Skip to content

Skip to table of contents

1923—Kukaady mivw lukam

1923—Kukaady mivw lukam

MU CIBUMB cya Muteetekel cya 1/1/1923 baleebelomw neey: “Tudy batakamin neey, muvw 1923 wiikaakal muvw mulengel weeh.” “Diineedy i dyaakatook diidiin ditudy naady bwa kwambil . . . baat badyobw bakabish mu bulongolody oobw neey: biisang bilengel bikaady habwiih.” Mu muvw a 1923, balony ba Bibl balongel mashintuluk malengel mu bisangil byaabab, mu bihwiil, ni mu mudimw aabab a bukajaady. Bu cihet, biiyil kushaal mu kaacyumw menmen.

BISANGIL BIKASHIISHIL KAACYUMW KA BIIN-KWEET

Program a verseh yaakadyobw bakontonon ni nimero ya misambw yisungul yaakadyobw mwa kumb

Mu muvw oow, bulongolody bushintulwiil myand kaahand yaakady yambulwiish balony ba Bibl bwa kwiikalobw mu kaacyumw mu kuhambidil kwaabab. Cibumb cya Muteetekel citangil kuhatul dyumvwiij dya verseh waakadyobw mwa kukontonon luming loos mu cisangil cya kulomb ni kutumbish Yehow. Cikwaabw, balony ba Bibl bahatwiil program waakady ni verseh waakadyobw mwa kukonton luming loos ni musambw waakadyobw mwa kumb diib dyaakady muut wiilongel ni mu kuhambidil kwa mu cisak.

Mu bisangil byaabab, Balony ba Bibl baakady mwa kuleebomw “myand yaakadyobw bahet” mu mudimw a bukajaady, baleeb bwa kabingil kiibasaasak bwa kwiifwiijok Yehow, bumb musambw, eecy basambil. Eva Barney, uhetel baatiisumw mu muvw a 1923 haakadyey ni mivw 15, uvulukil neey: “Uw ukaam kuleeb bwaal kaahand buwudy muhet, udy mwa kwiimanakan kwiiwul ni utwaadij kuleeb cileejel neey: ‘Nady mukat kufwiijok Mukaleng bwa myand yoos yidyey muulongel.’” Bamw biin-kweet baakady bakat kuleeb myand yaakadyobw bahet. Mwiin-kweet mwaan-mukaj Barney utungunukil ni kuleeb neey: “Yaay a mum unady mukat Godwin waakady ni myand yivul menmen yaakadyey mwa kufwiijok Mukaleng. Ki atadil mukaj indiy neey mwiin-kweet waakady ulombol cisangil utwaadijil kufulul mund, ukokel mbaayend mu koocy ni umwambil bwa kulekey kutungunuk ni kwiisamb ni bwa kushikatey.”

Musang umw ku ngond, cisumbw cyoos cyaakady cilong cisangil cya habwaah bwa kulomb ni kutumbish Yehow. Cibumb cya Muteetekel cya 1/04/1923 cyumvumvwiijil cisangil eecy neey: “Cyumw cituh cya cisangil eecy cyaakady cya kuleeb myand yitwaakady bahet mu mudimw a bukaajaady ni kukashish batukaakal naabw mudimw oow ku micim . . . Twiitaatab neey, cisangil citukaakashish eecy ciiyiiy kwiitufweej habwiih menmen ni balund biitut ni cituswiik mu kaacyumw.”

Charles Martin, kaajaady wa mivw 19 wa mu cisumbw cyaakady ku Vancouver, mu cibunj cya Canada, uhetel musangal muvul kudyambulwiish ya bisangil eeby. Uvulukil neey: “Ki munalongel bwa musang aamim a kuuhal cinady mwa kuleeb hanadiidiil baat musah ku cibel ni ku cibel. Misang yivul, muut waakady ulond myand yaakadyey muhet mu mudimw wa ku cibel ni ku cibel. Biineeby biyaakishil ngeny habitaatal cinady mwa kuleeb ni mushind a kwaalabul hadyok bihumbish bishil-shilangan.”

MUDIMW A BUKAJAADY UKASHIISHIL KAACYUMW KA BIIN-KWEET

Bulletin bya 1/5/1923

Biin kweet biiswiikil cikwaabw mu kaacyumw menmen hakaadyobw ni mafuk maakadyobw bakashish muut woos kuy mu mudimw a kudiil baat musah. Ciin bwaal cya mu Cibumb cya Muteetekel cya 1/04/1923, cileebel neey: “Bwiitut kwiikal boos mu kaacyumw mu mudimw aakaabumw. . . , baakady basungul diifuk dya mu Diibiidy dya 1/05/1923, bwa diikal diifuk dya kukashish baat boos bwa kuyobw mu mudimw a kudiil baat musah. Bya mushind aakaabumw, Diibiidy dyoos dya kuuhal suuny woos, diikaakal diifuk dya kukashish baat bwa kuyobw mu mudimw a bukaajaay . . . biin mu bisumbw byoos baakady mwa kulong mudimw.”

Ning Balony ba Bibl baacyaakady baasand baakady balong mudimw oow. Hazel Burford, waakady teng ni mivw 16 ha ciisang aacy uvuuvuluk neey: “Bulletin byaakady ni bileejel bya mushind a kutang kwiisamb ni muut biitut kukwaat ku micim. a Mim ni Kaakaamim, tulongel mudimw oow bikasakan.” Cikwaabw, Mwiin-kweet mwaan-mukaj Burford ukemen bwa mwaakady mwiin-kweet mwaan-mulum mukwaabw wiiyumvw bwa mwaakadyey udiil baat musah. Uleebel neey: “Mwiin kweet mwaan mulum mukwaabw waakady uleeb neey cyaakadyoh bend mukumban bwa kudiil baat musah. Ha ciisang aacy, bamw kaabadyoh bend bamanyik neey Balony ba Bibl boos ni ‘baasand ni basangikaj,’ baakady mwa kutumbish Cyaakahang aabab Mutam.” (Mis. 148:​12, 13, King James Version) Ki mwiin kweet mwaan mukaj Burford utungunukil ni kudiil baat musah. Kuunyim, utweelel mu kalaas kiibiidy ka Kalaad ni ukadil mudimw bu misiyoneer mu cibunj cya Panama. Hahicil mafuk, biin kweet aab bashiitulwiil mushind aabab a kutal baasand mu mudimw a bukaajaady.

BIHWIIL BIKASHIISHIL KAACYUMW KA BIIN-KWEET

Bihwiil byambulwiishil cikwaabw biin-kweet bwa kwiikalobw mu kaacyumw. Bivul bya ku bihwiil eeby, byaakady ni mafuk ma kukal mudimw, bu cyaakady cilongekel mu Winnipeg, mu Kanadah. Mu dya 31/3, balombel baat boos baakady batweel mu cihwiil bwa kuyobw kadiil baat musah mu cimeng eecy. Baakady badiil baat bavul musah mulengel mu mafuk ma mudimw a bukajaady wa habwaah oow ni bahetel bihet bilengel. Mu dya 5/8, baat bu 7 000 batweelel mu cihwiil cikwaabw cilongekel mu Winnipeg. Ciisang aacy, baat baakady batweel mu cihwiil cilongekel mu Kanadah baakady bavul menmen bishilangan ni koosook.

Cihwiil cya buseeb buvul menmen cya baat ba Yehow mu muvw a 1923 cilongekel mu 18-26/8, mu Los Angeles, mu Californie. Yeeng kuuhal kwa kulong cihwiil, balony ba Bibl baakady ni bibij-bij byaakady ni myand yaakady mwa kwiiy kulongekomw ni baakady baabulwiil baat bibij-bij bihit ha 500 000. Baakady balamik bibij-bij bifund myand yaakady yiiy kulongekomw ku mashiny maakady makil baat boos ni ma baat kaahand.

Cihwiil cya balony ba Bibl mu muvw a 1923 mu Los Angeles

Mu diisambombw, dya 25/8, Mwiin-kweet Rutherford ulongel mwiisambw wa neey: “Mikook ni Mbuj,” mu mwiisamb oow, umvwiijil hatook neey: “mikook” i baat bady balongolol micim yaabab bilengel bwa kwiiyobw kushikat ha bulab bufutulul Paradiiz. Ulongel cikwaabw mwiisamb ni kubaley diihangadik dya neey: “Kudimwiij.” Bilondeshel dihangadik eedy, baleejel myand ya makos ya mu bitendeleel ni bambiil baat baakady balongol micim yaabab bilengel bwa kukabulukanganobw ni “Babiloon Mutam.” (Yis. 18:2, 4) Balony ba Bibl ba cisumy ba ha bulab butuutul biiyil kushaal mu kaacyumw ni baabulwiil baat miliyo yivul ha bulab butuutul trakt yaakady ni dihangadik eedy.

“Kaacyumw ka mudimw uloolongek oow kiiyiiy kukongakeen balund bwa kwiikalobw haakaabumw menmen”

Mu diifuk dya bulekel dya cihwiil, baat bahit ha 30 000 bumvwiil diimanyish dyaakady Mwiin-kweet Rutherford mubadil baat boos dya neey: “Bis bya baat boos bendend bay batal ku Harmakedon, ki baat miliyo yivul bady ni buumy leeloow kabakwiiy kufwoh bend.” Bwa kwaakobw baat ba biyool aab, balony ba Bibl baakady banj bafucil cyaab citam cihyaacihy ciibakilobw mu Los Angeles cyaakady baat mwa kwiiy kushikacil. Bwa kwiikalobw batwiishibw neey baat boos baakady mwa kwiiy kumvw, biin-kweet bakadil mudimw ni byaamw bituutum may kuleeh, byaakady bihyaamuhy ciisang aacy. Baat bavul bumvwiil program oow ku cisanj.

MUDY MUDIMW A BUKAJAADY MUY KUUHAL HA BULAB BUTUUTUL

Mu muvw a 1923, mudimw a bukajaady waakady muy kuuhal mu malab ma mu Afrik, mu Mput, mu End, ni mu Amerik wa Kucyaash. Mu End, haakadyey utabaleel mukaj indiy ni baan bindiy basambombw ha kwiibambulwiish ni byaakadyobw bakaam, Mwiin-kweet. Joseph waakady wambulwiish mu mudimw a kuhatul mikand mu cileebel cya Hindi, cya Tamil, cya Telugu, ni cya Urdu.

William Brown ni cisak cindiy

Mu cibunj cya Sierra Leone, balony ba Bibl aab: Alfred Joseph ni Leonard Blackman bafundil mukand ni kutuminobw biro biitut bya ha bulab butuutul byaakady mu Brooklyn, mu New York, bwa kwiibalomb dyambulwiish. Mu dya 14/4/1923, biibalaabwiil bilondeshel kulomb kwaabab. Alfred uleebel neey: “Mu diisambombw kaahand bufuk diib diman kuy,” “babiikeen ku telefon ni cyaakadyoh bend mutakamin naak.” Umvwiil bamwambil ni diiy dikasakan, neey: “I uw ufundil sosiyeteh wa Watch Tower mukand bwa kulomb dyambulwiish dya bakajaady eeny?” Alfred waalabwiil neey: “Ying i mim.” “Ni baakady baatumin bakajaady.” Diiy eedy dyaakady dya mwiin-kweet William Brown. Bafikil diifuk aady yiy ni mukaj indiy Antonia, ni baasangikaj baabab Louise ni Lucy biikal baalukil mu Caraïbes. Biin-kweet aab kaabaakady mwa kwiimanyin mutancy muleeh bwa kwaakobw mwiin-kweet Brown ni cisak cindiy.

Alfred utungunukil ni kuleeb neey: “Kuhacy kwa diifuk dilondel, mim ni Leonard twaakady twiisamb myand ya mu Bibl mutudyaakal twiisamb luming loos. Musang umw, tutadil muut muleeh mwiimanakan ku cibel. Muut aaw waakady Mwiin-kweet Brown. Waakady ni cisumy civul menmen habitaatal myand ya biin-biin ni myand eey yilongel bwa akat bwa kubadiley baat myand mu diifuk dilondel.” Kay mwanj ni kukumbaj ning suuny aakaabumw, Mwiin-kweet Brown waakishil baat mikand yoos yaakadyey mwiiy naay. Kuunyim kwa mafuk makeeh, uhetel cikwaabw mikand 5 000, ni kay mwanj kulong cikwabw mafuk mavul, biiyil kumwaakish mikand yikwaabw yaakadyobw bakaam. Ki mwiin-kweet Brown kaakadyoh bend mumanyikiibw kudy baat neey waakady mulandish a mikand. Mukacy mwa mivw yidyey mulong hakukadil Yehow mudimw ni cisumy, waakady teng utwaal verseh bwa myand yaakadyey uleeb, mu miisamb yaakadyey ulong, ni bwa ciibidil cindiy cya kulong nook, baat baakady bamubiikan neey, Brown wa Bibl.

Betel wa mu Magdeburg mu muvw a 1920

Ning haakady biro bya filiyal biikal mu Barmen, mu Allemagne, biin-kweet bangacil dihangadik dya kuful biro bya filiyal mu tawuny oow bwaal biin-kweet biiyil kuvul menmen. Cikwaabw, bumvwiil neey basalaay ba mu cibunj cya Frans baakady kaabaak biilongolol bwa kwiiyobw kulwiish cimeng aacy. Balony ba Bibl bahetel nzubw mutam mu Magdeburg waakady umweek mulengel menmen bwa kukadilomw mudimw aabab a kuhatul kwa mikand. Mu dya 19/6, biin-kweet bamanyin mudimw a kuhay byaamw bya mudimw a kuhatul mikand ni biit bikwaabw ni bamwangeel ni kuyobw mu Betel muhyaamuhy mu Magdeburg. Teng diifuk dimanyinobw kumanyish biro biitut bitam bya ha bulab butuutul neey i baman kumwangal, baleejel ku bisanj neey cibunj cya Frans cibakwaat tawuny wa Barmen. Biin-kweet bafwiijilok Yehow bwa mwaakadyey mwiibalam ni mwiibambulwiish

George Young ni Sarah Ferguson (ku ciludy) ni mwaan indiy mwaan-mukaj

Mu Brezil, George Young, waakady ni ciibidil cya kulong lwend bikasakan bwa kudiil baat musah mulengel, uteekel biro bihyaabihy ni kutwaadijobw kuhatul Cibumb cya Muteetekel mu ciin Portugal. Mu suuny yikeeh bituh, waakishil baat bibij-bij ni tumikand bihit ha 7 000. Kufik kwindiy mu Brezil kuheteshel cikwaabw Sarah Ferguson musangal muvul bwa mwaakadyey miiy kukumbul cisak cyaabab. Waakady ubal Cibumb cya Muteetekel kacy mu 1899, ki kangaciloh bend dihangadik dya kuleejey kwiilambul kwindiy kudy Mawej hakuhet baatiisumw mu mwanz. Kuunyim ka suuny yikeeh yiman kuhit, Mwiin-kweet mwaan-mukaj Ferguson ni baan bindiy banaay baakady bakumban bwa kuhet baatiisumw.

“KUKADIL MAWEJ MUDIMW NI CISUMY NI MUSANGAL”

Ku bulekel kwa muvw, Cibumb cya Muteetekel cya mu dya 15/12/1923 cileejel mwaakady kushintuluk kulongelobw bwa bisangil, mudimw a bukajaady, ni bihwiil kwambulwiish balony ba Bibl . Cileebel neey: “I biheehel bwa kutal mudy bisumbw . . . bikasakan mu diitabij . . . Twiikalaay biihang bwa kwiikal ni bivul bya kulong ni tutungunukaay ni kukadil Mawej mudimw ni cisumy ni musangal mu mu muvw a 1924.”

Muvw ulondel wa 1924 waakady muvw mulengel menmen bwa balony ba Bibl. Biin-kweet ba ku Betel bakadil mudimw a kulongolol cyaab mukacy mwa suuny yivul mu cisang cya Staten, habwiih ni biro byaabab bitam bya ha bulab butuutul byaakady mu Brooklyn. Midimw ya lwiibak ya ha cyaab cihyaacihy aacy yihwiil ku butambwiil kwa muvw a 1924, ni yambulwishil bwa kuteek biin-kweet mu kaacyumw ni bwa kudiil baat musah mulengel mu mushind waakady kay mwanj kulongekoh.

Biin mudimw a lwiibak mu cisang cya Staten

a Kaabaak i Kayeh ka cisangil cya shikacil a bwiin Krist ni mudimw a bukajaady.