutal myand yilengel yituheehet hakwiikal ni micim yitukij. Hatudy ni micim yitukij, tudy ni musangal muvul ni micim yiitut i yibutam menmen. Kwiikal ni micim yitukij kudy mwa kulong bwiitut kwiikal bilengel ku nyeet ni mu meej. Hatutukijil bakwaabw, bulund bwiitut naabw bwiiyiiy kwiikal bulengel menmen. Biin mu cisumbw ciitut biiyiiy kwiikal mu kaacyumw menmen. Muut yiy mwiitulongel bibiih, kwiikal ni ciineng kwiitut habitaatal kufulul kwa mund kwiiyiiy kwiitulekesh bwa kaay twaalong myand yiiyiiy kuh bibiih. (Mis. 37:8; Tus. 14:29) Ki tut boos, tut biikal ni micim yitukij, twiidiidikij Taat iitut a mu diiwul ni twiiyiiy kufweej cikwaabw habwiih nend menmen.

17. Bikaam twiihangadij bwa kulong biny?

¹⁷ Kwiikal ni micim yitukij i ciikaadil cilengel cyambambulwiish! Hatutaatal neey kabiin teng biheehel bwiitut kwiikal ni micim yitukij, ku dyambulwiish dya Yehow, tudy mwa kutungunuk ni kwiikal ni ciikadil eecy. Ni mutudy biimanyin ni micim yitukij bulongolody buhyaabuhy, tudy ni bwa kwiikal bajaadik neey: “Diis dya [Yehow] Mawej i dital aab bamuneeneemek, i dital aab bady batakamin ku lukat lwindiy lwa bulamat.” (Mus. 33:18) Tut boos tudy mwa kwiiswiik bwa kutungunuk ni kwiikal ni micim yitukij.