Mogani

Mogani muyende pa ndandanda ya nkhani

NKHANI YOPFUNZIRA 35

Pitirizani kukhala odekha

Pitirizani kukhala odekha

“Khalani . . . odekha.”—AKOL. 3:12.

NYIMBO NA. 114 Khalani Oleza Ntima

VOMWE TIPFUNZIRE a

1. Ndawa chani tichakonda munthu wodekha?

 NI VABWINO maninge kukhala na wanthu omwe ni odekha. Isepano tilemekeza maninge wanthu omwe adikhira chinthu mosadandaula ndipo ni vabwino maninge kukhala odekha podiya kuti taphonyesa chinthu. Ndise okondwa maninge ndawa yakuti Mpfunzisi wathu nkulu wa Baibolo ni wodekha. Ndipo atilimbikisa kupfunzira, kubvuma na kuphatisa basa mpfundo za m’Baibolo ndipo chodekana maninge ndise okondwa ndawa yakuti Mulungu akhala wodekha maninge kwa isepano!—Aro. 2:4.

2. Ni pa vochitika viponi pomwe vingakhale voshupa kukhala odekha?

2 Ni shuwadi kuti isepano tidabwa na munthu yemwe ni wodekha koma panango isepano vingakhale voshupa kuti tikhalembo na khalidwe mweyi. Mwakulinganiza, vingakhale voshupa maninge peno tinkudikhira bisha pomwe nthawe ibodzibodziyo tinkufuna kukachita vinthu vinango mwakankulumize. Panango tingakangire kukhala odekha munzathu akatikalipisa. Ndipo nthawe zinango, kudikhirira polomisi ya Yahova ya dziko inyowani vingakhale voshupa maninge. Ko imwepo munkufuna kukhala odekha? Mu nkhani mweyino tione kuti, ko kudekha kuchatanthauza chani? Ndipo ndawa chani tichadekana kukhala na khalidwe mweyi? Tionepomwe kuti nchani chomwe chingatithandize kukhala odekha.

KO KUDEKHA KUCHATANTHAUZA CHANI?

3. Ko munthu wodekha achachita tani akakalipisiwa?

3 Onani njira zinayi zomwe tingawonesere kudekha. Chakuyamba, munthu wodekha akalipalini kamangu. Munthu akamukalipisa iye achakhala wodekha, abwezeralini ndipo iye achitiralini wanthu anango vinthu voipa akakhala kuti wapanikizika. Mawu yakuti ‘kudekha’ yagumanika koyamba m’Baibolo pa lemba ya Ekisodo 34:6 pomwe Yahova anenewa kuti ‘Mulungu wosakalipa kamangu, wachifundo, wodekha, wodzadza na chikondi chaicho na chosapera.’

4. Ko munthu wodekha achachita tani peno ankudikhira chinthu?

4 Chachiwiri, munthu wodekha akwanisa kudikhira modekha. Munthu wodekha adandaulalini panango kukalipa peno chinthu chomwe ankudikhira chinkuchebwa. (Mat. 18:26, 27) Pali vinthu vizinji vomwe tichadekana kudikhira modekha. Mwakulinganiza, tichadekana kubvesera mwatcheru munzathu akambayankhula, nkuleka kumugwata mawu. (Yobu 36:2) Komasoti tichadekana kukhala wodekha peno tinkuthandiza pfunziro yathu kuti ibvese bwino mpfundo za m’Baibolo, na kumuthandiza kuti asiye vizolowezi voipa.

5. Ko ni njira inango iponi yomwe tingaonesere kudekha?

5 Chachitatu, munthu wodekha achitalini vinthu akanati waganiza. Shuwadi kuti pa vochitika vinango tingadekane kuchita vinthu mwakankulumize, koma munthu wodekha akafuna kuchita chinthu chomwe nichodekana maninge iye achitalini vimwevi akanati kuganiza. Achitalini vinthu pakundofuna kundomalizana navo. Koma iye apatula nthawe yoganizira momwe angachitire vinthu ndipomwapa atenga nthawe ikulu maninge kuti achite vose bwinobwino.

6. Ko munthu wodekha achachita tani akakhala kuti ankugumana na mabvuto?

6 Chachinayi, munthu wodekha adzilimbikisa kuti alimbane na mabvuto mosadandaula. Ndawa ya vimwevi kudekha kubverana na kupirira. Shuwadi kuti nkuphonyalini kufotokozera munzathu va bvuto yomwe tinkugumananayo. Munthu wodekha ayikhira nzeru pa vinthu vabwino vomwe anavo pa moyo wake. Ndipo achita vose vomwe angakwanise kuti apitirize kutumikira Yahova mokondwa. (Akol. 1:11) Atumiki wa Yahova achadekana kuonesa kudekha munjira zose mwezi. Ndawa chani? Naboni tione vifukwa vinango.

NDAWA CHANI KUDEKHA NI KODEKANA MANINGE?

Mulimi adikhira modekha na kukhulupirira kuti adzakolole vomwe wabzala pa nthawe yake. Molingana na vimwevi tichadekana kukhala odekha na kutsimikiza kuti Yahova adzakwanirise mapolomisi yake pa nthawe yake (Onani ndime 7)

7. Mobverana na Yakobo 5:7, 8, ndawa chani kudekha nikodekana maninge? (Onani pomwe foto.)

7 Tichadekana kukhala odekha peno tinkufuna kukhala na moyo mpaka kalekale. Ninge atumiki wa Yahova okhulupirika wakumbuyo, tichadekana kukhala odekha podikhira Yahova kuti akwanirise mapolomisi yake yose. (Aheb. 6:11, 12) Baibolo ilinganiza nkhani mweyi na mulimi. (Lewengani Yakobo 5:7, 8.) Mulimi aphata basa mwakhama kuti abzale na kuthiriza mbewu zake. Koma iye adziwalini nthawe chaiyo yomwe mbewu mweizo zidzakule. Ndipomwapa mulimi achadekana kudikhira modekha na kudikhira kuti adzakolole vomwe wabzala. Nchibodzibodzimbo, tichadekana kukhala opanikizika na vinthu va uzimu ‘podiya kuti tikudziwalini ntsiku yomwe Yahova adzabwere.’ (Mat. 24:42) Isepano tidikhira modekha na kukhala na chidikhiro chakuti Yahova adzakwanirise mapolomisi yake yose pa nthawe yake. Koma tikaleka kukhala odekha, tidzanete kudikhira nkuyamba kufutuka pang’onopang’ono kwa Yahova. Nakuyamba kukhala otangwanika maninge na vinthu vomwe tingaone ninge kuti vingatikhalise okondwa manjeuno. Koma tikakhala odekha tidzakwanise kupirira mpaka mapeto ndipo tidzapulumuke.—Mika 7:7; Mat. 24:13.

8. Ko kudekha kungatithandize tani munzathu akatikalipisa? (Akolose 3:12, 13)

8 Kudekha kuchatithandiza kuti tikhale paushamwali wabwino na anzathu. Ndipo kuchatithandizapomwe kuti timbabvesere mwa tcheru munzathu akambayankhula. (Yak. 1:19) Kuingizira pamwapa kudekha kuchatithandiza kuti tikhale pantendere na anzathu. Tikakhala odekha podiya kuti tapanikizika, tidzachitelini vinthu mwaphuma na kuyankhula vinthu vomwe vingakalipise anzathu. Ndipo tidzachitelini vinthu mwaukali anzathu akatikalipisa. M’malo mwakuti tibwezere, tidzayesese ‘kupitiriza kulolerana na kukhululukirana na ntima wose.’—Lewengani Akolose 3:12, 13.

9. Ko kudekha kudzatithandize tani pomwe tinkufuna kusalula vochita? (Miyambo 21:5)

9 Kudekha kungatithandizepomwe peno tinkufuna kusalula vochita, m’malo mwakuti tifulumize kuchita vinthu mwaphuma tichadekana kuganizira volinga vomwe tinavo, ndipo tidzakwanise kusalula bwino vochita. (Lewengani Miyambo 21:5.) Mwakulinganiza, peno tinkunyang’ana basa tingandobvuma basa iliyose yomwe yandogumanika. Podiya kuti vimwevi vingatichitise kuti timbaluze misonkhano komasoti kuleka kulalikira. Koma tikakhala odekha tidzayambe taganizira komwe tikaphatire basa, nthawe yomwe tingamale tinkuphata basa pa ntsiku na momwe vingakhudzire banja yathu na ushamwali wathu na Yahova. Tikakhala odekha tidzakwanise kusalula bwino vochita.

TINGACHITE TANI KUTI TIKHALE WODEKHA MANINGE?

10. Ko Nkhrisitu angadekane kuchita chani kuti akhale wodekha?

10 Pempherani kukumbira kuti mukhale odekha maninge. Kudekha ni khalidwe ya vipatso va mzimu. (Agal. 5:22, 23) Ndipomwapa tichadekana kupemphera kwa Yahova kukumbira mzimu uchena kuti utithandize kuti tikwanise kukhala na makhalidwe mwaya yomwe yachachita mbali ya vipatso va mzimu. Tikakhala kuti tagumana na bvuto yomwe ingayese khalidwe yathu ya kudekha, tichadekana ‘kupitiriza kukumbira’ mzimu uchena kuti utithandize kupitiriza kukhala odekha. (Luka 11:9, 13) Kuingizira mwapa, tichadekana kukumbira Yahova kuti atithandize kuona vinthu ninge momwe iye achaonera. Kuingizira pa kupemphera tichadeka kuchita vomwe tingakwanise kuti tikhale odekha ntsiku iliyose. Tikambapemphera kukumbira kuti tikhale odekha na kuchitambo vomwe tingakwanise pa mbali yathu, khalidwe mweyi idzazike mizu muntima mwathu na kukhala mbali ya umunthu wathu.

11-12. Ko Yahova wakhala ankuonesa tani kudekha?

11 Mbaganizirani vitsanzo va m’Baibolo. Baibolo ifotokoza vitsanzo va wanthu azinji omwe wenze odekha. Tikambaganira vitsanzo mwevi, tingapfunzire njira zomwe tingaonesere kudekha. Koma tikanati takambirana vinango mwa vitsanzo mwevi, naboni tiyambe taona chitsanzo chikulu maninge cha kudekha, yemwe ni Yahova.

12 M’munda wa Edeni, Satana adalewa bodza polewa va Yahova. Satana adadzonga mbiri ya Yahova pakulewa kuti iye ni ntongi womana komasoti alibe chilungamo. Yahova adakafuna adakumupheratu Satana nthawe mweile. Koma Iye adaonesa kudekha ndawa ambadziwa kuti papite nthawe kuti iye atsimikize kuti Yahova ni wolamulira wabwino maninge kuposha iye. Yahova ankupirira modekha mabodza yose yomwe Satana ankulewa. Kuingizira mwapa Yahova ankudikhira modekha ndawa ankufuna kuti wanthu azinji adzakhale na mwayi wodzatambira moyo wosapera. (2 Pet. 3:9, 15) Vimwevi vachitisa kuti wanthu mamidyawu yazinji yakhale na mwayi womudziwa Yahova. Kudekha kwa Yahova, kuchatibweresera madaliso yazinji maninge. Tikambaganizira maninge vimwevi tidzakwanise kudikhira modekha kubwera kwa ntsiku ya Yahova.

Kudekha kudzatithandize kuti tileke kubwezera tikakalipisiwa (Onani ndime 13)

13. Ko Yesu adatewenzera tani kudekha kwa Ababa wake? (Onani pomwe foto.)

13 Yesu adatewedzera mokhulupirika kudekha kwa Ababa wake. Ndipo iye adachita vimwevi pomwe wenze pano padziko ya pasi. Ni nthawe lini zose pomwe venze vosashupa kuti awonese kudekha. Makamaka kwa alembi na Afalisi womwe wenze wachinyengo maninge. (Yoh. 8:25-27) Ninge Ababa wake, Yesu ambakulumizalini kukalipa. Ndipo akamuphonyera iye ambabwezeralini. (1 Pet. 2:23) Yesu adapilira mabvuto modekha komasoti mosadandaula. Ni vobveka kuti Baibolo ichatiuza kuti tichadekana ‘kuganizira mosamala maninge va yemwe adakwanisa kupirira mawu yazinji yonyoza ya wanthu ochimwa’! (Aheb. 12:2, 3) Nathandizo ya Yahova isepanombo tingakwanise kupirira modekha bvuto iliyose yomwe ingabwere.

Tikatewedzera kudekha kwa Abulahamu, tidzakhale na chitsimikizo chakuti Yahova adzatidalise manjeuno komasoti mu dziko inyowani (Onani ndime 14)

14. Ko tingapfunzire chani pa kudekha kwa Abulahamu? (Aheberi 6:15) (Onani pomwe foto.)

14 Panango imwepo mwakhala munkudikhira mapeto ya nthawe ino kwa magole yazinji. Ndipo manjeuno munkuona kuti mukhalelini na magole yazinji kuti muone kufika kwa mapeto ya nthawe ino. Ko nchani chingatithandize kupitiriza kudikhira modekha? Ganizirani chitsanzo cha Abulahamu. Pomwe Abulahamu wenze na magole 75 akalibe mwana, Yahova adamupolomisa kuti: ‘Inepano nidzachose ntundu ukulu maninge mwaiwepo.’(Gen. 12:1-4) Ko Abulahamu adaona mapolomisi mwaya yankukwanirisika? Mbali inango inde. Padayambuka kamadzi ka Firate nkudikhira kwa magole 25, Abulahamu adaona kubadwa kwa mwana wake Isaki. Vimwevi venze vodabwisa maninge. Ndipo payadapita magole 60, iye adawona kubadwa kwa azidzukulu wake omwe ni Esau na Yakobo. (Lewengani Aheberi 6:15.) Koma Abulahamu alibe kuona wana wake ankukhala ntundu ukulu komasoti ankungena mudziko yomwe Yahova adamupolomisa. Olo venze teno mwamuna wokhulupirika moyu ambakhala pa ushamwali wolimba maninge na Mulengi wake. (Yak. 2:23) Abulahamu akadzamukisiwa iye adzakhale wokondwa ndawa yodziwa kuti ndawa ya kukhulupirika kwake na kudekha kwake, wanthu wose padziko yapasi adadalisiwa! (Gen. 22:18) Ko tinkupfuzira chani? Panango tingaonelini mapolomisi yose ya Yahova yankukwanirisiwa koma tikakhala wodekha ninge Abulahamu tidzatsimikize kuti Yahova adzatidalise manjeuno komasoti mu dziko inyowani.—Maliko 10:29, 30.

15. Ko pa pfunziro yathu ya patekha tingapfunzirepomwe va mbani?

15 Baibulo ifotokoza vitsanzo vabwino maninge va wanthu anango omwe adaonesa kudekha. (Yak. 5:10) Tani imwepo kukhala na ndandanda ya pfunziro ya pamwekha na kufufudza vinthu vizinji va wanthu mwawa? b Mwakulinganiza, Davide wenze mulumbwana pomwe adasaluliwa kuti adzakhale mpfumu ya Aizirayeli. Iye adadikhira magole yazinji mpaka kuti adzakhale mpfumu. Chitsanzo chinango ni cha Simiyoni na Anna iwo ambatumikira Yahova mokhulupirika ndipo ambadikhira kubwera kwa Mesiya. (Luka 2:25, 36-38) Mukambapfunzira va wanthu mwawa, yesani kudawira mibvunzo aya: Nchani chidathandiza wanthu mwawa kuti akwanise kukhala odekha? Ndawa chani kudekha kwenze kwabwino kwa wanthu mwawa? Ko inepano ningawatewedzere tani? Imwepo mungapfunzirepomwe kwa wale omwe alibe kukwanisa kukhala odekha. (1 Sam. 13:8-14) Mukambapfunzira vitsanzo mwevi, dzibvunzeni kuti: ‘Ndawa chani wanthu mwawa wenzelini odekha? Ko ni vinthu voipa viponi vomwe vidawachitikira ndawa ya kusakhala odekha?’

16. Ko ni maphindu yaponi yomwe tingagumane tikambakhala odekha?

16 Ganizirani maphindu yomwe tingagumane ndawa yokhala odekha. Munthu wodekha achakhala wokondwa. Kuingizira mwapa, kungathandizepomwe thanzi yathu na maganizo yathu. Tikakhala odekha tichakhala na azishamwali wabwino komasoti tichakhala pantendere na anzathu ndipo mpingu wathu uchakhala wobverana maninge. Isepano tipewa kuchita vinthu vomwe vingachitise vinthu kufika poipa. (Sal. 37:8; Miy. 14:29) Ndipo chodekana maninge tikakhala odekha, tikhala kuti tinkutewenzera Ababa wathu wakudzulu ndipo tilimbisa ushamwali wathu na iye.

17. Ko tichadekana kutsimikiza kuchita chani?

17 Mosakaika kudekha nikhalidwe yabwino maninge yomwe itiphindulisa tose. Nishuwadi kuti ni nthawe zoselini pomwe vikhala vosashupa kuti tikhale odekha. Koma na thandizo ya Yahova, tingakwanise kupitiriza kukulisa khalidwe mweyi. Pomwe tinkudikhira modekha dziko inyowani, tichadekana kukhala otsimikiza kuti ‘maso ya Yahova yachaona ose omwe amugopa, omwe ankudikhira chikondi chake chokhulupirika.’ (Sal. 33:18) Manjeuno kuposha kale tichadekana kutsimikiza kupitiriza kukhala odekha.

NYIMBO NA. 41 Mulungu Imvani Pemphero Langa

a Ntsiku zino kukhala odekha ni koshupa maninge. Koma Baibolo ichatilimbikisa kukhala odekha. Pfunziro mweyi itithandize kuona kuti ndawa chani khalidwe mweyi ni yodekana ndipo tingakhale tani odekha maninge.

b Kuti mugumane vitsanzo va m’Baibolo volewa nkhani ya kudekha, imwepo mungafage pa nkhani yakuti Paciência mu Índice das Publicações da Torre de Vigia.