Kanganaya emyatsi eyirimo

Kanganaya emyatsi eyirimo

1923​—⁠Hamabilaba emyaka 100

1923​—⁠Hamabilaba emyaka 100

AKALEBERYO k’ekiro 1 Omwisi 1, 1923 mukabugha kati: “Twabya n’amaha ngoko omwaka we 1923, akendyuwana kutsibu.” “Ni lusunzo lunene eribwira . . . abandu abaghonerwe ngoko ebiro ebyuwene biri hakuhi.” Oko mwaka oyo, abigha b’eBiblia mubakola esyombinduka esilebirye emihindano yabo, emihindano minene- minene, n’omubiri w’eritulira. Ekyo mukyaleka ibabya omo bughuma.

EMIHINDANO MUYAWATIKYA ABAGHALA N’ABALI BETU ERIBYA OMO BUGHUMA

Akalendari akaliko amasako n’esyonimero sy’esyonyimbo

Oko mwaka oyo, endondeka ya Yehova muyakola esyombinduka esyawatikaya abigha b’eBiblia eriramya omo bughuma. Akaleberyo mukatsuka erikania oko masako owakendisomwa oko Muhindano w’obuli yenga w’Erisaba Yehova n’Erimupipa. Kutya Abigha b’eBiblia mubahulukya akalendari akabyako amasako w’erisoma obuli yenga n’esyonyimbo sy’eryimba omughulu w’eriyighisya n’omughulu w’eriramya ly’eka.

Oko mihindano yabo, Abigha b’eBiblia ibakakanaya oko ebyo balyalolako omo mubiri w’eritura, ibakakanaya oko ebikaleka ibasima Yehova, ibakimba, nibya n’erisaba. Eva Barney, oyo wabatisibawa iniawite emyaka 15 oko 1923, mwabugha ati: “Oyo wabya akanza erikania iniakahangana neryo inianganabugha ati: ‘Nianzire erisima Omukama busana n’ebibuya byosi ebyo abirinyikolera.’” Abaghala n’abali betu balebe, ibakanza erikania oko ebyo babirilolako. Mwali wetu Barney akatasyabugha ati: “Mughala wetu mwanzwa ye Godwin inyakabya n’emyatsi mingyi kutsibu y’erikania eyikaleka inyasima Omukama. Aliwe, omughulu mukali wiwe abya akalangira mughala wetu oyukasondola omuhindano akabya ng’amahangya-hangya, iniakakura oko likoti ly’iba wiwe ko hake neryo mughala wetu oyo inialeka eribugha n’erikala.”

Obuli ndeko iyikakola omuhindano w’Erisaba Yehova n’Erimupipa kaghuma oko mwisi. Akaleberyo k’ekiro 1 Omwisi 4, 1923, mukakania oko muhindano oyo kati: “Enusu y’esyondambi sy’omuhindano oyo, iyikabya y’erikania oko myatsi eyalolawako omo mubiri w’eritulira n’erisikya abatuliri bo mutima. . . . Twikirirye ngoko emihindano eyikasikaya mutima eyi, yikendileka itwabya haghuma omo bughuma.”

Charles Martin omutuliri we myaka 19 w’omo ndeko ye Vancouver, e Canada, mwabana endundi nene omo mihindano eyo. Enyuma sy’omughulu mulebe mwabugha ati: “Eno yo yabya ngendo yaghe y’erimbere eriminya ebinywa by’eribugha omughulu ngatulira lukyo kwa lukyo. Kangyi-kangyi, omundu inyakakanaya oko ebyo alyalolako omo mubiri w’eritulira lukyo kwa lukyo. Ekyo mukyaniwatikya eriminya eby’eribugha n’eby’erisubirya oko mabulyo mbiriri-mbiriri agho abandu bakabulaya omo mubiri w’eritulira.”

OMUBIRI W’ERITULIRA MWAWATIKYA ABAGHALA N’ABALI BETU ERIBYA OMO BUGHUMA

E Bulletin y’ekiro 1 Omwisi 5, 1923

Kutya abaghala n’abali betu mubabya bakasondya “ebiro by’eriya omo mubiri w’eritulira” n’ekyo mukyaleka ibabya omo bughuma. Omo Akaleberyo k’ekiro 1 Omwisi 4, 1923, mwabya omulaghe ono: “Twanzire itwakola omubiri mughumerera omo bughuma . . . , busana n’ekyo omo Pili, kiro 1 Omwisi 5, 1923, kyabirisombolwa mo kiro kikulu ky’erikola omubiri w’eritulira. N’enyuma waho, obuli Kiro kye Tatu ky’erimbere ky’obuli mwisi, kikendibya kikabya kiro ky’omubiri w’eritulira . . . obuli mundu omo buli ndeko, atolere erikola oko mubiri oyo.”

Nibya n’Abigha b’eBiblia abakine balere mubakola oko mubiri oyo. Hazel Burford, oyo wabya n’emyaka 16 misa oko mughulu oyo, mwabugha ati: “Akatabu Bulletin a ikakabyamo ebinywa ebyo twangabugha omughulu tukatulira, itukahambabyo omo bwenge. Ingye na Sokulu waghe itukakola kutsibu oko mibiri yosi eyi.” Aliwe mwali wetu Burford mwabana obupinzani obukaluira aho atabya alengekenie ati bwanganasira. Mwabugha ati: “Mughala wetu mughuma oyukulire mwaghana ati sinitolere eribya ngakania n’abandu. Oko mughulo oyo, abandu balebe si babya basi ngoko Abigha bosi b’eBiblia nibya ‘n’abalwana n’abana-bato,’ batolere erikola oko mubiri w’eripipa Omuhangiki wetu Mukulu.” (Esy. 148:12, 13) Aliwe mwali wetu Burford mwatabunika mutima. Enyuma waho, mwayasoma oko Kalasi k’akabiri ake Gileadi neryo mwayabya mumisyonere e Panama. Abaghala betu abo mubabindula amalengekania wabo awalebirye abalwana erikola oko mubiri w’eritulira.

EMIHINDANO MINENE-MINENE MUYAWATIKYA ABAGHALA N’ABALI BETU ERIBYA OMO BUGHUMA

Emihindano minene-minene nayo, muyawatikya abaghala n’abali betu eribya omo bughuma. Oko mihindano minene-minene eyo, ihakabya n’ebiro by’eriya omo mubiri w’eritulira, ko byanabya bitya n’oko muhindano owakolerawa omo Winnipeg, e Canada. Omo kiro 31 Omwisi 3, abandu bosi abahika oko muhindano oyo, mubasabwa eriyatulira ehosi omo muyi. N’abandi bandu bangyi mubasungwa omo bindi biro ebiri ng’ebi, n’ekyo mukyaluiramo ebighuma ebyuwene. Omo kiro 5 Mwisi 8, abandu hakuhi 7 000 mubahika oko ghundi muhindano munene owakolerawa e Winnipeg. Oko mihindano minene-minene yosi eyakolerawa e Canada oko mughulu oyo, ono wo muhindano munene owahikako abandu bangyi.

Omuhindano munene w’abandu ba Yehova owabya w’omughaso munene oko 1923, wo muhindano owakolerawa e Los Angeles omo California ekiro 18-26 Omwisi 8. Amayenga mangyi embere sy’omuhindano munene oyo, amagazeti w’esyongulu mwalalania omwatsi w’omuhindano oyo. Abigha b’eBiblia nabo mubaghabira abandu b’esyotrakte esilabire oko 500 000 esikakanaya kugho. Mubabya bakahira ebibenete oko mitoka ye taxi n’ey’abandi bandu.

Omuhindano munene w’Abigha b’eBiblia w’oko mwaka 1923 e Los Angeles

Omo Poso, ekiro 25 Omwisi 8, mughala wetu Rutherford mwalabya omukania owabya abughire ati: “Esyombuli n’Esyombene.” Omo mukania oyo mwakangania ndeke ngoko “esyombuli” ba bandu bosi abali n’amalengekania awatolere abakendisyabya omo kihugho paradiso. Kutya mwakania n’okw’iyisogha eryahulawa mo “ Avertissement. ” Eriyisogha eryo mulyakangania amabehi w’ebisomo ebikayahula mo by’Ekikristo n’erihira omo ab’emitima myolo m’omuhwa w’erilua omo “Babeli Mukulu.” (Erib. 18:2, 4) Abigha b’eBiblia abali n’omuhwa mubaghabira abandu b’amamilioni w’esyotakte esyabyako eriyisogha eryo ehosi omo kihugho.

“Erikola omo bughuma eri, rikendileka abali bira ibabya bira kutsibu”

Busana n’abandu bangyi ababya balindirwe erihika oko muhindano oyo, Abigha b’eBiblia mubayaliha ekibugha kinene ekye Los Angeles Coliseum ekyabya imo kyanamahimbwa. Omo kiro ky’omwiso ky’omuhindano munene oyo, abandu 30 000 mubahulikirira mughala wetu Rutherford akalabya omukania w’abandu bosi owabya abughire ati: “ Toutes les nations marchent vers Harmaguédon, mais des millions de personnes actuellement vivantes ne mourront jamais. Abaghala betu mubakolesya ebyombo by’erighusa omulenge eby’omo kibugha ky’omupira ekyo, abandu bosi batoke eryowa ndeke. Eyo yabya teknolojia nyihya-nyihya oko mughulu oyo. Abandi bandu bangyi mubakwamira eprograme eyo oko radio.

ERIKANYIRIRA OMO KIHUGHO KYOSI

Oko 1923, omubiri w’eritulita abya inyanemulola embere yo kutsibu omo Afrika, omo Bulaya, omo India, n’omo Amerika y’Endina. Omo India, mughala wetu A. J. Joseph mwawatikya oko mubiri w’erilusya ebitabu, omo Kihindi, omo Kitamil, omo Kitelugu, n’omo Kiurdu, kandi inyanemusulubirira omukali wiwe n’abana babo 6.

William R. Brown n’ekihanda kiwe

E Sierra Leone, abigha babiri b’eBiblia Alfred Joseph na Leonard Blackman mubatuma ebaruha y’erisaba obuwatikya oko bwikalo bukulu e Brooklyn, New York. Omo kiro 14 Omwisi 4, 1923, mubabana ekisubiryo ky’oko baruha yabo. Alfred akabugha ati: “Omo Poso omo kiro, mubambirikira oko telefone isiniyilindirire okw’ekyo.” Mowa omundu akamubulya omo mulenge muli ati: “Oyo wahandikira e sosiete ye Watch Tower ati yitume abatuliri, nina we?” Alfred mwasubirya ati: “Inga, n’ingye.” Omundu oyo mwabugha ati, “Sawa mubakanituma.” Oyo abya mulenge wa William R. Brown. Abya imw’anamahika ekiro ekyo akalua e Caraibe haghuma n’omukali wiwe Antonia n’abambesa babo Louise na Lucy. Abaghala betu mubalw’ibayakokya abagheni abo.

Alfred akatasyabugha ati: “Omo tututu y’ekiro ekyakwama, ingye na Leonard twabya itunemukania oko Biblia ngoko twabya tubeghere erikola. Omw’itsumbukania, mutwalangirira omo mulango, twamalangira omulume muli akasirayo. Abya ini mughala wetu Brown. Abya n’omuhwa munene oko kwenene y’eBiblia; nibya n’omo ngyakya y’ekiro ekyo, mwanza erilabya omukania ahali abandu bangyi.” N’omwisi mughuma isyalyahwa, mughala wetu Brown abya inyamabihitya ebitabu byosi ebyo asa nabyo. Enyuma sy’ebiro bike, mubalw’ibasyamutumira ebindi bitabu ebilabire oko 5 000. Isihehalaba n’ebiro bingahi, ebindi bitabu mubyalawako. Aliwe mughala wetu Brown syabya asibwe mo mundu oyukaghulaya ebitabu. Omo myaka mingyi eyakoleramo Yehova n’omuhwa, inyabeghere erikolesya amasako omo mikania yiwe. Busana n’ekyo abandu bangyi ibakamwahula mo Brown Biblia.

Ebeteli ye Magdeburg hakuhi omwaka 1923

Abaghala betu mubayisogha erihuma omo Beteli ye Barmen, omo Bujerumani kundi yabya nge; kandi babya ibanemowa kugho ambu abasuda be Bufarasa bakisigha ibayalwa n’omuyi oyo. Abigha b’eBiblia mubabana enyumba nene e Magdeburg eyo balangira ngoko yitolere erilusiryamo ebitabu. Omo kiro 19 Omwisi 6, abaghala betu babya ibamabibugha erisenga ebyamano byosi by’erilusya ebitabu, neryo mubahumira oko Beteli nyihya-nyihya e Magdeburg. Ekiro babwira abaghala betu b’oko bwikalo bukulu ngoko eBeteli yosi yabirihuma, ekiro ekyo kisa-kisa esyogazeti sy’esyongulu musyatulagho siti abasuda be Bufarasa babirihamba omuyi we Barmen. Erihuma eryo, muryaleka abaghala betu ibalangira ngoko Yehova anemubateya n’eribasondola.

George Young na Sarah Ferguson (luhande lw’amali) na mwali wa Ferguson

Omo Brezile, mughala wetu George Young, mwakingula ebiro nyihya-nyihya y’ebeteli, n’eritsuka erihulukya Akaleberyo k’Omuteya omo Kiportigale. Omwisi mughuma isyalyanahwa, mwahitya ebitsapo bingyi oko 7 000. Erihika liwe e Brezile, molyaleka Sarah Ferguson inyabana akanya akuwenenga. Abya inyakasoma Akaleberyo k’Omuteya erilua oko 1899, aliwe isyalyatabana akanya k’eribatisibwa, erikangania ngoko abiriyiherera oko Yehova. Enyuma sy’emisi milebe, mwali wetu Ferguson haghuma n’abana biwe 4, mubabana akanya k’eribatisibwa.

“ERIKOLERA OMUNGU N’OMUHWA N’OBUTSEME”

Oko mwiso w’omwaka, Akaleberyo k’Omuteya k’ekiro 15 Omwisi 12, 1923, mukakangania esyombinduka esyo Abigha b’eBiblia bakola esilebirye emihindano yabo, omubiri w’eritulira, n’emihindano minene-minene nga musyabatulako siti. Mukabugha kati: “Kilangirikire ndeke-ndeke ngoko esyondeko sisikire omo bwikirirya. Tuyitegheke oko mubiri munene owali embere n’erilola embere erikolera Yehova n’omuhwa n’obutseme omo mwaka owakasa owe 1924.”

Kandi omwaka we 1924, abya mwaka owakaswekaya oko Bigha b’eBiblia. Abaghala betu b’oko Beteli babya ibamabibugha emisi mingyi ibanemukola oko kibugha kilebe e Staten, hakuhi n’obwikalo bukulu e Brooklyn. Amanyumba awahimbawaho musula oko 1924. Mwawatikya abaghala betu eribya omo bughuma n’erilolya engulu mbuya y’embere omo syonzira esyo engulu eyo yabya isiyeyatakolwamo.

Ekipya ky’abahimbi e Staten

a Lino Omubiri n’engebe y’oMukristo—Akatabu k’omuhindano.