Kɔ no mu nsɛm no do

Kɔ no mu nsɛm a wɔahyehyɛ no do

ADZESUA ASƐM 36

Soa Dza Ohia Dɛ Esoa No, Na Tow Dza Wɔaka No Gu

Soa Dza Ohia Dɛ Esoa No, Na Tow Dza Wɔaka No Gu

‘Hom mma yɛmfa dza osiw kwan nyina [anaa adzesoa biara] nto nkyɛn, na yɛmfa enyimia ntu mbirika a ɔda hɛn enyim no.’​—HEB. 12:1.

NDWOM 33 Dan W’adzesoa Ma Jehovah

DZA YERUBOSUSU HO a

1. Dɛ mbrɛ Hebrewfo 12:1 kyerɛ no, ebɛnadze na ɔsɛ dɛ yɛyɛ ama yeetum etu nkwa ho mbirika no ewie?

 BIBLE no dze Christianfo hɔn abrabɔ toto mbirikatu ho. Hɔn a wobotum etu mbirika no ewie no, wobenya daa nkwa. (2 Tim. 4:7, 8) Ndɛ paa nye ber a ɔsɛ dɛ yɛyer hɛnho na yɛkɔ do tu mbirika no, osiandɛ ɔrennkyɛr koraa ma yeewie. Ɔsomafo Paul yɛ obi a otumii tuu nkwa ho mbirika no wiei, na ɔmaa yehun ndzɛmba bi a obotum aboa hɛn ma hɛn so yeetum etu nkwa ho mbirika no ewie. Ɔkaa dɛ ‘yɛmfa dza osiw kwan nyina [anaa adzesoa biara] nto nkyɛn, na yɛmfa enyimia ntu mbirika a ɔda hɛn enyim no.’​—Kenkan Hebrewfo 12:1.

2. Sɛ Bible ka dɛ “yɛmfa dza osiw kwan nyina nto nkyɛn” a, ɔkyerɛ dɛn?

2 Ber a Paul kyerɛɛw dɛ, ɔsɛ dɛ yɛdze “dza osiw kwan nyina to nkyɛn” anaa yɛtow adzesoa biara gu no, nna ɔrepɛ akyerɛ dɛ adzesoa biara nnyi hɔ a ɔsɛ dɛ Christiannyi soa anaa? Oho, nna ɔnnyɛ dɛm na ɔrepɛ akyerɛ. Mbom, dza nna ɔpɛ dɛ ɔkyerɛ nye dɛ, adzesoa biara a no ho nnhia no, ɔsɛ dɛ yɛtow kyen. Adzesoa a ɔtse dɛm no botum atwe hɛn asan ma yeegyaa mbirika no tu. Sɛ yebotum emia hɛn enyiwa etu mbirika no ewie a, ɔno adzesoa biara a no ho nnhia no, ɔsɛ dɛ yehu no ntsɛm na yeyi fi hɔ. Naaso ndzɛmba a ohia dɛ yɛsoa no dze, ɔnnsɛ dɛ yɛtow gu. Sɛ yenya ara tow gu a, yerunntum nnkɔ do nntu mbirika no. (2 Tim. 2:5) Ɔno dze, ebɛn ndzɛmba na ɔsɛ dɛ yɛsoa?

3. (a) Dɛ mbrɛ Galatiafo 6:5 kyerɛ no, ebɛnadze na ɔsɛ dɛ yɛsoa? (b) Ebɛnadze na yebosusu ho wɔ adzesua yi mu, na ebɛnadze ntsi a?

3 Kenkan Galatiafo 6:5. Paul kaa biribi a ɔsɛ dɛ yɛsoa ho asɛm. Ɔkyerɛɛw dɛ, “obiara bɔsoa nankasa n’adzesoa.” Nna Paul reka asodzi a hɛn mu biara wɔ wɔ Nyankopɔn n’enyim no ho asɛm wɔ ha, dɛ ɔyɛ biribi a hɛn ara na ɔsɛ dɛ yɛyɛ. Adzesua yi mu no, yɛbɔhwɛ ‘hɛnankasa adzesoa’ a ɔsɛ dɛ yɛsoa no mu bi, nye kwan a yɛbɛfa do asoa. Afei so, yɛbɔhwɛ ndzesoa bi a no ho nnhia a bi a ɔso hɛn nye mbrɛ yebesi atow egu. Hɛn ankasa adzesoa a yɛbɔsoa nye ndzesoa a no ho nnhia a yɛbɔtow egu no, ɔbɔboa hɛn ma yeetum etu nkwa ho mbirika no ewie.

NDZESOA A ƆSƐ DƐ YƐSOA

Adzesoa a ɔsɛ dɛ yɛsoa no bi nye bɔ a yɛahyɛ Jehovah dɛ yɛbɔsom no daa nye asodzi a yɛwɔ wɔ hɛn ebusua mu a yebedzi ho dwuma. Afei so, gyinae biara a yebesi no, ɔsɛ dɛ yɛgye no ho nsunsuando no to mu (Hwɛ nkyekyɛmu 4-9)

4. Bɔ a yɛahyɛ Jehovah dɛ yɛbɔsom no daa no, ebɛnadze ntsi na ɔnnyɛ dzen mmbor do? (Hwɛ mfonyin no so.)

4 Bɔ a yɛahyɛ Jehovah dɛ yɛbɔsom no daa. Ber a yehyiraa hɛnho do maa Jehovah no, yɛhyɛɛ bɔ dɛ yɛbɔsom no na yɛayɛ n’apɛdze. Ɔsɛ dɛ yedzi dɛm bɔhyɛ no do. Bɔ a yɛahyɛ dɛ yɛbɔsom Jehovah daa no yɛ asodzi a no mu yɛ dur, naaso ɔnnyɛ dzen mmbor do, osiandɛ Jehovah bɔɔ hɛn dɛ yɛnyɛ n’apɛdze. (Nyi. 4:11) Ɔbɔɔ hɛn wɔ no suban do, na mbrɛ ɔbɔɔ hɛn no ma yɛtse nka dɛ ɔsɛ dɛ yɛsom no. Iyi ntsi, yetum bɛn no, na hɛn enyi gye dɛ yɛbɛyɛ dza ɔpɛ. (Ndw. 40:8) Afei so, sɛ yɛyɛ Nyankopɔn n’apɛdze na yedzi ne Ba no n’ekyir a, ‘yenya ahomgye.’​—Matt. 11:28-30.

(Hwɛ nkyekyɛmu 4-5)

5. Ebɛnadze na ɔbɔboa wo ama eetum edzi bɔ a ahyɛ Jehovah dɛ ebɔsom no no do? (1 John 5:3)

5 Ibesi dɛn asoa adzesoa no? Ndzɛmba ebien yi botum aboa wo. Odzi kan no, kɔ do ara hyɛ ɔdɔ a ewɔ ma Jehovah no mu dzen. Sɛ ibotum ayɛ dɛm a, ɔsɛ dɛ edwendwen ndzɛmba pa a Jehovah ayɛ ama wo no nyinara nye nhyira a daakye ɔdze bɛma wo no ho. Sɛ ɔdɔ a ewɔ ma Nyankopɔn no yɛ kɛse a, ɔrennyɛ dzen mma wo dɛ ibetsie no. (Kenkan 1 John 5:3.) Otsia ebien no, suasua Jesus. Osiandɛ nna ɔbɔ Jehovah mpaa serɛ no dɛ ɔmboa no, na ɔdze n’enyi sii akatua a obenya no do ntsi, otumii yɛɛ Nyankopɔn n’apɛdze. (Heb. 5:7; 12:2) Woara so, ɔyɛ a bɔ Jehovah mpaa dɛ ɔnhyɛ wo dzen dɛ mbrɛ Jesus yɛe no, na ma onnyiewiei nkwa ho enyidado no ntsena w’adwen mu dabaa. Sɛ ɔdɔ a ewɔ ma Nyankopɔn no yɛ kɛse na isuasua ne Ba no a, ɔnodze ibotum edzi bɔ a ahyɛ dɛ ebɔsom no no do.

6. Asodzi a yɛwɔ wɔ hɛn ebusua mu no, ebɛnadze ntsi na ɔsɛ dɛ yedzi ho dwuma? (Hwɛ mfonyin no so.)

6 Asodzi a yɛwɔ wɔ hɛn ebusua mu. Ɔsɛ dɛ yɛdɔ Jehovah nye Jesus kyɛn hɛn ebusuafo wɔ nkwa ho mbirika a yerutu yi mu. (Matt. 10:37) Iyi nnkyerɛ dɛ yebotum ebu hɛn enyi egu asodzi a ɔhyɛ hɛn nsa wɔ hɛn ebusua mu no do tse dɛ gyama asodzi a ɔtse dɛm no mma hɛn kwan mma yɛnnyɛ dza ɔbɔsɔ Nyankopɔn nye Christ enyi. Mbom sɛ hɛn som bɔsɔ Nyankopɔn nye Christ enyi a, ɔsɛ dɛ yedzi asodzi a yɛwɔ wɔ hɛn ebusua mu no ho dwuma. (1 Tim. 5:4, 8) Yɛyɛ dɛm a, hɛn enyi bɛgye paa. Jehovah nyim dɛ, sɛ okun dɔ ne yer na obu no, na ɔyer so yɛ dɛmara ma no kun a, hɔn enyi bɛgye. Bio so, sɛ awofo dɔ hɔn mba na wɔtsetse hɔn, na mbofra no so tsie hɔn awofo a, hɔn nyinara enyi bɛgye.​—Eph. 5:33; 6:1, 4.

(Hwɛ nkyekyɛmu 6-7)

7. Ibesi dɛn edzi w’asodzi ho dwuma wɔ ebusua no mu?

7 Ibesi dɛn asoa adzesoa no? Asodzi biara a ewɔ wɔ ebusua no mu no, ɔnnyɛ mbrɛ etse nka, amambra, anaa dza abemfo ka no na ɔsɛ dɛ edze yɛ edwuma, mbom tsie dza Bible ka wɔ ho no na fa yɛ edwuma. (Mbɛ. 24:3, 4) Hwehwɛ akwankyerɛ so fi asafo nwoma mu. Nyansahyɛ pii wɔ mu a ɔbɔboa wo ma eehu mbrɛ edze Bible mu afotusɛm bɔbɔ bra. Iyi ho nhwɛdo nye nsɛm a ɔwɔ hɛn wɛbsaet do a ɔfa ɔhaw a awarfo, awofo na mbabun hyia ndɛ no ho. b Sɛ ebusuafo a wɔaka no mmpɛ dɛ wɔdze dza Bible ka no bɛyɛ edwuma mpo a, ɔwo dze, si wo bo dɛ edze bɛyɛ edwuma. Eyɛ dɛm a, ɔbɔboa w’ebusua no, na Jehovah so behyira wo.​—1 Pet. 3:1, 2.

8. Gyinae a yesisi no, ebɛn nsunsuando na obotum dze abrɛ hɛn?

8 Gyinae biara a yebesi no, no ho asodzi da hɛn do. Jehovah dze hɛn pɛ ama hɛn, na ɔpɛ dɛ yesisi gyinae pa ama hɛn enyi aagye. Naaso sɛ yesisi gyinae bɔn a, ɔbɛma kwan ma yeetwa do aba. (Gal. 6:7, 8) Dɛm ntsi, sɛ yesisi gyinae bɔn, yɛannkasa yie, anaa yɛper hɛnho yɛ biribi a, ɔsɛ dɛ yɛgye nsunsuando a obefi mu aba no to mu. Bi a dza yɛayɛ no ntsi, hɛn tsibowa bɛhaw hɛn. Naaso osiandɛ yenyim dɛ gyinae a yebesi biara ho asodzi da hɛn do ntsi, obotum aka hɛn ma yaaka hɛn bɔn, yeesiesie mfomdo a yeedzi no, na yaayer hɛnho dɛ yerinndzi dɛm mfomdo no bio. Sɛ yɛyɛ dɛm a, ɔbɔboa hɛn ma yaakɔ do etu nkwa ho mbirika no.

(Hwɛ nkyekyɛmu 8-9)

9. Sɛ esi gyinae bɔn bi a, ebɛnadze na obotum aboa wo? (Hwɛ mfonyin no so.)

9 Ibesi dɛn asoa adzesoa no? Sɛ esi gyinae bɔn bi na irunntum nnyɛ ho hwee a, gye to mu, osiandɛ dza woesi no, irunntum nnsesa no. Mma nnhaw wo ho nnsɛɛ ber dɛ edze rekyerɛ siantsir a isii dɛm gyinae bɔn no anaa mmfa no ho asodzi nnto afofor do. Mbom, gye wo mfomdo to mu, na yɛ dza ibotum biara wɔ tsebea a wɔaba no mu. Sɛ bɔn bi a ayɛ ntsi, wo tsibowa bu wo fɔ a, bɔ Jehovah mpaa, gye wo mfomdo to mu, na serɛ no dɛ ɔmfa wo bɔn nkyɛ wo. (Ndw. 25:11; 51:3, 4) Hɔn a bi a afom hɔn no, pa hɔn kyɛw, na sɛ no ho hia a, hwehwɛ mboa fi mpanyimfo no hɔ. (Jas. 5:14, 15) Sua biribi fi mfomdo a edzi no mu, na bɔ mbɔdzen dɛ erennyɛ bio. Eyɛ dɛm a, ibotum enya awerɛhyɛmu dɛ Jehovah bohu wo mbɔbɔr, na mboa biara a ihia no, ɔdze bɛma wo.​—Ndw. 103:8-13.

NDZESOA A ƆSƐ DƐ YƐTOW GU

10. Sɛ yɛdze biribi a yerunntum nndu ho si hɛn enyi do a, ebɛnadze ntsi na obotum ayɛ adzesoa kɛse? (Galatiafo 6:4)

10 Biribi a yerunntum nndu ho a yɛdze besi hɛn enyi do. Sɛ yɛdze hɛnho toto afofor ho a, obotum ayɛ adzesoa kɛse ama hɛn. (Kenkan Galatiafo 6:4.) Sɛ da biara yɛdze hɛnho toto afofor ho a, obotum ama hɛn enyi aber hɔn, na yɛnye hɔn esi akan. (Gal. 5:26) Dza afofor ayɛ no, sɛ hɛn tsebea mma hɛn kwan, na yɛyɛ dɛ kyenkyen ara a hɛn so yɛbɛyɛ bi a, annhwɛ a ɔdze ɔhaw bɛbrɛ hɛn. Ɔwodze dwen ho hwɛ: Bible se, sɛ “enyidado kyɛr a, ɔma akoma yar.” Ntsi sɛ enyidado kyɛr na ɔma akoma yar dze a, nna ɔno sɛ yɛdze biribi a yerunntum nndu ho da si hɛn enyi do dze a, nkyɛ yɛbɛtseetsee paa o! (Mbɛ. 13:12) Yɛyɛ dɛm a, obotum atwe hɛn mu nsu, na wɔatwe hɛn asan wɔ nkwa ho mbirika a yerutu no mu.​—Mbɛ. 24:10.

11. Ebɛnadze na obotum aboa wo amma aammfa biribi a irunntum nndu ho ennsi w’enyiwa do?

11 Ibesi dɛn atow dɛm adzesoa no akyen? Yɛ dza ibotum nyina wɔ Jehovah no som mu, naaso mma nnyɛ mmbor dza w’ahoɔdzen botum. Jehovah nnhwɛ kwan da dɛ edze dza innyi no bɛma no. (2 Cor. 8:12) Nya awerɛhyɛmu dɛ Jehovah mmfa dza eyɛ no nntoto dza afofor yɛ ho. (Matt. 25:20-23) N’enyi sɔ wo kra nyina mu a ifi som no no, wo nokwardzi nye w’enyimia. Gye to mu dɛ bi a mfe a edzi, w’apɔwmudzen, nye wo tsebea ntsi irunntum nnyɛ dza epɛ dɛ eyɛ no nyina. Dɛ mbrɛ Barzillai yɛe no, ɔwo so sɛ wɔdze hokwan bi rema wo, na yarba anaa mpanyinyɛ ntsi irunntum nnyɛ a, mma nngye. (2 Sam. 19:35, 36) Suasua Moses; sɛ binom pɛ dɛ wɔboa wo a, gye to mu na sɛ ɔbɛyɛ yie a, fa dwumadzi hyehyɛ afofor nsa. (Ex. 18:21, 22) Sɛ ema ɔda edzi dɛ nnyɛ biribiara na ibotum ayɛ a, ɔno eremmfa biribi a irunntum nndu ho a obotum atwe wo asan wɔ nkwa ho mbirika no mu no nnsi w’enyiwa do.

12. Sɛ afofor sisi gyinae bɔn a, no ho asodzi no da hɛn do anaa? Kyerɛkyerɛ mu.

12 Ber a yɛtse nka dɛ gyinae bɔn a afofor sisi no ho asodzi da hɛn do. Yerunntum nnsisi gyinae mma afofor; afei so, sɛ wosisi gyinae bɔn a, nnyɛ aber nyina na yebotum abɔ hɔnho ban efi no do nsunsuando no ho. Yɛbɛyɛ mfatoho a, bi a awofo bi hɔn babanyin anaa hɔn babaa botum egyaa Jehovah som. Sɛ ɔba no dɛm a, obotum ama awofo no edzi awerɛhow paa. Naaso, awofo a hɔn ba si gyinae bɔn a ɔyɛ hɔn dɛ no ho asodzi da hɔn do no, wɔdze adzesoa kɛse to hɔnara hɔn do. Iyi nnyɛ adzesoa a Jehovah pɛ dɛ wɔsoa.​—Rom. 14:12.

13. Sɛ ɔwofo bi ne ba si gyinae bɔn a, ebɛnadze na obotum ayɛ?

13 Ibesi dɛn atow dɛm adzesoa no akyen? Hu dɛ Jehovah dze obiara ne pɛ ama no. Ɔpɛ dɛ obiara si narankasa ne gyinae. Gyinae a obi besi dɛ ɔbɔsom Jehovah anaa ɔronnsom no no so ka ho. Jehovah nyim dɛ ennyɛ ɔwofo a bɔn nnyi wo ho; dza ɔpɛ ara nye dɛ ebɛyɛ dza ibotum nyina. Gyinae a wo ba besi no, no ho asodzi da no do, na ɔnnyɛ ɔwo. (Mbɛ. 20:11) Ne nyina mu no, bi a mfom bi a idzii dɛ ɔwofo no, sɛ no ho asɛm besi wo tsir mu a, nna woegya wo adwendwen. Sɛ dɛm a, ma Jehovah nhu mbrɛ etse nka, na serɛ no dɛ ɔmfa wo bɔn nkyɛ wo. Onyim dɛ dza mbowa edzi no, woedzi kɔ. Afei so, Jehovah nnhwɛ kwan dɛ ebɔbɔ wo ba no ho ban efi nsunsuando a obefi gyinae a oesi no mu aba no ho. Kaa dɛ, sɛ wo ba no yɛ dɛ ɔbɛsan aba Jehovah ne nkyɛn a, ɔbɛyɛ no awaawaa etuu.​—Luke 15:18-20.

14. Ebɛnadze ntsi na hɛnho a yebobu no fɔ atra do no yɛ adzesoa a ɔsɛ dɛ yɛtow kyen?

14 Yebobu hɛnho fɔ atra do. Sɛ yɛyɛ bɔn na hɛn tsibowa bu hɛn fɔ a, ntseasee wɔ mu. Naaso bu a yebobu hɛnho fɔ atra do dze, ɔnnyɛ adzesoa a Jehovah pɛ dɛ yɛsoa. Ɔyɛ adzesoa a ɔsɛ dɛ yɛtow kyen. Yɛbɛyɛ dɛn ehu dɛ yerubu hɛnho fɔ atra do? Sɛ yɛaka hɛn bɔn, yeenu hɛnho, na yeetu anamɔn a ɔremma yɛnnsan nnkɛyɛ dɛm bɔn no bio a, ɔnodze yebotum enya awerɛhyɛmu dɛ Jehovah dze akyɛ hɛn. (Andw. 3:19) Sɛ yeetu anamɔn a ɔtse dɛm ewie a, Jehovah mmpɛ dɛ yɛkɔ do bu hɛnho fɔ. Onyim dɛ, sɛ yɛkɔ do bu hɛnho fɔ a, obotum atseetsee hɛn. (Ndw. 31:10) Sɛ yɛma awerɛhow hyɛ hɛn do a, annhwɛ a yebegyaa nkwa ho mbirika no tu.​—2 Cor. 2:7.

Sɛ ayɛ bɔn na efi w’akoma mu enu woho a, Jehovah eyi n’adwen efi do, ntsi wo so, yi w’adwen fi do (Hwɛ nkyekyɛmu 15)

15. Sɛ ibu woho fɔ tra do a, ebɛnadze na ɔbɔboa wo? (1 John 3:19, 20) (Hwɛ mfonyin no so.)

15 Ibesi dɛn atow dɛm adzesoa no akyen? Sɛ ibu woho fɔ tra do a, fa w’adwen si mbrɛ Nyankopɔn dze bɔn ‘kyɛ koraa’ no do. (Ndw. 130:4) Hɔn a wɔayɛ bɔn na woefi hɔn akoma mu enu hɔnho no, sɛ ɔdze kyɛ hɔn a, ɔhyɛ hɔn bɔ dɛ: ‘Merennkaa hɔn bɔn no bio.’ (Jer. 31:34) Iyi kyerɛ dɛ bɔn a Jehovah dze akyɛ wo no, ɔronntwe w’asowa wɔ ho bio. Ntsi, sɛ bɔn bi a ayɛ akɛfa nsunsuando bɔn bi abrɛ wo a, mma nngyina ɔno do nnka dɛ Jehovah mmfaa nnkyɛɛ wo. Afei so, sɛ mfom a idzii ntsi hokwan bi a ewɔ wɔ asafo no mu abɔ wo a, mma ɔnnyɛ wo yaw. Bɔn a eyɛe no, Jehovah eyi n’adwen efi do, ntsi wo so, yi w’adwen fi do.​—Kenkan 1 John 3:19, 20.

TU MBIRIKA NO NA DZI KONYIM

16. Hɛn a yɛyɛ mbirikatufo no, ebɛnadze na ohia dɛ yehu?

16 Ɔsɛ dɛ yetu nkwa ho mbirika no ‘wɔ ɔkwan bi do a ɔbɛma yeenya abadobɔdze no.’ (1 Cor. 9:24) Sɛ yebotum ayɛ dɛm a, ohia dɛ yehu ndzesoa a ɔsɛ dɛ yɛsoa nye dza ɔsɛ dɛ yɛtow gu. Adzesua yi mu no, ndzesoa a ɔsɛ dɛ yɛsoa nye dza ɔsɛ dɛ yɛtow gu no, yeesusu no mu kakraabi ho; na pii so wɔ hɔ. Sɛ yɛbɛyɛ nhwɛdo a, Jesus kaa dɛ “etumfursɛm nye asabow nye ɔbra yi ho dadwen” botum ‘ahyɛ hɛn akoma do.’ (Luke 21:34) Dɛm kyerɛwsɛm yi nye kyerɛwnsɛm afofor botum aboa wo ma eehu nsakyer a bi a obehia dɛ eyɛ ber a irutu nkwa ho mbirika no.

17. Ebɛnadze ntsi na yɛgye dzi dɛ yebedzi konyim wɔ nkwa ho mbirika a yerutu no mu?

17 Yɛgye dzi dɛ yebedzi konyim wɔ nkwa ho mbirika a yerutu no mu, osiandɛ Jehovah bɛma hɛn ahoɔdzen a yehia no. (Isa. 40:29-31) Ntsi mma nngow woho! Suasua ɔsomafo Paul, osiandɛ ɔyeer noho tuu mbirika no dɛ mbrɛ ɔbɛyɛ a obenya abadobɔdze a nna osi n’enyiwa do no. (Phil. 3:13, 14) Obiara runntum nntu dɛm mbirika yi mma wo, naaso Jehovah botum aboa wo ma eedzi konyim. Jehovah botum aboa wo ma aasoa ndzesoa a ohia dɛ esoa no, na aatow dza no ho nnhia no egu. (Ndw. 68:19) Jehovah ka woho, ntsi ibotum emia w’enyiwa etu mbirika no na eedzi konyim!

NDWOM 65 Kɔ W’enyim!

a Adzesua yi bɔboa hɛn ma yeetu nkwa ho mbirika no. Yɛyɛ nkwa ho mbirikatufo yi ara dze, ndzɛmba bi wɔ hɔ a ɔsɛ sɛ yɛsoa. Bi nye bɔ a yɛahyɛ Jehovah dɛ yɛbɔsom no daa nye asodzi ahorow a yɛwɔ wɔ hɛn ebusua mu. Bio so, gyinae biara a yebesi no, no ho asodzi da hɛn do. Naaso adzesoa biara a no ho nnhia a obotum atwe hɛn asan wɔ mbirikatu no mu dze, ɔsɛ dɛ yɛtow gu. Dɛm ndzesoa no bi nye ebɛnadze? Adzesua yi bɛma yeenya dɛm asɛmbisa yi ho mbuae.

b Ibotum ehu nsɛm yi bi wɔ asɛntsir a wɔato dzin “Awar Na Ebusua” nye “Mboa Ma Mbabun” wɔ jw.org do. Nsɛm a ɔwɔ hɔ ma awarfo no bi nye: “Dza Ɔma Enyigye Ba Awar Mu: Kyerɛ Wo Dɔ” na “Mbrɛ Ibesi Dze Wo Sika Kakraba A Inya No Edzi Dwuma Yie”; mbabun so dze nye: “Mibesi Dɛn Ama Mo Do Atsew?” na “M’ahosiesie Tse Dɛn?