Skip to content

Skip to table of contents

1923​—⁠Vyaka 100 kuvuli

1923​—⁠Vyaka 100 kuvuli

NSANJA YA MULONDA ya 1 Djanuwale 1923 inena kuti, “tuyembekezela kuti m’chaka cha 1923 muchitike vinthu volimbikisa ngako. Nimwayi ukulu ngako kuuja ŵanthu amene . . . okandililiwa kuti nthawi iweme ngako ikuza.” Chaka chamene ichi sembe chinkhala chendi cholimbikisa kuli ophunzila Baibolo chifukwa kupitila mukulambila kwawo komasoti mu ntchito yolalikila, ove eyamba kuwonesha nkatijano wamene uziŵikisha olambila ngawo-ngawo masiku ŵano.

MISONKHANO IYAVYA ABALE KUNKHALA OKATIJANA NGAKO

Kalenda yamene ili na malemba komasoti manamba a nyimbo

Gulu ichinja vinthu viyakine m’chaka chamene ichi, vamene vichitisha kuti ophunzila Baibolo ankhale okatijana pakulambila kwawo. Nsanja ya Mulonda iyamba kufalisa nkhani zofotokoza malemba ŵenzekambilana pamisonkhano sondo iliyonse, mapemphelo, nyimbo zotamanda Mulungu, komasoti ulaliki. Kuyangijila pamene apo ophunzila Baibolo enzepanga kalenda yamene yenzenkhala na malemba ya sondo iliyonse, komasoti nyimbo zenzefunikila kuimba pakulambila kwa pabanja na pamphunzilo yamunthu payeka.

Pa misonkhano yawo ophunzila Baibolo enzefotokoza vinthu venzekumana navo mu utumiki wakumunda, kulaŵila mawu otembeja Yehova, kuyimba nyimbo, komasoti nthawe ziyakine mpaka enzechita mapemphelo. Eva Barney, wamene ebatizika mu 1923 penze na vyaka 15 enena kuti: “Ukafuna kulaŵila vokumana navo va muutumiki wakumunda, wenzefunikila kupanama noyamba kulaŵila mawu akuti, ‘Nufuna kutembeja Ambuye pa viweme vonse vanichitila.’” Abale ayakine enzekonda kulaŵila vokumana navo va muutumiki. Mulongo Barney epitilija kuti: “Wokondewa m’bale Godwin wamene enze wachikulile enze na vinthu vinyinji vakuti atembeje Ambuye. Koma mwanakazi wake akawona kuti m’bale wamene osogoja nsonkhano wamene uyo wayamba kuda nkhaŵa, enzekweŵa malaya a mwanalume wake patontho ndipo yove enzelekeja kulaŵila.”

Kamozi pa mwezi, kalasi iliyonse yenzenkhala na nsonkhano wapadela, mapemphelo, nyimbo zotamanda Mulungu, komasoti ulaliki. Nsanja ya Mulonda ya 1 Epulayelo 1923, inena kuti: “Hafu ya ŵanthu osonkhana enzefunikila kulipeleka pantchito zokhuza utumiki komasoti polimbikisa antchito. . . . Sewo tukhulupilila kuti misonkhano yotang’isha yamene iyi iyavye ŵanthu kunkhala paushamwali wotang’a muyake na muyake.”

Charles Martin, wa vyaka 19 wotumikila mukalasi (wofalisa wampingo) waku Vancouver Canada, epindula ngako na misonkhano yamene iyi. Pavuli pake yove enena kuti: “Pamisonkhano yamene iyi, newo niye peniphunzila vaningalaŵile nikafwika pang’anda yamunthu. Kanyinji-kanyinji munthu muyakine enzenena vokumana navo va muutumiki wa ng’anda na ng’anda. Vamene ivi viniyavya kuziŵa vaninganene komasoti mwaningayankhile pankhani zosiyana-siyana.”

NTCHITO YOLALIKILA IYAVYA ABALE KUNKHALA OKATIJANA

Bulletin ya 1 Meyi 1923

“Masiku a utumiki” eyavya soti kuti gulu inkhale yokatijana. Nsanja ya Mulonda ya 1 Epulayelo 1923, ilengeza kuti: “Chifukwa chakuti tonse tukata ntchito imozi mokatijana . . . , nsiku ya 1 Meyi pachiŵili m’chaka cha 1923 yankhazikishiwa monga nsiku ya utumiki kwa munthu aliyense. Pavuli pa vamene ivi, chiŵili chilichose pa mwezi chikonkhala nsiku ya utumiki . . . Munthu aliyense mukalasi iliyonse ofunikila kutolamo mbali muutumuki wamene uyu.”

Olo ophunzila Baibolo achilumbwana enzekata nawo ntchito yamene iyi. Hazel Burford, wamene panthawe yamene iyo enze tyala na vyaka 16, pokumbukila enena kuti: “Ka Bulletin ketenze londela (kenzenkhala na visanzo va makambilano achidule) vakuti tikokatishila ntchito muutumiki. a Newo pamozi na asikulu, tenze kata nawo ntchito zonse zamene izi mwakhama.” Koma olo n‘tetyo, mulongo Burford enzedabwa chifukwa cha maganizo a m’bale muyakine ponena za ntchito yake yolalikila. Mulipoti yake yove elemba kuti: “M’bale muyakine wachikulile enzenishusha mwamphamvu ndipo enzefunalini kuti newo nikolalikila. Panthawi yamene iyo, ayakine enzemvwishalini kuti ophunzila Baibulo onse kupamikijapo ‘alumbwana komasoti asimbi’, enzefunika kutolamo mbali muntchito yotamanda Nyamalenga wasu nkulu.” (Sal. 148:12, 13, King James Version) Koma mulongo Burford epilila. Yove eloŵa kalasi yachiŵili ya Sikulu ya Giliyadi, ndipo pavuli pake eyamba kutumikila monga m’mishonale ku Panama. Papita nthawe, abale amene awo echinja mwenzewonela achilumbwana pankhani yochita utumiki.

MISONKHANO YACHIGAWO IYAVYA ABALE KUNKHALA OKATIJANA

Misonkhano yadela na yachigawo iyavyasoti abale kunkhala okatijana. Inyinji mwa misonkhano yamene iyi yenzenkhala na masiku a utumiki. Mwachisanzo, onse amene epezeka pa Nsonkhano wachigawo wamene wichitikila ku Winnipeg m’chalo cha Canada eitiwa kuti akachite ulaliki mu tawuni yamene iyo pa 31 Malichi. Masiku a utumiki monga ni amene aŵa, eŵayavya kukonzekela ntchito ikulu yolalikila yamene ichizachitika kusogolo. Pa 5 Ogasite, ŵanthu pafu pi-fupi 7.000 epezeka pa nsonkhano wachigawo wamene wichitikila ku Winnipeg. Panthawe yamene iyo chamene ichi chenze chiŵelengelo chikulu ngako cha ŵanthu opezeka pa nsonkhano wachigawo ku Canada.

Nsonkhano wachigawo wofunika ngako wa ŵanthu a Yehova m’chaka cha 1923, wichitika pa 18-26 Ogasite ku Los Angeles ku California. Kwasala masondo atontho kuti nsonkhano wamene uyu uyambe, manyunzi pepala eyamba kulengeza za chochitika chamene icho ndipo ophunzila Baibolo eyaŵila tumapepa toitila ŵanthu ku nsonkhano topitilila 500.000. Ove enzemangilila vikwangwani volengeza nsonkhano wamene uyu pavoyendela vosiyana-siyana komasoti mamotoka.

Nsonkhano wachigawo wa mu 1923 wa ophunzila Baibolo ku Los Angeles

Pa 25 Ogasite pachiŵelu, m’bale Rutherford elaŵila nkhani ya mutu wakuti “Mbelele na Mbuzi” ndipo munkhani yamene iyo efotokoza momvwika luweme kuti “mbelele” ni ŵanthu olungama amene akuti azankhale na moyo mpaladaiso pano pachalo. Yove epeleka chigamulo “choŵachenjeza.” Chigamulo chamene icho chizuzula matchetchi Achikhilisitu nolimbikisa ŵanthu aweme mitima kuti afume mu “Babulo nkulu.” (Chiv. 18:2, 4) Pavuli pake, ophunzila Baibolo akhama pachalo chonse ekata ntchito mokatijana poyaŵila mamiliyoni amakope achigamulo chamene icho.

“Vochita vowonesha nkatijano vamene ivi vizayavye ŵanthu kunkhala okatijana ngako”

Pansiku yosilijila ya nsonkhano wamene uyo, ŵanthu opitilila 30.000 emvwishila nkhani ya m’bale Rutherford yakuti “Mitundu yonse ya ŵanthu ikuya ku Aramagedo, koma ŵanthu mamiliyoni amene ali na moyo lomba teti azafwe lini napatontho kumo.” Poyembekezela kulondela gulu ikulu ya alwendo, ophunzila Baibolo echita lendi Sitediyamu iyakine yaku Los Angeles yamene yenze ichingomangiwa kwalombapano. Pofuna kuyavya aliyense kuti amvwishile nsonkhano, abale ekatishila ntchito masipika amu Sitediyamu, amene panthawe yamene iyo enze vipangizo vamakono. Ŵanthu ayakine anyinji emvwishila pulogilamu yamene iyo pa wailesi.

KUKULA KWA NTCHITO YOLALIKILA

M’chaka cha 1923, ntchito yolalikila ikula mochitisha chidwi ku Africa, Europe, India, na South America. Ku India, m’bale A. J. Joseph enzekata ntchito yopulinta mabuku muchilaŵilo cha Chihindi, Chitamil, Chitelugu, na Chiurdu uku osamalila mwanakazi wake pamozi na ŵana ŵake 6.

William R. Brown ali pamozi na banja yake

Ku Sierra Leone, ophunzila Baibolo Alfred Joseph pamozi na Leonard Blackman, elembela kalata kulikulu yasu ku Brooklyn ku New York posenga thandizo. Pa 14 Epulayelo mu 1923, pempho yawo iyankhiwa. Alfred enena kuti: “Pachiŵelu usiku nitumiliwa foni mosayembekezeleka.” Yove echimvwa munthu omukonsha mwamphamvu kuti, “Kansi ni mwewo mwilembela Watch Tower Society posenga olalikila?” Alfred eyankha kuti “Eye. Ninewo chendi, nichita tumiwa.” Mawu amene awo enze a William R. Brown. Pansiku yamene iyo, yove enze echingofwika kwalombapano kufumila ku Caribbean pamozi na mwanakazi wake Antonia na ŵana ŵawo atontho-atontho anakazi, Louise na Lucy. Abale aliyechelwe kuti akumane na alwendo amene awo.

Alfred epitilija kunena kuti: “Kummamawa pansiku yokonkhapo, newo pamozi na Leonard, tenzechitisha phunzilo ya Baibolo ya sondo na sondo pamene mwanalume muyakine wochitisha chidwi pechifwika pamuliyango wa ng’anda. Wamene uyu enze m’bale Brown. Yove enze munthu wa changu ngako pa chonadi mwakuti enze funa kulaŵila nkhani ya onse pasiku yokonkhapo.” Mwezi ukaliyesila, m’bale Brown etiyaŵila mabuku onse amene ŵechiwela nawo. Pavuli pake ove, elondela mabuku ayakine opitilila 5.000 ndipo pakaliyepita nthawe itali mabuku ayakinesoti eyamba kufunika. Koma m’bale Brown enzeziŵikalini monga munthu wogulisa mabuku. Pa utumiki wake wonse monga ntumiki wachangu wa Yehova, yove nthawi zose enzekatishila ntchito malemba munkhani zake, amene enzefumila mu buku yoziŵika kuti Baibolo ya Brown.

Beteli yaku Magdeburg mu 1920

Pa nthawe yamene iyo ofesi ya nthambi yamene yenzepo ku Barmen ku Germany, yenze yozula na ŵanthu ndipo tauni yamene iyo yenze pachiyofyezo chifukwa cha kuukila kwechenzechita chalo chapafupi cha France. Ophunzila Baibolo efwana ng’anda iyakine ku Magdeburg yamene enzeyiwona kuti ingankhale iweme ngako pantchito yodinda mabuku. Pofwika pa 19 Djuni, abale esilija kulonga vipangizo vodindila komasoti vipangizo viyakine nofulukila ku Beteli yanyowani ku Magdeburg. Pansiku yeiziŵishiwa likulu yapachalo chonse kuti ntchito yolonga katundu yasila, manyuzi pepala elengeza kuti France waukila tauni ya Barmen. Abale ewona kuti kufuluka kwamene uko, yenze daliso komasoti chitetezo cha Yehova.

(Kufumila ku kwanja ngayo) George Young pamozi na Sarah Ferguson na mulongosi wake

George Young, waku Brazil, wamene eyenda madela anyinji kuyalalikila uthenga uweme enkhazikisha nthambi, ndipo eyamba kudinda Nsanja za Mulonda m’Chipwitikizi. Nkati mwa miyezi itontho tyala, yove eyaŵila magazini opitilila 7.000. Kufwika kwake muchalo cha Brazil, kwipasasoti Sarah Ferguson mwayi ukulu ngako. Yove enzeŵelenga magazini a Nsanja ya Mulonda kufumila mu 1899, koma enze akaliye wonesha kulipeleka kwake mwa kubatizika mmanzi. Papita tyala miyezi itontho, mulongo Ferguson pamozi na ŵana ŵake 4, ekwanisha kuchita chinthu chofunika chamene ichi.

“KUTUMIKILA MULUNGU MWAKHAMA KOMASOTI MOSANGALALA”

Kumapeto kwa chaka, vokonkhapo vakulambila mokatijana kwa ophunzila Baibolo, vitomolewa mu Nsanja ya Mulonda ya 15 Disemba yamu 1923, magazini yamene iyi inena kuti: “N’vosavuta kuwona kuti makalasi . . . ali na moyo uweme mwauzimu . . . Tiyeni tivwale vida vasu vankhondo ndipo tipitilije mphela kunkhala achangu na osimikija ntima muchaka chokonkhapo kuti tikotumikila Mulungu mwakhama komasoti mosangalala.”

Chaka chokonkhapo chenze chosaluŵika kuli ophunzila Baibolo. Abale apa Beteli ekata ntchito kwa miyezi inyinji pa malo ayakine ku Staten ku Island, pansenga ufupi kufumila ku likulu yasu yamene ili ku Brooklyn. Ng’anda zamene zenzemangiwa pa malo anyowani amene awo zisilijiwa kumayambililo kwa 1924, ndipo ziyavya abale kunkhala okatijana nofalisa uthenga uweme munjila zamene zenze zikaliye chitikapo kuvuli konse.

Gulu yokata ntchito yomanga ku Staten Island

a Kabuku ka Utumiki—Komasoti moyo wasu wachikhilisitu ka masiku ŵano.