Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

1923—Jeha Lafa Nɛ Be ɔ

1923—Jeha Lafa Nɛ Be ɔ

BLƐFO gbi Hwɔɔmi Mɔ nɛ je kpo ngɛ January 1, 1923 ɔ de ke, “Níhi nɛ maa ya nɔ ngɛ jeha 1923 ɔ mi ɔ maa pee bua jɔmi wawɛɛ. E ji he blɔ ngua nɛ wa ná kaa wa ma de . . . nihi nɛ́ a ngɛ mɛ yi mi wae ɔ kaa be kpakpa ko ngɛ wa hɛ mi kɛ ma.” Ngɛ jeha 1923 ɔ mi ɔ, Baiblo Kaseli ɔmɛ pee tsakemihi ngɛ bɔ nɛ a tsuɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ bɔ nɛ a peeɔ asafo mi kpehi kɛ kpokpa nɔ kpehi ha a he. Enɛ ɔ ha nɛ a ya nɔ nɛ a pee kake wawɛɛ.

ASAFO MI KPEHI YE BUA NYƐMIMƐ ƆMƐ NƐ A PEE KAKE WAWƐƐ

Calendar nɛ tsɔɔ ngmamihi kɛ lahi nɛ a laa a nɔma

Ngɛ jamɛ a jeha a mi ɔ, asafo ɔ pee tsakemi komɛ nɛ lɔ ɔ ha nɛ kake peemi nɛ ngɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ a kpɛti ɔ mi wa wawɛɛ. Hwɔɔmi Mɔ ɔ tuɔ ngmamihi nɛ a susuɔ he ngɛ Sɔlemi, Yi Jemi, kɛ Odase Yemi Kpe nɛ a peeɔ daa otsi ɔ mi ɔ he munyu. Baiblo Kaseli ɔmɛ pee calendar ko nɛ ngmamihi nɛ a susuɔ he daa otsi ɔ ngɛ nɔ. Jehanɛ hu ɔ, lahi nɛ a ma nyɛ ma la ngɛ a dɛ he ní kasemi loo weku Mawu jami sisi ɔ hu ngɛ nɔ.

Ke a ya asafo mi kpehi ɔ, Baiblo Kaseli ɔmɛ tuɔ níhi a si kpamihi nɛ a ná ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi ɔ he munyu. Jehanɛ hu ɔ, a naa Yehowa si ngɛ níhi nɛ e pee ha mɛ ɔ he, nɛ a laa nɛ a sɔleɔ. Nyɛmiyo Eva Barney nɛ́ a baptisi lɛ ngɛ jeha 1923 ɔ mi benɛ e ye jeha 15 ɔ de ke: “I kai kaa ke o suɔ nɛ o ye odase ɔ, o maa te si nɛ o ma de nɔ́ ko kaa, ‘I suɔ nɛ ma na Nyɔmtsɛ ɔ si ngɛ ní kpakpahi tsuo nɛ e pee ha mi ɔ he.’” Nyɛmimɛ ɔmɛ a kpɛti ni komɛ a bua jɔ odase yemi he wawɛɛ. Nyɛmiyo Barney tsa nɔ ke: “Nyɛminyumu Godwin nɛ́ e wa ngɛ jeha mi ɔ ngɛ níhi fuu nɛ e suɔ kaa e na Nyɔmtsɛ ɔ si ngɛ he. Se e yo ɔ yɔse kaa ke e ngɛ munyu tue fuu ɔ, e haa nɛ nɔ nɛ ngɛ kpe ɔ nɔ hyɛe ɔ haoɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e gblaa e huno ɔ coat ɔ nya kɛkɛ e kpa munyu tumi kɛkɛ e hi si.”

Daa nyɔhiɔ ɔ, asafo ɔmɛ tsuo peeɔ Sɔlemi, Yi Jemi, kɛ Odase Yemi kpe klɛdɛɛ si kake. Blɛfo gbi Hwɔɔmi Mɔ nɛ ba ngɛ April 1, 1923 ɔ mi ɔ de ke: “E sa nɛ a ngɔ be nɛ a kɛ peeɔ kpe nɛ ɔ mi fã kɛ tu níhi a si kpami nɛ́ a ná ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi ɔ he munyu, nɛ a wo nyɛmimɛ ɔmɛ he wami. . . . Wa ngɛ nɔ mi mami kaa kpehi kaa jã a maa wo nyɛmimɛ ɔmɛ he wami nɛ a hɛ kɛ su a sibi a he wawɛɛ.”

Nyɛminyumu Charles Martin nɛ e ji fiɛɛlɔ nɛ e ye jeha 19 nɛ e je Vancouver ngɛ Canada a ná kpe nɛ ɔmɛ a he se wawɛɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi. Pee se ɔ, e de ke: “I kai kaa kpe nɛ ɔmɛ a sisi ji kekleekle be nɛ i kase nɔ́ nɛ ma de ke i ngɛ fiɛɛe ngɛ sinyahi a nya. Nihi pɔɔ níhi a si kpamihi nɛ́ a ná be mi nɛ a ngɛ fiɛɛe ngɛ sinyahi a nya a he munyu tumi ngɛ kpe nɛ ɔmɛ a sisi. Níhi a si kpami nɛ ɔmɛ yeɔ bua mi nɛ ke i ya fiɛɛmi nɛ nihi nɛ a bua jɔɛ munyu ɔ he de nɔ́ ko ɔ, i nyɛɔ nɛ i haa mɛ heto.”

FIƐƐMI NÍ TSUMI Ɔ HA NƐ NYƐMIMƐ ƆMƐ PEE KAKE WAWƐƐ

Bulletin nɛ a pee ngɛ May 1, 1923

A wo nyɛmimɛ ɔmɛ he wami kaa a ya fiɛɛmi ngɛ otsi ɔ mi, nɛ jã nɛ a pee ɔ ha nɛ a pee kake. Blɛfo gbi Hwɔɔmi Mɔ nɛ je kpo ngɛ April 1, 1923 ɔ de ke: “Wɔ tsuo waa kɛ kake peemi ma tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ wawɛɛ . . . , nɛ Pɛplɛgbi, May 1, 1923 ɔ ji ligbi nɛ a hla kaa nɔ fɛɛ nɔ nɛ kɛ ya fiɛɛmi. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ kekleekle Pɛplɛgbi ngɛ nyɔhiɔ fɛɛ nyɔhiɔ mi ɔ, . . . e sa kaa nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ a ya fiɛɛmi.”

Baiblo Kaseli nɛ a wɛ po ngɔ a he kɛ wo fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi. Hazel Burford nɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, e ye jeha 16 pɛ ɔ de ke: “I kai kaa a ngɔ ní sɛɛmi he nɔ hyɛmi níhi kɛ wo Bulletin ɔ mi konɛ waa kase kɛ wo wa yi mi. a I kɛ ye nɛnɛ tsuo tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ kã.” Benɛ Nyɛmiyo Burford yɔse kaa nyɛminyumu ko bua jɔɛ he kaa lɛ Nyɛmiyo Burford nɛ tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ, e pee nyɛmiyo ɔ nyakpɛ wawɛɛ. E de ke: “Nyɛminyumu ko nɛ e wa ngɛ jeha mi ɔ sume kulaa kaa ma fiɛɛ kɛ ha nihi. Ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, Baiblo Kaseli ɔmɛ a kpɛti ni komɛ nui sisi kaa e sa nɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ tsuo nɛ ‘nihewi kɛ yihewi’ piɛɛ he ɔ, nɛ a bla kɛ je wa Bɔlɔ ɔ yi.” (La 148:​12, 13) Se Nyɛmiyo Burford ya nɔ nɛ e fiɛɛ. E ya Gilead Sukuu nɛ to nɔ enyɔne ɔ eko, nɛ e ya sɔmɔ kaa ma se sane kpakpa fiɛɛlɔ ngɛ Panama. Be komɛ a se ɔ, jamɛ a nyɛmimɛ ɔmɛ tsake susumi nɛ a hɛɛ kaa e sɛ nɛ nihewi kɛ yihewi nɛ a ngɔ a he kɛ wo fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi ɔ.

KPEHI HA NƐ KAKE PEEMI NƐ NGƐ NYƐMIMƐ ƆMƐ A KPƐTI Ɔ MI WA WAWƐƐ

Kpokpa nɔ kpehi nɛ nyɛmimɛ ɔmɛ ya a, ha nɛ kake peemi nɛ ngɛ a kpɛti ɔ mi wa wawɛɛ. Ngɛ kpe nɛ ɔmɛ fuu a sisi ɔ, a toɔ blɔ nya nɛ a kɛ yaa fiɛɛmi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ngɛ kpokpa nɔ kpe nɛ a pee ngɛ Winnipeg ngɛ Canada ngɛ March ligbi 31 ɔ nɔ ɔ, a wo nihi tsuo nɛ a ba kpe ɔ he wami kaa a fiɛɛ ngɛ jamɛ a ma a mi. Kɛ gu fiɛɛmi klɛdɛɛ nɛ ɔmɛ a nɔ ɔ, nyɛmimɛ ɔmɛ a nine su nihi babauu a nɔ, nɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ wo yiblii babauu. Ngɛ August ligbi 5 ɔ nɔ ɔ, nihi maa pee 7,000 ya kpe kpa ko ngɛ Winnipeg. Enɛ ɔ ji kpe ko nɛ a pee ngɛ Canada nɛ nihi babauu ya wawɛɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi.

Kpe nɛ Yehowa we bi pee ngɛ August ligbi 18 kɛ ya si ligbi 26 ngɛ jeha 1923 ɔ mi ɔ ji kpe ko nɛ sa kadimi wawɛɛ. A pee kpe nɛ ɔ ngɛ Los Angeles ngɛ California. Benɛ e piɛ otsi bɔɔ nɛ a maa je kpokpa nɔ kpe nɛ ɔ sisi ɔ, a fia he adafi ngɛ adafi fiami womihi a mi. Baiblo Kaseli ɔmɛ gba dɛ womihi nɛ hiɛ pe 500,000. A pee poster kɛ mɛtɛ lɔlehi a he kɛ fia kpe ɔ he adafi.

Kpokpa nɔ kpe nɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ pee ngɛ jeha 1923 ngɛ Los Angeles

Ngɛ Hɔ, August ligbi 25 ɔ nɔ ɔ, Nyɛminyumu Rutherford tu magbɛ nɔ munyu ko nɛ e yi ji “Sheep and Goats,” (Jijɔhi Kɛ Apletsihi). Ngɛ e munyu ɔ mi ɔ, e tsɔɔ kaa “jijɔ” ɔmɛ ji nihi nɛ a ngɛ tsui kpakpa nɛ a maa hi si ngɛ paradeiso zugba a nɔ. Jehanɛ hu ɔ, e kane munyu komɛ nɛ hɛdɔ ngɛ he nɛ ji “A Warning,” (Kɔkɔ Bɔmi). Ngɛ munyu nɛ ɔ mi ɔ, e kpa lakpa jami he bo, nɛ e wo tsui kpakpatsɛmɛ he wami kaa a je “Babilon Ngua a” mi. (Kpoj. 18:​2, 4) Lɔ ɔ se ɔ, Baiblo Kaseli ngɛ je kɛ wɛ nɛ a ngɛ kã a pee kake kɛ gba Baiblo womihi ayɔ kɛ se nɛ́ tu munyu kɛ kɔ jamɛ a kɔkɔ bɔmi ɔ he.

“Kpehi kaa kikɛ nɛ ɔ maa wo nyɛmimɛ ɔmɛ he wami nɛ a maa hɛ kɛ su a sibi a he wawɛɛ”

Ligbi nɛ a maa gbe kpe ɔ nya a, nihi nɛ a he hiɛ pe 30,000 ɔ bu magbɛ nɔ munyu nɛ Nyɛminyumu Rutherford tu ɔ tue. Magbɛ nɔ munyu ɔ yi ji, “All Nations Marching to Armageddon, but Millions Now Living Will Never Die.” Akɛnɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ hyɛ blɔ kaa nihi fuu maa ba kpe nɛ ɔ eko he je ɔ, a ya hai stadium ehe ko nɛ a ma kɛ we nɛ ji Los Angeles Coliseum ɔ. Akɛnɛ a suɔ nɛ nɔ fɛɛ nɔ nɛ nu munyu ɔ saminya he je ɔ, a ngɔ stadium ɔ munyu tumi klamahi nɛ a nya wa a kɛ tsu ní. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, munyu tumi klama nɛ ɔmɛ ba nɔ ehe. Nihi fuu hu bu blɔ nya tomi ɔ tue ngɛ radio nɔ.    

A BLI SƆMƆMI NÍ TSUMI Ɔ MI KƐ YA MA KPAHI A NƆ

Ngɛ jeha 1923 ɔ mi ɔ, fiɛɛmi ní tsumi ɔ yi bli kɛ ya su Afrika, Yuropa, India, kɛ South Amerika. Enɛ ɔ ji nɔ́ ko nɛ sa kadimi wawɛɛ. Benɛ Nyɛminyumu A. J. Joseph ngɛ e yo kɛ e bimɛ ekpa amɛ a nɔ hyɛe ngɛ India a, e ye bua kɛ pee womihi ngɛ Hindi, Tamil, Telugu, kɛ Urdu gbihi a mi.

William R. Brown kɛ e weku ɔ

Ngɛ Sierra Leone ɔ, Baiblo Kaseli nɛ ji, Alfred Joseph kɛ Leonard Blackman ɔ ngma sɛ womi kɛ ya ha asafo ɔ ní tsumi yi ɔ nɛ ngɛ Brooklyn ngɛ New York ɔ kaa a hia yemi kɛ buami. Lɔ ɔ he ɔ, ngɛ April ligbi 14 ɔ nɔ ngɛ jeha 1923 ɔ mi ɔ, a ha a ní bimi ɔ heto. Alfred de ke: “Ligbi ko nɛ ji Hɔ nyɔ mi ɔ, nyumu ko tsɛ mi ngɛ fon nɔ be mi nɛ i hyɛ we blɔ. E kɛ gbi nɛ mi jiɔ bi mi ke, “Mo lɛ o ngma sɛ womi kɛ ha Watch Tower Society ɔ ke nyɛ hia fiɛɛli ɔ lo?” Kɛkɛ nɛ Alfred ha heto ke, “Ee.” Lɔ ɔ se ɔ, nyumu ɔ de lɛ ke, “Lɛɛ a tsɔ mi kaa ma ba piɛɛ nyɛ he mɔ.” Nɔ nɛ Alfred kɛ lɛ sɛɛ ní ngɛ fon ɔ nɔ ɔ ji Nyɛminyumu William R. Brown. Jamɛ a ligbi ɔ, Nyɛminyumu William R. Brown kɛ e yo Antonio, kɛ a biyihi nɛ a wɛ tsɔ, nɛ ji Louise kɛ Lucy ɔ hia kɛ je Caribbean kɛ ba Sierra Leone. Nyɛmimɛ nɛ a ngɛ Sierra Leone ɔ kɛ Nyɛminyumu Brown kɛ e weku ɔ ya kpe nɛ a nya a he.

Alfred ya nɔ nɛ e de ke: “Ligbi nɛ wa ya su ɔ, e nɔ jena pɛ ɔ, i kɛ Leonard bɔni Baiblo ɔ kasemi kaa bɔ nɛ wa peeɔ daa otsi ɔ. Kɛkɛ nɛ tlukaa a wa na nyumu gagaa ko. Mamoo lɛ ji Nyɛminyumu Brown ɔ nɛ. Akɛnɛ e bua jɔ anɔkuale ɔ he wawɛɛ he je ɔ, jinɛ e suɔ nɛ e tu magbɛ nɔ munyu e nɔ jena pɛ.” Nyɔhiɔ kake po sui nɛ Nyɛminyumu Brown gba womihi tsuo nɛ e kɛ ba a. E kɛ we nɛ e nine kpale su womihi 5,000 nɔ, se lɔ ɔ po sui nɔ́ ko, a hia womihi fuu. Se ngɛ anɔkuale mi ɔ, nihi kale we Nyɛminyumu Brown kaa nɔ ko nɛ juaa womihi. Ngɛ e si himi mi tsuo ɔ, e kɛ kã sɔmɔ Yehowa, nɛ be fɛɛ be ɔ, e tsɛɛ Ngmamihi a se ke e ngɛ magbɛ nɔ munyu tue ɔ. Enɛ ɔ ha nɛ nihi bɔni lɛ tsɛmi ke Bible Brown.

Bɔ nɛ Magdeburg Betel ɔ ngɛ ha ngɛ jeha 1920 jeha amɛ a mi

Ngɛ Germany ɔ, nyɛmimɛ ɔmɛ mwɔ a yi mi kpɔ kaa a ma je asafo ɔ ní tsumi kɔni ɔ kɛ je Barmen akɛnɛ lejɛ ɔ kpi mɛ hu ɔ he je. Jehanɛ hu ɔ, a nu kaa France ta buli ɔmɛ ngɛ hlae nɛ a ba tua jamɛ a ma a. Enɛ ɔ he ɔ, Baiblo Kaseli ɔmɛ ya hla tsu kpa ko ngɛ Magdeburg nɛ a kɛ lejɛ ɔ pee asafo ɔ ní tsumi kɔni ɔ. Lejɛ ɔ hi wawɛɛ nɛ e maa ye bua mɛ konɛ a nyɛ nɛ print womihi saminya. Ngɛ June ligbi 19 ɔ nɔ ɔ, nyɛmimɛ ɔmɛ ya muɔ klamahi nɛ a kɛ print ɔ womihi kɛ ní kpahi nɛ piɛ ɔ kɛ je ní tsumi kɔni momo nɛ ngɛ Barmen ɔ kɛ ho Betel ehe ɔ ya ngɛ Magdeburg. Ligbi nɛ a ngma sɛ womi kɛ ya ha asafo ɔ ní tsumi yi ɔ kaa a hia kɛ je Barmen kulaa a, e nɔ jena pɛ nɛ a fia adafi kaa France bi ɔmɛ ba tua Barmen ma a nɛ a ye a nɔ kunimi. Nyɛmimɛ ɔmɛ na Yehowa si kaa e po a he piɛ nɛ e ye bua mɛ.

George Young kɛ Sarah Ferguson (hiɔ nɔ) kɛ Sarah nyɛmiyo

Ngɛ Brazil ɔ, Nyɛminyumu George Young nɛ́ e hiaa blɔ kɛ ya fiɛɛɔ sane kpakpa a to ní tsumi kɔni ehe ko sisi, nɛ e bɔni Hwɔɔmi Mɔ ɔ peemi ngɛ Portuguese mi. Ngɛ Nyɔhiɔ bɔɔ komɛ a mi ɔ, e gba womihi nɛ hiɛ pe 7,000 sɔuu. Benɛ Nyɛminyumu George Young ya slaa Nyɛmiyo Sarah Ferguson kɛ e weku ɔ, a bua jɔ wawɛɛ. Kɛ je jeha 1899 ɔ mi ɔ, Sarah Ferguson kaneɔ Hwɔɔmi Mɔ ɔmɛ, se e nyɛ we nɛ e jɔɔ e he nɔ kɛ ha Mawu nɛ e ha nɛ a baptisi lɛ. Nyagbenyagbe ɔ, ngɛ nyɔhiɔ bɔɔ komɛ a se ɔ, Nyɛmiyo Ferguson kɛ e bimɛ eywiɛ ɔmɛ nyɛ nɛ a jɔɔ a he nɔ kɛ ha Yehowa nɛ a baptisi mɛ.

A YA NƆ NƐ A KƐ KÃ SƆMƆ MAWU NƐ A BUA JƆ

Ngɛ jeha a nyagbe ɔ, December 15, 1923 Hwɔɔmi Mɔ ɔ tsɔɔ bɔ nɛ tsakemihi nɛ a pee ngɛ asafo mi kpehi, fiɛɛmi ní tsumi ɔ, kɛ kpokpa nɔ kpehi a mi ɔ ná Baiblo Kaseli ɔmɛ a nɔ he wami wawɛɛ ha. Hwɔɔmi Mɔ ɔ de ke: “E he wɛ kulaa kaa o maa na kaa . . . nyɛmimɛ ɔmɛ ngɛ hemi kɛ yemi nɛ mi wa wawɛɛ . . . Nyɛ ha nɛ waa pee klaalo nɛ wa tsu ní wawɛɛ nɛ waa ya nɔ nɛ waa kɛ kã kɛ bua jɔmi nɛ sɔmɔ Mawu ngɛ jeha 1924 ɔ mi.”

Ngɛ anɔkuale mi ɔ, jeha 1924 ɔ hu pee bua jɔmi wawɛɛ kɛ ha Baiblo Kaseli ɔmɛ. Nyɛmimɛ nɛ a ngɛ Betel ɔ kɛ nyɔhiɔhi fuu ngɛ ní tsue ngɛ zugba ko nɛ ngɛ Staten Island ɔ nɔ. Lejɛ ɔ kɛ asafo ɔ ní tsumi yi ɔ nɛ ngɛ Brooklyn ɔ he kɛ we. A gbe ní tsumi nɛ ɔ nya ngɛ jeha 1924 ɔ sisije. Enɛ ɔ ha nɛ kake peemi hi nyɛmimɛ ɔmɛ a kpɛti wawɛɛ, nɛ a gu blɔhi fuu a nɔ kɛ fiɛɛ sane kpakpa a pe be ko nɛ be ɔ.

Ní tsuli nɛ a ngɛ ní tsue ngɛ Staten Island ɔ nɔ

a Mwɔnɛ ɔ, lɔ ɔ ji, Kristofohi A Si Himi Kɛ A Sɔmɔmi Ní Tsumi ɔ—Ní Kasemi Womi ɔ nɛ.