Thiĩ harĩ ũhoro

Thiĩ harĩ ũhoro ũrĩa wĩ thĩinĩ

1923—Mĩaka Igana Rĩmwe Mĩthiru

1923—Mĩaka Igana Rĩmwe Mĩthiru

NGATHĨTI ya The Watch Tower ya Janũarĩ 1, 1923, yaugĩte ũũ: “Tũrerĩgĩrĩra mwaka ũyũ wa 1923 ũkorũo ũrĩ wa gũcanjamũra mũno. Twĩ na mweke wa kũmenyithia . . . andũ arĩa maratangĩka atĩ kũrĩ na mahinda mega marĩ mbere.” Na nĩ ma mwaka ũcio warĩ wa gũcanjamũra tondũ Arutwo a Bibilia nĩ meekire mogarũrũku megiĩ mĩcemanio, igomano, na wĩra wao wa kũhunjia, ũndũ ũrĩa watũmire kũgĩe na ũrũmwe ũrĩa ũkoragwo ũthathaiya-inĩ wa ma ũmũthĩ.

ŨRŨMWE WA ŨTHATHAIYA

Karenda ĩrĩ na maandĩko na namba cia nyĩmbo

Mwaka-inĩ ũcio, ithondeka nĩ rĩekire mogarũrũku marĩa maateithirie Arutwo a Bibilia gũthathaiya marĩ na ũrũmwe makĩria. Ngathĩti ya The Watch Tower nĩ yaambĩrĩirie gũkoragwo na gĩcunjĩ kĩrataarĩria rĩandĩko rĩrĩa maaragĩrĩria o kiumia Mũcemanio-inĩ wa Kũhoya, Kũgooca, na Kũruta Ũira. Ningĩ Arutwo a Bibilia nĩ maacabire karenda yoonanagia rĩandĩko rĩa o kiumia o hamwe na rwĩmbo rũrĩa rũngĩainirũo hĩndĩ ya wĩruti wa mũndũ kĩũmbe kana ũthathaiya-inĩ wa famĩlĩ.

Mĩcemanio-inĩ yao, Arutwo a Bibilia nĩ maarutaga “ũira” ũrĩa wahutĩtie kũgweta maũndũ marĩa meyoneire ũtungata-inĩ, ciugo cia gũcokeria Jehova ngatho, rwĩmbo, kana o na ihoya. Eva Barney, ũrĩa wabatithirio mwaka wa 1923 arĩ na mĩaka 15, aaugire ũũ: “Mũndũ angĩendire kũruta ũira, aarũgamaga akambĩrĩria na ciugo ta ici, ‘No nyende gũcokeria Mwathani ngatho nĩ ũndũ wa mawega marĩa mothe anjĩkĩire.’” Aarĩ na ariũ a Ithe witũ amwe nĩ meendete mũno kũruta ũira. Mwarĩ wa Ithe Witũ Barney aacokire akiuga: “Mũrũ wa Ithe Witũ mũkũrũ wetagwo Godwin nĩ aakoragwo na maũndũ maingĩ mũno ma gũcokeria Mwathani ngatho nĩ ũndũ wamo. No mũtumia wake aangĩonire atĩ mũrũ wa Ithe witũ ũrĩa ũratongoria mũcemanio nĩ athethũkire, aahutagia mũthuri wake gĩcũrĩ-inĩ kĩa igooti rĩake, nake agakinyia hau agaikara thĩ.”

Riita rĩmwe o mweri, o kĩrathi (kĩũngano) nĩ gĩakoragwo na Mũcemanio wa Kũhoya, Kũgooca, na Kũruta Ũira. Ngathĩti ya The Watch Tower ya Ĩpuro 1, 1923, yataarĩirie ũũ igũrũ rĩgiĩ mũcemanio ũcio: “Nuthu ya mũcemanio ũcio ĩbatiĩ kũhũthĩrũo kũruta ũira ũkonainie na maũndũ marĩa monetwo ũtungata-inĩ na gwĩkĩra aruti wĩra ngoro. . . . Twĩ na ma atĩ kũnyitanĩra na njĩra ĩyo nĩ gũgũteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ gũkorũo na ũrũmwe makĩria.”

Charles Martin wa mĩaka 19, ũrĩa warĩ mũruti wĩra wa kĩrathi (mũhunjia wa kĩũngano) kuuma Vancouver, Canada, nĩ aagunĩkire mũno kuumana na mĩcemanio ĩyo. Aaugire ũũ thutha-inĩ: “Mĩcemanio-inĩ ĩyo nĩ ho nderutĩire ũrĩa batiĩ kuuga ngĩhunjia nyũmba kwa nyũmba. Kaingĩ andũ nĩ maataaragĩria maũndũ mega marĩa meeyonagĩra makĩhunjia nyũmba kwa nyũmba. Ũndũ ũcio nĩ wandeithagia kũmenya ũrĩa ingiuga ngĩhunjia na ũrĩa ingĩhiũrania na mĩhĩnga ũtungata-inĩ.”

WĨRA WA KŨHUNJIA GŨTŨMA MAKORŨO NA ŨRŨMWE

Bulletin ya Mĩĩ 1, 1923

Ningĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ maagĩaga na ũrũmwe makĩria nĩ ũndũ wa gũkorũo na “mĩthenya ya kũhunjia.” Ngathĩti ya The Watch Tower ya Ĩpuro 1, 1923, yaugire: “Nĩguo tũrute wĩra tũrĩ na ũrũmwe . . . , mũthenya wa Njumaine, Mĩĩ 1, 1923, ũgaakorũo ũrĩ mũthenya wa andũ othe gũthiĩ kũhunjia. Thutha ũcio, Njumaine ya mbere ya o mweri . . . O mũndũ thĩinĩ wa irathi ciothe nĩ agĩrĩirũo kũnyitanagĩra wĩra-inĩ ũcio.”

O na Arutwo a Bibilia ethĩ nĩ maanyitanagĩra wĩra-inĩ ũcio. Hazel Burford, ũrĩa warĩ na mĩaka 16 hĩndĩ ĩyo aaugire: “Bulletin nĩ yakoragwo na gĩcunjĩ (kĩahaanaine na gĩcunjĩ kĩa Ũrĩa Ũngiuga) kĩna ciugo twabatiĩ kũririkanaga kiugo gwa kiugo. a Twĩ na guka nĩ twerutanagĩria mũno kũnyitanĩra wĩra-inĩ ũcio.” O na kũrĩ ũguo, Mwarĩ wa Ithe Witũ Burford nĩ ookĩrĩirũo nĩ mũndũ atangĩerĩgĩrĩire. Aaugire ũũ: “Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe aaugire akinyĩrĩirie atĩ ndibatiĩ kũhunjĩria andũ. Hĩndĩ ĩyo, andũ amwe matiataũkagĩrũo atĩ Arutwo a Bibilia othe, nginya “anake na airĩtu,” nĩ magĩrĩirũo kũnyitanĩra harĩ kũgoocithia Mũũmbi Witũ Ũrĩa Mũnene.” (Thab. 148:​12, 13) No Mwarĩ wa Ithe Witũ Burford aathiire o na mbere kũhunjia. Thutha-inĩ nĩ eetirũo kĩrathi gĩa kerĩ gĩa Cukuru ya Gileadi na agĩtungata bũrũri-inĩ wa Panama arĩ mũmishonarĩ. Thutha wa ihinda, ariũ a Ithe witũ acio nĩ maarũngire muonere wao wĩgiĩ andũ ethĩ kũhunjia.

IGOMANO GŨTŨMA MAKORŨO NA ŨRŨMWE

O na igomano nĩ ciatũmire aarĩ na ariũ a Ithe witũ makorũo na ũrũmwe makĩria. Igomano nyingĩ nĩ ciakoragwo na mũthenya wa kũhunjia. Kwa ngerekano, kĩgomano-inĩ kĩmwe gĩekĩirũo Winnipeg, Canada, arĩa othe mookĩte nĩ mooririo makahunjie taũni-inĩ ĩyo Machi 31. Andũ aingĩ nĩ maahunjagĩrio mũthenya ũcio wa kũhunjia na gũgakorũo na maumĩrĩro mega. Kũrĩ Agosti 5, andũ ta 7,000 nĩ maathiire kĩgomano kĩngĩ kũu Winnipeg. Kĩgomano kĩu nĩkĩo kĩarĩ na andũ aingĩ biũ thĩinĩ wa Canada gũkinyĩria ihinda rĩu.

Kĩgomano kĩmwe kĩarĩ kĩa mwanya mũno harĩ andũ a Jehova mwaka-inĩ wa 1923 nĩ kĩrĩa gĩekirũo Agosti 18-26, taũni-inĩ ya Los Angeles, California. Wiki cigana ũna mbere ya kĩgomano kĩu, ngathĩti cia mohoro nĩ ciamenyithanirie ũhoro wakĩo, nao Arutwo a Bibilia makĩheana tũratathi makĩria ma 500,000 twa kũnyitana ũgeni. Ningĩ ibandĩko cia kũgaathĩrĩria kĩgomano kĩu nĩ ciekĩrirũo ngaari-inĩ cia mũingĩ na cia andũ kĩũmbe.

Kĩgomano kĩa Arutwo a Bibilia kĩa 1923 taũni-inĩ ya Los Angeles

Mũthenya wa Njuuma, Agosti 25, Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford nĩ aarutire mĩario yarĩ na kĩongo, “Ngʼondu na Mbũri,” na agĩtaarĩria wega atĩ “ngʼondu” nĩ andũ arĩa marĩ na mwerekera wa ũthingu, arĩa magaatũũra thĩinĩ wa paradiso gũkũ thĩ. Ningĩ nĩ aathomire kĩmenyithia gĩa gwĩkĩra andũ ngoro matue itua kĩarĩ na kĩongo, “Mũkaana.” Itua rĩu rĩakonainie na kũregana na ndini iria ciĩĩtaga cia Gĩkristiano, na gwĩkĩra ngoro arĩa marĩ na ngoro njega meyamũranie na “Babuloni Ũrĩa Mũnene.” (Kũg. 18:​2, 4) Thutha-inĩ Arutwo a Bibilia thĩinĩ wa thĩ yothe makĩnyitanĩra wĩra-inĩ wa kũheana trakti milioni nyingĩ iria ciamenyithanagia itua rĩu.

“Kũnyitanĩra na njĩra ĩyo nĩ gũgũteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ gũkorũo na ũrũmwe makĩria”

Mũthenya wa mũico wa kĩgomano kĩu, andũ makĩria ma 30,000 arĩa maarĩ kũu nĩ maathikĩrĩirie Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford akĩruta mĩario ya andũ othe yarĩ na kĩongo, “Ndũrĩrĩ Ciothe nĩ Ikũngʼethanĩra na Hari–Magedoni, no Andũ Milioni Nyingĩ Arĩa Marĩ Muoyo Rĩu Matigaakua.” Na tondũ Arutwo a Bibilia nĩ meerĩgagĩrĩra nĩ gũgũkorũo na andũ aingĩ, maakomborete kĩhaaro kĩnene gĩakoretwo gĩakwo kũu Los Angeles. Nĩguo ariũ a Ithe witũ matigĩrĩre atĩ andũ othe nĩ maigua programu wega, maahũthĩrire mũtambo wa kĩhaaro kĩu wa kũnenehia mũgambo, ũrĩa warĩ tekinolonjĩ njerũ hĩndĩ ĩyo. Andũ angĩ aingĩ maathikĩrĩirie programu ĩyo na redio.

ŨHORO MWEGA GŨTHEREMA ICIGO-INĨ INGĨ CIA THĨ

Mwaka-inĩ wa 1923, wĩra wa kũhunjia nĩ watheremire na gĩkĩro kĩnene icigo-inĩ cia Afrika, Europe, India, na South America. Bũrũri-inĩ wa India, A. J. Joseph nĩwe wateithagĩrĩria gũcaba mabuku ma rũthiomi rwa Kĩĩhĩndĩ, Gĩĩtamil, Gĩĩtelugu, na Kĩĩurdu, o akĩrũmbũyagia mũtumia wake na ciana ciao ithathatũ.

William R. Brown na famĩlĩ yake

Bũrũri-inĩ wa Sierra Leone, Alfred Joseph na Leonard Blackman arĩa maarĩ Arutwo a Bibilia, nĩ maandĩkĩire wabici nene ya Aira a Jehova Brooklyn, New York, makĩhoya ũteithio, na makĩheo macokio Ĩpuro 14, 1923. Alfred aaugire ũũ: “Ũtukũ ũmwe mũthenya wa Njuuma, nĩ ndahũũrĩirũo thimũ iterĩgagĩrĩra.” Alfred aaiguire mũndũ ũcio oria ũũ anĩrĩire: “Nĩwe ũrandĩkĩire wabici ya Watch Tower Society ũkĩũria kana no mũtũmĩrũo ahunjia?” Akĩmũcokeria, “Ĩĩ nĩ niĩ.” Mũndũ ũcio akĩmwĩra, “Nĩ niĩ ndĩrerirũo njũke.” Mũndũ ũcio aarĩ Mũrũ wa Ithe Witũ William R. Brown. Aakoretwo akinya mũthenya ũcio kuuma gĩcigo-inĩ gĩa Caribbean marĩ na mũtumia wake Antonia, na tũirĩtu twao Louise na Lucy. Na thutha wa ihinda inini, makĩonana na ariũ a Ithe witũ acio.

Alfred aacokire akiuga: “Mũthenya ũyũ ũngĩ rũcinĩ, tũrĩ na Leonard tũgĩka wĩruti wa Bibilia wa o kiumia, tuonire mũndũ mũraihu arũgamĩte mũrango-inĩ. Aarĩ Mũrũ wa Ithe Witũ Brown. Mũrũ wa Ithe witũ ũcio aahĩahĩaga kũhĩahĩa nĩ ũndũ wa ũhoro ũrĩa wa ma ũũ atĩ eendaga kũruta mĩario ya andũ othe mũthenya ũrĩa warũmĩrĩire.” O na mweri ũmwe ũtathirĩte, Mũrũ wa Ithe Witũ Brown nĩ aaheanĩte mabuku mothe marĩa ookĩte namo. Thutha wa ihinda inini nĩ aamũkĩrire mabuku mangĩ 5,000, na ihinda inini thutha ũcio, nĩ maabataraga mabuku mangĩ. No Mũrũ wa Ithe Witũ Brown ndooĩkaine ta mwendia wa mabuku. Mĩaka-inĩ yothe ya ũtungata wake harĩ Jehova, nĩ aahũthagĩra Maandĩko mũno mĩario-inĩ yake, ũndũ ũrĩa watũmire andũ mamwĩtage Bible Brown.

Betheli ya Magdeburg mĩaka-inĩ ya 1920

Ihinda-inĩ rĩu, ariũ a Ithe witũ nĩ meendaga gũthaamia wabici ya rũhonge ĩrĩa yarĩ Barmen, Njĩrĩmani, tondũ yarĩ nini, na kwerĩkanaga atĩ mbũtũ ya Faranja nĩ yeendaga gũtharĩkĩra taũni ĩyo. Arutwo a Bibilia nĩ moonire nyũmba gĩcigo-inĩ kĩa Magdeburg, na makĩona ĩrĩ njega ya kũrutĩra wĩra wa gũcaba mabuku. Kũrĩ Juni 19, ariũ a Ithe witũ acio makĩrĩkia kuoha macini cia gũcaba o hamwe na mĩrigo ĩngĩ na magĩthaamĩra Betheli njerũ kũu Magdeburg. Rĩrĩa wabici nene yamenyithirio atĩ nĩ marĩkia gũthaama, mũthenya o ro ũcio noguo ngathĩti cia mohoro ciamenyithanirie atĩ Faranja nĩ ĩrĩkĩtie kwĩgwatĩra taũni ya Barmen. Ariũ a Ithe witũ acio moonire ũndũ ũcio ũrĩ ũira wa kuonania atĩ Jehova nĩ aramateithia na akamagitĩra.

George Young hamwe na Sarah Ferguson (mwena wa ũrĩo) na mwarĩ wa nyina

Bũrũri-inĩ wa Brazil, George Young, ũrĩa wathiaga kũndũ gũtiganĩte agĩtheremia ũhoro ũrĩa mwega, nĩ aambĩrĩirie wabici njerũ ya rũhonge na akĩambĩrĩria gũcaba ngathĩti ya The Watch Tower na rũthiomi rwa Gĩĩportuguese. Thutha wa mĩeri ĩigana ũna, aaheanĩte mabuku makĩria ma 7,000. Ningĩ Sarah Ferguson nĩ aakenire mũno rĩrĩa Mũrũ wa Ithe Witũ Young aaceereire famĩlĩ yao. Aakoretwo agĩthoma ngathĩti ya The Watch Tower kuuma mwaka-inĩ wa 1899, no ndaabatithĩtio. No mĩeri ĩigana ũna thutha ũcio, Mwarĩ wa Ithe Witũ Ferguson na ciana ciake inya nĩ maahotire kuoya ikinya rĩu rĩa bata.

“GŨTUNGATĨRA JEHOVA TŨRĨ NA KĨYO NA GĨKENO”

Mwaka ũcio ũgĩthira, ngathĩti ya The Watch Tower ya Dicemba 15, 1923, nĩ yagwetire maumĩrĩro marĩa Arutwo a Bibilia maagĩire namo nĩ ũndũ wa gũthathaiya marĩ na ũrũmwe. Yaugire: “Nĩ kũroneka wega atĩ irathi . . . nĩ ciĩhandĩte wega kĩĩroho . . . Rekei twĩhotore kũruta wĩra o na makĩria na tũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova tũrĩ na kĩyo na gĩkeno mwaka-inĩ ũyũ ũkĩte.”

Mwaka ũrĩa warũmĩrĩire o naguo warĩ wa mwanya harĩ Arutwo a Bibilia. Kwa ihinda rĩa mĩeri ĩigana ũna, ariũ a Ithe witũ a Betheli maakoretwo magĩaka kĩwanja-inĩ kĩarĩ Gĩcigĩrĩra-inĩ kĩa Staten, hakuhĩ na Brooklyn kũrĩa wabici nene yarĩ. Mĩako ĩrĩa yakirũo kĩwanja-inĩ kĩu yarĩkire kĩambĩrĩria-inĩ kĩa mwaka wa 1924, na nĩ yateithirie aarĩ na ariũ a Ithe witũ gũkorũo na ũrũmwe makĩria na kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega na njĩra itangĩahotekire mbere ĩyo.

Aruti wĩra a mĩako Gĩcigĩrĩra-inĩ kĩa Staten

a Ĩrĩa rĩu ĩtagwo Kabuku ka Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata Witũ wa Gĩkristiano.