Перейти к основным материалам

Перейти к содержанию

Һарур дари ар̄ач: 1923 ҭив

Һарур дари ар̄ач: 1923 ҭив

1923 ҬЫВИ һунвари 1-и «Һоввуши башнин» нес кырвадзер: «Менк бед гынинк, һынор 1923 ҭивы мир ар̄ач понагу шад һынараворутинни. Мези дыввывадзӓ медз бадив, һынор данджвоҳ машткацы бадминк ыллеликин масин лав хабары». Ын, инч-ор бед гынейны Аствадзашунчы қыркыроҳнин гадарвецав. Ӓд дарин шад ԥопохутинни ыҳон, верекнор габвадзейны жоҳовнин, кангр̄еснин һыну қарозуши кор̄дзы газмагерпушин һед. Ӓд аллай яр̄дум ӓрав, һынор Астыдзун миллӓтин нес миутин ылли, вейнор менк деснункку минчев һимиӓл.

ЖОҲОВНИН ЯР̄ДУМ ӒРИН ӒЛ МОДИГ ЫЛЛУШ ИРАР ҺЕД

Календары, войдех-ор кырвадзин Аствадзашынчин хоскеры һыну еркерун һамайнин

Ӓд ҭывин қонимы ԥопохутинни ыҳон, верекнор яр̄дум ӓрин Аствадзашунчы қыркыроҳнун ӓл модиг ыллуш ирар һед. Оринаг, «Һоввуши башнин» нес нӓйрецин печатыт ынуш ын хоскерун паҵадр̄утины, верекнор қыркыроҳейны шаптӓ нес ыллоҳ жоҳовин (ын сырын ӓд һандипумин онуннер «Аҳотуши һыну Еговин ԥар̄к перуши жоҳовы»). Һымӓл календарин кырвадзер, вер хоскы ымын шапат қыркыроҳын жоҳовин сырын һыну ымын орвон дей кырвадзер еркимы һамары, вейнор гарелиер еркуш ар̄анҵин гамӓл ынтаников Аствадзашунчы сорвуши сыра.

Аствадзашунчы қыркыроҳнин жоҳовнун сырын гисвейныгу һедақыркир депкеров, верекнор гыллейны ынец һед дзар̄аютини сыра. Ынер бадмейныгу, инчи һомар шынорагалин Еговин. Мегы гайнӓр еркмы еркил гамӓл аҳотил. Эва Бар̄нин 15 даригонер, епор 1923 ҭывин гынкывецав. Ын һишӓгу: «Епор мегы кузер инчимы бадмуш, ын гойнергу һыну нӓйрергу модаворабес исмун хоскеров: „Ес кузим шынорагалутин асуш Диречы аллай ын лав кор̄дзерун һомар, вейнор ын ыҳадзуни им дей“». Вермы ахпыйдацы шад дур кукӓр инчимы бадмуш жоҳови сыра. Бар̄ни қуры шарунагӓгу: «Епор мир ҭангагин дариков ахпӓры, Годуины, шынорагалутин гасер Диречы, ыну чейд гайни гойнеҵынил. Ама епор ыну гынигы деснергу, һынор жоҳовы онҵыноҳ ахпӓры анһангистӓ, ын явашмы қашергу ыну пиджакин ԥешын һыну машты ныстергу».

Омсун мег боймы ымын мег хумпы (жоҳовы) гонҵынер зуд һандипуммы. Ыһын инч ӓду масин кырвадзер 1923 ҭыви абр̄или 1-и «Һоввуши башнин» нес: «Ӓд һандипумин жаманагин гесы бидуӓ понеҵынуш дзар̄аютинын депкер бадмуши һыну қарозичнун сид дывуши һомар. [...] Менк һамозвадзинк, һынор ӓд һандипумнин авели шад модгыҵынингу мир қурейдацы һыну ахпыйдацы».

Ванкувер қаҳакын (Канада) 19 даригон Чар̄лз Мар̄тин онунов қарозичимы ӓд һандипумнин медз окут перин. Вермы жаманаг еткы ын һишергу: «Ӓд жоҳовнун сырын ес имыци, инчпес һыну инчи масин гайном хосил машткацы һед, епор дынӓ-дун қарозимгу. Шад сыра ындех бадмейныгу депкер дзар̄аютинин несын. Ӓду хатер ес лав мыткер һишейгу, верекнор яр̄дум гынейны қарозуш һыну бадасхануш ын машткацы, верекнор мир астадзин һед ырази чин».

ДЗАР̄АЮТИНЫ ЯР̄ДУМ ӒРАВ ӒЛ МОДИГ ЫЛЛУШ ИРАР ҺЕД

1923 ҭыви маиси 1-и «Билютены»

Һымӓл газмагерпутинин нес миутин оннуш яр̄дум гынейны «дзар̄аютини ореры». 1923 ҭыви абр̄или 1-и «Һоввуши башнин» нес гастывер: «Һынор менк ӓл шад згонк мир миутины, 1923 ҭыви маиси 1-ин, ирекшапти оры аллайнацы һомар дзар̄аюши ор ыллоҳӓ. Ӓсти еткы ымын омсу ар̄ачин ирекшапти оры аллайкы эллоҳын дзар̄аютини гоне ԥешмы жаманагов».

Еридасарт қурейдӓкы һыну ахпыйдӓкнӓл қарозейныгу. Хейзел Бер̄фыр̄ды ын жаманаг 16 даригонер. Ын һишӓгу: «„Билютенин“ a нес кырвадз гыллер, инч десаг гайнонк нӓйрил хоратын дзар̄аютини сыра. Һыну менк ӓд ангир гынайкы. Менк бабус һед ашхуж қарозайкыгу». Ама еткын ыҳав ын, инч-ор қур Бер̄фыр̄ды бед ынил чер. Ын шарунагӓгу бадмуш: «Дариков ахпӓрмы шад һагар̄агер, һынор ес қарозимгу машткацы. Ын жаманаг вермы чейны һаскыннал, һынор аллай Аствадзашунчы қыркыроҳнун бидуӓ ԥар̄к перуш Астыдзун, ҷаһел „мончерун һыну ахчкынун“ билӓ» (Пс. 148:12, 13). Ама Бер̄фыр̄ды ӓлиӓл шарунагергу қарозуш. Вермы жаманаг еткы ын сорвецав Галаад тыбр̄оцин егр̄орт тасаранин һыну дзар̄аергу мисианер Панама. Онцав жаманаг һыну нӓйрецин уриш десаг митк ынуш ҷаһелнун дзар̄аютинин масин.

КАНГР̄ЕСНИН ЯР̄ДУМ ӒРИН ӒЛ МОДИГ ЫЛЛУШ ИРАР ҺЕД

Һымӓл миутин оннуш яр̄дум гынейны кангр̄еснин. Шад кангр̄еснун сырын дзар̄аютини һомар зуд орер гӓйны. Ӓдпес кангр̄есмы ыҳав Ви́нипег қаҳакин (Канада). Аллайнацы һомар, вев һун эгадзер, майди 31-ы дзар̄аюши орер. Ӓдмун орерун хатер шад маштикы лысейныгу пари хабары. Кангр̄есы, вейнор онцав огостоси 5-ин Винипег қаҳакин, модаворабес 7 000 һоки эгадзер. Ӓдти ар̄ач Канада һич мег кангр̄есимы даһа ӓдкан машт ыҳадз чер.

1923 ҭыви бинд гаревор кангр̄есы онцав огостоси 18-ын минчев 26-ы Лос-Анджелес қаҳакин (штат Калифорния, США). Кангр̄есын қонимы шапат ар̄ач ыну масин кырейныгу газетнун. Аствадзашунчы қыркыроҳнин ԥай ӓрин модиг 500 000 һыравируши ҭер̄тиг. Кангр̄есы реклам ыноҳ плакатнин гыпҵывадзейны тр̄алейбуснун һыну машинынун вырын.

Аствадзашунчы қыркыроҳнун кангр̄есы Лос-Анджелес қаҳакин. 1923 ҭивы

Огостоси 25-ин, шапат оры, ахпӓр Р̄утерфорды астав джар̄мы, верин онуннер «Очхайнин һыну ӓдзеры». Ыну нес паҵадр̄ывергу, һынор «очхайнин» — ӓд ар̄тар маштикин, верекнор һазырин ынтунуш джиштутины. Ӓд маштикы абр̄оҳын р̄айин хоҳун вырын. Еткын ахпӓры гаштац «Ҭӓмбӓ аллай христианнун һомар» резалюциын, вейнор меҳадр̄ергу христиански хачеры һыну дир̄тмергу машткацы, верекнор һаз гынин Астыдзун, эллуш «Медз Вавилонин» несын (Отк. 18:2, 4). Еткын Аствадзашунчы қыркыроҳнин мекһед охчуг ашхырин ԥай ӓрин миллиониши ӓдмун резалюция.

«Ӓд һандипумнин ӓл шад модгыҵынингу мир қурейдацы һыну ахпыйдацы»

Кангр̄есин вер̄чин оры Р̄утерфорды джар̄мы астав «Аллай маштикы модгынонгу Ар̄магедон гыр̄вин, ама миллиониши һими абр̄оҳ маштикы мер̄ноҳ чин». Ӓд джар̄ы лысец 30 000-ын авел машт. Қони-ор кангр̄есы шад машт эгоҳер, Аствадзашунчы қыркыроҳнин арендават ӓрин «Лос-Анджелесин Кализейы», вейнор нор шинвадзер. Аллайнацы лав лысви дей, ахпыйдӓкы понеҵуцин ындеху ыллоҳ ҵыны пайсыҵынуши системын. Ын жаманаг ӓд ымына ужеҳ апар̄атур̄ынер. Һымӓл шадеры лысецин пр̄агр̄амын р̄адиоёв.

ИНЧПЕС МИР КОР̄ДЗЫ ДАРПЕР БЕДУТИННУН АР̄АЧ ГЕШТӒР?

1923 ҭывин Африка, Евр̄опа, Индия һыну Южни Америка қарозуши кор̄дзы лав ар̄ач гештӓр. Оринаг, Индия ахпӓр Адавиманатху Джозефы яр̄дум гынер пац ҭоҳуш мир гыраганутины малаяламски, тамилски, телугу, ур̄ду һыну хинди лизвынеров, чашадз-ор ӓд сырын ынер гынечы һед вец дыҳа медзыҵынейныгу.

Уилям Бр̄ауны ур ынтаникин һед

Серра-Леоне абр̄оҳ Аствадзашунчы қыркыроҳ Алфр̄ед Джозефы һыну Ленар̄д Блакмыны кырецин Бр̄уклин ыллоҳ кылхавор ҳегаварутины, һынор ынец яр̄думджимы ҳыргин. 1923 ҭывин, абр̄или 14-ин ынер ар̄ин уринц намагин бадасханы. Алфр̄еды һишӓгу: «Сырымы иригвынҵу, шапат оры телефоны зангец». Зангоҳы пайсы ҵынов һайҵуц: «Ӓд тунк кырадзунейкы тӓ, һынор ҵези қарозич ҳыргин?» — «Һа», — бадасханец Алфр̄еды. Ын астав: «Ынер индзи ҳыргецин». Ӓд Уилям Бр̄ауннер. Ын нор эгадзер Карибски остр̄ывнерын, ур гынечы Антониин һыну эргу булгынун Луизин һыну Лусиин һед. Ахпыйдацы шад бидвыцав һеч бед ынуш, һынор ынец һед р̄аст кон.

Алфр̄еды шарунагӓгу бадмуш: «Эди оры менк Леныр̄дин һед ӓквынҵу қыркырайкыгу Аствадзашунчы, инчпес-ор гынайкы ымын шапат. Мемынӓл шимин ԥес элав зор̄ли маштмы. Ӓд Уилям Бр̄ауннер. Ын ынкан ашхужер һокевор кор̄дзерун нес, һынор, бидвынӓрна, экуцӓл гайнӓр джар̄мы асил». Омисмы онцав һеч, инчпес ахпӓр Бр̄ауны ԥай ӓрав аллай гыраганутины, вейнор ур һед перадзунер. Шад чонцадз ыну 5 000 киркӓл ҳыргецин. Ама ынерӓл ҭез баш ыҳон. Чашадз ӓду, увек ахпӓр Бр̄аунин кирк дзахоҳ һашвил чер. Ын шад дари һавадарим дзар̄аергу Еговин һыну ур джар̄ерун нес ымын сыра ушадрутин тар̄ҵынергу Аствадзашынчин вырын. Ынди ыну гасейны Аствадзашунч Бр̄ауны.

Магдебур̄г қаҳакин Вефилы 1920 ҭыверун.

Ын жаманаг Гер̄мания гиноҳ ахпыйдӓкы нӓйрецин мон эгуш филиалин һомар нер деҳмы. Бар̄мен қаҳакин шенкеры ынец қич кукӓйны. Һымӓл ынер лысадзунейны, һынор Франциин панагы кузӓ мыднуш ынец қаҳакы. Магдебур̄гин ынер кыдон шенкер, верекнор шад һармарейны гыраганутины печатыт ынуши һомар. Һуниси 19-ин ынер вер̄чин абар̄удываниын онҵуцин нер Вефилы. Ӓд оры, епор ахпыйдӓкы астин кылхавор ҳегаварутинин, һынор деҳаԥохвадзин, аллай газетынун нес кырвадзер, һынор Франциин панагы мыдадзӓ Бар̄мен қаҳакы. Ахпыйдӓкы шынорагалейны Еговин, һынор жымынҵон деҳаԥохвуш һангист деҳмы.

Джор̄дж Янгы, Сар̄а Фергусыны (ачиг ҭарафын) һыну ыну қуры

Инч ӓд жаманагы гыллер Бр̄азилия? Һун деҳаԥохвецав Джор̄дж Янг ахпӓры. Ын ашхуж дзар̄аергу Еговин һыну шад бедутиннун қарозадзунер пари хабары. Ын яр̄дум ӓрав понуш Бр̄азилия нер филиалмы һыну нӓйрец пац ҭоҳуш «Һоввуши башниын» пар̄тугалски лизвов. Қонимы омсун нес ахпӓр Янгы ԥай ӓрав 7 000-ын авел жур̄нал һыну буклет. Ыну эгушин һомар шад қейф ыҳав Сар̄а Фер̄гусыны. Ын 1899 ҭывын гаштӓргу «Һоввуши башниын» һыну шад кузер гынкывуш. Қонимы омис еткы Сар̄ын һасав ур муразин. Ын ур чейс дыҳоцы һед гайцав ынил ӓд гаревор қӓлкы.

«МЕЗИ БЕД ГЫНӒ... МЕДЗ УРАХУТИН»

Инчпес аллай ԥопохутиннин, верекнор габвадзейны жоҳовнун, кангр̄еснун һыну қарозуши кор̄дзин һед аздецин Аствадзашунчы қыркыроҳнун вырын? Ыһын инч ӓду масин гастывер 1923 ҭыви дектембери 15-и «Һоввуши башнин» нес: «Бӓллиӓ, һынор қурейдӓкы һыну ахпыйдӓкы һокевор ужеҳин... [...] Һайдцек һакнинк һокевор гыр̄ви аллай һакусты һыну нер ужеров эштонк ар̄ач. Эгоҳ дари мези бед гынӓ медз ашхаданк һымӓл медз урахутин».

Һедкыши даринӓл шад гаревор дариер Аствадзашунчы қыркыроҳнун һомар. Статен остр̄ывин, вейнор бр̄уклински Вефилын һер̄у чер, ахпыйдӓкы қонимы омис шенк шинуши пр̄аектимы выра понейныгу. Ӓд кор̄дзы ынер баш ӓрин 1924 ҭыви скызбин. Шенкеры, верекнор ынер шинецин, яр̄дум ӓрин, һынор қурейдӓкы һыну ахпыйдӓкы авели шад миутин оннон һыну пари хабары ӓл шад қарозви.

Статен остр̄ывин понингу шенк шиноҳнин

a Һими ӓд «Мир христиански гянкы һыну дзар̄аютины» сорвуши дедр̄агнӓ.