Pular para conteúdo

Pular para sumário

1923—Myaakha 100 uttuli

1923—Myaakha 100 uttuli

“NINWEHERA wiira mwaakha wo 1923 cinaahala wiirannya citthu cinci coonilipiha. Ikhanle iparakha yuulupale waalalyeera atthu ankhala ntuninyani yoohinamaana ni waahimerya wiira woohipica makhalelo o ntuninyani anaahala urukunusiya wiira akhale saana.” Iyo phi itthu yaahimyaaya irevista Torre de Vigia yo nihuku 1 no Janeiro no 1923. Mwaakha wo 1923, Anamasoma Ibiiblya yahopanka marukunuso omaana nhina mananna oopanka mikutthaano, ikonkereesu ni mananna oovara nteko woolalyeera. Nlattu wo iyo itthwiiyo, ayo yahotepa wiiwanana.

MIKUTTHAANO CAHAAKAVIHERA UKHALA OWIIWANANA

Ikalentaariyu yaathoonyera iveerusu co mbiiblyani ni macipo

Mwaakha wo 1923, mphwinko woothotokanihiya wa Yehova wahopanka marukunuso yaakavihenre apoovu a Yehova ukhala owiiwanana. Irevista Torre de Vigia yahancera ukumihera myaha caataphulela iveerusu co mbiiblyani caahala woopeliya mwaha wankutthaanoni weehaniyaka Reunião de Oração Louvor e Testemunho. Anamasoma Ibiiblya ciicammo yahempirimiri ikalentaariyu yaathoonyera iveerusu yaahala woopeliya mwaha wankutthaanoni wo khula isumana ni ciicammo ncipo mayamunna yaalamuliyaaaya wiipa ukati woopanka usoma wo veekha ni uswali waamuci.

Ukati woopanka nnyo mikutthaanonnyo, Anamasoma Ibiiblya yaanaakomentari citthu caawiirannyenle wuulalyeerani, yaanawuuluma itthu yansukhurweelaaya Yehova, yaanawiipa icipo ni ukati nkhwaawe, yaanaalompa. Anuunu Eva Barney, apattisiye mwaakha wo 1923 anarina myaakha 15, anawuupuwela itthu yeerannya ule ukatyuule. Ayo yinre co: “Ule ukatyuule wapheelaka wuuluma itthu wankutthaanoni, wahaana weemelaka ni wuuluma wiiraka co: ‘Mi kimpheela waasukhuru Apwiiya nlattu wo citthu comaana cotheene cikipankenlyaaya.’” Mayamunna akhwaawe waanaacivela cinene upanka iyo itthwiiyo. Anuunu Barney aheera-tho co: “Mi kinawuupuwela wiira ikwaha imoca amunna owuuluvala yeehaniya Godwin yahaana citthu cinci caapheelaaya unsukhurweela Yehova. Ayo yahancera wuuluma citthu cinci caapheelaaya usukhurweela. Amwaaraya yahoona wiira munna aari uhoolo ahoolelaka nkutthaano ahancera unyoonyiya kontha ayo yaanawuuluma cinene. Vano amwaaraya yahaakwanya ni ayo amunnaayo yahomaala ni yahonkoma.”

Khula mweeri nkwaha mmoca, uyo nkutthaanooyo waanaakhalana mphantte muulupale. Irevista Torre de Vigia yo nihuku 1 no Abril no 1923 yahotaphulela itthu yeerannya wapankiyaka uyo nkutthaanooyo. Iyo irevisteeyo yaheera co: “Mphantte mmoca wo uyo nkutthaanooyo unlamuliya upankiya mayamunna yakomentariki citthu cinwiirannyeela wuulalyeerani ni waalipiha akhunanaya . . . Hi ninaakupali wiira uyo nkutthaanooyo unaahala unikavihera waatanaca ni wiiwanana.”

Amunna Charles Martin o Vancouver, u Canadá, ule ukatyuule yaarina myaakha 19 ni yaari nanteko o wanlokoni (ilelo nomwiihaneehu namalalyeera). Yoopuwelaka ule ukatyuule, ayo amunnaayo aheera co: “Ule waari ukati woopacera weetthucilyaaka itthu yaalamuliyaaka uhimya kaphiyaka wankhorani wa ntthu wuulalyeerani. Ikwaha cinci, mayamunna yaanaahimyaka citthu caawiirannyeenle wuulalyeerani ni wiiwa citthu caattonkacaaya wankikavihera ucuwela mananna oowuulumana atthu ni mananna owaakhula makoho menci oorikarikaca.”

NTEKO WOOLALYEERA WAHAAKAVIHERA UKHALA OWIIWANANA

Iboletim yo nihuku 1 no Maio 1923

Itthu ikhwaawe yaakavihenre mayamunna ukhala owiiwanana yaari ile yeehanaaya “mahuku o nteko.” Yaphiyaka mahuku toko ayo, mayamunna otheene yaanaakurumiciya uvara nteko wuulalyeerani. Irevista Torre de Vigia yo nihuku 1 no Abril no 1923, yaheera co: “Otheene cihu ninhala ukhala nkhayi nivaraka nteko mmocaaru. . . , Terça-feira, nihuku 1 mweeri wo Maio mwaakha wo 1923, nihothanliya wiira nikhale nihuku no nteko. Ni ukhuma nihuku nolelo, Terça-feira yo khula mweeri ninhala ukhala nihuku no nteko . . . Atthu otheene wanlokoni ahaana yarwaaka wuulalyeerani nno nihukunno.”

Hataa amiravo yaanaakavihera nteko woolalyeera. Anuunu Hazel Burford yaarina myaakha 16 ule ukatyuule anawuupuwela. Ayo aheera co: “Iboletim a yaanaawaana mathoonyero o mananna oolalyeera yaalamuliyeehu uhela mmuru. Mi ni ataata naanaavara nteko cinene wuulalyeerani.” Masi anuunu Hazel yahorukunuweliya nintthu yahaawehereraaya wiira anhala waarukunuwela. Ayo aheera: “Yahaavo amunna amoca owuuluvala yahaakitthunihera uwuulumana atthu wuulalyaani. Ule ukatyuule, yahaavo mayamunna yahaacuwela wiira Anamasoma Ibiiblya otheene, hataa amiravo—asilopwana ni asithiyana, yahaana yalalyeeraka ni unttottopela Mpattusiihu.” (Isaa. 148:12, 13) Masi anuunu Hazel khayaakuvale woocya. Nuuwakatyaaya, ayo yahosoma iturma yonayeeli yo Gileade ni yahorwaa uvara nteko weemisiyonaariyu u Panamá. Ni wahoolo, mayamunna yahaatthunihera amiravo ulalyeera, yahorukunusa moopuwelelwaaya.

IKONKEREESU CAHAAKAVIHERA UKHALA OWIIWANANA

Ikonkereesu ciicammo cahaakavihera mayamunna ukhala owiiwanana. Ikwaha cinci yaapankaaya ikonkereesu, yaanaathanliya mahuku o nteko. Wootakihera, ikonkereesu yaapankiye u Winnipeg, u Canadá, atthu otheene yaawile ukonkereesuni yaholattuliya ulalyeera ile isittattiile nihuku 31 mweeri wo Março. Nno nihukunno neehaniye “Nihuku nuulupale noolalyeeriya u Winnipeg.” Mithukumano cuulupale toko nnyo cahokavihera nteko woolalyeera urwaa uhoolo. Nihuku 5 mweeri wo Agosto, atthu ookhalaka 7.000 yahoona ikonkereesu ikiina yaapankiye u Winnipeg. Ule ukatyuule, iyo phi ikonkereesu yaatepile winciviya u Canadá.

Ikonkereesu yuulupale cinene yaapoovu a Yehova yo mwaakha wo 1923, yaapankiye ukhuma nihuku 18 mpaka 26 u Los Angeles, Califórnia. Cihaleelaka isumana vakaani wiira ipankiye iyo ikonkereeswiiyo, wahohimiya mmajornalini wiira Masaahiti a Yehova yanhala uthukumana ni ayo yahokawa malattulo ookhalaka 500.000. Makhantta yaalattula iyo ikonkereeswiiyo yahothomyaaciya mmakarerani ni mmakaaroni.

Ikonkereesu ya Anamasoma Ibiiblya yaapankiye u Los Angeles mwaakha wo 1923

Isaapatu, nihuku 25 mweeri wo Agosto, amunna Rutherford yahotaphulela mwaha weera “Ikhontwaa ni ipuri.” Nhina uyo mwahooyo, amunna Rutherford yahotaphulela sana-saana wiira ikhontwaa akhanle atthu ampanka citthu comaana anhala ukhala wa watuninyani va wapeephoni. Nhina uyo mwahooyo, ayo yahophiya mphantte weehaniye “Mahimyo.” Uyo mphanttyooyo, ayo yahosoma iwarakha yaahimya citthu cowoothiya ceetthucihiya mmattiinini ni yaalattula atthu ukhuma nhina “Ibabiyooliya Yuulupale,” ittiini cowootha. (Apoka. 18:2, 4) Wahoolo, Anamasoma Ibiiblya ntuninyani motheene yahaana yakawaka makhanta menci yaahimya itthu imocaaru niile yantikhiye nhina iyo iwarakheeyo.

“Hi ninaakupali wiira uyo nkutthaanooyo unaahala unikavihera waatanaca ni wiiwanana”

Nihuku noomalela nokonkereesu, atthu yaawile wakonkereesuni oopwaha 30.000 yahaaviriyana amunna Rutherford yataphulelaka mwaha weera “Atthu olapo cotheene ankoomalamalela ukhottoni yo Harmacetom, masi atthu imiliyau cene nna co ari nuukumi khanhala ukhwa-tho.” Anamasoma Ibiiblya yaanaacuwela wiira atthu enci yanhala uwa woona iyo ikonkereeswiiyo. Phimaana, yahaalukari nipuro no mikutthaano naatekiye phiyaaru u Los Angeles. Wiira atthu otheene akhitiri uviriyana uyo mwahooyo, mayamunna yahaavarela nteko atefulante. Atthu enci akiina yahoviriyana uyo mwahooyo nraatiyuni.

URWAA UHOOLO NTEKO WOOLALYEERA NTUNIYANI MOTHEENE

Mwaakha wo 1923, nteko woolalyeera wahorwaa uhoolo ilapo co África, Europa, Índia, ni u América do Sul. U Índia, munna mmoca eehaniya Joseph aathenle ni aarina asaana 6 aanawiikurumica waawacera amucyaawe, masi ciicammo ukavihera ukumihera iliivuru cihu niiluuka Hindi, Tamil, Telugu ni Urdu.

Amunna William R. Brown ni amucyaaya

U Serra Leoa, Anamasoma Ibiiblya yeehanaciya Alfred Joseph ni Leonard Blackman yahowantikhela iwarakha mayamunna o nipuro ninhooleliya miteko cihu ntuninyani motheene u Brooklyn, Nova Iorque, yalepelaka ukaviheriya urweehela uhoolo nteko woolalyeera. Nihuku 14 no mweeri wo Abril no 1923, ayo yahaakhuliya. Amunna Alfred anaattonkaca itthu yeerannyaale. Ayo aheera: “Ile Isaapatwiile uhiyu, mi kaholikareliya. Ntthu aakilikarenle ahokikoha co: ‘Thi nyuuva nwantikhenle iwarakha mayamunna o Sociedade Torre de Vigia nlepelaka uveleeliheriya anamalyeera?’” Amunna Alfred yahaakhula yeeraka: “Iyee, thi miivano.” Ntthu aalikarenle aheera: “Paahi, miiva kihorumiya uwa wuukaviherani.” Khweeliini, aalikarenle aari munna William R. Brown. Uyo munnooyo aaphiile u Serra Leoa nenne nihukunne akhumaka u Caribe nkhayi naamwaarawe, Antonia, ni asaanaawe asithiyana eeli, Louise ni Lucy. Woohipica, mayamunna yahaacuwela amunna Brown ni amucyaaya.

Amunna Alfred anaattonkaca-tho itthu yeerannyeele yiiraka co: “Waaseele, uwicisuru, mi ni amunna Leonard noopela mwaha Ibiiblya toko caapankakeehu khula isumana. Vano, nahomoona nlopwana oorekama neemenle wankhora. Uyo aari munna William R. Brown. Uyo munnooyo yaanancivela cinene ikhweeli yo mbiiblyani, mpaka aholepela wiira ataphulele mwaha.” Uhinavira mweeri mmoca, amunna Brown yahomaliha ukawa ilivuru cotheene caawannyaaya. Woohipica, yahoveleeliheriya ilivuru coovikana 5.000, masi ninnyo khacaapicile umala. Uhookhalaru commo, amunna Brown khayaacuweliye khampa namakawa awula namatumiha ilivuru. Masi, ukati wotheene ukhanlyaaya yavaraka nteko woolalyeera khampa nswali a Yehova, ayo khayaahiya uromola Ibiiblya nhina myaha caataphulelaaya. Phimaana, atthu otheene yahaavaha ncina. Ayo yeehaniya Ibiiblya Brown.

Ipeteli yo Magdeburgo mwaakha wo 1923

Uyo ukatyuuyo, mayamunna o Alemanha yaholakela utamiha Ipeteli isittatti yo Barmen ni utamihera nipuro nikhwaawe. Ayo yaalakenle utamihera Ipeetli nipuro nikhwaawe kontha Ipeteli yaari yankaani ni ciicammo kontha yaheewa wiira anatoropa o França yaapheela uwa utuphela isittatti yo Barmen waaryaaya Ipeteli. Anamasoma Ibiiblya yahophwanya inupa yooreera wiira uvariye nteko wo wimpirimiri ilivuru isittatti yo Magdeburgo. Nihuku 19 no Junho, mayamunna yahomaliha utthenkaca ni uthotokaniha ikaruma cotheene wiira atamihere nipuro no naanaano. Ayo yahotamihera Ipeteli isittatti yo Magdeburgo. Waaseele, mayamunna o nipuro ninhooleliya miteko cihu waahohimweriya wiira Ipeteli ihotamihiya u Barmen ni ihorwaaniya u Magdeburgo. Umaliha waya uhimya iyo itthwiiyo, mmajornalini wahohimiya wiira anatoropa o França yahokela isittatti yo Barmen. Mayamunna yahowehera iyo itthwiiyo khampa iparakha ya Yehova ni yahoona wiira uyo khweeliini ahaakhikicera.

Amunna George Young anari naanuunu Sarah Ferguson (moono wonlopwana) nkhayi naarokoraya

Vano u Brasil, amunna George Young, yeettile ilapo cinci yalalyeeraka ihapari comaana, yahotthenkaca Ipeteli yo naanaano ni yahancera upanka irevista Torre de Vigia yeekunya (iyo phi irevista ilelo nineehaneehu Ukhalenla). Nhina myeeri vakaani paahi, ayo yahokawa ilivuru coopwaha 7.000. Masi uphiya waya amunna Georg Young u Brasil wahaawaanela iparakha ciicammo amucyaaya anuunu Sarah Ferguson. Ayo yaanaasoma irevista Torre de Vigia ukhuma mwaakha wo 1899, masi yaari ahinakhalana iparakha yoopattisiya wiira yoonihere wiivaherera waya wa Yehova. Uvira waya myeeri vakaani, anuunu Sarah ni asaanaaya 4 yahopattisiya.

“UNSWALELA NLUKU UNITTEELAKA NRIMA”

Wiimaleloni ule mwaakhoole, irevista Torre de Vigia yo nihuku 15 no Dezembro 1923, yahohimya mananna marukunuso yaapankiye nhina mapankelo mikutthaano ni ikonkereesu caakavihenryaaya anamasoma Ibiiblya. Iyo irevisteeyo yaheera: “Ninaacuwela wiira maloko otheene akhanle oolipa mminepani . . . Nihaana niitthenkacaka wiira nakhitiri uvara miteko coohoolo ni wiira nihihiye wiikurumica unswalela Nluku unitteelaka nrima mwaakha wo 1924 unwooyo”

Mwaakha wo 1924, ciicammo cahowiirannyeela citthu cuulupale Anamasoma Ibiiblya. Mayamunna o Peteli yahoviriha myeeri cinci yavaraka nteko wakhiviru ni u Staten Island, waattamela nipuro naahooleliya miteko cihu ntuniyani motheene, u Brooklyn. Inupa caatekiya nno nipuronno caamalihiye utekiya wiipaceroni mwaakha wo 1924 ni nnyo cahokavihera wiiwanana yo mayamunna otheene ni umwarusela ihapari comaana ca Nluku nimananna yahoopuweleehu khalayi.

Mayamunna yaavara nteko wooteka u Staten Island

a Iboletim yaari phi ile nna co nineehaneehu Makhalelo ni Miteko Ceekristau—Mwaalivuru o Mikutthaano.