Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

1923—Dzeuˇ laꞈ˗euˬ tiˬ yaˇ kʼoꞈ˗ahˇ

1923—Dzeuˇ laꞈ˗euˬ tiˬ yaˇ kʼoꞈ˗ahˇ

1923 kʼoꞈ, Tiˬ siˬ ba la 1 nah˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ kʼoeˇ (Gaˬ laˬ pyuˇ dawˬ) “1923 kʼoꞈ naˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˇ kʼoꞈ pyeuꞈ meh lehˇ noeˬ tmˬ ma. Shaˬ zahˬ puˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ˗eu aˇ nah keuˆ le˗eu peh laˇ taˬ˗euˬ meh lehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu muiˬ dui dui˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za taˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. 1923 ngeh kʼoꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw myaˬ jeˬ poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ, huiˬ˗eu mehˬ bawˬ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ heu deuˬ˗ahˇ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗euˬ meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mehˬ bawˬ gm dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni mehˬ bawˬ gm˗eu jeˬ heu naˇ, maˇ maˇ ni gʼeh˗eu Ka li zaˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ laˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

Bawˬ dzaˬ˗eu jeˬ mehˬ bawˬ bi gm

Jaˇliꞈ aˇ deuˆ hawˇ˗eu dawˬ caˇ˗euˬ naˬ ba ahˇ˗eu kʼoꞈ toꞈ la toꞈ

1923 kʼoꞈ˗ahˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ tiˬ jeˬ na laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗euˬ miˇ neh, Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ mehˬ bawˬ gm dzehˬ laˇ˗euˬ meh. Loꞈ˗eu nymˇgoˇ paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ yawˬ jaw na luꞈ zmˬ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ ja sawˇ nehˬ˗eu dawˬ deuˬ boꞈ ahˇ dahˬ beh˗euˬ meh. Teu˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗awˇ, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ zmˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ yawˬ jaw na luꞈ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ ahˇ˗eu kʼoꞈ toꞈ la toꞈ jahˇ doˆ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ kʼoꞈ toꞈ la toꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˬ yawꞈ nah yawꞈ˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ ngeh maˬ ehˇ, nymˇ jiˇ uˬ duˬ tahˬ ngeh maˬ ehˇ, caˇ nya˗eu dawˬ caˇ˗euˬ naˬ ba jiˇ dawˆ ahˇ taˬ˗euˬ meh.

Mehˬ bawˬ teu laꞈ kʼoeˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ tsaˬ gaꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ “puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ” ja˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu dawˬ ngehˬ˗eu uˬ taꞈ, dawˬ caˇ caˇ˗awˇ guiˬ lahˬ jiˇ shaˇ˗eu meh. 1923 kʼoꞈ˗ahˇ 15 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Iˇbaˬ Baˇniˬ “Dawˬ kʼoꞈ biꞈ mawꞈ˗eu deuˬ tsawˬ tuˇ˗awˇ ‘Miˬyehˇ neh ngaˬ˗ahˇ mˇ muiˬ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a’ lehˇ ngehˬ dahˬ beh nya˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ ya leˇ dui dui˗eu meh. Mehˇ nmˇ Iˇbaˬ heu loꞈ˗ehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. “Gawˬbiˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ aˬ bawˇ tiˬ gʼaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ mawꞈ˗eu yaw myaˬ kawˆ jaˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu mehˇ nmˇ gʼaˬ maˬ dawˬ gawꞈ coeˇ ni pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ gʼaˬ meh. Nuiˇ˗awˬ lehˇ pehˇ kʼahˬ pehˇ dahˬ˗ahˇ gʼeu nyi nehˬ˗euˬ meh.”

Tiˬ siˬ-ahˇ tiˬ poˆ Bawˬdzaˬnymˇ yawˬ gaˇ na luꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ ja ceuˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ myah myah˗ahˇ maˬ duˇ˗eu mehˬ bawˬ jahˇ˗eu meh. 1923 kʼoꞈ, Oeˬ siˬ ba la 1 nah˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ˗ahˇ mehˬ bawˬ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ heu loꞈ˗ehˇ ngehˬ taˬ˗euˬ meh. “Mehˬ bawˬ teu˗euˬ tiˬ paˆ naˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ ya puˬ˗eu puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ ja˗awˇ, gaˇ mˇ cawˬ yaw kaˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. . . . Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu mehˬ bawˬ teu naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ gm˗awˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼoeˇ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ meh lehˇ jah˗eu ma.”

Kehˇnaˬdaˬ miˇ kʼahˬ Behˬkuˇbeuˬ meuˬ˗ahˇ jaˆ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ jawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu 19 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Caˇlawꞈ˗suiˬ Maˇtiꞈ mehˬ bawˬ teu˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Mehˬ bawˬ teu˗ahˇ ngaˇ tiˬ nymˇ maˬ doe maˬ doe˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ ya ngehˬ˗eu lehˇ ya siˬ nya˗euˬ dahˬ beh˗eu poˆ pyeuꞈ ma. Yaw myaˬ poˆ mehˇ nmˇ deuˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗eu jeˬ ja˗eu meh. Teu naˇ ngaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ ya ngehˬ˗eu, tsawˇ pyehˇ pyehˇ˗eu deuˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh dawˬ kʼoꞈ aˬ joˆ˗ehˇ ya biꞈ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ nya.”

Tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ˗aˬ mehˬ bawˬ bi gm

1923 kʼoꞈ, Ngaˬ siˬ ba la 1 nah˗ahˇ˗euˬ Dawˬ gaˬ kʼawˬ˗eu sahˬ boꞈ aˇ taꞈ

“Tsaꞈ gaˬ˗eu aˇ nah” heu jiˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ gm ni caw ba nehˬ˗eu meh. 1923 kʼoꞈ, Oeˬ siˬ ba la 1 nah˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ˗ahˇ “Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ mehˬ bawˬ gm˗eu gʼaˇ duˬ 1923 kʼoꞈ, Ngaˬ siˬ ba la 1 nah jawˇ nah dzeuˇ nyiˬ nah˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu aˇ nah lehˇ laˆ doˆ taˬ˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ ba la yawˬ siˬ na luꞈ˗euˬ dahˬ beh jaw˗euˬ jawˇ nah dzeuˇ nyiˬ nah˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu aˇ nah lehˇ laˆ doˆ taˬ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.

Jaˇliꞈ dzaw zaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ kʼoꞈ yaw nyiˇ deuˬ kʼawꞈ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ gm laˇ˗eu meh. Teu ngeh 16 kʼoꞈ tehꞈ˗ehˇ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Heˇzeˬ˗oˬ Beuˇpeuˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Dawˬ gaˬ kʼawˬ˗eu sahˬ boꞈ aˇ taꞈ laꞈ kʼoeˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh bi zmˬ˗eu gʼaˇ duˬ bi noeˬ taˬ˗euˬ aˇ baˇ jahˇ byaˬ˗eu jeˬ ahˇ˗eu meh. a Ngaˇ hawˇ˗eu ngaˬ bawˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ bi tsaꞈ gaˬ˗iˇ mawꞈ˗eu miˇ neh zahˬ leˇ nya.” Aˬ yawꞈ “Mehˇ nmˇ aˬ bawˇ tiˬ gʼaˬ ngaˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu maˬ geuˇ˗a siˬ lehˇ noeˬ˗awˇ laˆ tsoeˬ˗eu meh. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na Jaˇliꞈ dzaw zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ maˬ ehˇ, ‘zaˬ guˬʼ deuˬ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu geuˇ˗eu meh lehˇ maˬ gʼoˆ shaw˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 148:12, 13) Toˆ˗ehˇ gʼeh kʼawꞈ mehˇ nmˇ Beuˇpeuˬ tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ Giˇlaˆ dzaw nymˇ 2 poˆ aˬ yawꞈ poˆ˗ahˇ ya daˆ leˇ˗awˇ Paˬnaˬmaˬ˗ahˇ Miˇshaˬnaˬliˬ gaˇ ya mˇ˗iˇ˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ zaˬ guˬ deuˬ tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu maˬ geuˇ˗a lehˇ noeˬ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ nui noeˬ beˬ paˇ˗euˬ meh.

Huiˬ˗eu mehˬ bawˬ, mehˬ bawˬ bi gm

Huiˬ˗eu mehˬ bawˬ heu jiˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ bi gm dzehˬ laˇ˗eu meh. Huiˬ˗eu mehˬ bawˬ yaw myaˬ gaˇ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu aˇ nah tiˬ nah lehˇ laˆ doˆ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, 1923 kʼoꞈ, Smˇ siˬ ba la 31 nah˗ahˇ Kehˇnaˬdaˬ miˇ kʼahˬ Gʼoeˇniˬpeˬ meuˬ˗ahˇ jahˇ˗eu huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ teu poˆ “Gʼoeˇniˬpeˬ˗ahˇ aˬ myah myah˗ahˇ maˬ duˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ” jaˆ˗eu meh. Huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ laˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ aˬ myah myah˗ahˇ maˬ duˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ heu˗ahˇ gm laˇ˗awˬ lehˇ kuˇ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ jahˇ˗euˬ miˇ neh tsawˇ haˬ yaw myaˬ gʼaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ ya gaˬ˗awˇ, ha geuꞈ laˇ˗euˬ meh. Teu ngeh kʼoꞈ˗euˬ Yehꞈ siˬ ba la 5 nah˗ahˇ Gʼoeˇniˬpeˬ˗ahˇ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ tiˬ poˆ paˇ jahˇ˗euˬ meh. Teu ngeh mehˬ bawˬ˗ahˇ 7,000 gʼaˬ ehˇ gʼaˬ ni daˆ laˇ˗euˬ meh. Teu poˆ naˇ Kehˇnaˬdaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ jahˇ gaˇ laˇ˗euˬ tsawˇ haˬ kʼaˇ myaˬ˗eu poˆ pyeuꞈ meh.

1923 kʼoꞈ, Yehꞈ siˬ ba la 18-26 nah˗ahˇ keuˆ ni Kehˇliˬpawˇniˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ Lawˇ˗suiꞈ Eˇjeuˬ˗leꞈ˗suiꞈ meuˬ˗ahˇ jahˇ˗euˬ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu mehˬ bawˬ pyeuꞈ meh. Mehˬ bawˬ teu jahˇ˗eu maˬ keuˆ laˇ˗eu yaw myaˬ jaw ca ngeh, mehˬ bawˬ teu˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ dawˬ gaˬ kʼawˬ˗eu sahˬ boꞈ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗awˇ, Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ kuˇ gaˬ˗eu aˇ taꞈ 500,000 taꞈ dzehˬ ni biˇ kʼawˬ˗euˬ meh. Mehˬ bawˬ teu˗ahˇ taꞈ˗eu sahˬ boꞈ aˇ taꞈ tsawˇ haˬ tawˬ dzaˬ˗eu lawˬ liˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, yawˬ ha˗euˬ lawˬ liˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, dehˬ myahˬ taˬ˗euˬ meh.

Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ 1923 kʼoꞈ˗ahˇ Lawˇ˗suiꞈ Eˇjeuˬ˗leꞈ˗suiꞈ meuˬ˗ahˇ jahˇ˗euˬ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ

Yehꞈ siˬ ba la 25 nah jawˇ nah dzeuˇ koꞈ nah˗ahˇ mehˇ nmˇ Laˇdeuˇpawˬ “Yawˇ hawˇ˗eu ciꞈ myehꞈ” gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ dawˬ mehˬ mehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “yawˇ” deuˬ˗aˬ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ ya dehꞈ gʼeh˗eu nui ma dawˇ coe ni gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh lehˇ maˇ jawˆ ni dzawˇ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ “Saˇ tiˇ biꞈ˗eu dawˬ” lehˇ ehˇ˗eu aˇ taꞈ gui˗euˬ meh. Aˇ taꞈ teu˗ahˇ tsawˇ myahˇ tehꞈ˗ehˇ pi taˬ˗euˬ Ka li zaˬ nui deuˬ˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ pah doˆ mehˬ taˬ˗awˇ, nui ma dawˇ coe ni gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ “Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ meuˬ”˗ahˇ neh doˆ le ni gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 18:2, 4) Aˇ nah naˇ miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu leh jeh˗eu Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˇ taꞈ heu gʼawˬ mya lam taꞈ biˇ nehˬ˗euˬ meh.

“Heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu mehˬ bawˬ heu naˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ gm ni maˬ ehˇ, gʼoeˇ dzehˬ laˇ in maˬ ehˇ, caw ba nehˬ”

Huiˬ˗eu mehˬ bawˬ heu poˆ˗euˬ aˇ saˬ saˬ ngeh nah˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ deuˬ 30,000 gʼaˬ dzehˬ ni daˆ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mehˇ nmˇ Laˇdeuˇpawˬ neh baˬ maꞈ mehˬ shi “Tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca dawˬ tawˆ luꞈ Aˬmaˬgeˬdoˬ˗ahˇ le luꞈ kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ iˬ nah dehꞈ luꞈ˗eu yaw myaˬ lam gʼaˬ maˬ ya shiˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ dawˬ mehˬ mehˬ gaˇ ya gaˬ˗euˬ meh. Tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni laˇ tehꞈ˗a lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ miˇ neh, Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ nymˬ˗mˇ hawˇ tsoˆ gʼaˬ˗euˬ Lawˇ˗suiꞈ Eˇjeuˬ˗leꞈ˗suiꞈ˗euˬ baw duiˇ behˆ duˬ˗ahˇ ngaˬ˗euˬ meh. Mehˬ bawˬ˗ahˇ laˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ dawˬ mehˬ mehˬ gaˇ maˇ jawˆ ni ya gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ mehˇ nmˇ deuˬ baw duiˇ behˆ duˬ˗ahˇ˗euˬ teˇ saˇ keu ka deuˬ˗ahˇ zmˬ˗euˬ meh. Caˆ keu ka teu naˇ teu ngeh saˇ ka˗euˬ muiˬ dui dui˗eu caˆ keu ka pyeuꞈ meh. Kʼoeˇ naˇ mehˬ bawˬ teu˗ahˇ Leˬdiˬ˗oˬ paw neh ya gaˬ˗euˬ deuˬ jiˇ gʼawˬ mya gʼaˬ jawˇ˗eu meh.

Miˇ kʼahˬ doe ni Miˬyehˇ gaˇ mˇ huiˬ

1923 kʼoꞈ˗ahˇ Ehˇpa˗li kaˆ paw maˬ ehˇ, Yuˇloˬ paw maˬ ehˇ, Iˇdiˬ˗yaˬ paw maˬ ehˇ, Aˬmeˬliˇkaˬ laꞈ oˆ paw pyawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ laˇ˗euˬ meh. Iˇdiˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Eˬ Jeˬ Joˇsehꞈ yawˬ ha˗euˬ miˬ zaˬ hawˇ˗eu zaˬ 6 gʼaˬ˗ahˇ ya bo saˆ kʼawꞈ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ Heˇdiˬ, Tehˇmiˬ, Teˇluˬguˬ, Uˇlaˬduˬ, heu deuˬ˗euˬ dawˬ sahˬ boꞈ yaˬ doˆ gaˇ caw ba˗euˬ meh.

Gʼoiˇliˬ˗yaˬ Aˬ Baˬ˗lamˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ

Siˬlaˇ Loˇ˗oˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Aˇpeˬ˗leˬ, Yoˇsehˆ, Lai neuˇ, Buˇkiˬ˗liˬ Niˬ˗yuˬ Yawˇ˗ahˇ jaˆ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ saˇ naˇ yaw huiˬ hmˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ jawˇ gaˇ caw ba˗eu deuˬ bi oe nehˬ laꞈ lehˇ sahˬ boꞈ sha gʼeh˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ 1923 kʼoꞈ, Oeˬ siˬ ba la 14 nah˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh shaˇ taˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ za˗euˬ meh. Aˇpeˬ˗leˬ “Jawˇ nah dzeuˇ koꞈ nah ngeh miˇ ngaˇ jawˇ gaˇ naˬ gaˬ ngehˬ leꞈ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Naˬ gaˬ teu laꞈ kʼoeˇ teˇ saˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ kʼaˆ˗eu zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ “Nawˇ caw ba˗eu gʼaˬ bi oe nehˬ laꞈ lehˇ huiˬ˗eu saˇ naˇ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ leꞈ˗euˬ kʼoeˇ gʼaˬ ma loˇ” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Aˇpeˬ˗leˬ “Ngeuˇ ma” lehˇ ehˇ kʼoꞈ nehˬ ngeh, aˬ yawꞈ “Ngaˇ naˇ kʼoeˇ gaˇ neh bi hehˇ gʼeh leꞈ˗euˬ gʼaˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Naˬ gaˬ ngehˬ leꞈ˗euˬ gʼaˬ naˇ Gʼoiˇliˬ˗yaˬ Aˬ Baˬ˗lamˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ Siˬlaˇ Loˇ˗oˬ˗ahˇ oe keuˆ ngeh Aˇpeˬ˗leˬ jawˇ gaˇ naˬ gaˬ ngehˬ cawˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Kehˇ˗leˇbi˗yamˬ iˇ jaw lahˇ˗ahˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ Ehˬtoˬniˬ˗yaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ nyiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Luˬiˇ˗suiꞈ hawˇ˗eu Luˇsiˬ nehˬ˗ehˇ oe˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ deuˬ Gʼoeˇliˬ˗amˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ nehˬ˗ehˇ ya mawˇ dzoeˇ˗eu gʼaˇ duˬ gʼawˬ myahˇ ni maˬ ya loꞈ˗aˬ.

Aˇpeˬ˗leˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Yawˬ nah yawˬ˗euˬ uˬ shawˬ keuˆ laˇ ngeh ngaˇ hawˇ˗eu Lai neuˇ aˬ myah myah loꞈ˗ehˇ Jaˇliꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ luꞈ ngeh laˆ gʼoˆ˗euˬ gʼoˆ kʼehˬ˗ahˇ goˇ ca ni gʼeh˗eu zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ yawꞈ laˇ˗euˬ meh. Teu gʼaˬ naˇ mehˇ nmˇ Baˬ˗lamˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ ni shawˬ dawˬ mehˬ mehˬ mawꞈ˗eu nui ma gʼawꞈ gʼawꞈ˗ehˇ jaˆ˗eu meh.” Mehˇ nmˇ Baˬ˗lamˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ jiˇ yuˇ˗awˇ neh oe˗euˬ meh. Ba la tiˬ siˬ maˬ byah laˇ mi naˆ˗ehˇ biꞈ jiˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ paˇ dmˬ 5,000 dmˬ paˇ za lahˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ kʼehˬ naˇ paˇ shaˇ lahˬ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ Baˬ˗lamˬ sahˬ boꞈ ahˬ˗eu lehˇ tehꞈ˗ehˇ tsawˇ myahˇ doˆ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ tiˬ ziˇ ziˇ lah ni Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh dui dui˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ dawˬ mehˬ mehˬ ngeh jiˇ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ ngehˬ keuˆ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ suˇ gʼaˬ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ Baiˇbeuˬ Baˬ˗lamˬ lehˇ kuˇ˗eu meh.

1923 kʼoꞈ heu kaˬ˗ahˇ˗euˬ Mehˇdeˬbeuꞈ meuˬ˗ahˇ˗euˬ Beˬdeˬlaˇ

Aˇ yamˬ teu yamˬ laꞈ kʼoeˇ Jeˬmaˬniˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ Baˇmehˬ Beˬdeˬlaˇ saˇ naˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ nyiˇ dzeuˇ˗eu miˇ neh yawˬ gaˇ yawˬ jawˇ paˇ˗iˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ Paˇlaˬ˗euˬ guiˇ maꞈ deuˬ deuˆ laˇ luꞈ˗eu lehˇ jiˇ ya gaˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ teu ngeh Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ Mehˇdeˬbeuꞈ meuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ yaˬ doˆ˗eu gʼaˇ duˬ tsaˬ dui dui leˇ˗eu nymˇ tiˬ nymˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Koꞈ siˬ ba la 19 ngeh nah˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ Beˬdeˬlaˇ saˇ naˇ˗euˬ sahˬ boꞈ yaˬ doˆ˗eu caˆ hawˇ˗eu keu ka deuˬ Mehˇdeˬbeuꞈ meuˬ˗ahˇ˗euˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ baꞈ taˬ iˇ˗euˬ meh. Mˇ myawˬ sha luiˆ jiˇ gʼaˬ˗euˬ naˇ kʼahˬ dawˬ gaˬ kʼawˬ˗eu aˇ taꞈ˗ahˇ Paˇlaˬ˗euˬ guiˇ maꞈ deuˬ Baˇmehˬ meuˬ˗ahˇ yuˇ geuꞈ˗euˬ meh lehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˇ diˇ ngehˬ gʼeh˗awˇ haw piˇ luꞈ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni ya mawˇ˗euˬ meh.

Jo˗cuiˬ Yahˬ hawˇ˗eu Saˬlaˇ Peuˇguˬsahˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ yuiꞈ (aˇ maˇ paw)

Miˇ kʼahˬ yaw myaˬ kʼahˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗iˇ haw˗euˬ mehˇ nmˇ Jo˗cuiˬ Yahˬ Ba˗la zi˗u miˇ kʼahˬ˗ahˇ Beˬdeˬlaˇ saˇ naˇ yaw shuiꞈ beh˗awˇ, Pawˇtuˇgiˬ dawˬ neh Loꞈ˗eu nymˇgoˇ yaˬ doˆ dahˬ beh laˇ˗euˬ meh. Ba la gʼawˬ mya siˬ maˬ gʼeh˗ehˇ aˬ yawꞈ Boˬloˬshaˬ hawˇ˗eu paˇ dmˬ deuˬ 7,000 dmˬ dzehˬ ni biˇ kʼawˬ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ Saˬlaˇ Peuˇguˬsahˬ mehˇ nmˇ Jo˗cuiˬ aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ jawˇ gaˇ gʼa laˇ˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh. Mehˇ nmˇ Saˬlaˇ 1899 kʼoꞈ˗ahˇ neh Loꞈ˗eu nymˇgoˇ gui dahˬ beh laꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ dzeuˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ iˇ cuꞈ maˬ ya shawˇ˗aˬ siˬ. Mehˇ nmˇ Jo˗cuiˬ aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ jawˇ gaˇ gʼa laˇ˗euˬ gʼawˬ mya siˬ maˬ gʼeh˗ehˇ uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh aˬ yawꞈ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ 4 gʼaˬ iˇ cuꞈ ya shawˇ˗euˬ meh.

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu leh jeh˗awˇ laˬ kʼaˬ cehˇ daˆ leꞈ

Teu kʼoꞈ jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ 1923 kʼoꞈ, Tseˇ nyiꞈ siˬ ba la 15 nah˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ˗ahˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ neh mehˬ bawˬ mˇ˗eu jeˬ, tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ, huiˬ˗eu mehˬ bawˬ jahˇ˗eu jeˬ, beˬ paˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ kʼoeˇ “Aˇ muˇ deuˬ nui jah ziꞈ dah ni jaˆ laˇ˗euˬ gaˇ maˇ jawˆ ni ya mawˇ˗eu meh. . . . 1924 kʼoꞈ kʼoꞈ lah ni˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ dah taˬ˗awˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ leh jeh˗awˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ mˇ daˆ leꞈ luꞈ˗uˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh.

1924 kʼoꞈ jiˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu aˇ kʼoꞈ pyeuꞈ meh. Beˬdeˬlaˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ Buˇkiˬ˗liˬ saˇ naˇ yaw huiˬ hmˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ maˬ kaˬ gaˇ jaˆ˗eu Saꞈ˗tehˆteˬ iˇ jaw lahˇ˗ahˇ miˇ tsaˬ zeuˇ˗eu lehˇ lehˬ hmˬ˗eu ba la gʼawˬ mya siˬ byah laˇ˗euˬ meh. Iˇ jaw lahˇ teu hmˬ˗ahˇ tsoˆ˗euˬ nymˇ nymˇ shuiꞈ 1924 kʼoꞈ˗euˬ kʼoꞈ doˆ le ngeh tsoˆ gʼaˬ˗euˬ meh. Teu naˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ gm dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ aˬ myah myah loꞈ˗ehˇ maˬ duˇ ni pyehˬ kʼawˬ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ meh.

Saꞈ˗tehˆteˬ iˇ jaw lahˇ˗ahˇ tsoˆ˗eu paw gaˇ mˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ

a Nymˬ˗mˇ˗euˬ Ka li zaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ hawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu—Bawˬ dzaˬ˗eu sahˬ boꞈ aˇ taꞈ.