1. Kwesekesa na mukanda wa Bahebelu 12:1, bika bitunapande kulinga nga tutonda kushatuka kweta na kushongo?

 MBIMBILIYA inesekesa buyoye bwetu ha kupwa baka-Kristu ku kushatuka. Baje bashatuka kweta na kushongo bakabana cikandelela ca kuyoya myaka yoshe. (2 Timo 4:7, 8) Ha kuwana ngwe ololo tweta kushongo, tunapande kulinga mwoshe mutwasela kutwalelelaho kushatuka. Kapositolo Paulu uje washatukile kweta na kushongo wendekele byuma bimo bije bitukwasa tutwaleleleho kushatuka na kukawana cikandelela. Watunangwile ngwendi ‘tumbile kuti byuma byoshe bije binatulemenena, . . . na kukolesa omwo tushatuka mu bweho bwa kushatuka bubanatwakela halutwe.’—Tandeni Bahebelu 12:1.

2. ‘Kumbila kuti byuma byoshe bije binatulemenena’ kulumbununa bika?

² Kuma Paulu mwendekele ngwendi ‘tumbile kuti byuma byoshe bije binatulemenena,’ walumbunwine ngwendi muka-Kristu kapandele kwambata citele coshe-coshe ndi? Embwe. Walumbunwine ngwendi tunapande kumbila kuti bitele bya kujeneka seho. Bitele bya cifweci byasa kutujukisa na kutwonowesa kutwalelelaho kushatuka. Co nga tutonda kukolesa, tunapande kunanguka byuma bya kujeneka seho bije byasa kutwilwisila munima na kubyumbila kuti. Nameme ngoco, kutwapandele kumbila kuti bitele bitunapande kwambata. Nga tubyumbila, co twasa kwonowa kutwalelelaho kushatuka. (2 Timo 2:5) Bitele muka bitunapande kwambata?

3. (a) Kwesekesa na mukanda wa Galatiya 6:5, bika bitunapande kwambata? (b) Bika bitusimutwiya muno mu cilongesa, co mwafwa bika?

 ³ Tandeni Galatiya 6:5. Paulu wendekele cuma cimo citunapande kwambata. Wasonekele ngwendi “munu na munu alyambatela citele cendi babenya.” Paulu walumbunwine byuma byatonda Njambi ngwendi umo na umo wetu alinge, bije kasa kutulingila mukwetu. Muno mu cilongesa, tusimutwiya byalibungila mu “citele” canapande kulyambatela “munu na munu.” Tusimutwiya lalo ha bitele bimo bitunasa kwambata bije kubyapandele, nomu mutwasa kubyumbilila. Kulyambatela citele cetu na kumbila kuti bitele bije kubyapandele, kutukwasa tushatuke kweta na kushongo.

4. Mwafwa bika kulikundika kuli Njambi kukwapwile citele ca kulema? (Taleni na cikupulo.)

⁴ Cikumiiyo cetu ca kulikundika kuli Njambi. Mutwalikundikile kuli Yehova, twalikumiiye kumulemesa na kulinga cizango cendi. Co tunapande kutwalelelaho kunyunga eci cikumiiyo. Nameme kulinga bitwakulahesele Yehova kunasa kumoneka kukaluwa, kukwapwile citele  ca kulema. Yehova watutangelele kulinga cizango cendi. (Kujo 4:11) Watutangele na lishungu lya kushaka kumuzibuka na kumulemesa, co lalo watutangele mu cifwa cendi. Mukemwo twasa kushwenya kuli ikeye na kulinga cizango cendi mu kubwahelela. (Myaso 40:8) Co lalo nga tulinga cizango ca Njambi na kukabangeya Munendi, ‘co tuhwima.’—Mate 11:28-30.

5. Bika bitukwasa kushulisilila cikumiiyo cetu ca kulikundika kuli Njambi? (1 Iwano 5:3)

⁵ Twasa kwambata bati citele cetu? Kuli byuma bibali byasa kutukwasa. Cakulibanga, tunapande kutwalelelaho kuzema Yehova. Twasa kulinga ngoco nga tusinganyekesesa ha byuma byoshe byabibwa byanatulingila nebi byakatulingila kulutwe. Nga cizemo cetu kuli Njambi citwalelelaho kukola, co kutupwila kwakwasi kumwononoka. (Tandeni 1 Iwano 5:3) Camucibali, tunapande kutembwinina Yesu. Wasele kulinga cizango ca Njambi mwafwa wakele na kulomba Yehova bukwasi, co lalo wakele mana ku cikandelela cendi. (Hebe 5:7; 12:2) Ngwe mwa Yesu, netu tunapande kutwalelelaho kulomba Yehova atukwase tukolese na kutwalelelaho kukala na lilabelelo lya kukayoya myaka yoshe. Nga tutwalelelaho kuzema Yehova na kutembwinina Munendi, co tushulisilila cikumiiyo cetu ca kulikundika kuli Njambi.

6. Mwafwa bika tunapande kunyunga mwamubwa naanga yetu? (Taleni na cikupulo.)

⁶ Kunyunga naanga yetu. Omwo tushatuka mu kushatuka kutwala ku kuyoya kwa myaka yoshe, tunapande kuzema manene Yehova na Yesu kutubakana mutwazemena babushoko bwetu. (Mate 10:37) Oloni oku kukulumbununa ngwabo kutwapandele kunyunga baka-naanga yetu. Nga tushaka kuzibisa Njambi na Kristu kubwaha, tunapande kunyunga mwamubwa baka-naanga yetu. (1 Timo 5:4, 8) Nga tulinga ngoco, tupwa ba kubwahelela. Yehova atonda ngwendi munalume na munakazi baje bali mu bulo balizeme umo na mukwabo na kulisingimika. Co lalo atonda ngwendi bisemi bazeme bana babo na kubalongesa. Kutundaho, atonda ngwendi bana bononoke bisemi babo. Nga baje bali mu naanga balinga ngoco, co naanga ipwa ya kubwahelela.—Efeso 5:33; 6:1, 4.

7. Mwasa kushulisilila bati byuma byatonda Yehova ngwendi mubilinge mu naanga?

⁷ Twasa kwambata bati citele cetu ca kunyunga naanga? Munu na munu mu naanga napande kukabangeya binangulo bili mu Mbimbiliya kutubakana kulinga lika byuma kwesekesa nomu mwalizibila, cisemwa, nambe bibanasa kwendeka banu babamona ngwabo ba kulilongesa. (Visi 24:3, 4) Tunapande kupangesa biñanda binemana ha Mbimbiliya. Ebi biñanda byasa kutukwasa kumona mutwasa kupangesela binangulo bili mu Mbimbiliya. Cakumwenako, biñanda bili ha mutamba wa “Biñanda Bikwasa Naanga” banabibwahesela kukwasa baje bali mu bulo, bisemi hamolika na bakwenje na bambanda. b Lyakeleni cilengo ca kulinga bimunapande kulinga mu naanga nameme nga bakweni mu naanga kubalingi ngoco. Nga mulinga ngoco, mukwasa naanga yeni na kulikuwa bibezikiso bya Yehova.—1 Pita 3:1, 2.

8. Byuma bitwangula byatukundama bati?

⁸ Kulitabela byuma bitunangula. Yehova natwana bwana bwa kwasa kulyangwila bitutonda, co atonda ngwendi tulikuwe bubwa bukatundu mu kwangula mwamubwa byuma. Oloni kesi kunyungilila banu ku byuma byabibi binasa kutunda mu byuma bibangula. (Gala 6:7, 8) Ngeci, tunapande kulitala na bukalu bunasa kutunda mu byuma bimo bitunasa kujeneka kwangula mwamubwa, ipwe mu majwi nambe mu  bilinga. Hamo citakutaku cetu cinasa kutupaya kwesekesa na byuma bitunalingi. Co kuzibuka ngwetu tunapande kulitabela byuma bitwangula kulinga kutulingisa tulyambulule bubi butunalingi, kwecela obwo bubi na kulinga mwoshe mutwasela kujeneka kubwilukila. Kulinga ngoco kutukwasa tutwaleleleho kushatuka na kukawana kuyoya kwa myaka yoshe.

9. Bika byasa kumikwasa nga kumwangwile mwamubwa byakulinga? (Taleni na cikupulo.)

⁹ Mwasa kwambata bati citele ceni? Bika bimwasa kulinga nga kumwangwile mwamubwa byakulinga? Anukeni ngweni kumwasa kutengulula byuma bya kunima. Keti mubiisile simbu na nzili yeni ku kulimanena nambe kwana bakweni mulonga mwafwa ya byuma kumwangwile mwamubwa. Moneni kusebuka kweni na kulinga mwoshe mumwasela kwangula mwamubwa byakulinga ha simbu ino. Nga muliziba kukala na mulonga mwafwa ya bubi bumo bumunalingi, pweni ba kulikehesa na kulombela kuli Yehova, kulitabela bubi bumunalingi na kumulomba ngweni amikonekele. (Myaso 25:11; 51:3, 4) Lombeni likonekelo kuli bamunabiisila nga kubali, na kulomba bukwasi ku bakulunu nga citaba. (Jems 5:14, 15) Lilongeseni ku kusebuka kweni na kulinga mwoshe mumwasela kujeneka kwilukila obyo byuma. Nga mulinga ngoco, Yehova amimwesa ngozi yendi na kumikwasa.—Myaso 103:8-13.

10. Mwafwa bika kulyakela bilengo bije kutwasa kushulisilila kunapu kulitwika citele ca kulema? (Galatiya 6:4)

¹⁰ Kulyakela bilengo bije kutwasa kushulisilila. Kulyesekesa ku bakwetu kunapu ngwe kulitwika citele ca kulema cije kutwasa kwambata. (Tandeni Galatiya 6:4) Nga tulyesekesa ku bakwetu, twasa kukala na mpunzi ya kulihyana na kukala na cipululu. (Gala 5:26) Mu kushaka kulinga byoshe bibali na kulinga bakwetu, tunasa kulitwika citele ca kulinga byuma bije kutwasa kulinga. Mbimbiliya imwesa ngwayo kubandamena byuma bije kubilingiwa oho bene kwasa kubinjisa mbunge. (Visi 13:12) Oku kumwesa ngwabo kulyakela bilengo bije kutwasa kushulisilila kutuzeyesoni manene na kutwonowesa kutwalelelaho kushatuka kweta na kushongo.—Visi 24:10.

11. Bika bitukwasa tujeneke kulyakela bilengo bije kutwasa kushulisilila?

¹¹ Mwasa kumbila bati citele ca kulyakela bilengo bije kumwasa kushulisilila? Keti mulinge byuma byamona Yehova ngwendi kumwasa kubilinga. Kesi kubandamena ngwendi mulinge byuma kumwasa. (2 Kori 8:12) Anukeni ngweni Yehova kesi kwesekesa byuma bimukalingi ku byuma bibakalingi bakweni. (Mate 25:20-23) Wamona kulyana kweni, kulongwa kweni na kukolesa kweni kupwa kwa seho. Pweni ba kulikehesa na kwanuka lalo ngweni myaka yeni, bukangule bweni nambe byuma bimunasa kuliwana nabyo binasa kumyonowesa kulinga byuma bimo bimunasa kushaka kulinga. Ngwe mwa Mbazilai, kutwapandele kutambula bipangi bimo nga myaka yetu nambe bukangule bwetu kubututabesa. (2 Samwe 19:35, 36) Co lalo ngwe mwa Mosesa, tunapande kutambula bukwasi bwa bakwetu na kwanako bakwetu bipangi nga kulinga ngoco kunapande. (Kutu 18:21, 22) Kupwa ba kulikehesa kutulingisa tujeneke kulyakela bilengo bije kutwasa kushulisilila, bije byasa kutwonowesa kutwalelelaho kushatuka na kukawana mwonyo wa myaka yoshe.

12. Kuma tunapande kulyana mulonga nga bakwetu kubangwile mwamubwa byakulinga ndi? Lumbununeni.

¹² Kuliziba kukala na mulonga mwafwa ya byuma kubangwile mwamubwa bakwetu. Kutwasa kwangwila bakwetu byakulinga nambe kubanyungilila ku bukalu bwoshe bubanasa kuliwana nabwo mwafwa ya kujeneka kwangula mwamubwa byuma bimo. Cakumwenako, mwana nasa kulyangwila kwecela kupangela Yehova. Co bisemi banasa kuliziba kubabala ku  mbunge. Oloni bisemi baje bakalyana mulonga mwafwa ya byuma bije kangwile mwamubwa munabo, bakalitwiki citele ca kulema. Co Yehova kashaka ngwendi bambate citele ca cifweci.—Loma 14:12.

13. Bika byanapande kulinga cisemi nga munendi kangwile mwamubwa byakulinga?

¹³ Mwasa kumbila bati citele ca kulyana mulonga nga bakweni kubangwile mwamubwa byakulinga? Anukeni ngweni Yehova nana umo na umo wetu lisesa lya kulyangwila byakulinga. Oku kunambateselela kulyangwila kumupangela. Yehova azibuka ngwendi kumwapwile cisemi wa kulumbunuka, co ashaka ngwendi mulinge bimwasa. Muneni alitabela ikeye babenya byuma byalyangwila kulinga. (Visi 20:11) Nameme ngoco, munasa kulishoshomwena ha byuma kumwalingile mwamubwa ha kupwa cisemi. Nga mukemwo, lekeni Yehova mumuli na kulizibila na kumulomba amikonekele. Azibuka ngwendi kumwasa kutengulula byuma binalingiwa kunima. Co lalo kesi kubandamena ngwendi munyungilila muneni ku bukalu bwanasa kuliwana nabwo mwafwa ya kujeneka kwangula mwamubwa byakulinga. Keti mwibale ngweni nga muneni atenguluka na kwilukila kuli Yehova, Yehova amutambula na maboko abali.—Luka 15:18-20.

14. Mwafwa bika kuliziba kukala na mulonga mu kutubakanesa cinapu citele citunapande kumbila kuti?

¹⁴ Kuliziba kukala na mulonga mu kutubakanesa. Nga tunalingi bubi, kuliziba kukala na mulonga kunapande. Oloni Yehova kashaka ngwendi tutwaleleleho kuliziba kukala na mulonga. Cinapu citele citunapande kumbila kuti. Twasa kuzibuka bati indi tuli na kuliziba kukala na mulonga mu kutubakanesa? Nga twalyambulula bubi bwetu, na kutenguluka, co lalo tuli na kulinga mwoshe mutwasela kujeneka kubwilukila, twasa kukulahela ngwetu Yehova natukonekela. (Bili 3:19) Co nga tunalingi ngoco, Yehova kashaka ngwendi tutwaleleleho kuliziba kukala na mulonga. Azibuka mukwasa kutuzeyesela kutwalelelaho kuliziba kukala manene na mulonga. (Myaso 31:10) Kuliziba ngoco kwasa kutuzeyesa na kutwonowesa kutwalelelaho  kushatuka mu kushatuka kuje kutwala ku kuyoya kwa myaka yoshe.—2 Kori 2:7.

15. Bika byasa kumikwasa nga muli na kutwalelelaho kuliziba kukala na mulonga? (1 Iwano 3:19, 20) (Taleni na cikupulo.)

¹⁵ Mwasa kumbila bati citele ca kuliziba kukala na mulonga mu kutubakanesa? Nga muli na kutwalelelaho kuliziba kukala na mulonga, anukeni ngweni Njambi akakonekela mu kushula. (Myaso 130:4) Yehova nendeka kutalesa kuli baje banatenguluka mu busunga ngwendi: “kunjikanuka milonga yabo.” (Njele 31:34) Kulumbununa ngwabo Yehova katandela lalo munu bubi bwalingile kunima nga natenguluka. Bukalu bumuliwana nabwo mwafwa ya bubi bumwalingile kunima, kubwapandele kumilingisa musinganyeke ngweni Yehova kamikonekelele. Kumwapandele kuliziba kuzeya nga banamyecelesa bipangi bimo mu cikungulukilo mwafwa ya byuma bimo bimwabiisile kunima. Yehova kesi kutwalelelaho kusinganyeka ha bubi bwalingile munu, co neni kumwapandele kulinga ngoco.—Tandeni 1 Iwano 3:19, 20.

16. Ha kupwa baka-kushatuka, bika bitunapande kuzibuka?

¹⁶ Omwo tushatuka mu kushatuka kuje kutwala ku kuyoya kwa myaka yoshe, tunapande ‘kushatuka mu ngila ije itulingisa tukatambule cikandelela.’ (1 Kori 9:24) Twasa kulinga ngoco nga tunanguka bitele bitunapande kwambata nebi bitunapande kumbila kuti. Muno mu cilongesa, tunasimutwiya ha byakumwenako byabindondo bya bitele bitunapande kwambata nebi bitunapande kumbila kuti. Oloni kuli bitele bikwabo lalo. Yesu wendekele ngwendi ‘bimbunge byetu binasa kulemenena na kulya manene na kunwa manene na bishoti bya mu kuyoya.’ (Luka 21:34) Ebi bisoneka na bikwabo bitukwasa kuzibuka byuma bitunasa kutengululako omwo tushatuka mu kushatuka kuje kutwala ku kuyoya kwa myaka yoshe.

17. Mwafwa bika twakulahela ngwetu twasa kushatuka kweta na kushongo na kukatambula cikandelela?

¹⁷ Twakulahela ngwetu twasa kushatuka kweta na kushongo mwafwa Yehova ikeye atwana nzili. (Isaya 40:29-31) Ngeci, keti mwilukile munima! Tembwinineni kapositolo Paulu, uje wakolesele na kutambula cikandelela cendi. (Filp 3:13, 14) Anukeni ngweni naumo wahi amishatukilako omu mu kushatuka kuje kutwala ku kuyoya. Nameme ngoco, Yehova amikwasa. Amikwasa kwambata bitele byeni na kumbila kuti bitele bije kubyapandele. (Myaso 68:19) Yehova amikwasa mushatuke kweta na kushongo na kukatambula cikandelela ceni!