1. Ha yini hi zrandzra vhanu lava lehisaka mbilu?

 SWA nyonxisa ku hanyisana ni vhanu lava lehisaka mbilu. Ha yini leswo swi yentxeka? Hikusa hi va hlonipha ngopfu vhanu lava kotaka ku yimela ntxhumu wa kukazri na va nga hlundzrukanga. Swa xonga loko mhunu a hi lehisela mbilu nambi loko hi pfa hi yentxa swihoxo nakone hi mu tlangela ngopfu lweyi a hi dondzreliki Bibele hi leswi a hi lehiseliki mbilu nkama lowu a hi tikazratela kuva hi dondzra, ku pfumela kumbe ku tizrisa leswi hi swi dondzraka a Bibeleni. Nakone xa lisima ngopfu hi mu tlangela ngopfu Yehovha hi kuva a tama a hi lehisela mbilu!—Rom. 2:4.

2. I ka swiyimu swini lani swi nga ha kazrataka ku lehisa mbilu?

² I ntiyiso leswaku hi nyonxa ngopfu loko vhanu va hi lehisela mbilu kambe swi nga yentxeka swi hi kazratela ku kombisa tsrhamela ledzro. Hi xikombiso, swi nga yentxeka swi nga hi nabyaleli ku lehisa mbilu loko hi li ka engarrafamento ngopfungopfu loko hi xwelile ka xiyentxakalu xa kukazri nakone hi nga hluleka ku lehisa mbilu loko mhunu wa kukazri a hi hlundzrukisa. Nakone hi nga vona ingiki xidumbiso xa Yehovha mayelana ni misava leyimpshwa xa hlwela. Xana wa swi djula kuva mhunu lweyi a lehisaka mbilu? Ka xidondzro lexi, hi ta vona leswaku swi tlhamuxela yini ku lehisa mbilu ni leswaku hi nga yentxa yini akuva hi va ni tsrhamela ledzro. Hi ta tlhela hi vona leswaku i yini ku lehisa mbilu ni leswaku ha yini swi li swa lisima ku kombisa tsrhamela ledzro. Hi wugamu hi ta vona leswaku i yini lexi nga hi pfunaka kuva vhanu lava lehisaka mbilu.

3. Xana mhunu lweyi a lehisaka mbilu a yangulisa kuyini loko va mu pfuka?

³ Vona mune wa tindlela leti ha tone hi nga kombisaka ku lehisa mbilu. Xa ku sungula mhunu lweyi a lehisaka mbilu loko va mu kwatisa a tama a zrula nakone a nga tidzrihiseli nambi loko swi nga mu fambeli ha hombe. A zritu ledzri liki “ku hlwela ku hlundzruka” kumbe “ku lehisa mbilu” a Bibeleni dzri humelela hi khambi dzra ku sungula ka Eksoda 34:6 lani Yehovha a tlhamuxeliwaka  swanga Xikwembu Nkulukumba wa timpswalu ni lizrezre, wa ku hlwela ku hlundzruka, wa ku yandzra wumbilu ni xihlayelamfuzri.”

4. Xana mhunu lweyi a lehisaka mbilu a yangulisa kuyini loko swi djula a yimela ntxhumu wa kukazri?

⁴ Xa wubidzri, a mhunu lweyi a lehisaka mbilu awa swi kota ku yimela ntxhumu wa kukazri na a zrulile. A mhunu lweyi a lehisaka mbilu a dzringisa kuva a nga vindlavindleki kumbe ku hlundzruka loko ntxhumu wa kukazri lowu a wu yimeliki wu nga yentxiki. Ku ni mintxhumu yinyingi leyi hi fanelaka ku yi yimela na hi zrulile. (Mat. 18:26, 27) Loko mhunu mun’wana a khanela, a hi fanelanga hi mu nghena non’wini kambe hi fanela ku lehisa mbilu hi tlhela hi mu yingiseta ha hombe. (Yb. 36:2) Hi nga tlhela hi lehisa mbilu loko hi pfuna lweyi hi dondzraka na yene Bibele akuva a twisisa dondzro ya kukazri ya Bibele kumbe ku mu pfuna ku hlula xihena xa ku biha.

5. I ka xiyimu xini xin’wana lexi hi fanelaka ku lehisa mbilu?

⁵ Xa wuzrazru, mhunu lweyi a lehisaka mbilu a nga yentxi mintxhumu na a nga pimisanga. I ntiyiso leswaku ka swiyimu swa kukazri hi fanela ku yentxa swa kukazri hi ku kahlula, kambe mhunu lweyi a lehisaka mbilu loko a ni ntxhumu wa lisima akuva a wu yentxa a nga wu yentxi hi magugu hi ku kahlulela ku heta, kambe a tinyika nkama wa ku yanakanyisisa hi ndlela leyi a taka yi yentxa ha yone kutani a tizrisa nkama lowu vilelekaka akuva a yentxa mintxhumu yi huma hi ndlela ya kone.

6. Xana mhunu lweyi a lehisaka mbilu a tikhoma hi ndlela yini loko a kumana ni swikazratu?

⁶ Xa wumune, a mhunu lweyi a lehisaka mbilu a tikazratela ku lavisana ni swikazratu na a nga khalakhali. Minkama yinyingi ku lehisa mbilu swa fambisa ni ku tiyisela. I ntiyiso leswaku a swi bihanga ku pfulela munghanu waku xifuva u mu byela ndlela leyi u titwaka ha yone mayelana ni mhaka ya kukazri. Kambe mhunu lweyi a lehisa mbilu a beka miyanakanyu yake ka mintxhumu leyinene leyi a nga na yone a wuton’wini nakone a ta yentxa leswi a nga swi kotaka akuva a tama a tizrela Yehovha hi ku  nyonxa. Ka swiyimu leswi hinkwaswu vhanu va Yehovha va fanela ku lehisa mbilu. A hi voneni swivangelo swi nge swingani.

7. Hi ku ya hi Yakobe 5:7, 8, ha yini swi li swa lisima ku lehisa mbilu? (Tlhela u vona swifaniso.)

⁷ Loko hi djula ku hanya hi lani ku nga helikiki hi fanela ku lehisa mbilu. Ku fana ni malandzra ya ku dumbeka ya khale hi fanela, ku lehisa mbilu hi va hi yimela Yehovha a hetisisa swidumbiso swake. (Heb. 6:11, 12) A Bibele dzri fananisa xiyimu xezru ni xa mudzrimi. (Dondzra Yakobe 5:7, 8.) A mudzrimi a tizra hi nkhinkhi akuva a byala ni ku txheletela swimila swake kambe a nga dzri tivi siku ledzri swi taka kula ha dzrone. Kambe a fanela ku lehisa mbilu na a tiyiseka leswaku siku dzrin’wana a ta tsrhovela leswi a swi byaliki. Hi lani ku fanaka, hi fanela ku khomeka hi mintxhumu ya moya nambi loko hi nga “dzri tivi siku ledzri hosi [yezru] yi taka ta ha dzrone.” (Mat. 24:42) Hi tama hi lehisa mbilu na hi tiyiseka leswaku Yehovha hi nkama lowu a wu bekiki a ta hetisisa swidumbiso swake hinkwaswu. Loko hi hela mbilu hi nga ha kazrala ku yimela Yehovha hi va hakatsrongokatsrongo hi tsravukana na yene. Hi nga sungula ku djula mintxhumu leyi hi yanakanyaka leswaku yi nga hi nyika ku nyonxa swoswi. Kambe loko lehisa mbilu hi ta swi kota ku tiyisela ku ya tlhasa wugamu hi va hi huluxiwa.—Mik. 7:7; Mat. 24:13.

8. Xana ku lehisa mbilu swi hi pfuna ku hanyisana ni van’wana hi ndlela yini? (Vakolosa 3:12, 13)

⁸ Ku lehisa mbilu swi hi pfuna ku va ni wuxaka lebyinene ni van’wana. Swi tlhela swi hi pfuna ku yingiseta ha hombe nkama lowu van’wana va vulavulaka. (Yak. 1:19) Handle ka leswo, ku lehisa mbilu ku hi pfuna ku va ni ku zrula ni van’wana. Loko hi lehisa mbilu nambi loko ku ni leswi swi hi kazrataka, a hi nge ti yangula hi ndlela ya mahlundzru kumbe ku hlaya mintxhumu leyi nga vavisaka van’wana, nambi loko van’wana va zama ku hi khunguvanyisa a hi nge ti yentxa ntxhumu hi ku hlundzruka. A matsrhan’wini ya kuva hi dzringisa ku tidzrihisela, hi ta ya ‘mahlweni hi byatsrhana nakone hi dzrivalelana hi ku ntsrhunxeka.’—Dondzra Vakolosa 3:12, 13.

9. Xana ku lehisa mbilu ku nga hi pfuna hi ndlela yini loko hi djula ku teka xiboho? (Amaproverbia 21:5)

⁹ A ku lehisa mbilu ku nga tlhela ku hi pfuna loko hi djula ku teka swiboho. A matsrhan’wini ya ku yentxa mintxhumu hi magugu kumbe na hi nga pimisanga, hi fanela ku tinyika nkama wa ku yanakanyisisa hi tindlela leti hi nga na tone akuva hi ta teka xiboho lexinene. (Dondzra Amaproverbia 21:5.) Hi xikombiso, loko hi le ku djuleteleni ka ntizro hi nga ha hetelela hi pfumela wun’wana ni wun’wana lowu nga ha humelelaka nambi loko leswo swi ta hi yentxa hi luza mintlhanganu kumbe hi nga ha patsreki ka ntizro wa nsimu. Kambe loko hi li vhanu lava lehisaka mbilu hi ta yanakanyisa hi leswi: He kwini lani ni fanelaka ku tizra kone? He kwini lani ni ta ka ya tizrela kone? Ni ta heta mawora mangani hi siku na ni tizra? Nakone swi ta wu khumbisa kuyini ndangu wanga ni wuxaka byanga na Yehovha? Loko hi li vhanu va ku lehisa mbilu hi ta swi kota ku teka swiboho leswinene.

10. I yini leswi mukriste a fanelaka ku swi yentxa akuva a lehisa mbilu?

¹⁰ Khongota u kombela ku lehisa mbilu. Ku lehisa mbilu swi hamba xiyenge xa mhandzru wa moya. (Gal. 5:22, 23) Xileswo hi fanela ku khongota ka Yehovha hi kombela moya wa ku xwenga ni ku va a hi pfuna ku va ni matsrhamela ya mhandzru wa moya. Loko hi kumana ni swiyimu leswi dzringaka ku lehisa mbilu kwezru hi fanela ku ya ‘mahlweni hi kombela’ moya wa ku xwenga akuva wu hi pfuna ku kombisa tsrhamela ledzro. (Lk. 11:9, 13) Handle ka leswo, hi nga  mu kombela akuva a hi pfuna ku vona mintxhumu hi ndlela leyi a yi vonaka ha yone. Handle ka ku khongota, hi fanela ku yentxa leswi hi nga swi kotaka akuva hi lehisa mbilu siku dzrin’wana ni dzrin’wana. Loko hi ya hi khongota hi kombela ku lehisa mbilu nakone hi tikazratela ku yentxa leswi, a tsrhamela ledzri dzri ta ya dzri byala timitsru a mbilwini nakone dzri ta hamba xiyenge xa wumhunu byezru.

11-12. Xana Yehovha a swi kombisa hi ndlela yini leswaku a lehisa mbilu?

¹¹ Yanakanyisisa hi swikombiso swa le Bibeleni. A Bibele dzri khanela hi vhanu vanyingi lava lehisiki mbilu. Loko hi yanakanyisisa hi swikombiso leswi, hi dondzra tindlela ta kuva hi lehisa mbilu. Kambe na hi nge si na kambisisa swikombiso hinkwaswu leswi, a hi voneni xikombiso xa Yehovha xa ku lehisa mbilu.

¹² A xizrambeni xa Edeni, Sathana a khaneli madzrimi mayelana na Yehovha ni ku zama ku ntxhimisa vito dzrake hi ku hlaya leswaku yene i mufumi lweyi a nga ni makwanga. Loko Yehovha a a swi djulile, a a ta va a helise Sathana hi nkama wolowo, kambe a lehise mbilu hikusa a a swi tiva leswaku a swi ta teka nkama akuva a nyikela wumboni bya leswaku a mfumu wake i wunene ku tlula hinkwayu. Nkama lowu a a yimelaka leswaku mintxhumu yi lulamisiwa, Yehovha a lehisa mbilu ka madzrimi lawa va ma hlayaka mayelana na yene. Handle ka leswo, Yehovha a lehisa mbilu hikusa a djula leswaku vhanu vanyingi va kuma mukhandlu wa ku hanya hi lani ku nga helikiki. (2 Pet. 3:9, 15) Mabindzru ya kone hi leswaku vhanu vanyingi va ni mukhandlu wa ku tiva Yehovha. Ku lehisa mbilu ka Yehovha ku tisa mabindzru manyingi. Ku beka miyanakanyu ka leswo swi ta hi pfuna ku lehisa mbilu nkama lowu hi yimelaka leswaku a wugamu byi tlhasa.

13. Xana Yesu a ku yetisele hi ndlela yini ku lehisa ka Papayi wake? (Tlhela u vona xifaniso.)

¹³ Yesu a xi yetisele hi ku helela xikombiso xa  Papayi wake xa ku lehisa mbilu nakone nkama a a li lani misaveni a byi kombise hi ku helela tsrhamela ledzro. A hi minkama hinkwayu leyi a swi mu nabyalela ku lehisa mbilu ngopfungopfu ka vatsrali ni vafarisi lava a va li vakanganyisi. (Yoh. 8:25-27) Ku fana ni Papayi wake, Yesu a a hlwela ku hlundzruka. Loko mhunu wa kukazri a mu pfuka a a nga tlheliseli hi wubihi. (1 Pet. 2:23) Loko Yesu a kumana ni mindzringo, a a lehisa mbilu nakone a a nga tikhali. Swa twala leswi Bibele dzri hi byelaka leswaku hi ‘yanakanya ha hombe hi xikombiso xa lweyi a tiyiseleliki swizruku swa vadohi’. (Heb. 12:2, 3) Hi ku pfuniwa hi Yehovha na hine hi nga swi kota ku lehisa mbilu loko hi kumana ni mindzringo. Xana Yesu a xi yetisele hi ndlela yini xikombiso xa ku lehisa mbilu xa papayi wake?

14. Xana ku lehisa mbilu ka Abrahamu ku hi dondzrisa yini? (Vaheberu 6:15) (Tlhela u vona xifaniso.)

¹⁴ Swi nga yentxeka u ni malembe manyingi na wu yimela leswaku wugamu byi tlhasa. Nakone u nga ha yanakanya leswaku a wugamu byi ta tlhasa na kutani u file. I yini leswi ta ka hi pfuna ku lehisa mbilu na hi yimela siku ledzri? Vona xikombiso xa Abrahamu. Loko Abrahamu a ni 75 wa malembe nakone a nge na vana, Yehovha a mu dumbise leswi: ‘Ndzri ta ku hamba tiko ledzrikulu.’ (Gen. 12:1-4) Xana Abrahamu a ku vonile ku hetiseka ka xidumbiso lexo? Hi ndlela ya kukazri, ina. A ntsrhaku ka loko a tsremakanye nambu wa Efrata ni loko a zrindzrile ku dzringana 25 wa malembe, Abrahamu a vone ku pswaliwa ka n’wanake Ezaki. Nakunene ledzri ku ve hlolana dzrikulu. A ntsrhaku ka loko ku khalute 60 wa malembe a vone ku pswaliwa ka vatukulu vake Esawu na Yakob. (Dondzra Vaheberu 6:15.) Kambe Abrahamu a nga zanga a vona vatukulu vake va ndzruluka tiko ledzrikulu ni ku va va nghena a tikweni dzra xidumbiso. Nambitanu, wanuna lweyi wa ku dumbeka a ve ni wunghanu ni mutumbuluxi. (Yak. 2:23) Loko Abrahamu a ta pfuxiwa a ta  nyonxa hi ku tiva leswaku tinxaka hinkwatu ta la misaveni ti tovokisiwile hi kola ka lipfumelo dzrake ni leswi a lehisiki mbilu. (Gen. 22:18) Hi dondzra yini? Swi nga yentxeka u nga ku voni ku hetiseka ka swidumbiso hinkwaswu swa Yehovha swoswi. Kambe loko u lehisa mbilu ku fana na Abrahamu, Yehovha a ta ku tovokisa swoswi a tlhela a ku tovokisa a nkameni lowu taka.—Mar. 10:29, 30.

15. I yini leswi hi nga swi patsraka ka xidondzro xa ximhunu?

¹⁵ Bibele dzri ni swikombiso swa vhanu vanyingi lava lehisiki mbilu. (Jas. 5:10) Swi ngo yini ka dondzro yaku ya Bibele u hamba xiyimiso xa ku dondzra ha vone?  b Hi xikombiso, Davhida a a li mumpshwa loko a hlawuliwe swanga hosi ya Israyele nakone swi djule a yima malembe manyingi akuva a sungula ku fuma. Xikombiso, xin’wana i xa Simiyoni ni xa Ana. Vone a va gandzrela Yehovha hi ku dumbeka na va yimela ku ta ka Mesiya. (Lk. 2:25, 36-38) A nkama lowu u dondzraka wudzrunguli lebyo, kuma tinhlamulo ta swivutiso leswi: I yini swi mu pfuniki ku lehisa mbilu? Ha yini ku lehisa mbilu swi ve swinene kwake? U nga tlhela u dondzra ka lava kalaka va nga lehisanga mbilu. (1 Sam. 13:8-14) Loko u li ku kambisiseni ka swikombiso leswo, tivutisi: ‘Ha yini mhunu lweyi a nga lehisanga mbilu? He yini mintxhumu ya ku biha leyi humeleliki hi kola ka leswo?’

16. He wani mabindzru lama tisiwaka hi ku lehisa mbilu?

¹⁶ Yanakanya hi mabindzru ya ku lehisa mbilu. Lweyi a lehisaka mbilu awa nyonxa nakone a kombisa ku zrula. A ku lehisa mbilu ku nga yentxa leswaku hi va ni lihanyu ledzrinene a miyanakanywini ni le nyameni. Loko hi lehisa mbilu hi va ni wunghanu lebyinene nakone hi hanyisana hi ku zrula ni van’wana. Handle ka leswo, a bandla dzrezru dzri ni wumun’we. Loko mhunu a hi hlundzrukisa, hi tingawula leswaku xiyimu lexo xi ndzruluka timholova letikulu. (Ps. 37:8; Amapr. 14:29) Xa lisima ngopfu, loko hi lehisa mbilu hi va hi na yetisela Papayi wezru wa le matilweni nakone wunghanu byezru na yene byi ya byi tiya.

17. Xana hi fanela ku tiyimisela ku yentxa yini?

¹⁷ Handle ka ku ganaganeka, a ku lehisa mbilu i tsrhamela dzra lisima ledzri pfunaka hinkwezru. Ku hlaya ntiyiso, a hi minkama hinkwayu swi nabyalaka ku lehisa mbilu, kambe hi ku pfuniwa hi Yehovha hi nga swi kota ku tama hi txutxela tsrhamela ledzri. Nkama lowu hi lehisaka mbilu na hi yimela siku dzra Yehovha hi nga tiyiseka leswaku ‘a mahlo ya Yehovha ma le henhla ka lava mu txhavaka, a henhla ka lava laviselaka lizrezre lakwe’. (Ps. 33:18) Xileswo ku tlula hinkwaswu, hi fanela ku tama hi tiyimisela ku lehisa mbilu.