Olupe wihina wone muselu dhilimo

Olupele muselu wogwaddela

1923 ​—⁠ Yaka 100 mundduli

1923 ​—⁠ Yaka 100 mundduli

“DHITHU nnajhehihu opadduwa yaka ya 1923 solibiha vanlubale. Oneti ni mareeliho manlubale ovaha onamoona mwilaboni . . muli makathamiho ni wawaddela athu wi malabo apama enere ofiya mohulegela.” Ala madhu yaasorihiwe mu A Torre de Vigia a 1º a Janeiro a 1923. Muwari mwa yaka ya 1923, anamahudhera a Bibiliya yahawerana masadduwo ooriya vanlubale wodheela makalelo owoona mutugumano, musonkano ni mabasa oolaleya. Yokumelelavoya sowihina wiwanana wewa wahenjhedhedheya.

WEBEDHA MOWIWANANA

Kalendariyu ni dholebela dha mBibiliyani ni manumeru a jhibo

Muwari mwa yaka ya 1923, nikuru na Yehova nahawerana masadduwo yaakavihenre Anamahudhera a Bibiliya wenjhedhedha wiwanana wodhela makalelo ewa owebedha. A Torre de Vigia (anoniwe penno ninga Namasugwera) obajha ovuwiha muselu dhawoga wodhela dhithu dhaahudheriwege kada sumana mutugumano dha Olobela, wiba ni mabasa olaleya. Teto Anamahudhera a Bibiliya yahimpida kalendariyu ooniha yolebela baani yahudheriwege kadda sumana vamutugumanoni ni jhibo baani yibiwege kada labo. Addibila yolabihedha jhibo ndha mudhidhi yeragana ohudhera wewa wavayeka obe ohudhera weemudhi.

Muwari mwa mutugumano ndha, Anamahudhera a Bibiliya yowoga wodhela yopadduwa efwanyiliwa mmabasani oolaleya, yowoga ethu-sithu yafuniwa omutamalela Yehova, yowiba jhibo ni malabo mamodha yoolobela. Eva Barney, abaddiziwe yaka ya 1923 aganna yaka 15, anowubuwela: “Wafunaga owoga ethu-sithu, wohowela wimela ni obajhe wawoga madhu ninga ala: ‘Miyo goofuna omutamalela Nabuya mwaha wa dhithu dhatedhene dhapama agereliye ni anagereliye.’” Teto addibila amodha yodhiveliwa werana eyo. Murogola Barney anowogave egi: “Ginowubuwela wihina labo nimodha, ddibila dhaala oofuneya anithaniwa Godwin atamalela mwaha wa dhithu dhowinjhiva. Vano mwariye wonelamo wihina ddibila eeddiha epaddi ele aali opalkuni ahambela otakaleliwa. Bumwahaya oliye omutina vang’ono, nuwindo ddibila Godwin omaala ni okarati.”

Dila modha va mweerini, mutugumano wa Olobela, wiba ni mabasa olaleya, wahikanna epaddi yavayekiwa. Awogaga wodhela mutugumano ola weeriwegena mulogo dhatedhene, A Torre de Vigia a 1º a Abril a 1923 ahiwoga egi: “Epaddi modha ya mutugumano addibila elabihedhege wihina evahege dhowakula dhewa ni ewogege wodhela dhopadduwa efwanyiliwa mmabasani oolaleya ni walibiha addibila. . . Iyo nihikanna ebaribari wihina mutugumano ola woolibiha onere oniiwananiha ni onere othabwa onandaniha.”

Charles Martin, ooVankouver, elabo yoKanadá, anna yaka 19 aali namalaba a kalasi (peeno anithaniwa namalaleya). Wa oliye, mutugumano ndha dhaali dhathima vanlubale. Oliye anowubuwela: “Yaali dila yobajha gahudhenrimi ethu gahowelimi owoga gafiya mmabasani oolaleya. Malabo mamodha addibila yowoga mmutugumanoni muna yopadduwa efwanyiliwa mmabasani oolaleya. Eyo yoogikavihera onona ethu yowoga gakala mmabasani oolaleya ni makalelo oomwakula mwana murala ali ootakaleliwene.”

WEBEDHA MOWIWANANA

Bulletin a 1º a Maio a 1923

Ethu emodha yakavihere addibila wiwanana yaali “Malabo a Mabasa”. Nlabo nna na mabasa aatene yookongomedhiwesa odhowa mmalaleyelo vamodha. A Torre de Vigia a 1º a Abril a 1923 ahivuwiha egi: “Aatene iyo nnere okala owiwanana naaparaga mabasa mamodhave . . . , Labo na Txipili a 1 a Maio a 1923, nihisakuliwa ninga labo na mabasa. Teto, obajha ovanene Txipili oobajha a kadda mweri nnakale labo na mabasa. . . Aatene mmulogoni enohowela wapara mabasa oolaleya nlabo nna.

Naazombweya yodhowa mmalaleyelo. Murogola Hazel Burford, anna yaka 16 mudhidhi yole anowubuwela: “Bulletin oodhana dhotajhiha dha makalelo oothapanya nakala mmalaleyelo, teto iyo noodekorari dhithu dhatedhene. a Miyo ni avwaaga nokumesa dila dhowinjhivadhene mmalaleyelo.” Mbwenye murogola Hazel ahitikina nunona wihina addibila amodha kiyafuna wihina oliye alaleyege. Oliye anowogave egi: “Motajhiha, ddibila dhaala owunnuwelavo karumedhawene wihina miyo githapanyege naathu amodha mmalaleyelo. Mwaha mudhidhi yole addibila amodha kiyonelamo wihina Anamahudhera aatene a Bibiliya vamodha ni “azombwe, anamwali,” yohowela wapara mabasa oolaleya emuthithimihaga mpaddusi ehu.” (Sal. 148:12, 13) Mbwenye murogola Hazel kaaselele. Vano yaka dhamusogolo oliye ahikursari turma yanabiili ya Eskola ya Jileyadi ni odhowa olaba ninga misiyonariya elabo yoPanama. Nuuvira mudhidhi addibila ale osaddula monelo wewa wodhela azombwe wapara mabasa oolaleya.

MUSONKANO DHAHILIBIHA WIWANANA WA ADDIBILA

Musonkano dhihakavihera vanlubale addibila okala owiwanana. Musonkano dhowinjhiva dhahikanna malabo avayekiwa a mabasa. Motajhiha, musonkano wo Winnipeg, oKanada, athu aatene yaali vevale yahithaneliwa waapara mabasa oolaleya luwani yeele labo na 31 a Março. Nuuvira mudhidhi nlabo nne nahinoniwa ninga “Bombardeio Especial de Winnipeg.” Malabo avayekiwa ninga yaala dhihikavihera nikuru na Yehova wunnuwa. Labo na 5 a Agosto, athu owakwana 7 000 yahona musonkano mmodhaya oWinnipeg. Ofiyedha mudhidhi yole waali wahineriwegena musonkano munlubale ninga yola oKanada yaliwo athu owinjhiva ninga yala.

Musonkano wathima wereye yaka ya 1923, o Los Angeles elabo yoKaliforniya, labo na 18 ofiyedha 26 a Agosto. Sumana dha mundduli musonkano wahinathi obajha, majornale yahivuwiha musonkanoya. Teto Anamahudhera a Bibiliya yahagawa akonviti owakwana 500 000 ni yahabandihedha makartaji ode wa karo dhavuwiha musonkano ole.

Musonkano wa Anamahudhera a Bibiliya wereye yaka ya 1923 elabo yo Los Angeles

Nlabo na Sabadu 25 a Agosto, ddibila Rutheford owoga mwaha wanna musolo “Mambila ni mbuzi”, aawogiliye mwamakalelo owoneleyamo wihina “mambila” yakale athu apama yakalege elabo yela yavati. Vano numala werana mwaha woharela oliye wileri karta dhaalimo dhothoma dhathima nanna musolo “Um Aviso”. Karta nna mwaali yothoma yathima. Yowoga wodhela dhithu dhabure dherana gereja dhowoota ni nowakongomedha ale yanna murima wapama ovenyamo “mBabiloniya munlubale”. (Apo. 18:2, 4) Nuuvira mudhidhi, Anamahudhera a Bibiliya yere wagawa matxikwi ni matxikwi a mataratadu yawoga wodheela yothoma ele.

“Iyo nihikanna ebaribari wihina mutugumano ola woolibiha onere oniwananiha ni onere othabwa onandaniha”

Labo nomariha wa musonkano ola, athu ookwaranya 30 000 yahivuruwana mwaha wa ddibila Rutherford wanna musolo “Todas as nações marcham para o Armagedom, mas milhões que agora vivem jamais morrerão.” Woona wihina Anamahudhera a Bibiliya yahinona wi athu yaadhe woona musonkano ole yere winjhiva, aliwa walugari kampu exa munajogariwa bola Los Angeles Coliseum. Wihina athu aatene yande onvuruwana porogarama ole, addibila yahilabihedha altufalanti afwanyeya va kampu vale yaali epano exa yalabihedhiwa mudhidhi yoole. Athu owinjhiva yahivuruwana mwaha ola ni porogarama aatene muradiyoni.

WUNNUWA WA NIKURU NA YEHOVA VELABONI YA VATI

Yaka ya 1923, mabasa oolaleya yahunnuwa vanlubale elabo yo Afrika, Ewuropa, Índiya ni Amerika ooSul. Elabo yo Índiya, ddibila dhaala anithawa Joseph, naarive aganna mutholo yomusamalela mwadhiye ni anaaye owakwana 6, oliye okavihera mabasa owapida malivuru ni ewogelo ya Indi, tamil, telugo ni urdu.

Ddibila William Brown ni emudhaye

Elabo yo Sera Leyowa, Anamahudhera a Bibiliya Alfred Joseph ni Leonard Blackman yahilebela osedi enlubale ya oBrooklyn, Nova York, elobaga nikavihero. Vano labo na 14 a Abril a 1923, yoloba yewa wakuliwa. Alfred anowoga egi: “Emahiyu ya Sabadu yole gahiligareliwa vaari va mahiyu.” Vano muthuya aagiligarele ogikoha ni ndhu nootama, egi: “Di we aalebenle karta a Sociedade Torre de Vigia olobaga nikavihero?” Alfred wakula egi: “Hee, dimiyene.” Vano muthu ole owogave egi: “addibila a Sociedade Torre de Vigia ehigiruma wihina gidhe wuno.” Muthu ole awoga ni miyo aali ddibila William Brown. Oliye aafiyile nlabonenne ni mwadhiye Antonia vamodha ni anaaye abiili, Louise ni Lucy. Kawavinre mudhidhi wowinjhivene wihina addibila aatene emunone ddibila Brown ni emudhaaye.

Alfred anowogave egi: “Labo noharela mambesene miyo ni Leonard nanna othapanyedha muselu dha mBibiliyani ninga nerisihu sumana dhatedhene. Morurumusa iyo omoona mulobwana dhaala oolapa agimenle vamulagoni. Aali ddibila William Brown. Oliye aali muthu oviheyana vanlubale ebaribari, bumwahaya oofuna werana mwaha wa vathaddo labo noharela.” Wahinamale mweri ddibila Brown wavaha malivuru aatene aadhiliyena. Nuumala oliye wawakela malivuru owakwana 5 000. Mbwenye wahinathi ovira mudhidhi wowinjhivene, oliye waloba malivuru mamodhaya. Mbwenye ddibila Brown kaanoniwe ninga namaguliha malivuru. Egumaye yaatene ninga mudhaari oviheya a Yehova, oliye kaahiya omulabihedha Bibiliya aawogaga mwaha dhaye. Mwaha wa yeyo oliye ononiwa ninga “Bibiliya” Brown.

Beteli yo Magdeburgo yaka ya 1923

Mudhidhi mmodhave addibila owAlemanya, othoma otamiha Beteli aali luwani yoBarmen, mwaha wihina kawali mburo wi addibila aatene ekalegemo, teto ohiya eyo, aliwa yahiwa wihina anyakoddo oFransa yere ogujhula luwani ele. Anamahudhera a Bibiliya yahifwanya perediyu dhowinjhiva waali mburo wapama wihina yapidegewo malivuru luwani ya Magdeburgo. Labo na 19 a Junho, addibila yahimala othukula dhipano wihina etamihedhe Beteli exa yalabihedhiwa wihina yapidegena malivuru ni dhithu dhimodha oMagdeburgo. Labo naddeliwe sede enlubale wi Beteli exa yahimala otamihiwa, majornale ovuwiha wihina anyakoddo ooFransa yahivolowa sidadi yoBarmen. Addibila yahoona wihina ele yaali yootonyihedha yooniha wihina Yehova anna wareeliha ni wabarela.

George Young, ni Sarah Ferguson (moono wojha) ni ddibile

Elabo yoBarazili, George Young, eeddile dhilabo dhowinjhiva wihina alaleye muthenga dhapama, ofugula Beteli exa ni wambela ompida ni omugawa A Torre de Vigia. Muwari mwa mweri vang’ono oliye wagawa marevista ni malivuru mang’ono okwaranya 7 000. Ddibila ole nuufiya, emudhi ya Sarah Ferguson yahihagalala vanlubale. Sarah oomwileresa A Torre de Vigia okuma yaka ya 1899, mbwenye aali ahinakannege oneti wowivelela ni obaddiziwa. Nuuvira mweri vang’ono, murogola Ferguson ni anaaye annayi obaddiziwa.

“OMULABELA MULUGU NUUVIHEYA VAMODHA NUUHAGALALA”

Omagomihedho wa yaka yele A Torre de Vigia a 15 a Dezembro a 1923, owoga makalelo masadduwo ammulogoni, ammabasani oolaleya ni ammusokanoni yakaviheriiwa anamahudhera a Bibiliya! Ni owogave egi: “Enowoneya pamadhene wihina mulogo dhowinjhiva dhili dholibadhene epaddi yomuzimuni, teto nnohowela wiwegeredha mwaha wa mabasa nnafunihu wapara osogolo ni odhowagave nimulabelaga Yehova nuuviheya vamodha nuuhagalala muwari ya yaka enaharela ya 1924.”

Yaka ya 1924 yaali yathima wa anamahudhera a Bibiliya. Addibila oBeteli yahivireliwa mweridhene yaparaga mabasa tereno enafwanyeya Staten Island, waddamela Beteli yoBrooklyn. Mabasa ale omaga yamanle omambelelo ya yaka ya 1924 ni yahakavihera addibila owinjhiva okala owiwanana ni odhowagave elaleyaga muthenga dhapama mwamakalelo ootikiniha.

Addibila yapara mabasa oomaga oStaten Island

a Vano, egumi ni mabasa ehu eekiristawu.