Skip to content

Ndaka u ya ka dijanela da mndani

1923—Ati ti nga maheka ka 100 wa malembe msana

1923—Ati ti nga maheka ka 100 wa malembe msana

MUWONELELI wa 1 ka Janeiro ka 1923 a wombile tiya, “Ati hi ti emelako ka dilembe da 1923 ta kuzeta ngutu. Se i lungelo ya hombe ngutu kuningela wufakazi ka . . . mafu yawa ma ku kuxanisekani ti to timbimo ta tinene ti hafuhi.” Ngu kutsimbila ka dilembe diya, Vagondi va Bhiblia va mahile kutxitxa ko tsakisa mayelano ni mitshangano, makongresu ni mthumo wo txhumayela. Kota wuyelo vona va vile ni wumwewo ni ku mtengo wu engetelekile.

MITSHANGANO YI VHUNI VANATHU KU VE ENGETELA WUMWEWO WAWE

Kalendariyo yi ku ni mibhalo ya Bhiblia ni tinumero ta tindando

Ka dilembe da 1923, sengeletano yi mahile kutxitxa ko kari ku ku nga vhuna Vagondi va Bhiblia ti to ve engetela wumwewo wawe ka wukhozeli. Muwoneleli a khatile kuningela txhamuselo ya m’bhalo awu wu ndi no gondwa divhiki ni divhiki ka mtshangano wa Mkombelo ni Wudhumo ka Jehovha. Vagondi va Bhiblia va tshumete ve humisa Kalendariyo ayi yi ndi no gondwa ka mtshangano wa divhiki kumweko ni ndando ya ditshiku dimwani ni dimwani. Se vanathu va ndi na kota kuembelela ndando yoneyo ka gondo yawe vapune mwendo ka wukhozeli wa mwaya.

Ka mitshangano yiya, Vagondi va Bhiblia va txi womba maexperiyensia aya va nga ma mana ka mthumo wo txhumayela, ni kuwomba txo kari atxi va nga txi tsakela kubonga txona Jehovha, ni kuembelela ndando, mbimo yimwani va txi maha mkombelo. Eva Barney, awu a nga bhabhatiswa ngu 1923 adi ni 15 wa malembe, a khumbula tiya: “Ngako u txi lava kuwomba to kari, kukhata ti txi lava u khukha u ema u womba mapswi o fana ni awa: ‘Ani ni tsakela kubonga Mkoma ngu totshe tatinene ati a ni mahelako.’” Se vanathu vamwani va txi ti dhunda kumaha toneto. Mwanathu Eva Barney a simama a womba tiya: “Ani ni khumbula dikhambi diya mwanathu wo dhundeka ngutu wo kula ngu tanga awu a dhanwako ku i Godwin a nga txi bonga ngu simaha sasingi. Se konaho msikati wakwe a khatile kupfisisa to mwanathu wu a nga ti thangela a ti khata kuswireka nyana. Se a txi m’gwi kudotho dibhaji, se e ema kuwomba-womba e khalahatsha.”

Kumweko ngu mtxima Mtshangano wa Mkombelo ni Wudhumo ka Jehovha, wu ti ni txienge txo sawuleka. Muwoneleli wa 1 ka Abril ka 1923, a wombile tiya mayelano ni mtshangano wonewo wu nga ti mahwa ka wotshe mabanza: “Hafu ya mtshangano wonewo yi na va siperiyensia sa mthumo wo txhumayela ni kukuzeta vanathu. . . . Ha themba to mtshangano wonewo wo kuzeta wu na hi pata ni ku hi tshuketisa ngutu ka vanathu.”

Charles Martin, wa Vancouver, khe Canadá a ti ni 19 wa malembe ni ku i ti trabalhador de classe (awu nyamsi a dhanwako ku i muhuweleli). Mitshangano yiya i ti ya lisima ngutu kwakwe. Ene a khumbula tiya: “I ve do khata ni nga gonda ati ni fanelako ku ti womba mitini ka vathu. Ti ti tolovelekile ku pfa vanathu va txi womba siperiyensia si va nga si mana mitini ka vathu va txi txhumayela. Eto ti ni vhuni kuwona ti ni nga ti wombako mwendo kuwona nzila yi ni nga xamulako ngu yona siwotiso mwendo ni txi kanetwa.”

MTHUMO WO TXHUMAYELA WU VHUNI VANATHU KU VE ENGETELA KU VA NI WUMWEWO

Bulletin ya 1 ka Maio wa 1923

Tximwani txi nga vhuna vanathu ku ve va ni wumwewo i ve “Masiku a Mthumo.” Ka ditshiku donedo votshe va txi kuzetwa ku ve tsula kumweko kutxhumayelani. Muwoneleli wa 1 ka Abril wa 1923, a wombile tiya: “Hi na va kumweko hotshethu ka mthumo wona wu wawumwewo . . . , terça feira, 1 ka Maio wa 1923, a sawutwe ku va ditshiku da mthumo. Se kukhukhela konku terça feira wo khata wa mtxima wumwani ni wumwani i na va ditshiku da mthumo . . . Votshe dibanzani va fanela kupateka ka mthumo wo txhumayela ka ditshiku donedo.”

Hambi vaphya va txi pateka ka mthumo wo txhumayela. Mwanathu wa txisikati Hazel Burford, a nga ti ni 16 wa malembe a khumbula tiya: “Bulletin yi ti ni sikombiso sa mabhulo asi hi nga ti fanete ku si vekisa ha msungo. a Ani ni vhovho wangu hi ti pateka ngutu ka mthumo wo txhumayela.” Kambe mwanathu a manani ni kukanetwa ku ku nga ti ta ngu wukhalo wu a nga ti sa wu emela. Ene a womba tiya: “Mmweyo wa vanathu wo kula ngu tanga a ti si tumeli ni ka kudotho to i ve i di ani ni womba wombako ni vathu. Ka mbimo yile, vamwani va ti si ti pfisisi ti to, votshe vagondi va Bhiblia kupata ‘mazambi ni mahorana,’ va pateka ka mthumo wo txhumayela ve dhumisa Mvangi wathu.” (Mas. 148:12, 13) Kambe mwanathu Hazel kha godhola. Ngu magwito a thavisile kursu ka turma ya wumbidi ya Giliyadhi, se e ya thuma kota murumiwa ka ditiko da Panamá. Ngu kutsimbila ka mbimo vanathu vonevo va txitxile mawonelo mayelano ni majovhem ti to ni wona ma nga pateka ka mthumo wo txhumayela.

MAKONGRESU MA TSANISILE WUMWEWO WA VANATHU

Makongresu ni wona ma vhunile vanathu ti to ve engetela wumwewo wawe. Makongresu amangi ma ti ni masiku o sawuleka a mthumo wo txhumayela. Ngu txikombiso ka kongresu ya Winnipeg, khe Canadá votshe vaxaleli va rambilwe ku ve ya txhumayela ka didhoropa dile ngu 31 ka Março. Ditshiku dile di zivilwe kota ditshiku da “Kuvinzetelwa ko Sawuleka ka mabhomba didhoropani ka Winnipeg.” Masiku o sawuleka o fana ni yawa ma vhunetile ko kulisa mthumo. Ngu 5 ka Agosto kona mu ka 7.000 wa vathu va xalete yimwani kongresu akhe Winnipeg. Ka mbimo yileya, ku si khali kuva ni vaxaleli vavavangi ka kongresu yo nga yile khe Canadá.

Yimweyo ya makongresu ya lisima ngutu ya 1923 yi mahekile Los Angeles, Califórnia ngu 18-26 ka Agosto. Mavhikinyana msana yi si se khata kongresu, majornal ma hangalasile didungula do zivisa kongresu ni ku Vagondi va Bhiblia va ningete kupinda 500.000 wa sirambo. Maphepha yo zivisa kongresu ma namaretetwe ka sibhomba ni ka mimovha ya vathu.

Kongresu ya Vagondi va Bhiblia Los Angeles ngu 1923

Ngu sábado, 25 ka Agosto , Mwanathu Rutherford a ningete mwomba-wombo awu wu ku “Tinvuta ni Tiphongo,” aha a nga junyatisa ti to “tinvuta” mbathu vo lulama ava va ndi no hanya kona hawa ha mafuni. Koneho a vekile mwomba-wombo ni kulera txisungo atxi txi dhanwako ku “Txiziviso.” Txisungo txonetxo txi txi veka hakubasani makuho a titxhetxhe ni kukombela to vathu va timbilu tatinene ve huma ka “Bhabhilona wa Hombe.” (Mtu. 18:2, 4) Ku di pindile mbimonyana Vagondi va Bhiblia vo hiseka va hangalasile ha mafuni kotshe timiliyoni ta makopiya a txiphephana txi txi nga ti ni txisungo txiya.

“Ha themba to mtshangano wonewo wo kuzeta wu na hi pata ni ku hi tshuketisa hafuhi ni vanathu”

Ka ditshiku do gwita da kongresu, vaxaleli vo pinda 30.000 wa vathu va engisete mwanathu Rutherford a txi txhuka mwomba-wombo wu wu ku: “Otshe matiko ma kongoma yimbini ya Armagedhoni, kambe Vathu va Timiliyoni ava va Hanyako Nyamsi va nambi Thuka va di Fite.” Ngu kuziva to vaxaleli va ndi na va idi vangi, Vagondi va Bhiblia va lugarile estádio atxi txi nga ti ngadi kona kuyakwa Los Angeles Coliseum. Kasi ku votshe ve si kota ku engisisa kwati mwomba-wombo, vanathu va thumisile ma mikrofone ya estádio aya ma nga ti ngadi kona kuhuma, ka mbimo yoneyo. Vathu vamwani va engisete mwomba-wombo ni txiemiso ngu radhiyo.

KU KULA KA MTHUMO KA MATIKO MAMWANI

Ngu dilembe da 1923, ku ti ni kukula ka hombe ka mthumo wo txhumayela khe Africa, Europa, India ni America do Sul. Khe India, mwanathu mmwani wu a dhanwako ku i Josefa, atxi khatalela msikati wakwe ni 6 wa vanana ni ku pateka ko maha mabhuku ya lidimi la Txihindi, Txitamil, Txitelugu, ni Txiurdu.

Mwanathu William R. Brown ni mwaya wakwe

Khe Serra Leoa, Vagondi va Bhiblia Alfred Joseph ni Leonard Blackman va bhalete mzinda wa ha mafuni kotshe khe Brooklyn, Nova York, va txi kombela txivhuno. Ngu 14 ka Abril wa, 1923, txikombelo txawe txi xamutwe. Alfredo a womba tiya: “Ngu sábado wule ni amukete xamadha ya hagari ka wusiku.” Ngu dipswi do guleka awu a nga txi m’fonela a m’wotisile tiya: “Ngawe u nga bhalela Sociedade Torre de Vigia u txi kombela txivhuno?” Alfredo a xamute a txi: “Ina ngani.” Se awu a nga txi m’fonela a to khene: “Vona va ni rumete ku ta kheno.” I ti dipswi da William R. Brown. Ene ni msikati wakwe Antónia ni vanana vawe vavambidi Louise ni Lucia va ti hokile ngu Caribe dona ditshiku dile. Ti ya teka mbimo ku vanathu ve mziva mwanathu Brown ni mwaya wakwe.

Alfredo a simama a txi womba tiya: “Ngu mangwana ka kona ni mixo, ani ni Leonardo hi txi bhula ngu Bhiblia nga ha hi nga ti tolovete kumaha ngu kona otshe mavhiki, hi sa ti emela hi to wona wamwamna wo lapha a di emile ditimbani. I ti mwanathu Brown. Ene i ti wamwamna wo hiseka ngutu ngu ditshuri aha a nga lava kuveka mwomba-wombo wa ha kubasani ngu mangwana ka kona.” Ku si se guma mtxima, mwanathu Brown a ningete otshe mabhuku aya a nga ti tile nawo. Ngu txikuluveta ene a amukete kupinda 5.000 wa mabhuku. Kha ta swela ngutu ti lavile e kombela mabhuku mamwani. Kambe Mwanathu Brown kha nga ziwa ngu kuva mxavisi wa mabhuku. Kudingana yotshe mbimo yi a nga txi thuma kota dilanda do hiseka da Jehovha, mbimo yotshe a txi womba-womba ngu Bhiblia ka madhixkursu yakwe, ha koza e ziwa kota “Bhiblia Brown.”

Bethele ya Magdeburgo ngu 1923

Ka mbimo yoneyo, khe Alemanha vanathu va sungile kutxitxa Bhetele ayi yi nga ti ka didhoropa da Barmen, nguko ku ti singa ni wukhalo wo ve enela votshe, hahanze keto vona va ti pfite to masotxhwa a França ma ndi na dhumela didhoropa. Vagondi va Bhiblia va mani mapredhio aya ma nga ti zumbisekile kasi kuganjisa mabhuku ka didhoropa da Magdeburgo. Ngu 19 ka Junho vanathu se va ti gwitile ku pakela mitxhini yo ganja ni tithundu timwani se ve rura ve ya ka Bhetele ya yiphya didhoropani ka Magdeburgo. Ngu mangwana ka kona msana ka ku mzinda wa ha mafuni kotshe wu di zivisilwe to Bhetele se yi rurile, majornali ma zivisile to França a ti dhumete didhoropa da Barmen. Mhaka yiya, vanathu va yi woni kota txikombiso txa makatekwa ni kuvhikelwa ngu Jehovha.

George Young ni Sarah Ferguson (ngu nyamdye) ni mkoma wa Sarah

Khe Brazil, mwanathu George Young, awu a nga ti endete makhalo a mangi ngu mthumo wo txhumayela, a simekile Bhetele ya yiphya a khata kuhumisa Muwoneleli ngu Txiputukezi. Ngu mitxima ya yidotho, ene se a ti ningete kupinda 7.000 wa marevhista ni sibhukwana. Kambe kuhoka kwakwe Brazil ku tshumete ku tisa litsako la hombe ka mwaya wa Sarah Ferguson. Ene a txi lera direvhista da Muwoneleli kukhukhela 1899, kambe a ti si se mana mkhanjo wo kombisa kutiningetela kwakwe ngu kubhabhatiswa. Ku di pindile mitxima nyana, Mwanathu Sara ni vanana vakwe va mune va gwitisile kubhabhatiswa.

“KUTHUMELA JEHOVHA NGU KUHISEKA NI KUTSAKA”

Ngu magwito ka dilembe dile, Muwoneleli wa 15 ka Dezembro wa 1923 a wombile tiya: “Kutxitxa ka mitshangano, mthumo wo txhumayela ni makongresu ku vile txivhuno ka Vagondi va Bhiblia. Ti ha kubasani ti to mabanza . . . ma tsani ngutu ngu didhawa da moya . . . Ti lava hi ti lulamisela ka mthumo wu wu ku masoni hi simama hi thumela Txizimu ngu kuhiseka ni litsako mndani ka dilembe di di londiselako da 1924.”

Dilembe da 1924 ni dona di vile da lisima ngutu ka Vagondi va Bhiblia. Vanathu va Bhetele va hetile mitxima va txi thuma dipuloni da Staten Island, hafuhi ni Bhetele ya Brooklyn. Va hetile kuaka makhatoni ka dilembe da 1924, se toneto ti vhunetile kuengetela wumwewo ka vanathu ni ku hangalasa mahungu a manene ngu nzila yi nem ni wammweyo a nga ti siya yi emela.

Mtxawa wo aka khe Staten Island

a Mahanyela athu a wukristu ni mthumo wo txhumayela —Txibhukwana txa Mitshangano.