1. Me ren Ipru 12:1, met sipwe féri pwe sipwe tikeri ewe tepkiri lón ach fiti ewe kitirin manaw?

 EWE Paipel a apépééi manawach Chón Kraist ngeni eú kitir. Ekkewe chón ssá mi áwesaaló ewe kitir, repwe angei ewe manaw esemuch. (2 Tim. 4:7, 8) A lamot sipwe fókkun achocho le sópweeló le sássá, ákkáeúin pokiten sia fókkun arap ngeni múchchún ena kitir. Aposel Paul, ewe mi sópwéch lón an áwesaaló le fiti ewe kitirin manaw, a erenikich met epwe álisikich pwe sipwe win lón ach fiti ena kitir. A erenikich ach sipwe “likitätiu mettoch meinisin mi epetikich [“chounikichetiw,” NW], . . . nge sipwe tipeppos le sä lon ewe kitir mi nom mwach.”—Álleani Ipru 12:1.

2. Met weween ach sipwe likitatiw mettóch meinisin mi chounikichetiw?

² Atun Paul a erá sipwe likitatiw mettóch meinisin mi chounikichetiw, a itá wewe ngeni pwe ese wor met mi lamot emén Chón Kraist epwe uwei? Aapw, esap ina weween. Weween alon na pwe sipwe likitatiw meinisin met mi achchoukich ese wor lamotan. Ena mettóch a tongeni ammangakich me efisi ach sipwe mélúlú. Ren ach sipwe likiitú, a lamot sipwe mwittir esilla me otur senikich meinisin ese wor lamotan mi tongeni ammangakich. Iwe nge, sise mochen otur senikich osach kewe mi lamot sipwe uwei. Iká sia féri ena, iwe esap chúen fich ngenikich ach sipwe fiti ewe kitir. (2 Tim. 2:5) Ikkefa osach kewe mi lamot sipwe uwei?

3. (a) Me ren Kalatia 6:5, ifa ewe mettóch a lamot ach sipwe uwei? (b) Met sipwe káé lón ei lesen, me pwata?

³ Álleani Kalatia 6:5. Paul a fós ussun och mettóch a lamot sipwe uwei. A makkeei pwe “eman me eman epwe püsin mwärei wosan wosochou.” Lón ei wokisin, Paul a fós ussun met Kot a mochen emén me emén kich sipwe féri pwisin wóón ach, nge esap pwal wor emén epwe féri fán itach. Sipwe káé  lón ei lesen met a kapachelong lón ‘wosach wosochou’ me ifa ussun sia tongeni uwei. Pwal och, sipwe ppii iká mi wor osach ese pwal lamot ach sipwe uwei me ifa ussun sia tongeni otur senikich. Ach uwei osach me likitatiw ekkewe ese pwal lamot, epwe álisikich le áwesaaló ach fiti ewe kitirin manaw.

4. Pwata ese pwal kon weires ach sipwe apwénúetá ach pwon ngeni Jiowa pwe sipwe angang ngeni tori feilfeiló? (Pwal ppii ewe sasing.)

⁴ Ach pwon ngeni Jiowa pwe sipwe angang ngeni tori feilfeiló. Lupwen sia fangoló manawach ngeni Jiowa, sia pwon pwe sipwe fel ngeni me féri letipan. A lamot ach sipwe apwénúetá ena pwon. Ach apwénúetá ach pwon ngeni Jiowa, ina eú watteen wis, nge ese kon pwal áweires ngenikich. Popun pún Jiowa a férikichetá ach sipwe féri letipan. (Pwär. 4:11) A férikich fengen me ewe mochen ach sipwe sissilei i me mochen fel ngeni, me a férikich lón napanapan. Ina minne, sia tufichin ririéch ngeni me meefi pwapwa lón ach féri letipan. (Kölf. 40:8) Pwal och, atun sia féri letipen Kot me áppirú Néún we, sipwe “kúna asésé.”—Mat. 11:28-30, NW. 

5. Met a tongeni álisuk le apwénúetá óm pwon ngeni Jiowa pwe kopwe angang ngeni tori feilfeiló? (1 Johannes 5:3)

 ⁵ Ifa ussun kopwe uwei osom? A wor ruu mettóch a tongeni álisuk. Áeúin, kopwe sópweeló le apéchékkúlaló óm tongei Jiowa. Ka tongeni féri ena ren óm ekilonei meinisin ekkewe mettóch mi múrinné a féri fán itom me ekkewe feiéch epwe féri fán itom. Lapólóón óm apéchékkúlaló óm tongei Kot, epwe pwal ina mecheresilóón óm álleasochisi i. (Álleani 1 Johannes 5:3.) Oruuan, áppirú Jises. A sópwéch le féri letipen Kot pokiten a tingorei an epwe álisi me a chék nefótófót wóón ewe liffang epwe angei. (Ipru 5:7; 12:2) Sipwe áppirú Jises, sipwe tingorei Jiowa an epwe apéchékkúlakich me sipwe kan ekiekiéchú ewe ápilúkúlúkún manaw esemuch. Atun a lapóló ach tongei Kot me áppirú Néún we, iwe sipwe tufichin apwénúetá ach pwonen fangoló manawach.

6. Pwata mi lamot ach sipwe apwénúetá wisach ngeni ach famili? (Pwal ppii ewe sasing.)

⁶ Wisach kewe lón famili. Lón ach fiti ewe kitirin manaw, a lamot ach sipwe tongei Jiowa me Jises lap seni ach tongei aramasach kewe. (Mat. 10:37) Iwe nge, esap weween pwe sia tongeni likitaaló wisach ngeni ach famili. A lamot sipwe apwénúetá wisach ngeniir pwe sipwe apwapwaai letipen Kot me Kraist. (1 Tim. 5:4, 8) Iká sia féri ena, iwe epwe lapóló ach pwapwa pún Jiowa a silei pwe ekkewe famili repwe pwapwa iká ekkewe mwán me fefin mi pwúpwúlú ra achocho le féfféréchfengen lefiler fán tong me súfél, iká ekkewe sam mi in ra tongei néúr kewe me asukuler, me iká ekkewe naw ra álleasochisi semer kewe me iner.—Ef. 5:33; 6:1, 4.

7. Ifa ussun kopwe tongeni apwénúetá wisom ngeni óm famili?

⁷ Ifa ussun kopwe uwei osom? Ese lifilifil iká en emén mwán mi pwúpwúlú, emén fefin mi pwúpwúlú, are emén naw, nge kopwe lúkúlúk wóón án Paipel kapasen emmwen. Kosap chék féri met ka meefi pwe mi éch, are met ekkewe ekkóch lón leeniom we ra kan féri, are met ekkewe soutipáchem ra apasa pwe kopwe féri. (SalF. 24:3, 4) Kopwe alamota néúch kewe puk, ra masou ren pwóróus mi álilliséch ren ifa ussun kopwe apwénúetá án Paipel kewe kapasen emmwen. Áwewe chék, ekkewe lesen fán ewe itelap “Help for the Family,” a masou ren ekkewe pwóróus ussun ekkewe osukosuk mi tottori ekkewe mi pwúpwúlú, sam me in, me ekkewe sáráfé lón ei fansoun. b Kopwe tipeppós le apwénúetá met ewe Paipel a apasa inaamwo iká ekkóch chón óm famili rese féri ena. Iká kopwe féri ena, chón óm famili repwe kúna feiéch, me Jiowa epwe efeiéchuk.—1 Pet. 3:1, 2.

8. Met ach kewe kefil ra tongeni féri ngenikich?

⁸ Wisach ren met sipwe féri ren ekkewe kefil sia eáni. Jiowa a fen ngenikich ewe tufichin pwisin filaatá, me a mochen ach sipwe pwapwa pokiten sia féri kefil mi múrinné. Nge iká sia kefilingaw, iwe a mut ngenikich ach sipwe kúna mwirilóón. (Kal. 6:7, 8) Ina minne, sia angei mwirilóón ach kefilingaw me liwinin met sia apasa are féri ese pwúng. Eli epwe osukosuk mwelien letipach alóngólóng wóón met sia féri. Iwe nge, ach silei pwe pwisin wisach met mwirilóón ach kefil, a tongeni amwékútúkich le pwáári tipisich kewe, áwena mwáállich kewe, me túmúnúkich ach sisap liwiniti met ekkewe sia mwáálliló wóór. Ach  féri ekkena mettóch, a tongeni álisikich le chék fiffiti ewe kitirin manaw.

9. Met ka tongeni féri iká ka eáni eú kefil mi ngaw? (Pwal ppii ewe sasing.)

⁹ Ifa ussun kopwe uwei osom? Iká ka eáni eú kefil mi ngaw, met ka tongeni féri? Kopwe mirititi pwe kese tongeni eliwinato met ka fen féri. Kosap asolapa óm fansoun me óm péchékkúl le sótun ppii popun ka pwúng are sótun tipi ngeni ekkewe ekkóch met ka eáni mwáál. Nge kopwe fen esilla met ekkewe ka mwáálliló wóór me achocho úkúúkún óm tufich iei. Iká ka mengiringir ren met mi ngaw ka féri, kopwe tipetekison le seppiti Jiowa lón iótek, pwáár ngeni óm kewe tipis, me tingorei an epwe omusakoló. (Kölf. 25:11; 51:3, 4) Omusomus ngeni chókkewe eli ka tipis ngeniir, me iká mi lamot, kútta álillis seni ekkewe mwán mi ásimaw. (Jas. 5:14, 15) Kopwe káé seni met ka mwáálliló wóón, me achocho óm kosap férsefáli. Iká ka féri ena, kopwe tongeni lúkúlúk pwe Jiowa epwe úméúméch ngonuk me awora ewe álillis mi lamot ngonuk.—Kölf. 103:8-13.

10. Pwata ach eáni ewe ekiek pwe mi lamot sipwe kan féri met mi luló seni met sia tufichin féri, a tongeni achchoukichetiw? (Kalatia 6:4)

¹⁰ Ewe ekiek pwe mi lamot sipwe kan féri met mi luló seni met sia tufichin féri. Sia tongeni achchoukich iká sia aléllékich ngeni ekkewe pwal ekkóch. (Álleani Kalatia 6:4.) Iká sia kan féri ena, sia tongeni lólówó me okkuf ngeni ekkewe ekkóch. (Kal. 5:26) Iká sia sótun féri met ekkewe ekkóch ra kan féfféri inaamwo iká sise wesewesen tongeni, iwe sia tongeni efeiengawa pwisinkich. Pwal ekieki ei: Ewe Paipel a erá pwe iká “än eman apilükülük a mang le pwönüetä, i epwe letipengau,” iwe, epwele fen ifa me eletipengawen ach witiwiti och mettóch sise fókkun tongeni angei! (SalF. 13:12) Iká sia féri ena, sia tongeni fókkun mélúlú, iwe sipwe mmang lón ach fiti ewe kitirin manaw.—SalF. 24:10.

11. Met a tongeni álisuk óm kosap eáni ewe ekiek pwe mi lamot kopwe féri met mi luló seni met ka tufichin féri?

¹¹ Ifa ussun ka tongeni likitatiw ena mettóch mi achchouketiw? Kosap eáni ekiek pwe mi lamot kopwe féri met ekkewe kese tongeni féri Jiowa ese pwal erenuk óm kopwe féri. Ese erenuk óm kopwe féri met mi lap seni óm tongeni. (2 Kor. 8:12) Kopwe lúkúlúk pwe Jiowa ese alélléfengeni met ka kan féri ngeni met ekkewe ekkóch ra féri. (Mat. 25:20-23) A aúcheani óm angang ngeni seni unusen manawom, óm túppwél, me óm likiitú. Kopwe tipetekison me mirititi pwe kese tongeni féri meinisin met ka mochen féri iei pokiten ierum, péchékkúlen inisum, are nónnómun manawom. Kopwe áppirú Parsilai, iká epwe weires ngonuk óm kopwe apwénúetá eú wis pokiten péchékkúlen inisum are ierum, kopwe tipemecheres le apasa aapw. (2 Sam. 19:35, 36) Kopwe áppirú Moses, kopwe etiwa álillis seni ekkewe ekkóch me ewisa ngeniir ekkóch angang iká mi tufich. (Eks. 18:21, 22) Iká ka tipetekison, kese ekieki och mettóch mi luló seni met ka tufichin féri mi tongeni achchouketiw lón óm fiti ewe kitirin manaw.  

12. Itá wisach ach sipwe ataweei mwirilóón án ekkewe ekkóch kefilingaw? Áweweei.

¹² Ewe ekiek pwe wisach ach sipwe ataweei mwirilóón án ekkewe ekkóch kefilingaw. Sise tongeni féri kefil fán iten ekkewe ekkóch. Me esap fansoun meinisin, sia tongeni túmúnúúr seni mwirilóón ekkewe kefil mi ngaw ra eáni. Áwewe chék, emén naw a filaatá an epwe úkútiw le angang ngeni Jiowa. Ena kefil a tongeni eletipechowu ekkewe sam  me in. Iwe nge, ekkewe sam me in mi tipi ngeni pwisin iir án néúr we eáni eú kefil mi ngaw, a achchouretiw. Esap ina met Jiowa a ekieki ar repwe oseni.—Rom 14:12.

13. Epwe met meefien emén sam are in ren án néún we eáni eú kefil mi ngaw?

¹³ Ifa ussun ka tongeni likitatiw ena mettóch mi achchouketiw? Kopwe mirititi pwe Jiowa a fang ngenikich meinisin ach tufichin pwisin filaatá. I a mut ngeni emén me emén aramas an epwe pwisin féri an kefil. Kapachelong an epwe filaatá iká epwe angang ngeni, are esap. Jiowa a silei pwe en emén sam are in kese unuséch. Nge a mochen óm kopwe chék féri úkúúkún met ka tongeni féri. Ewe kefil noum we a féri, ina pwisin wisan, nge esap wisom. (SalF. 20:11) Iwe nge, neman kopwe aúreki met ka mwáálliló wóón lón wisom wisen sam are in. Iká ina, kopwe ereni Jiowa met meefiom me tingorei an epwe omusaaló tipisum. A silei pwe kese tongeni eliwinisefáli minne a fis, me ekkesiwili met a fis. Me i ese pwal ekieki óm kopwe túmúnú noum we seni met epwe kini seni minne a féri. Chemeni pwe iká noum we a achocho le liwiniti Jiowa, I epwe fókkun mwétéresiiti le etiwasefáli.—Luk. 15:18-20.

14. Pwata mi lamot sipwe otur senikich luluulóón mengiringir?

¹⁴ Lululóón mengiringir. Lupwen sia tipis, ese wor ngawen ach meefi mengiringir. Iwe nge, Jiowa ese mochen an epwe luluuló ach meefi mengiringir. Ina och mettóch mi achchoukich mi lamot sipwe otur senikich. Ifa ussun sipwe silei iká a kon luluuló ach meefi mengiringir? Iká sia pwáári ach tipis, áier, me achocho úkúúkún ach tufich pwe sisap liwiniti met sia mwáálliló wóón, sia tongeni lúkúlúk pwe Jiowa a omusaaló tipisich. (Föf. 3:19) Mwirin ach féri ekkena mettóch, Jiowa ese mochen ach sipwe sópweeló le meefi ewe mengiringir sia meefi. A silei pwe a tongeni eú minen efeiengaw ngenikich. (Kölf. 31:10) Iká sipwe mut ngeni letipengaw an epwe chounikichetiw, iwe sia tongeni fangetá lón ach fiti ewe kitirin manaw.—2 Kor. 2:7.

15. Met a tongeni álisuk óm kosap meefi lululóón mengiringir? (1 Johannes 3:19, 20) (Pwal ppii ewe sasing.)

 ¹⁵ Ifa ussun ka tongeni likitatiw ena mettóch mi achchouketiw? Iká epwe sópwósópwoló óm meefi mengiringir, kopwe nefótófót wóón án Kot enletin mochen ‘amusala tipisum.’ (Kölf. 130:4) Lupwen a omusaaló chókkewe mi enletin áier seni letiper, iei met a pwonei: “Üsap chüen chechemeni ar tipis.” (Jer. 31:34) Weween, Jiowa esap fókkun chúen ekieki óm kewe tipis a fen omusereló. Ina minne, kosap ekieki pwe ekkewe weires a fis ngonuk iei pokiten ekkewe tipis ka féri, ra ánneta pwe i ese omusaaló tipisum. Kosap pwal pwisin etipisuk ren met ka mwáálliló wóón mi aúkúkú met ka tufichin féri lón óm angang ngeni Jiowa. Jiowa ese chúen ekkekieki ussun óm kewe tipis, ina popun kosap pwal ekiekiir.—Álleani 1 Johannes 3:19, 20.

16. Met a lamot sipwe mirititi lón ach fiti ewe kitirin manaw?

¹⁶ Atun sia fiti ewe kitirin manaw, a lamot ach sipwe ‘ssá lón ewe napanap sipwe tongeni winneni ewe win.’ (1 Kor. 9:24, NW) Sia tongeni féri ena iká sipwe mirititi sókkofesenin ekkewe mettóch mi lamot sipwe uwei me ekkewe mi lamot sipwe otur senikich. Lón ei lesen, sia káé ekkóch chék me lein ekkewe mettóch mi lamot sipwe uwei me ekkewe mi lamot sipwe otur senikich. Nge mi pwal wor ekkóch me lúkúúr. Jises a apasa pwe sia tongeni “chouchou ren mongömong me ünüpuch, pwal ren öürekin manauen ikenai.” (Luk. 21:34) Ekkeei wokisin me ekkewe pwal ekkóch ra tongeni álisuk le esilla met ekkewe mi lamot kopwe féri siwil wóón atun óm fiti ewe kitirin manaw.

17. Pwata sipwe lúkúlúk pwe sipwe win lón ewe kitirin manaw?

¹⁷ Sipwe lúkúlúk pwe sipwe win lón ewe kitirin manaw pún Jiowa epwe fang ngenikich ewe péchékkúl mi lamot ngenikich. (Ais. 40:29-31) Ina minne, kosap ammangaketiw! Kopwe áppirú ewe aposel Paul, ewe mi fókkun achocho lón ewe kitir pwe epwe angei ewe liffang mi nóm mwan. (Fil. 3:13, 14) Ese wor emén epwe tongeni fiti ei kitir fán itom, nge ren án Jiowa álillis ka tongeni sópwéch. Jiowa a tongeni álisuk le mwárei osom me otur sonuk ekkewe ese lamot. (Kölf. 68:19) Ren án Jiowa álillis, ka tongeni fiti ewe kitir fán likiitú me winneni!