Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 35

Chikaa̱ndó ndee̱ ña̱ kúee koo inindó

Chikaa̱ndó ndee̱ ña̱ kúee koo inindó

“Kúee koo inindó” (COL. 3:12).

YAA 114 Ná kǒo sa̱a̱ kamayó

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ a

1. ¿Nda̱chun kútóún kitáʼún xíʼin na̱ yiví na̱ kúee íyo ini?

 NDIʼIYÓ kútóoyó kitáʼanyó xíʼin na̱ yiví na̱ kúee íyo ini. Tá kúú, íxato̱ʼóníyó na̱ yiví na̱ ndátu ta kǒo sáa̱ kamana, ta saátu chíndayáʼviníyó na̱ yiví na̱ kúee íyo ini xíʼinyó ta va̱ása kama sáa̱na tá kéʼéyó á káʼa̱nyó iin ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinna. Saátu táxíníyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ na̱ hermano na̱ sa̱náʼa̱ miíyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, saáchi kúee ni̱xi̱yo inina xíʼinyó tá xi̱ i̱xayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ xi̱kaʼviyó, ña̱ kandíxayó ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ á ña̱ keʼéyó ña̱ xi̱sakúaʼayó. Táxinítuyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ kúee íyo inira xíʼinyó (Rom. 2:4).

2. ¿Ama kúú ña̱ kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó kúee koo iniyó?

2 Ndiʼiyó kúni̱yó ña̱ kúee koo ini inkana xíʼinyó. Soo, íxayo̱ʼvi̱níña xíʼin miíyó ña̱ kúee koo iniyó xíʼin inkana, tá kúú, tá ku̱a̱ʼa̱nyó xíʼin carro ta chútunínú íxayo̱ʼvi̱níña xíʼinyó ña̱ kundatuyó, kachikaví tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa hora ña̱ xa̱a̱yó nu̱ú kúni̱yó ku̱ʼu̱nyó. Ta sana kivi sa̱a̱níyó tá iin na̱ yiví ke̱ʼéna á ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó. Á sanatu kivi ndakanixi̱níyó ña̱ va̱ása kama kixaa̱ ñuyǐví xa̱á ña̱ káʼa̱n Jehová taxira kundooyó. Ndiʼiyó kúni̱yó kúee koo iniyó, ¿á su̱ví saá? Ña̱kán, nu̱ú artículo yóʼo sákuaʼayó ndáaña kúni̱ kachi ña̱ kúee koo iniyó ta nda̱chun ndáyáʼviní ña̱yóʼo, ta saátu ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ sava ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kúeeka koo iniyó.

¿NDÁAÑA KÚNI̱ KACHI ÑA̱ KÚEE KOO INIYÓ?

3. ¿Ndáaña kéʼé na̱ yiví na̱ kúee íyo ini tá káʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinna?

3 Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ku̱mí ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií na̱ yiví na̱ kúee íyo ini. Ña̱ nu̱ú, va̱ása kama sáa̱na. Tá inka na̱ yiví ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinna chíka̱a̱nína ndee̱ ña̱ kúee koo inina, kǒo kéʼéna nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼéna xíʼinna. Nu̱ú Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ kúee koo iniyó, ta yichi̱ nu̱ú ña̱ va̱xiña nu̱ú Biblia xa̱ʼa̱ Jehová káʼa̱nña ña̱ kúura iin “Ndióxi̱ ta̱ íxakáʼnu-ini xa̱ʼa̱ na̱ yiví, kúndáʼvi-inira xínirana ta saátu kúee íyo inira ta va̱ása kama sáa̱ra” (Éx. 34:6, nota ña̱ u̱vi̱).

4. ¿Ndáaña kéʼé iin na̱ yiví na̱ kúee íyo ini tá xíniñúʼu kundatuna?

4 Ña̱ u̱vi̱, na̱ yiví na̱ kúee íyo ini xíni̱na kundatuna. Va̱ása ndíʼi̱-inina ta va̱ása sáa̱na tá xíniñúʼu kundatuna (Mat. 18:26, 27). Íyo ku̱a̱ʼání ki̱ʼva ña̱ na̱ʼa̱yó ña̱ kúee íyo iniyó ta va̱ása sa̱a̱ kamayó. Tá kúú, tá iin na̱ yiví káʼa̱nna xíʼinyó xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa, xíniñúʼu viíní kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱nna xíʼinyó ta ná taxiyó ña̱ sandíʼina ka̱ʼa̱nna (Job 36:2). Saátu xíniñúʼu kúee koo iniyó tá chíndeétáʼanyó xíʼin iin na̱ yiví ña̱ kunda̱a̱-inina xíʼin ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱, tá kúú tá íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna sandákoona ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼéna.

5. ¿Ndáa inkaka ki̱ʼva náʼa̱yó ña̱ kúee íyo iniyó?

5 Ña̱ u̱ni̱, na̱ yiví na̱ kúee íyo ini viíní ndákanixi̱nína. Sava yichi̱ xíniñúʼu kamaní keʼéyó iin chiñu, soo tá iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní kúúña, iin na̱ yiví na̱ kúee íyo ini va̱ása kamaní kíxáʼana kéʼéna iin chiñu á ña̱ sándiʼinaña, saáchi viíní ndákanixi̱nína ndáa ki̱ʼva keʼénaña tasaá távána tiempo ña̱ kotona ndáa ki̱ʼva kooña.

6. ¿Ndáaña kéʼé iin na̱ yiví na̱ kúee íyo ini tá yáʼana nu̱ú iin tu̱ndóʼo?

6 Ña̱ ku̱mí, na̱ yiví na̱ kúee íyo ini kúndeé-inina tá yáʼana nu̱ú tu̱ndóʼo ta va̱ása káʼa̱n kúáchina. Ña̱kán, ña̱ kúee koo iniyó xíʼin ña̱ kundeé-iniyó iin kítáʼanva ña̱yóʼo. Su̱ví iin ku̱a̱chiví kúúña tá nátúʼunyó xíʼin iin na̱ migoyó xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva kúniyó tá yáʼayó nu̱ú iin tu̱ndóʼo ña̱ ndeéní. Soo na̱ yiví na̱ kúee ini chíkaa̱na ndee̱ ña̱ kusi̱í-inina ni yáʼana nu̱ú tu̱ndóʼo (Col. 1:11). Miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ xíniñúʼu kúee koo iniyó, ¿nda̱chun? Saáchi ndáyáʼviní ña̱yóʼo. Ná kotoyó nda̱chun kúú ña̱ xíniñúʼu kúee koo iniyó.

¿NDA̱CHUN NDÁYÁʼVINÍ KÚEE KOO INIYÓ?

Nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin ta̱ chíʼi kǒo xíka-inira ña̱ ndaki̱ʼinra ña̱ chi̱ʼira ta ndátura ña̱ kixaa̱ ki̱vi̱ kán, saátu miíyó ndátuyó ña̱ kixaa̱ ki̱vi̱ ña̱ sáxi̱nu Jehová ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra. (Koto párrafo 7).

7. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Santiago 5:7, 8, ¿nda̱chun ndáyáʼviní ña̱ kúee koo iniyó? (Koto na̱ʼná).

7 Xíniñúʼu kúee koo iniyó ña̱ va̱ʼa ka̱kuyó tá ná kixaa̱ ki̱vi̱ Jehová. Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ tiempo xi̱naʼá, saátu miíyó xíniñúʼu kundatuyó ña̱ va̱ʼa ni̱ʼiyó ña̱ káʼa̱nra taxira ndaʼa̱yó chí nu̱únínu (Heb. 6:11, 12). Biblia chítáʼanña miíyó xíʼin iin na̱ chíʼi (kaʼvi Santiago 5:7, 8). Na̱ chíʼi, siʼna chíʼina si̱ʼva tándi̱ʼi kóso̱naña, soo kǒo kúnda̱a̱ káxi-inina ama kuaʼnuña. Soo ndátuna ta kǒo xíka-inina ña̱ ndakiʼinvana ña̱ chi̱ʼina. Ta saátu kéʼé na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ saáchi ndíʼi̱-inina xa̱ʼa̱ chiñura soo kǒo xíni̱na ama kixaa̱ ki̱vi̱ra (Mat. 24:42). Miíyó ndátuyó ña̱ sáxi̱nu Jehová ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra keʼéra chí nu̱únínu, soo tá ná kixáʼa kundi̱ʼi̱ní-iniyó kivi kunaáyó ta loʼo tá loʼo kivi kixáʼayó kuxíkayó nu̱ú Jehová. Ta saátu kivi kixáʼa kundi̱ʼi-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ sákusi̱í kuití iniyó tiempo vitin. Soo, tá kúee íyo iniyó ta ndátuyó saá kúú ña̱ ka̱kuyó tá ná kixaa̱ ki̱vi̱ Jehová (Miq. 7:7; Mat. 24:13).

8. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kutáʼan viíyó xíʼin inkana? (Colosenses 3:12, 13).

8 Ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ vií kitáʼanyó xíʼin inkana kúú ña̱ kúee koo iniyó. Tá kǒo kamaní-iniyó kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n inkana xíʼinyó ta kǒo ka̱ʼnu̱yó tu̱ʼunna (Sant. 1:19). Saátu vií kitáʼanyó ti̱xin congregación ta kǒo ku̱a̱chi kaku. Tá kúee íyo iniyó kǒo ka̱ʼa̱nyó ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼin inkana á tu̱ʼun ña̱ sáxo̱ʼvi̱-inina tá káʼa̱nna iin ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó. Ta kǒo keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼéna xíʼinyó, saáchi kundeé-iniyó nu̱ú táʼanyó ta koo káʼnu iniyó xa̱ʼa̱ táʼanyó (kaʼvi Colosenses 3:12, 13).

9. Tá kúee íyo iniyó, ¿ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinyó tá xa̱a̱ ndáka̱xinyó iin ña̱ keʼéyó? (Proverbios 21:5).

9 Ña̱ kúee koo iniyó chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ vií koo ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó. Nu̱úka ña̱ kamaní ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó va̱ʼaka ná taváyó tiempo ña̱ ndakanixi̱níyó ndáaña va̱ʼa kúú ña̱ ndakiʼinyó xíʼin ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó (kaʼvi Proverbios 21:5). b Tá kúú, tá chiñu xíkayó ndúkúyó, ta xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ kúni̱yó kachíñuyó kivi kiʼinyó iin chiñu ña̱ kasi nu̱úyó ña̱ ku̱ʼu̱nyó reunión á ña̱ keeyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Soo, tá kúee íyo iniyó ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kotoyó ndáa míí ku̱ʼu̱nyó kachíñuyó, ndáa hora ki̱ʼviyó ta ndáa hora keeyó, ta kiʼinyó kuenta ña̱ kǒo kasiña nu̱úyó ña̱ kooyó xíʼin na̱ veʼeyó, ta saátu ña̱ ndasakáʼnuyó Jehová. Ña̱kán, tá kúee íyo iniyó saá kúú ña̱ ndaka̱xin viíyó ña̱ keʼéyó.

¿NDÁAÑA CHINDEÉTÁʼAN XÍʼINYÓ ÑA̱ KÚEEKA KOO INIYÓ?

10. ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa kúeeka koo iniyó?

10 Ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ kúeeka koo iniyó. Ña̱ kúee koo iniyó kúú ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií espíritu santo Ndióxi̱ (Gál. 5:22, 23). Ña̱kán, ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ taxira espíritu santora ndaʼa̱yó ña̱ kuumiíyó ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmiíra. Tá ku̱a̱yaʼayó nu̱ú iin tu̱ndóʼo ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kúee koo iniyó, ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ taxira espíritu santora ndaʼa̱yó (Luc 11:9, 13). Saátu kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ ndakanixi̱níyó nda̱a̱ táki̱ʼva ndákanixi̱ní miíra. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nyó xíʼinra, ná chikaa̱yó ndee̱ ña̱ kúee koo iniyó ndiʼi ki̱vi̱. Tá chíkaa̱níyó ndee̱ ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ kúee koo iniyó, saá kúú ña̱ xa̱a̱yó kuumiíyó ña̱yóʼo.

11, 12. ¿Ndáa ki̱ʼva náʼa̱ Jehová ña̱ kúee íyo inira?

11 Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ na̱ xi̱ndoo tiempo xi̱naʼá na̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱. Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ kúee ni̱xi̱yo ini. Tá ndákanixi̱níyó xa̱ʼa̱ na̱yóʼo, saá kúú ña̱ sákuaʼayó keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼéna. Chí nu̱ú loʼoka saá ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ na̱yóʼo, soo vitin ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ Jehová chi iinlá ta̱yóʼo kúú ta̱ kúeení íyo ini.

12 Nu̱ú jardín ña̱ Edén, ta̱ Ndi̱va̱ʼa ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ vatá xa̱ʼa̱ Jehová chi ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ kǒo xíni̱ra kaʼndachíñura ta kǒo kúʼvi̱-inira xínira na̱ yiví. Soo, nu̱úka ña̱ kama sándiʼi-xa̱ʼa̱ Jehová ta̱ Ndi̱va̱ʼa, va̱ʼaka xi̱ndatura saáchi xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ tá ná ya̱ʼa tiempo saá kúú ña̱ koto na̱ yiví ña̱ va̱ʼaníva íyo ña̱ xáʼndachíñura. Ta nani ndátura xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱nna ña̱ vatá xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ra. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ kúee íyo inira, ña̱yóʼo chíndeétáʼan xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ yiví ña̱ ni̱ʼina ña̱ kutakuna ndiʼi tiempo (2 Ped. 3:9, 15). Tá ndákanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ xa̱a̱ ndákiʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúeení íyo ini Jehová, saá kúú ña̱ kǒo ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kundatuyó ki̱xaa̱ ki̱vi̱ ña̱ sándiʼi-xa̱ʼa̱ra ndiʼi ña̱ kini ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo.

Tá kúee íyo iniyó saá kǒo kamaní sa̱a̱yó tá káʼa̱nna á kéʼéna iin ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó. (Koto párrafo 13).

13. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Jesús ña̱ kúee íyo inira nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yivára tá ki̱xira nu̱ú ñuʼú yóʼo? (Koto na̱ʼná).

13 Ta̱ Jesús va̱ʼaní nda̱kura yivára chi kúeení íyo inira, ta va̱ʼaní ni̱na̱ʼa̱raña tá ki̱xira nu̱ú ñuʼú yóʼo. Sana i̱xayo̱ʼvi̱vaña xíʼinra ña̱ kúee koo inira xíʼin na̱ escriba xíʼin na̱ fariseo, saáchi ña̱ vatá xi̱sanáʼa̱na xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (Juan 8:25-27). Soo, nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé yivára saá xi̱keʼéra chi kǒo níxisaa̱ kamara xíʼinna, kǒo níka̱ʼa̱n ndi̱va̱ʼara xíʼin na̱ xi̱ka̱ʼa̱n ndi̱va̱ʼa xíʼinra (1 Ped. 2:23). Ndakú ni̱xi̱yo ini ta̱ Jesús tá ni̱ya̱ʼara nu̱ú tu̱ndóʼo, ta kǒo níka̱ʼa̱n kúáchira, ña̱kán Biblia káʼa̱nña xíʼinyó “ndakanixi̱níndó xa̱ʼa̱ ta̱ ku̱ndeé-ini xíʼin ndiʼi ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n ndi̱va̱ʼa na̱ yiví ku̱a̱chi xíʼinra” (Heb. 12:2, 3). Saátu miíyó kiviva kúee koo iniyó ña̱ ya̱ʼayó nu̱ú nda̱a̱ ndáaka tu̱ndóʼo ña̱ kixi nu̱úyó chi mií Jehová chindeétáʼan xíʼinyó.

Tá kúee íyo iniyó nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Abrahán, kivi kandíxayó ña̱ ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa taxi Jehová ndaʼa̱yó tiempo vitin, soo ku̱a̱ʼáníkaña ndakiʼinyó chí nu̱únínu. (Koto párrafo 14).

14. Ta̱ Abrahán kúeení ni̱xi̱yo inira ña̱kán, ¿ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼéra? (Hebreos 6:15; koto na̱ʼná).

14 ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kundatuyó ña̱ ki̱xaa̱ ki̱vi̱ káʼnu Jehová? Sava miíyó ndákanixi̱níyó ña̱ tá ya̱chi̱ví xi̱niñúʼu kixaa̱ ki̱vi̱ Jehová ña̱kán sana vitin túviyó ña̱ kǒo kunivíyó kixaa̱ ña̱yóʼo. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Abrahán. Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ koo ku̱a̱ʼání se̱ʼera, soo xa̱a̱ 75 ku̱i̱ya̱ xi̱kuumiíra ta ni iin se̱ʼera kǒo níxi̱yo (Gén. 12:1-4). ¿Á xi̱ni ta̱ Abrahán ña̱ ni̱xi̱nu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinra? Kǒo níxinivíra ndiʼiña chi loʼo kuitívaña xi̱nira. Tá ni̱ya̱ʼara yu̱ta Éufrates xi̱niñúʼu kundatura 25 ku̱i̱ya̱ tasaá ka̱ku se̱ʼera ta̱ Isaac. Ta tá ni̱ya̱ʼa 60 ku̱i̱ya̱ ka̱ku na̱ se̱ʼe-ñánira, ta̱ Esaú xíʼin ta̱ Jacob (kaʼvi Hebreos 6:15). Ta̱ Abrahán kǒo níxinivíra ña̱ ku̱a̱ʼání xa̱a̱ na̱ se̱ʼera koona, ta ni kǒo níxinira tá ni̱ki̱ʼvina ñuʼú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová taxira ndaʼa̱na. Nisaá ta̱ Abrahán va̱ʼaní xi̱kitáʼanra xíʼin Jehová (Sant. 2:23). Tá ná ndataku ta̱ Abrahán kusi̱íní-inira tá ná kunda̱a̱-inira ña̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kúee ni̱xi̱yo inira ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kandíxaníra Ndióxi̱, ku̱a̱ʼání na̱ yiví nda̱kiʼin ña̱ va̱ʼa ña̱ kutakuna ndiʼi tiempo (Gén. 22:18). ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo? Sana miíyó kǒo kunivíyó xi̱nu ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová keʼéra, soo tá kúee íyo iniyó nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Abrahán ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa taxi Jehová ndaʼa̱yó tiempo vitin, soo ku̱a̱ʼáníkaña ndakiʼinyó chí nu̱únínu (Mar. 10:29, 30).

15. ¿Ndáaña kivi nandukúyó xa̱ʼa̱ tá káʼviyó Biblia?

15 Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱ inka na̱ yiví na̱ kúee ni̱xi̱yo ini (Sant. 5:10). ¿Á kivi nandukún ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱yóʼo tá káʼviún Biblia? c Tá kúú, ta̱ David, loʼovíra nda̱kaxinnara ña̱ koora rey, soo xi̱niñúʼu kundatura ku̱a̱ʼá ku̱i̱ya̱ ña̱ va̱ʼa kaʼndachíñura. Ta̱ Simeón xíʼin ñá Ana nda̱kúní ni̱xi̱yo inina xíʼin Jehová nani xi̱ndatuna ña̱ kixaa̱ ta̱ Mesías (Luc 2:25, 36-38). Tá xa̱a̱ káʼviún xa̱ʼa̱ na̱yóʼo, ndakanixi̱ní xa̱ʼa̱ pregunta yóʼo: ¿Ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼinna ña̱ kúee ni̱xi̱yo inina? Ta, ¿ndáaña va̱ʼa nda̱kiʼinna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo? ¿Ndáa ki̱ʼva kundiku̱i̱n yichi̱na? Saátu kivi sákuaʼún xíʼin ña̱ ke̱ʼé na̱ kamaní ni̱xi̱yo ini ta kǒo níxindatuna (1 Sam. 13:8-14). Tá xa̱a̱ káʼviún xa̱ʼa̱ na̱yóʼo, kivi ndakanixi̱níún xa̱ʼa̱ pregunta yóʼo: ¿Nda̱chun kamaní ni̱xi̱yo inina ta kǒo níxindatuna? ¿Ndáaña ndo̱ʼona xa̱ʼa̱ ña̱ kamaní ni̱xi̱yo inina?

16. ¿Ndáaña va̱ʼa ndákiʼinyó tá kúee íyo iniyó?

16 Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ndákiʼinyó tá kúee íyo iniyó. Tá kúee íyo iniyó saá kúsi̱íní-iniyó ta kǒo ndíʼi̱-iniyó. Ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kǒo kiʼin kue̱ʼe̱ miíyó ta saátu ña̱ vií kitáʼanyó xíʼin Ndióxi̱. Saátu chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ vií kitáʼanyó xíʼin ndiʼina, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kivi viíní kitáʼan ndiʼiyó ti̱xin congregación. Sana káʼa̱nna iin ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó, soo tá kǒo kamaní sáa̱yó ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ vií ndakuiinyó yuʼúna (Sal. 37:8, nota; Prov. 14:29). Soo, iin ña̱ va̱ʼaníka ndákiʼinyó tá kúee íyo iniyó kúú, ña̱ va̱ʼaníka kítáʼanyó xíʼin yiváyó Jehová chi saá kéʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼéra.

17. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó?

17 Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ sa̱kuaʼayó, ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndákiʼinyó tá kúee íyo iniyó. Sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó na̱ʼa̱yó ña̱yóʼo, soo mií Jehová chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ na̱ʼa̱yóña. Nani ndátuyó ña̱ kixaa̱ ñuyǐví xa̱á kǒo xíka iniyó ña̱ mií Jehová xítora ña̱ kéʼé na̱ yiví na̱ nda̱kú íyo ini xíʼinra na̱ ndátu ña̱ kuʼvi̱-inira kunirana (Sal. 33:18). Ña̱kán ndiʼi miíyó xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kúee koo iniyó.

YAA 41 Yivá, kuniso̱ʼo ña̱ káʼi̱n xíʼún

a Ku̱a̱ʼání na̱ yiví ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ kúee koo inina. Soo, nu̱ú Biblia káʼa̱nña xíʼin miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová ña̱ xíniñúʼu kúee koo iniyó. Nu̱ú artículo yóʼo sákuaʼayó nda̱chun ndáyáʼviní kúee koo iniyó ta ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ na̱ʼa̱yó ña̱yóʼo.

b Proverbios 21:5: “Na̱ ndákani vií xi̱ní xa̱ʼa̱ iin chiñu ña̱ kéʼéna viíní kánaña, soo na̱ kamaní kéʼéña va̱ása va̱ʼa kánaña”.

c Ndani̱ʼíkaún ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nu̱ú Índice de las publicaciones Watch Tower tá ná kaʼyíún tu̱ʼun “Paciencia”.