Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 35

Hiou Lachi a Kaa Biuwaŋndo Chɔmndo

Hiou Lachi a Kaa Biuwaŋndo Chɔmndo

“La biunuŋ.”—CHEMI. 5:​8.

CHONDII 114 “La Biuŋ”

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ a

1. Le yɛɛ ŋ hɛnaŋ yɛ a wanaa nɔ kaa biuwaŋndo wa?

 NAA kpou miŋ hɛnaŋ a wanaa nɔ kaa biuwaŋndo wa. Le yɛɛ? Kanifuule, te waŋndo chum pɛ le nyɛ haaa mbo sɔla ndu o tembu kɔl te, miŋ nɔ bɛɛleŋ tau le ndu. Miŋ naŋ kɔl te ŋ wa pɛ biondɔŋndaŋ tosaa, kɛ mi acheleŋnda wa naa biuwɔŋndo. Nduyɛ ŋ cho bɔɔ a kɔl kɛndɛ, le mɛɛ wana naa pɛɛkaa biunuŋ naa tonyala Baabuiyo pɛɛkoo, le miŋ chɛl laŋ ɔɔ miŋ dɔu laŋ o wali niŋ yɛ. I hiou kpou ve, ŋ naŋ bɔɔ kɔl le mɛɛ Chɛhowa Mɛlɛka biunuŋ naa yɛ.—Luomaŋ. 2:​4.

2. O sɔɔŋ kuɛɛ niŋ i wa yɛ lepum ikala naa o ba, le kaa biuwaŋndo chɔmndo?

2 Mi che bɛɛ ŋ hɛnaŋ wanaa nɔ kaa biuwaŋndo wa, kɛ lepum i ve bɛɛŋ bɛɛŋ naa o ba le kaa hoo chɔmndo le. Le tamaseliiyo, te teleŋndo chuu naa pɛ o ba, miŋ wa isisi o pulaleŋ niŋ le nyɛ sɔla, lepum mi i wa ikala naa o ba le kaa biuwaŋndo chɔmndo. Lepum, miŋ tuulu kɔl te acheleŋnda pilaŋ naa pɛ tana. Nduyɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ, miŋ che ndi ikala le diomnde Chɛhowa mɛi a chieeŋ sɛnɛiyo okɔɔ leŋ chumndo. Baa a yeema pa ma chɔɔlu kaa biuwaŋndo nɔ? O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho chɔ nyɛ o sim le kaa biuwaŋndo nɔɔ wo, vɛlɛ a le sabu suliŋndo hoo cho o sɔvɛ wo. Ŋ cho vɛlɛ chɔ nyɛ mala naa miŋ chɔɔlu suliŋndo hoo nɔ wo.

YƐƐ O SIM YƐ LE KAA BIUWAŊNDO NƆƆ?

3. Yɛɛ wana nɔ kaa biuwaŋndo wo tosa yɛ, te waŋndo tɛɛmbuu ndu pɛ kɔllo?

3 Ŋ tofaŋndɔ nɛilaŋ la hiɔɔlu, la naŋ chɔm kaa biuwaŋndo wo. O tasoo, wana nɔ kaa biuwaŋndo wo doonuŋ tumbe chɔ chɔ le. Mbo kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le mbo pɔlul kɔllo te waŋndo pilaŋ ndu pɛ tana. Nduyɛ o miŋgul ndu maa le. Mbo tosa vɛlɛ hei te o wa pɛ o nyɛkindilaa bɛŋgu. O bolle Baabuile tasele naŋ saaluŋ diomndaŋ ndaŋ, ‘doonuŋ tumbe chɔ chɔ‘ leŋ niŋ, mi Chɛhowa tɛɛsiaa a ndupila okɔɔ aa: “Ya cho Mɛlɛka nɔ nyiɛɛye, nduyɛ mi mala wanaa niaa wo ni. I cho wana dɔɔnuŋ tumbe chɔ chɔ le.”—Ɛsɔ. 34:​6.

4. Yɛɛ wana nɔ kaa biuwaŋndo wo tosa yɛ, te o nɔ pɛ mbo chum le nyɛ?

4 O diiŋ ndɔɔ, mi wana nɔ kaa biuwaŋndo wo chum o leu le nyɛ sɔla le. Te nyɛ o cho chumndo le ndu wo chua pɛ teleŋ vilɛi, mbo hiou teleŋ o nɔ mbo sɔla ndu wo, o ve loko loko waŋnda kɔɔli ɔɔ mbo tambu kɔl te. (Maa. 18:​26, 27) Sɔɔŋ bɔɔbɔɔ cho ŋ naŋ nɔ miŋ chum ŋ leu le muŋ te woŋ. Le tamaseliiyo, ŋ nɔ miŋ yaŋ nilaŋ yekeŋ te waŋndo wa pɛ suɛi. Ŋ nɔ miŋ kelu ndu balioo o sondo le. (Choobu 36:​2) Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ chɔm kaa biuwaŋndo te ŋ wa pɛ wana naa pɛɛkaa malaa, le mbo bii tonya Baabuiyo bila, ɔɔ le mbo mal kaa wɔɔŋndo opum.

5. O nɛi cheleŋ kuɛɛ niŋ naŋ chɔm yɛ kaa biuwaŋndo?

5 O yaa ndɔɔ, mi wana nɔ kaa biuwaŋndo wo yiyaŋ fɛŋ tuupa mbo tosa nyɛ. I cho tonya maa, ŋ nɔ miŋ tosa nyɛ chɔ chɔ o sɔɔŋ pum niŋ. Kɛ te wana nɔ kaa biuwaŋndo wo nɔ pɛ wali sɔvɛ sɔviɔɔ le tosaa, o leu le ndu kandɔɔ, ɔɔ le ndu chiiyo le. Mi wana waa nuaa tosa a sabu le mbo nɔ teleŋndo tau, le wali koŋ tosaa. Nduyɛ mbo tosa ndu nyɛkɛndɛi, o teleŋ keŋnuŋ ndu wo niŋ.

6. Yɛɛ wana nɔ kaa biuwaŋndo wo tosa yɛ, te o wa pɛ o tɔɔndaŋndaŋ ɔɔ o nyɛkindilaa bɛŋgu?

6 O hiɔɔloo, mi wana nɔ kaa biuwaŋndo wo biunuŋ tɔɔndaŋndaŋ o ŋɔɔchiaŋ te. I cho suɛi wɔɔŋ le chaaŋ naa kpɛɛluŋndo dimullo a tɔɔndaŋ cho naa choo wo okɔɔ le. Kɛ mi wana nɔ kaa biuwaŋndo wo tosa nyɛ o nyɛ o tiuba, le hiouwɔɔ lachi a tɔɔndaŋ koŋ biuwɔŋndo vɛlɛ mbo nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ. (Kolo. 1:​11) Naa Kilisiɔŋnda, ŋ nɔ miŋ tol nɛila hiɔɔlu laŋ ndaŋ kpou kɔɔli. Le yɛɛ? Ŋ tofaŋndɔ sabulaŋ latiŋ.

LE YƐƐ KAA BIUWAŊNDO CHO YƐ O SƆVƐ?

Mi wana wali yondoo biunuŋ chumndo, nduyɛ mbo nɔ tiindaŋndo maa, tɔlɔɔla ndɔlaŋ la cho komɔɔ, mbo kendi laŋ. O nɛi pilɛ koŋ choo, ŋ nɔ miŋ biunuŋ chumndo, nduyɛ miŋ nɔ tiindaŋndo maa mɛɛla Chɛhowalaŋ kpou la cho peelɔŋ a teleŋ bɛnda wo (Tofa pɛl 7)

7. A mɛɛ Chemisi 5:​7, 8 dimi yɛ, le yɛɛ kaa biuwaŋndo cho yɛ o sɔvɛ? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

7 Biuwɔŋndo cho suliŋ sɔviɔɔ opilɛ, o mala naa le pioŋɔɔ sɔlaa wo. Maa buɛiyaa laalaŋnda o paandoo niŋ, naa bɛɛ nɔ miŋ chɔm kaa biuwaŋndo haaa mi Mɛlɛka peelu diomnda ndɔla mɛɛyaa laŋ kpou. (Hibu. 6:​11, 12) Mi Baabuiyo tuu naa a wana tosa wali yondoo wo. (Nuawɔ Chemisi 5:​7, 8.) Mi wana tosa wali yondoo wo tɔl tɔlɔɔla ndɔlaŋ, nduyɛ mbo pɔɔliaa laŋ, kɛ o sina teleŋ kpeekpei la cho hindɔɔ wo le. Mbo chɔm kaa biuwaŋndo, vɛlɛ mbo nɔ tiindaŋndo maa tɔlɔɔla laŋ la cho hunɔɔ komɔɔ, mbo kendi laŋ. O nɛi pilɛ koŋ choo, ŋ nɔ miŋ hiou lachi a waa kpɔndi kpɔndi o sɔɔŋ ŋMɛlɛkayaŋ niŋ, mi che bɛɛ ŋ “sina paale Masanɔ [naa] cho hunɔɔ leŋ te.” (Maa. 24:​42) Ŋ nɔ miŋ biunuŋ chumndo, nduyɛ miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho mɛɛla ndɔlaŋ kpou peelu, a teleŋ bɛnda wo. Te ŋ kɛɛ pɛ kaa biuwaŋndo chɔmndo, hei tosa miŋ saŋga a chumndo, vɛlɛ miŋ kandu tonyaa malɔɔ o pɔmpɔmbɔ. Hei tosa vɛlɛ miŋ kandu kɔllo handɔɔ, o sɔɔŋ naŋ yiyaŋ maa ŋ tiuba miŋ tosa miŋ wa a kɔl kɛndɛ suŋ suŋndoŋ choo. Kɛ te ŋ nɔ pɛ kaa biuwaŋndo, hei mala naa miŋ biunuŋ haaa o mɛɛlulaŋ, vɛlɛ miŋ huŋ sɔla pioŋɔɔ.—Makal 7:​7; Maa. 24:​13.

8. Vɛɛ kaa biuwaŋndo mala yɛ naa miŋ wa o chaŋyɛi kɛndɛi niŋ a acheleŋnda? (Koloosiaŋnda 3:​12, 13)

8 Kaa biuwaŋndo mala naa miŋ wa o chaŋyɛi kɛndɛi niŋ a acheleŋnda. Mbo mala naa vɛlɛ miŋ yaŋ nilaŋ yekeŋ te acheleŋnda wa pɛ suɛi. (Chemi. 1:​19) Mi kaa hoo mala naa vɛlɛ miŋ wa o kɔl nyulu niŋ a acheleŋnda. Te nyɛkindilaa komal naa pɛ, mi kaa hoo mala naa, ŋ keleŋa nyɛ dimi, ɔɔ tosa o tɛɛmbuu acheleŋnda kɔllo wo le. O mala naa vɛlɛ ŋ doonuŋ tumbe chɔ chɔ le, te waŋndo tɛɛmbuu naa pɛ kɔllo. O faŋaŋ okoŋ kɔɔli, mi kaa hoo mala naa vɛlɛ ŋ miŋgul acheleŋnda maa le suɛi nda tosal naa ve le. Mbo mala naa vɛlɛ ŋ hendu kɔllo o nyɛ nda tosal naa wo choo le, nduyɛ ‘miŋ mal haki fasɛi.’—Nuawɔ Koloosiaŋnda 3:​12, 13.

9. Vɛɛ biuwɔŋndo mala yɛ naa te ŋ nɔ pɛ le kɛɛsiaalaŋ tosaa? (Pulɔwaa 21:​5)

9 Mi biuwɔŋndo mala naa vɛlɛ, miŋ tosa kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ. Mbo mala naa ŋ ve chɔ chɔ le kɛɛsiaa tosaa le. Kɛ miŋ tosa yaasiaa nyɛkɛndɛi a suɛi komal naa ve okɔɔ, le halikpeŋ miŋ tosa kɛɛsiaa kɛndɔɔ. (Nuawɔ Pulɔwaa 21:​5.) Le tamaseliiyo, te ŋ wa pɛ wallo nuuviaa, lepum miŋ yiyaŋ le wali tase nda ke naa wo chɛlɔɔ, o yɔŋ bɛɛ maa wali koŋ cho naa paaliaŋ o Chɛhowa piɛiyo niŋ. Kɛ te ŋ wa pɛ wanaa biuwaŋ, keŋ cho naa mala miŋ yiyaŋ a fondaŋ wali koŋ okɔɔ, hawɛila naŋ cho wa chuaa le ndu tosaalaŋ, mɛɛ o piiliaŋ niŋ yuŋgu naa, vɛlɛ a sɔɔŋ naŋ ŋMɛlɛkayaŋ yɛ. Te ŋ nɔ pɛ kaa biuwaŋndo, keŋ mala naa miŋ fafaŋ kɛɛsiaala wɔɔŋndaŋ tosaa.

YƐƐ MALA YƐ NAA MIŊ CHƆƆLU KAA BIUWAŊNDO NƆ?

10. Yɛɛ mala yɛ Kilisiɔŋnɔɔ mbo nɔ kaa biuwaŋndo, nduyɛ mbo hiou lachi a ndu chɔmndo?

10 Piɛi le ma chɔɔlu kaa biuwaŋndo nɔ. Biuwɔŋndo cho suliŋndo opilɛ, o suliŋnda nyina Mɛlɛkaa tɛɛŋ. (Kalee. 5:​22, 23) Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ piɛi o Chɛhowa lo le mbo ke naa nyina ndɔ diandaa, nduyɛ mbo mala naa miŋ nɔ suliŋndaŋ ndaŋ. Te suɛi luei biuwɔŋ naa o tofaa bɛŋgu ve komal naa pɛ, ŋ nɔ miŋ ‘lambaŋ Chɛhowa nyunaa, le mbo ke naa nyina ndɔ diandaa, le naa malaa miŋ biunuŋ. (Luku 11:​9, 13) Ŋ nyuna vɛlɛ Chɛhowa le mbo mala naa miŋ che sɔɔŋ mɛɛ o cha muŋ yɛ. Okoŋ, ŋ nɔ miŋ tosa nyɛ o nyɛ naŋ tiuba, le miŋ wa wana biuwaŋ lepaa o lepaa. Mɛɛ naŋ piɛi fau o Chɛhowa lo le mbo mala naa miŋ wa wanaa biuwaŋ, nduyɛ miŋ wa kindiŋndo le suliŋndo hoo nɔɔ, lende koni o luɛi naa o koowaŋ niŋ ni, vɛlɛ miŋ chɔɔlu ndu nɔ.

11-12. Vɛɛ Chɛhowa chɔm yɛ niŋ maa o cho wana biuwaŋ?

11 Yiyaŋ a tamaseliila cho o Baabuiyo niŋndaŋ okɔɔ. Baabuiyo nɔ tamaseliilaŋ tau a wanaa chɔm kaa biuwaŋndo wa okɔɔ. Te ŋ wa pɛ yiyaŋndo o tamaseliilaŋ ndaŋ choo, keŋ mala naa miŋ pɛɛku nɛila naŋ tiuba le kaa biuwaŋndo chɔmndo laŋ. Tuupa miŋ yaasiaa tamaseliilaŋ ndaŋ lapum, ŋ pɛɛkuŋndɔ fɛŋ a wana kɛsul naa tamasi kɛndɛ kɛndɔɔ, le kaa biuwaŋndo nɔɔ wo okɔɔ. Ndu cho Chɛhowa ni.

12 Mi Setana tɛɛmbuu diola Chɛhowalaŋ vɛlɛ a tɔɔ ndɔɔ o kpeloo Idɛŋ niŋ. Mbo kindiŋ le Ifi kiisaŋndo dɔwɔɔ o kɔl maa, Masa lakafaa Chɛhowa cho ni, nduyɛ maa o nɔ kaala kposoŋ te. Chɛhowa tɛɛmbuu Setana o foofo koŋ choo le. Mbo biunuŋ, nduyɛ mbo duau ndupila o mandaa bɛŋgu kanifuule, ndoo sina maa, teleŋndo yeemaŋ niŋ ni le chɔmndo kpendekele maa, masale ndɔleŋ le hiou wa le sɔvɛ. Nduyɛ a teleŋ o cho hoo chumndo wo, o cho choola waŋnda cho dimioo a ndu okɔɔ laŋ biuwɔŋndo. Le handɔɔ lechoo, Chɛhowa cho biuwɔŋndo le mi wanaa bɔɔbɔɔ sɔla dikeŋnaŋndo le yoomu fafɛɛŋndo sɔlaa. (2 Pitɛ 3:​9, 15) Fulamakɔɔlioo cho ni, waŋnda o miiliɔŋndaŋ niŋ sina ndu niŋ. Te ŋ handu pɛ kɔllo o tɔnɔla naŋ sɔla o biuwɔŋ Chɛhowaa niŋndo choo, keŋ mala naa miŋ che ndi tɛtɛlɛ, le teleŋ o cho hunɔɔ chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋndo hoo tɛɛmbuu wo chumndo.

Biuwɔŋndo mala naa ŋ doonuŋ tumbe chɔ chɔ le, te waŋndo pilaŋ naa pɛ tana (Tofa pɛl 13)

13. Vɛɛ Chiisu tollɛ tamasi Finya ndɔ wo kɔɔli o nɛi walaŋndo choo, le kaa biuwaŋndo chɔmndo? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

13 Mi Chiisu tual tamasi Finya ndɔ wo kɔɔli o nɛi walaŋndo choo, le kaa biuwaŋndo chɔmndo. Nduyɛ mbo chɔm suliŋndo hoo, teleŋ o wa o chieeŋndo choo wo. Teleŋnda bɔɔbɔɔ, i ve ndu o ba bɛɛŋ bɛɛŋ le kaa biuwaŋndo chɔmndo le, taama taama te ndoo wa pɛ latulu a simlachiaa lepiɛiyaa sondo yeelɛiya, vɛlɛ a Falisiiya. (Chɔŋ 8:​25-27) Kɛ maa Finya ndɔ, Chiisu ndoo doonuŋ tumbe chɔ chɔ le. Te waŋnda ndaa pilaŋ ndu pɛ tana ɔɔ ma yiou yiou ndu, ndoo miŋgul nda maa le. (1 Pitɛ 2:​23) Mi ndoo biunuŋ tɔɔndaŋndaŋ ndoo ŋɔɔchiaŋ te. Lelaŋ Baabuiyo dimul naa ni aa: “Mɛɛ wanaa lahakiaa dimi sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ a ndu okɔɔ, mbo biunuŋ. . . . La yiyaŋ ndɔ nyɛkɛndɛi a ndu okɔɔ.” (Hibu. 12:​2, 3) A mala Chɛhowaa, naa bɛɛ tiuba miŋ biunuŋ tɔɔndaŋ kɛ kɛ komal naa pɛ.

Te ŋ tol pɛ kaa biuwaŋ Ebilahamndo kɔɔli, keŋ tosa miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho naa fanda suŋ suŋ, vɛlɛ mbo huŋ fanda naa o chieeŋ ndɔ sɛnɛiyo niŋ (Tofa pɛl 14)

14. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o kaa biuwaŋ Ebilaham chɔmndo niŋ? (Hibuluiya 6:​15) (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

14 Te o yɔŋ yɛ miŋ wa kɔl maa mɛɛlula chieeŋndo hoo la cho suŋ fuuluu, kɛ mi la fuuluu a teleŋ naŋ cho kɔllo le? O wɔsila hiou laŋ niŋ, naapum ŋ wa kɔl maa mɛɛlula chieeŋndo la cho suŋ fuuluu. Naapum siooŋnde cho naa maa, ŋ lo niŋ yoomu miŋ che mɛɛlula chieeŋndo hoo le. Yɛɛ mala yɛ naa miŋ hiou lachi a biuwɔŋndo? Ŋ tofaŋndɔ tamasi Ebilahamndo. Teleŋ o wa wɔsilaŋ 75 wo, ndoo nɔ wɔ chua le. Mi Chɛhowa chuel ndu buŋgɛi aa: “I cho tosa mi pulale numndeŋ le kui mi le simnuŋ kaale bɛndu.” (Chɛ. 12:​1-4) Baa mi Ebilaham cha pa diomnde mɛyaaleŋ ndeŋ o peelɔŋndo? O cho kpou le o che o peelɔŋndo le. Mɛɛ o taŋ Pioo Yufiluaati, mbo chum vɛlɛ le wɔsilaŋ 25. Okoŋ, mi Chɛhowa tosa kaamaa. Mbo tosa mi Ebilaham laa ndɔ vialu poo diolaŋ Aase. Wɔsilaŋ 60 okoŋ kɔɔli, mi Ebilaham sɔla chuauwaa mamaa. Iisɔ nda Chekɔpu. (Nuawɔ Hibuluiya 6:​15.) Kɛ pesiŋ bɛɛ Ebilaham chi chuauwaa nduaa mamaa simnɔŋndo kaale bɛndu, nduyɛ ma luɛi o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ te. A koŋ kpou, mbo tuɛi chaŋyɛi kpɛɛluŋnde yeela a Wana Ndɔ Toosiaa. (Chemi. 2:​23) Te Ebilaham huŋ miiŋgu yoomu pɛ, o cho wa a kɔl kɛndɛ tau le sinaa maa, mi laalaŋ ndɔɔ vɛlɛ a biuwɔŋ ndɔɔ huŋ a salala bɔɔbɔɔ le waŋnda kpou o chieeŋndo choo. (Chɛ. 22:​18) Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o hei niŋ? Naapum, naa a pilɛŋ pilɛŋnda chi niŋ mɛɛla Chɛhowalaŋ kpou peelɔŋndo suŋ suŋ te. Kɛ te ŋ nɔ pɛ kaa biuwaŋndo maa Ebilaham, keŋ cho naa mala miŋ nɔ tiindaŋndo kɛsɛ maa, Chɛhowa cho naa fanda suŋ suŋ. Nduyɛ mbo huŋ fanda naa vɛlɛ o chieeŋ ndɔ sɛnɛiyo niŋ.—Maki 10:​29, 30.

15. Sɔɔŋ kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ yaasiaa o pɛɛkɔŋ naa ipilayaa niŋ?

15 Baabuiyo nɔ tamaseliila wanaa bɔɔbɔɔ, a chɔm kaa biuwaŋndo wa. (Chemi. 5:​10) Te o bɛnda pɛ, a tosa yaasiaa a tamaseliilaŋ ndaŋ okɔɔ o pɛɛkɔŋ num ipilayaa niŋ. b Le tamaseliiyo, ma pɔya Deeve teleŋ o wa o pɔmbɔ wo, le mbo simnuŋ masa Isɔluɛiya o chilaŋ niŋ. Kɛ ndoo nɔ mbo chum le wɔsila bɔɔbɔɔ tuupa mbo kandu masaleŋ. Mi Simiɔŋ nda Ana piɛi Chɛhowa o laalaŋndo choo, teleŋ nda wa Mɛsayanɔɔ chumndo wo. (Luku 2:​25, 36-38) Te a wa pɛ pɛɛkoo a tamaseliilaŋ ndaŋ okɔɔ, nuuviaa mulilaŋ le nyunalaŋ ndaŋ: Yɛɛ ndoo mala yɛ waŋndo hoo le kaa biuwaŋndo chɔmndo? Tɔnɔ yɛɛ o sɔla yɛ mɛɛ o chɔm suliŋndo hoo? Vɛɛ ya tuallɛ tamasi ndɔɔ kɔɔli? A tiu vɛlɛ ba ma sɔla tɔnɔɔ, te a pɛɛku pɛ a wanaa kɛɛ le kaa biuwaŋndo chɔmndo wa okɔɔ. (1 Saam. 13:​8-14) Naapum a nyunaŋ aa: ‘Yɛɛ tosa yɛ mi waŋndo hoo kɛɛ kaa biuwaŋndo chɔmndo? Fulamakɔɔlila wɔɔŋ kuɛɛ o sɔla yɛ?’

16. Ɔɔ tɔnɔlaŋ lapum la naŋ sɔla laŋ, te ŋ chɔm pɛ kaa biuwaŋndo?

16 Yiyaŋndɔ a tɔnɔla naŋ sɔla laŋ te ŋ chɔm pɛ kaa biuwaŋndo. Te ŋ wa pɛ wanaa biuwaŋ, mi keŋ tosa miŋ wa a kɔl kɛndɛ, nduyɛ miŋ wa o kɔl nyulu niŋ. Kaa biuwaŋndo mala naa miŋ wa kɛndiaa. Te ŋ biunuŋ pɛ acheleŋnda, mi keŋ tosa miŋ tuei chaŋyɛi kpɛɛluŋnde yeela a nda. Mi hei tosa vɛlɛ mi kundaa chɔɔlu wa o diompilɔɔ niŋ. Te waŋndo pilaŋ naa pɛ tana, miŋ doonuŋ tumbe chɔ chɔ le, keŋ tosa suɛi keŋ i hiu lewɔu le. (Sam 37:​8; Pulɔ. 14:​29) I hiou kpou ve, te ŋ nɔ pɛ kaa biuwaŋndo, mɛɛ tamasi Finya naa o choo choo niŋ naŋ cho koŋ tolɔɔ kɔɔli ni. Nduyɛ keŋ tosa miŋ sɔɔŋguu ndu ikɛi kpɛɛluŋ.

17. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kɛɛsiaŋ o kɔl le tosaa?

17 Suliŋ kɛndɛ bɛndu chuu naa tɔnɔlaŋ tau wo biuwɔŋndo cho ni. Mi che bɛɛ lepum i ve bɛɛŋ bɛɛŋ le suliŋndo hoo chɔmndo le, kɛ a mala Chɛhowaa, ŋ tiuba miŋ hiou lachi a ndu chɔmndo. Mɛɛ naŋ hiau lachi fau a chieeŋ sɛnɛiyo chumndo, ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa, ‘hɔlte Mɛlɛka Yaawɛɛ leŋ le cho wanaa nɔ siooŋii nduɛi ya choo. Wanaa cho chumndo le kaala ndɔ cho le teleŋ o teleŋndo wa.’ (Sam 33:​18) Maa naa kpou kɛɛsiaŋ o kɔl, le hiouwɔɔ lachi a kaa biuwaŋndo nɔɔ.

CHONDII 41 Yandii Tuei Piɛile Nileŋ

a Wanaa bɔɔbɔɔ hau nɔ kaa biuwaŋ kposoŋ te. Kɛ Baabuiyo dimul naa le miŋ biunuŋ. Buŋgɛi hei cho naa chɔm le sabu suliŋndo hoo cho o sɔvɛ wo, vɛlɛ a mɛɛ naŋ tiuba miŋ chɔɔlu ndu nɔ yɛ.

b Le ma saaluŋ tamaseliilaŋ o Baabuiyo niŋ a wanaa chɔm kaa biuwaŋndo wa okɔɔ, tofa o suɛi lebolle hei bɛŋgu, “Patience”” o yauwo hoo niŋ, Watch Tower Publications Index. O puuluei niŋ.