A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

1923—A Luancia Kum Zakhat

1923—A Luancia Kum Zakhat

1923, January 1, Vennak Innsang nih hitin a ti: “1923 cu . . . lungcawlcangh awk ngai a simi kum a si lai tiah kan i ruahchan. Mi nih an namnehmi hna sinah chan ṭha a phan cang lai timi kong chim cu a sunglawi tuk.” 1923 chung ah Baibal siangngakchia hna nih zarh fatin pumhnak, civui le phungchim rianṭuannak kong ah thlennak an rak tuah. Cucaah an lung aa hun i rual deuh.

Pumhnak Nih Mi Lung A Rualter

Baibal caang le hla nambar aa telmi calendar

Baibal siangngakchia pawl an lung aa rual chin nakhnga mah kum ah bupi nih thlennak cheukhat an tuah. Zarh Fatin Thlacamnak le Pumhnak ah an i ruahmi Baibal caang pawl fianternak kha Vennak Innsang ah an hun telh. Cun pumhnak ah i ruah dingmi Baibal caang, pumpak hlathlainak le chungkhar pumhnak caah nikhat cio caah sak dingmi hla pawl aa telmi calendar zong kha an chuah.

Pumhnak ah “tehte khaannak” a um. Cheukhat nih Pathian rian an ṭuannak ah an hmuhtonnak le Jehovah cung ah an i lawmhnak a kong pakhatkhat kha an chim. Cheukhat cu hla an sa. Dir in thla a cammi hmanh an um. 1923, kum 15 a si ah tipil a ingmi Eva Barney nih “tehte khaan na duh ahcun dir in ‘Bawipa a ṭhatnak vialte ruang ah lawmhnak bia chim ka duh’ tiah chim a hau” tiah a ti. Tehte khaan a duh tukmi unaupa cheukhat an um. Cun hitin a ti chap: “Kum upa unaupa Godwin nih Bawipa cung ah aa lawmhnak bia a chimmi cu a dong kho ti lo. A nupi nih pumhnak a tlaitu unaupa a lung a sau ti lo ti a hngalh caah a angki in a dawh hnu lawng ah unaupa Godwin cu a ṭhu.”

Khrihfabu kip ah special Thlacamnak, Thangṭhatnak le Tehte Khaannak Pumhnak kha thlakhat voikhat an tuah. Mah pumhnak kong he aa tlaiin 1923, April 1, Vennak Innsang ah hitin a ti: “Pumhnak a cheu tluk hrawng cu Pathian rian an ṭuannak ah an hmuhtonmi kong chimnak le rian ṭuanṭi hawi pawl thapeknak caah a dih. . . . Thazaang a kan ngeihtermi mah pumhnak nih unau pawl he a kan naihter deuh lai tiah kan zumh.”

Canada, Vancouver ah a ummi, kum 19 a simi Charles Martin (thawngthanhtu) cu mah pumhnak hna in ṭhathnemhnak a hmu. Hitin a ti: “Innkhat hnu innkhat ka kal tikah zeidah ka chim lai ti kha pumhnak in ka hngalh. Pumhnak ah innkhat hnu innkhat an kal tikah an tonmi hmuhtonnak kong an chimmi kha atu le atu kan theih caah a si. Cuticun zeidah chim ding a si ti le biaruahnak a cahter khomi bia a phunphun lehrulh ning zong kha ka hun hngalh.”

Phungchimnak Nih Mi Lung A Rualter

1923, May 1, Bulletin

“Phungchim vah ni” ruang zong ah an lung a hun i rual deuh. 1923, April 1, Vennak Innsang nih hitin a ti: “Rian pakhat lawng lungrual tein ṭuan ding timi tinhnak he . . . , 1923, May 1, Nihnih Ni kha phungchim vah ni in an khiah. A hnuah thla chung i a zarhkhatnak Nihnih Ni paoh kha phungchim vah ni in khiah a si lai . . . Khrihfabu kip i thawngthanhtu kip cu mah ah lungtho tein an i tel awk a si.”

Mino Baibal Siangngakchia hna hmanh mah rian ah an i tel. Mah lioah kum 16 lawng a simi unaunu Hazel Burford nih hitin a ti: “Bulletin ah baihat dingmi chim ningcang hna a um. a Mah phungchim ning dihlak ah ka Pu he lungtho tein kan i tel.” Asinain mi pakhat sinin ralchanhnak a tong. Cucaah hitin a ti: “Kum upa unaupa pakhat nih phungchimnak ah naa tel ve awk a si lo tiah a ka ti. A Liannganmi Sertu kha “tlangval le ngaknu hna” i telin Baibal Siangngakchia dihlak nih thangṭhat awk a si ti kha mah lioah mi cheukhat nih an rak hngalthiam lo.” (Salm 148:12, 13) Asinain Unaunu Burford cu phung a rak chim peng. Mah hnuah a voihnihnak Gilead Tinṭan a kai i Panama ah missionary a rak ṭuan. Cucaah mino pawl phungchim rian i telnak he aa tlaiin unaupa pawl ruahnak cu a hun i thleng.

Pumhnak Nih Mi Lung A Rualter

Pumhnak ruang ah an lung a hun i rual deuh. Civui tam deuh ah nikhat kha phungchim vah ni in an khiah. Tahchunhnak ah, Canada, Winnipeg i tuahmi civui ah aa pummi dihlak cu March 31 ah mah khua ah phungchim vah ding in sawm an si. Mah bantuk a hlei khunmi phungchim vah ni ah mi tampi he an i ton khawh caah lehrulhnak ṭha tampi an hmu. August 5, Winnipeg ah tuahmi civui ah mi 7,000 hrawng an rak i pum. Mah cu Canada ah an tuah balmi civui lakah aa pummi an tam bikmi a si.

1923, August 18-26 ah California, Los Angeles ah tuahmi civui cu Jehovah miphun caah a biapi tukmi a si. Civui an thawk hlan zarh hna ah civui he aa tlaimi a kong pawl kha thawngzamhnak ca le fak thanh hna ah an rak langhter. Kut in phawtzamhmi catlap 500,000 leng an rak pek hna. Zapi citmi le pumpak ngeihmi mawṭaw hna ah civui thawngzamhnak ca kha an benh.

Baibal Siangngakchia pawl nih 1923, Los Angeles ah an tuahmi civui

August 25, Zarhte Ni ah Unaupa Rutherford nih “Tuu le Meheh” timi kong a chim. “Tuu” timi cu vawlei paradis ah zungzal in a nung dingmi lungthin ṭha a ngeimi hna an si kha a fianter. Phung a chim leng ah “Ralrinnak Peknak” timi biakhiahnak kong zong kha a rel. Khrihfa ram timi cu zeidah a si ti kha a langhter i “Babilon Khualipi” zong in chuah awkah lungthin ṭha a ngeimi pawl kha tha a pek hna. (Biat. 18:2, 4) A hnuah mah kong a langhtermi cazual kha tei a mami Baibal Siangngakchia hna nih vawleicung pumpi ah an phawtzamh.

“Civui ruang ah unau pawl an lung a hung i rual deuh”

Civui a donghnak ni ah “Rammi Vialte Armageddon Lei Ah An Kal Nain Tuchan Ah A Nungmi Mi Tampi Cu An Thi Ti Lai Lo” timi Unaupa Rutherford phungchimnak kha aa pummi 30,000 nih an rak ngaih. Baibal Siangngakchia pawl nih aa pummi an tam lai ti an hngalh caah an sak tharmi Los Angeles Lentecelhnak innpi kha an hlan. Mikip nih an theih nakhnga loudspeaker kha an hman. Mah caan lio ahcun mah cu fimthiamnak thar a rak si. Radio in a ngaimi zong tampi an um.

Ram Kip Ah Karhnak

1923 ah Africa, Europe, India le Thlanglei America hna ah phungchimnak rian cu a hung karh chin. India ah a ummi unaupa A. J. Joseph cu a fale paruk a zohkhenh hna buin kan cauk pawl kha Hindi, Tamil, Telugu le Urdu holh in leh awkah a rak bawmh hna.

William R. Brown le a chungkhar

Sierra Leone ah a ummi Baibal Siangngakchia a simi Alfred Joseph le Leonard Blackman nih New York, Brooklyn ah a ummi vawleicung pumpi zungpi ah bawmhhalnak ca an rak ṭial. Cucaah 1923, April 14 ah bawmhnak an hmu. Alfred nih “Zarhte zan ah ruah loin phone a ra i ‘Phungchimtu thlah ding in ca a ṭialmi kha nangmah na si maw?’ tiah aw thang nawnpi in a ka hal i ‘ka si ko’ tiah ka leh. Mah tikah ‘an thlahmi cu keimah hi ka si’ tiah a ka ti.” Anih cu Unaupa Brown a si. Mah ni ah a nupi Antonia, a fanule Louise le Lucy he Caribbean in an rak phan. Anmah he i ton awkah unaupa pawl nih saupi hngah a rak hau lo.

Alfred nih hitin a ti chap: “A thaizing zingka ah Leonard he voidang bantuk in Baibal kan hlathlai lioah a pumrua a ṭha ngaimi pa pakhat cu kan inn ah a rak ra. Mah pa cu William R. Brown a si. Biatak a sunsak tuk caah a thaizing ah zapi ca phungchimnak pek a duh colh.” A rak i putmi cauk pawl kha thlakhat a tlin hlanah a phawtzamh dih hna. Cauk 5,000 leng a cah, a phan i a dih ṭhan. Asinain Unaupa Brown kha cauk zuartu in si loin Baibal Brown ti tu in an rak hmuh. Jehovah rian lungtho tein a ṭuan chung dihlak phung a chim fatin Baibal kha a hman.

1920 hnu i Magdeburg Bethel

Mah lioah Germany, Barmen i zung ṭengnge ah mi an tam chin caah le khua chung ah France ralkap pawl an ra lai tiah an theih caah i ṭhial ding in bia an rak khiah. Magdeburg khua ah ca namnak caah aa tlakmi inn pakhat an hmuh. June 19 ah ca namnak seh le thilri pawl kha an timhtuah i Magdeburg ah Bethel kha an ṭhial. Kan i ṭhial cang timi kong kha vawleicung pumpi zungpi ah thawng an thanh hna. Mah a thaizing ah France nih Barmen khua an lak cang timi kong kha thawngzamhnak ah an langhter. Jehovah nih a kilven hna ca le a bawmh hna caah unau pawl cu an i lawm tuk.

George Young, Sarah Ferguson (orhlei) le a naunu

Brazil ah thawngṭha a karh nakhnga unaupa George Young cu khual tampi a tlawng. Bethel thar an awn i Portugal holh in Vennak Innsang an hun chuah. Thla tlawmpal chung ah cauk 7,000 leng an chuah. Brazil ah unaupa Young a phanhmi cu unaunu Sarah Ferguson caah thlauchuah a si. Mah unaunu cu 1899 thawk in Vennak Innsang a rel cangmi a si. Pumpeknak a tuah cang nain tipil a rak ing kho lo. Asinain unaupa Young a phanh in thla tlawmpal hnuah Unaunu Ferguson le a fale pali cu tipil an rak ing kho.

“Teima Tein Le Nuam Tein Pathian Rian Ṭuannak”

Thlennak an tuah ruang ah an lung aa hun i rual deuhmi Baibal Siangngakchia kong he aa tlaiin 1923, December 15, Vennak Innsang ah hitin a langhter: “Khrihfabu pawl an lung aa rual deuhmi kha kan hmuh khawh. . . . 1924 ah kan tuah dingmi rian caah i timtuah hna u sih. Teima te le nuam tein hmai ah kal in i zuam hna u sih.”

Baibal Siangngakchia hna caah 1924 zong lung cawlcangh awk ngai kum a si. Bethel ah rian a ṭuanmi unaupa pawl cu Brooklyn i zungpi he aa naihnak, Staten Tikulh ah thla tampi chung rian an ṭuan. 1924 kum hram thawk lei ah inn thar an sak dih. A hlan nakin an lung a hung i rual chinchin i thawngṭha zong a hun karh chinchin.

Staten Tikulh innsaknak phu

a Atu ah Khrihfa Nunning le Rianṭuannak—Tuahchunhnak Cauk tiah auh a si.