Bɔtera na kɔ bɔ olili so na so

Bɔ tra na kɔ bɔ bahyehyɛ naso

ADESŨA BƆ ƆTƆ SO 35

Kɔso Nya Aboterɛ

Kɔso Nya Aboterɛ

“Ɛ́mɔfa . . . aboterɛ bɛbɔ ɛmɔ bra.”—KOL. 3:12.

DWEIN 114 Munnya Abotare

BƆ YƐBAASŨA Ɔ a

1. Mmenia bɔ bele aboterɛ ne, nzuati yeɛ ekuro bɛ dwirɛ ɔ?

 MMENIA bɔ bele aboterɛ ne, yekuro bɛ dwirɛ paa. Nzuati ɔ? Ofikyɛ sɛ sɔ mmenia nemɔ nwondɛ nikyeebie a, bɛto bɛ boase, na bɛmvɛ yaa. Afei koso mmenia bɔ bele aboterɛ ne, sɛ yɛfõ bɛ a, bɛmvɛ yɛ so yaa ndɛ. Mmerɛ bɔ né yesũa Bible ne, ebia né ɔyɛ se ma yɛ kyɛ yɛkɔfa bɔ yesũa ne yɛkɔbɔ yɛ bra. Nakoso aliemaa bɔ né ɔne yɛ sũa nikyee ne, onyane yɛnwo aboterɛ. Ɛhẽne maa yɛnye gyele paa. Sɛ ɛhe mukoraati la ahãmeɛ a, Yehowa ahɔso anya yɛnwo aboterɛ, na ɛhe maa yɛnye gye paa.—Rom. 2:4.

2. Mmerɛ beni yeɛ ɔkora yɛ se ma yɛ kyɛ yekonya aboterɛ ɔ?

2 Mmenia bɔ bele aboterɛ ne, yekuro bɛ dwirɛ. Nakoso odwu mmerɛ bie a, ɔkora yɛ se kyɛ yɛ bɔbɔ yekonya aboterɛ ɔ. Yɛfa ye kyɛ ahɔ hɔspitel bɔ ɛnwondɛ kyɛ okodwu wɔ so maa dɔkta kɔnea wɔ ɔ, nakoso mmenia bɔ beli wɔ nyunu ne sõne paa. Sɛ ɔba sɔ a, ɔkɔhora kɔyɛ se kyɛ ekonya aboterɛ ɔ. Afei koso, sɛ ebie yɛ nikyee bie maa yɛfɛ yaa a, ɔkora yɛ se ma yɛ paa kyɛ yekonya aboterɛ ɔ. Ebiekũ koso, yɛ mukoraati yɛnwondɛ kyɛ ewiase foforɛ ne kɔwa. Nakoso ɔnate kyɛ ɔwalle nati, ɛyɛ a ɔkora yɛ se ma yɛ kyɛ yekonya aboterɛ yɛkɔhɔ so yɛkɔnwondɛ ɔ. Yede, nzu yeɛ ɔkɔboka wɔ maa ɛkɔhɔ so konya aboterɛ ɔ? Adesũa he kɔboka yɛ ma yekonwu bɔ yɛyɛ a okyire kyɛ yele aboterɛ, ɔne bɔ yeti yeɛ yenwo hia kyɛ yɛkɔso yenya aboterɛ ɔ. Afei koso, yɛkɔnea bɔ ɔkɔboka yɛ maa yɛkɔhɔ so yekonya aboterɛ ɔ.

NZU YEƐ SƐ EBIE YƐ A, OKYIRE KYƐ OLE ABOTERƐ Ɔ?

3. Ebie bɔ ole aboterɛ ne, sɛ mmenia yɛ nikyeebie maa ɔyɛ ye yea a, nzu yeɛ ɔyɛ ɔ?

3 Ɛmɔma yɛnea nningyein 4 bɔ sɛ ebie yɛ a, okyire kyɛ ole aboterɛ ɔ. Bɔ olimoa, ebie bɔ ole aboterɛ ne, ɔmvɛ yaa ndɛ. Sona bɔ ɔte sɔ ne, sɛ ebie yɛ nikyee maa ɔyɛ ye yea pó a, ɔmvɛ yaa, na ɔnyɛ bie mva ndua sona ne kerɛ, na mmom onya aboterɛ. Edwirɛ “ɔmvɛ yaa ndɛ” ne, Yehowa yeɛ belimoa bɛhãne bie bɛfale yenwo ɔ. Bible ne hãne Yehowa nwo dwirɛ kyɛ, ɔte ‘Nyameɛ bɔ ɔse anwumvoin, na ɔdo mmenia ɔ, bɔ ɔmvɛ yaa ndɛ, bɔ ye dɔ bɔ onni ngasi, ne ye nahorɛlilɛ sone ɔ.’—Ɛks. 34:6.

4. Sona bɔ ole aboterɛ ne, sɛ odikyɛ ɔnwondɛ nikyeebie a, nzu yeɛ ɔyɛ ɔ?

4 Bɔ ɔtɔ so nyɔ, ebie bɔ ole aboterɛ ne, sɛ ɔnwondɛ nikyeebie a, ɔmbere yenwo. Sona bɔ ɔte sɔ ne, sɛ ɔnea nikyeebie atẽe na ɔkyɛ pó a, ɔmvɛ yaa. (Mat. 18:26, 27) Nningyein pẽe wɔ berɛ bɔ sɛ yɛ́yɛ a, odikyɛ yenya aboterɛ ɔ. Ebie yeɛ ole kyɛ, sɛ yɛne ebie bɔ ngɔmmɔ, na sona ne dwudwo a, yɛngɔpɛ yenoa, na mmom yɛkɔyɛ asoɛ yekotie ye. (Yob 36:2) Afei koso, sɛ yɛne ebie sũa Bible ne, na ɔyɛ se ma ye kyɛ ɔkɔte edwirɛ bie bo, anaakyɛ ɔkɔyakyi abrabɔ bie bɔ ɔttemayé a, yekonya yenwo aboterɛ.

5. Nikyee foforɛ beni yeɛ sɛ ebie yɛ a, okyire kyɛ ole aboterɛ ɔ?

5 Bɔ ɔtɔ so nzã, ebie bɔ ole aboterɛ ne, sɛ ɔyɛ nikyeebie a, ɔdwene yenwo yé kora né wayɛ. Ɔwɔ nu, edwirɛ bie wɔ berɛ a, odikyɛ yɛyɛ nikyeebie yɛfa yenwo ndɛ. Nakoso ebie bɔ ole aboterɛ ne, sɛ ɔyɛ nikyeebie a, ɔmbere yenwo kyɛ okoyie ndɛ, na mmom ɔto ye boase dwene atẽe bɔ ɔkɔfa so kɔyɛ sɔ nikyee ne yé nanwo. Ɛhe maa ɔkora yɛ ye kama.

6. Ebie bɔ ole aboterɛ ne, sɛ ɔfa ɔhaw bie nu a, nzu yeɛ ɔyɛ ɔ?

6 Bɔ ɔtɔ so nna, sona bɔ ole aboterɛ ne, sɛ ɔfa ɔhaw bie nu a, omia yenye gyina nu, na ɔngekã bɔ wato ye nanwo dwirɛ tɛ́ɛ. Ɛhe kyire kyɛ ebie bɔ ole aboterɛ ne, omia yenye gyina ɔhaw biala bɔ ɔkɔto ye nanu. Nakoso ɛhẽne ngyire kyɛ, sɛ yɛfa ɔhaw bie nu a, yɛngɔhora yɛngɔhã yenwo dwirɛ yengohyire yɛ damvo, anaa ebie bɔ opingyé yɛ ɔ. Afei koso sona bɔ ole aboterɛ ne, sɛ ɔfa ɔhaw bie nu po a, ɔfa ye adwene sie nningyein pá bɔ Yehowa ayɛ ama ye naso, na ɛhẽne ma ɔkɔso fa anigye sõ Yehowa. (Kol. 1:11) Yeti, odikyɛ yɛyere yɛnwo kyɛ yekonya aboterɛ wɔ nningyein ahoroɛ bɔ yabobɔ so ne mukoraati nu. Yede, ɛmɔma yɛnea bɔ yeti yeɛ odikyɛ yɛyɛ sɔ ɔ.

NZUATI YEƐ ODIKYƐ YENYA ABOTERƐ Ɔ?

Sɛ kuaniɛ dua ye nningyein a, onya aboterɛ nwondɛ kodwu kyɛ mmerɛ kɔso maa ɔkɔpɛ ɔ. Sɔ ala yeɛ yɛ koso, odikyɛ yenya gyidie kyɛ, sɛ Yehowa mmerɛ bɔ wahyɛ ne sõ a, ɔkɔmaa ɛbɔ bɔ wahyɛ ne mukoraati kɔwa nu (Nea ngyekyɛmuɛ 7)

7. Kyɛbɔ Yakobo 5:7, 8 kã ne, nzuati yeɛ odikyɛ yenya aboterɛ ɔ? (Nea foto ne koso.)

7 Sɛ yekonya daa ngõa a, sana yɛkɔso yenya aboterɛ. Yeti, odikyɛ yesuesũa mmenia bɔ né bɛsõ Yehowa bɔ bɛtenane ase tete ne. Sɛ yɛyɛ sɔ a, ɔkɔboka yɛ maa yekonya aboterɛ yɛkɔnwondɛ Nyameɛ bɔhyɛ ahoroɛ ne. (Heb. 6:11, 12) Aboterɛ bɔ odikyɛ yenya ye ne, Bible ne fa toto kuaniɛ nwo. (Kenga Yakobo 5:7, 8.) Sɛ kuaniɛ sõ ye bóo a, ɔyere yenwo yɛ nu adwuma fa dua ye nningyein. Nakoso atẽe bɔ nningyein bɔ walua ne kɔfa so konyi ne de, ɔnze. Yeti, ɔkɔso nya aboterɛ nwondɛ kodwu kyɛ ɔkɔpɛ bɔ walua ne ɔ. Sɔ ala yeɛ yɛ koso, ɔwɔ nu kyɛ ‘yɛnze kyẽa horɛ bɔ y’Awurade kɔwa ɔ,’ nakoso odikyɛ yɛyere yɛnwo yɛsõ Yehowa. (Mat. 24:42) Yele gyidie kyɛ, sɛ Yehowa mmerɛ bɔ wahyɛ ne sõ a, ye bɔhyɛ mukoraati kɔwa nu. Ɛhẽne ati, yɛkɔso yenya aboterɛ yɛnwodɛ ye. Sɛ yangɔ so yannya aboterɛ a, ɔkɔmaa yekonya adwene kyɛ, nningyein bɔ Yehowa ahyɛ bɔ kyɛ ɔkɔfa kɔma yɛ ne, wahyɛ. Sɛ ɔba sɔ a, ɔkɔhora kɔmaa yɛkɔhwẽ yɛnwo yekofi Yehowa nwo. Afei koso, sɛ yangɔ so yannya aboterɛ a, ɔkɔmaa yɛkɔfa y’adwene yekosie nningyein bɔ ɔwɔ ewiase nanu, bɔ yesusu kyɛ ɔkɔmaa yɛnye kɔgye naso. Nakoso sɛ yɛkɔso yenya aboterɛ a, ɔkɔboka yɛ maa yekomia yɛnye yekogyina ɔhaw biala bɔ ɔkɔto yɛ ne noa, na ɛhẽne yeɛ ɔkɔmaa yekonya ngõa ɔ.—Mika 7:7; Mat. 24:13.

8. Sɛ yele aboterɛ a, sɛɛ yeɛ ɔkɔboka yɛ maa yɛne mmenia kɔtena ɔ? (Kolosefoɛ 3:12, 13)

8 Sɛ yele aboterɛ a, ɔboka yɛ maa yɛne mmenia tena asomdwee nu. Afei koso, ɔboka yɛ maa yɛyɛ asoɛ yetie mmenia mmerɛ bɔ yɛne bɛ di ngɔmmɔ ne. (Yak. 1:19) Ebiekũ koso, sɛ yele aboterɛ a, ɔkɔboka yɛ maa sɛ yɛfa ɔhaw bie nu po a, yɛngɔkekã edwirɛ bie bɔ ɔttemayé ɔ. Bɔ ɔboka so yeɛ ole kyɛ, sɛ yele aboterɛ, na sɛ ebie yɛ nikyeebie maa ɔyɛ yɛ yea a, yɛngɔfɛ yaa, na yɛngɔyɛ bie yengotua sona naso kerɛ, na mmom yɛkɔfa Bible afutue he yɛkɔyɛ adwuma. Ɔkã kyɛ: “Ɛ́mɔnya aboterɛ bɛmoma ɛmɔ nwo; ɛ́mɔfa ɛmɔ abiɛngo mvomsoɛ bɛhyɛ ye.”—Kenga Kolosefoɛ 3:12, 13.

9. Sɛ yele aboterɛ a, sɛɛ yeɛ ɔkɔboka yɛ mmerɛ bɔ yesi gyinayɛɛ bie ne? (Anyandera 21:5)

9 Sɛ yele aboterɛ na sɛ yesi gyinayɛɛ bie a, yɛngɔpere yɛnwo, na mmom yɛkɔto yɛ boase yɛkɔyɛ nhwehwɛmuɛ. Sɛ yɛyɛ sɔ a, ɔkɔboka yɛ maa yekosi gyinayɛɛ pá. (Kenga Anyandera 21:5.) Ebie yeɛ ole kyɛ, sɛ yɛnwo kyere yɛ, na yannea yé a, adwuma biala bɔ yekonya ye ne, yekole yɛkɔto nu yɛkɔyɛ. Nakoso ebia né sɔ adwuma ne, ɔngɔma yengonya mmerɛ yɛngɔhɔ asafo nhyiamu, ɔne asɛnga daa. Yeti sɛ yele aboterɛ a, yekosusu edwirɛ biemɔ nwo kora né yayɛ adwuma bie. Ebie yeɛ ole kyɛ, ‘Nisua yeɛ adwuma ne wɔ ɔ? Dɔnhwere nyɛɛ yeɛ ngoli ye wɔ atẽe so kora né madwu adwuma nu berɛ ɔ? Dɔnhwere nyɛɛ yeɛ ngɔfa ngɔyɛ adwuma ne ɔ? Aso mekɔyɛ adwuma he a, ɔkɔmaa ngonya mmerɛ ngɔma m’abusũa, na manya mmerɛ masõ Yehowa anaa? Nahorɛ dwirɛ yeɛ ole kyɛ, sɛ yele aboterɛ a, ɔkɔboka yɛ maa yekosi gyinayɛɛ bɔ ɔkɔmaa yɛkɔhora yɛkɔsõ Yehowa yé ɔ.

YƐKƆYƐ SƐƐ NA YAHƆSO YANYA ABOTERƐ?

10. Nzu yeɛ ɔkɔhora kɔboka Kristoniɛ bie maa ɔkɔhɔso konya aboterɛ ɔ?

10 Bɔ mbaeɛ srɛ Yehowa kyɛ ɔboka wɔ ma enya aboterɛ. Subaen ahoroɛ bɔ Yehowa honhom boka ebie ma onya ye ne, aboterɛ bokaso. (Gal. 5:22, 23) Yeti, odikyɛ yɛbɔ Yehowa mbaeɛ kyɛ, ɔfa ye honhom ne boka yɛ ma yenya sɔ subaen ne bie. Sɛ edwirɛ bie si, na ɔyɛ se ma yɛ kyɛ yekonya aboterɛ a, odikyɛ yɛkɔso ‘yebisa’ Yehowa kyɛ ɔfa ye honhom ne boka yɛ. (Luka 11:9, 13) Afei koso, yɛkɔhora yɛkɔsrɛ Yehowa kyɛ, ɔboka yɛ ma yesuesũa aboterɛ bɔ ole ye ne bie. Ɛhẽne sĩ ne, odikyɛ yɛyere yɛnwo kyɛ yekonya aboterɛ. Sɛ yɛte ebie bɔ yellé aboterɛ po, na sɛ yɛkɔso yɛsrɛ Yehowa kyɛ ɔboka yɛ, na yɛ bɔbɔ yɛyere yɛnwo a, yɛkɔhora yekonya aboterɛ.

11-12. Nzu yeɛ Yehowa ayɛ afa ahyire kyɛ ole aboterɛ ɔ?

11 Bɛbɔ Bible ne kã bɛnwo dwirɛ kyɛ benyane aboterɛ ne, dwenedwene bɔ bɛyɛle nanwo. Sɛ yɛnea Bible nanu a, yenwu mmeni pẽe bɔ bɛhɔle so benyane aboterɛ nwo dwirɛ wɔ nu. Sɛ yesũa sɔ mmenia nemɔ nwo dwirɛ, na yɛdwenedwene bɔ bɛyɛle nanwo a, ɔkɔboka yɛ maa yɛkɔhɔso yekonya aboterɛ. Sɛ bɛkã ebie bɔ ole aboterɛ paa a, yeɛ ole Yehowa. Ɛmɔma yɛnea atẽe bɔ wafa so wahyire kyɛ ole aboterɛ ɔ. Ɛhẽne sĩ ne, yɛkɔnea mmenia biemɔ bɔ Bible ne kã bɛnwo dwirɛ kyɛ bɛhɔle so benyane aboterɛ ɔ.

12 Wɔ Eden turo nanu berɛ ne, Satan pɛle ngondombo hyirele Hawa kyɛ Yehowa te ebie bɔ ye tianu yɛ se, na ɔndwene sona nwo. Satan nate sɔ dwirɛ bɔ ɔhãne naso sɛkyele Yehowa dumaa. Mmerɛ bɔ ɔwale sɔ ne, né ahãa Yehowa kɔhora kɔsɛkye Satan ɛberɛ ala. Nakoso wannyɛ sɔ, na mmom onyane aboterɛ, na ɔhyɛle yenwo so. Bɔ yeti yeɛ Yehowa yɛle sɔ yeɛ ole kyɛ, né ɔse kyɛ ɔkɔhyɛ kãa kora né ebiala anwu kyɛ, ye yeɛ ɔfata kyɛ odi nikyee biala so ɔ. Mmerɛ bɔ Yehowa nwondɛ kyɛ sɔ mmerɛ ne kɔsõ ne, mmenia bɔ begua ye dumaa nanwo fĩɛ ne, wahɔso wanya bɛnwo aboterɛ. Afei koso Yehowa ahɔso anya aboterɛ kyɛbɔ ɔkɔyɛ a, mmeni pẽe konya daa ngõa ɔ. (2 Pet. 3:9, 15) Sɔ bɔ Yehowa ayɛ nati, wamaa mmeni pẽe anya yenwo atẽe bɔ bɛfa besũa yenwo nikyee ɔ. Sɛ yɛfa y’adwene yesie bɔ yeti yeɛ Yehowa ahɔso anya aboterɛ naso a, ɔkɔboka yɛ maa yɛ koso yekonya aboterɛ yɛkɔnwondɛ kodwu kyɛ Yehowa kɔfa ewiase he kɔwa ayieleɛ ɔ.

Sɛ yele aboterɛ a, yɛngɔfɛ yaa ndɛ mmerɛ bɔ ebie ahã edwirɛ bie maa wayɛ yɛ yea ne (Nea ngyekyɛmuɛ 13)

13. Sɛɛ yeɛ Yesu suesũane aboterɛ bɔ ye Baba le ye ne ɔ? (Nea foto ne koso.)

13 Mmerɛ bɔ né Yesu wɔ aseɛ he aso ne, ohyirele kyɛ ole aboterɛ. Ɛhe maa yenwu ye kyɛ, osuesũane ye Baba bɔ ole aboterɛ tra ebiala ne. Sɛ yɛnea Ahyerɛlɛfoɛ ne Farasiifoɛ nemɔ a, daa né bɛyɛ nningyein bie bɔ ɔkɔmaa Yesu kɔfɛ yaa ɔ, nakoso ɔhɔleso nyane bɛnwo aboterɛ. (Yoh. 8:25-27) Né Yesu te ebie bɔ ɔmvɛ yaa ndɛ, yeti mmerɛ bɔ bɛpepɛle ye nzoaa ne, wannyɛ bie wamva wandua bɛso kerɛ. Ɛhe maa yenwu kyɛ osuesũane ye Baba. (1 Pet. 2:23) Sɛ ɛhẽne la ahãmeɛ a, Yesu miane yenye gyinane ɔhaw ahoroɛ bɔ ɔtole ye nanu, na wangekã edwirɛ biala bɔ ɔttemayé ɔ. Ɛhẽne ati yeɛ Bible ne tu yɛ foɛ kyɛ yesuesũa Yesu ne. Ɔkã kyɛ: “Ɛ́mɔnea Yesu bɔ ogyinane pindinn wɔ bɔnefoɛ ɛpɔen worawora noa ne.” (Heb. 12:2, 3) Yeti sɛ yɛfa yɛnwo yɛto Yehowa so a, ɔkɔboka yɛ maa yekonya aboterɛ, na yamia yɛnye yagyina ɔhaw biala bɔ ɔkɔto yɛ ne noa.

Sɛ yenya aboterɛ te kyɛ Abraham a, ɔkɔmaa yekonya gyidie kyɛ Yehowa koyira yɛ ɛnnɛ, na yekonya daa ngõa wɔ ewiase foforɛ nanu (Nea ngyekyɛmuɛ 14)

14. Aboterɛ bɔ Abraham nyane ne, nzu yeɛ yɛkɔhora yekosũa yekofi nu ɔ? (Hebrifoɛ 6:15) (Nea foto ne koso.)

14 Yenu biemɔ wɔ berɛ a, yafa afoɛ pẽe yanwondɛ kyɛ ewiase he kɔhɔ ye ayieleɛ ɔ. Nakoso ɔbaadwu ɛnnɛ, ayieleɛ ne walle kyɛbɔ né yɛnea atẽe ne. Yeti ebia yɛkɔhora yekonya adwene kyɛ, ayieleɛ ne kɔwa ne, né yawu. Sɛ yele sɔ adwene ne a, nzu yeɛ ɔkɔboka yɛ maa yɛkɔhɔ so yɛkɔnwondɛ ɔ? Bɔ Abraham yɛle ne kɔhora kɔboka yɛ. Mmerɛ bɔ Abraham nyane afoɛ 75 ne, né ollé ba. Nakoso Yehowa hyɛle ye bɔ kyɛ: “Ngɔmaa ɛkɔyɛ maen pirikua.” (Gye. 12:1-4) Aso sɔ bɔhyɛ ne mukoraati wale nu maa Abraham nwuni ye anaa? Daabi. Yehowa hyɛle sɔ bɔ ne, wangyɛ yeɛ Abraham pɛle Asue Yufreti ɔ. Afei, ɔnwondɛle afoɛ 25 kora yeɛ Yehowa maa ɔwo ɔwa Isak ɔ. (Kenga Hebrifoɛ 6:15.) Ɛhẽne sĩ ne, afoɛ 60 pɛle nu kora yeɛ bɛwo ye nnõmaamɔ, Yisɔ ɔne Yakob ɔ. Mmerɛ bɔ Abraham bosofoɛ bɛɛyɛle maen pirikua, na bɛhɔle Bɔhyɛ aseɛ naso ne, né Abraham awu dada. Nakoso ɛhe mukoraati sĩ ne, ɔnate kyɛ Abraham hɔleso lili nahorɛ mane Yehowa nati, ɔɔyɛle Yehowa damvo. (Yak. 2:23) Sɛ kyẽabie betingyé Abraham bɛba ngõa nu, na onwu ye kyɛ ɔnate gyidie ne aboterɛ bɔ onyane nati, mmenia bɔ bɛwɔ aseɛ he aso mukoraati anya nhyiraa a, yenye kɔgye paa! (Gye. 22:18) Yede, nzu yeɛ yɛkɔhora yekosũa yekofi Abraham dwirɛ nanu ɔ? Ebia yɛ koso, yɛngɔfa yɛnye yengonwu kyɛ Yehowa bɔhyɛ mukoraati awa nu. Nakoso, sɛ yenya aboterɛ tekyɛ Abraham a, yɛkɔhora yekonya gyidie kyɛ Yehowa koyira yɛ ɛnnɛ, na ɔkɔmaa yekonya daa ngõa wɔ ewiase foforɛ bɔ ɔba nanu.—Mak. 10:29, 30.

15. Mmenia benimɔ yeɛ yɛkɔhora yekosũa bɛnwo nikyee ɔ?

15 Mmeni pẽe koso wɔ berɛ bɔ Bible ne kã bɛnwo dwirɛ kyɛ benyane aboterɛ, bɔ yɛkɔhora yekosuesũa bɛ ɔ. (Yak. 5:10) Yeti sɛ wɔ bɔbɔ esũa nikyee a, ɛkɔhora kɔyɛ nhwehwɛmuɛ kɔfa bɔ sɔ mmenia nemɔ yɛle nanwo. b Sɔ mmenia nemɔ, benu kõ yeɛ ole Dawide. Mmerɛ bɔ né Dawide te akwalaa ne, Yehowa hyɛle ye bɔ kyɛ okoli hene. Nakoso, ɔnwondɛle afoɛ pẽe kora yeɛ sɔ bɔhyɛ ne ba nu ɔ. Simeon ne Ana koso, bɛhɔleso bɛsõne Yehowa nahorɛ nu, mmerɛ bɔ né bɛnwondɛ kyɛ bɛkɔwo Mɛsaya ne. (Luka 2:25, 36-38) Mmerɛ bɔ esũa sɔ mmenia hemɔ nwo dwirɛ ne, ɛkɔhora kobisa wɔnwo kyɛ: Nzu yeɛ ɔbokale sɔ sona he maa onyane aboterɛ ɔ? Sɔ aboterɛ bɔ onyane ne, ɔbokale ye sɛ́? Nzu yeɛ ngɔhora ngosũa ngofi bɔ ɔyɛle nanu ɔ? Mmenia biemɔ koso wɔ berɛ a, bannya aboterɛ wɔ bɛ asetena nu. Bɛ koso, sɛ esũa bɛnwo nikyee a ɔkɔhora kɔboka wɔ. (1 Sam. 13:8-14) Mmerɛ bɔ esũa bɛnwo nikyee ne, ɛkɔhora kobisa wɔnwo kyɛ: ‘Nzu yeɛ wamma bannya aboterɛ ɔ? Ɔnate aboterɛ bɔ bannya nati, nzu yeɛ ɔtole bɛ ɔ?’

16. Sɛ yenya aboterɛ a, nzu yeɛ ofi nu ba ɔ?

16 Sɛ yenya aboterɛ a, ɔboka yɛne afoforɛ. Sɛ yenya aboterɛ a, ɔmaa yɛnye gye, na yɛnwo tɔ yɛ. Afei koso, sɛ ebie le aboterɛ a, ɔmaa onya anwoserɛ, na ɔndaa mmɔ anwonyerɛ. Ebiekũ koso, sɛ yele aboterɛ a, ɔboka maa yɛne mmenia tena asomdwee nu, na ɔmaa yɛne aliemaamɔ yɛ kõ wɔ asafo nanu. Sɛ yele aboterɛ na sɛ ebie yɛ nikyee maa ɔyɛ yɛ yea a, yɛngɔfɛ yaa ndɛ. Sɛ yɛyɛ sɔ a, ɔmaa edwirɛ naso pɛ. (Edw. 37:8; Any. 14:29) Ɛhe mukoraati la ahãmeɛ a, sɛ yenya aboterɛ a, okyire kyɛ yesuesũa Yehowa, na ɔmaa yɛne ye fa adamvoa bɔ enu yɛ se ɔ.

17. Nzu yeɛ odikyɛ yenu biala yere yenwo kyɛ ɔkɔyɛ ɔ?

17 Aboterɛ te subaen pá. Yeti sɛ yɛyere yɛnwo yenya bie a, ɔkɔboka yɛ paa. Ɔwɔ nu, odwu mmerɛ bie a, ɔlla ase kyɛ yekonya aboterɛ. Nakoso sɛ yɛbɔ mbaeɛ yɛsrɛ Yehowa a, ɔkɔboka yɛ ma yɛkɔhɔ so yekonya aboterɛ. Yeti, mmerɛ bɔ yɛnwondɛ kyɛ ewiase foforɛ ne kɔwa ne, odikyɛ yenya gyidie kyɛ, “bɛbɔ besuro AWURADE, ɔne bɛbɔ bɛnye la ye ɔdɔ bɔ onni ngasi ne aso ne, bɛla ye ahone nwo.” (Edw. 33:18) Yede, ɛmɔma yenu biala yere yenwo kyɛ ɔkɔhɔso kɔfa aboterɛ kɔbɔ ye bra.

DWEIN 41 Tie Me Mpaebɔ

a Mmenia bɔ bɛwɔ ewiase he anu ne, benu pẽe bellé aboterɛ. Nakoso Bible ne tu yɛ foɛ kyɛ, yɛfa aboterɛ yɛbɔ yɛ bra. Adesũa he kɔmaa yekonwu bɔ yeti yeɛ aboterɛ nwo hia ɔ, ɔne atẽe bɔ yɛkɔfaso yekonya bie ɔ.

b Sɛ ɛpena kyɛ esũa aboterɛ nwo dwirɛ pẽe a, ɛkɔhora kɔnea “Nhoma a Yehowa Adansefo De Yɛ Nhwehwɛmu” nanu, edwirɛti bɔ yenwa “Nkate, Suban, Ne Nneyɛe.” Wɔ sɔ dwirɛti nabo ne, pena edwirɛ bɔ yeɛ ole Abotare.