Ndeye fundo didi milonga

Ndeye gu mito ya milonga

1923—Ivo 100 Yabalega Gale

1923—Ivo 100 Yabalega Gale

Inzo Yaleha ya Mutaledi ya 1 Janvier 1923 ya Anglais yazuelele egi: “Tuakhalele gudifelela egi givo 1923 mbagikhala diago givo giabonga. Tukhalele diago nu luendu luakoma ha gulongesa . . . athu a ha mavu awa adi musagesewa, nu ha guawambela egi ndaga jiabonga jidi gutunengena gutuama.” Mu givo giene, Alongugi a Biblia asombegesele ndaga jiavula jiatadila gudibungisa gua mu hungu, nu ba asamble nu mudimo wa gulongesa. Ndaga yene yaakuatesele muavula ha gukhala hamoshi.

GUDIBUNGISA GUAAKUATESELE HA GUKHALA HAMOSHI

Kalandriye gadi nu verse nu nimero jia ngimbo

Mu givo giene, ulondegi wa Yehowa wasombegesele ndaga jiko ha gukuatesa Alongugi a Biblia ha gukombelela Yehowa hamoshi. Inzo Yaleha ya Mutaledi yasendesele guzola ba komantere akhalele mukotelesa verse jia Biblia jinyi akhalele mutadila mu Gudibungisa gua phoso, nu tangua akhalele mutshita Gudibungisa ha Gutumbuisa Yehowa. Akhalele nji muzola ba kalandriye akhalele nu verse jia Biblia akhalele naye gutadila phoso nu phoso mu gudibungisa, nu lungimbo ajiya guyimba hadi muthu mulonguga hakhenji nga mu gukombelela gua mu fami.

Mu gudibungisa guawo, Alongugi a Biblia akhalele muzuelela ndaga akhalele mutagana najio mu mudimo wa gulongesa, nu ndaga jiakhalele guatuma ha guhana Yehowa mersi. Akhalele nji muyimba nga gutshita gisambu. Phangi Eva Barney wabatijiwe mu 1923 hakhalele muene nu ivo 15, wazuelele egi: “Gula udi mutshigina guzuelela ndaga imoshi, udi naye guzuga mu molu, uzuedi egi: ‘Ngudi muhana Fumu mersi mukunda nu ndaga jiagasue jiabonga jiangukalegele muene.’” Aphangi ako a mala akhalele musuanguluga guzuelela ndaga akhalele mutagana najio. Phangi Barney udi muzuela luko egi: “Phangi Godwin wakhalele muthu wa gukola, wakhalele nu ndaga jiavula jia guhanela Fumu mersi. Uvi tangua mukaji’enji wamonele egi phangi wakhalele mutuameza gudibungisa wabuile suga-suga, wananele mulumi’enji gu gazawu, hene mulumi’enji wabembele guzuela, wakhalele hashi.”

Hungu nu hungu diakhalele mutshita gisambu giabalega ndando, gutumbuisa Yehowa nu guzuelela ndaga akhalele mutagana najio. Akhalele mutshita ngenyi mbala imoshi mu mbeji. Inzo Yaleha ya Mutaledi ya 1 Avril 1923 ya Anglais yana monesa ndaga jiakhalele mubalega mu gudibungisa guene. Yazuelele egi: “Mu gitshiginyi gimoshi gia gudibungisa, aphangi adi naye guzuelela ndaga adi mutagana najio mu mudimo wa gulongesa, nu guhana aphangi adi mutshita mudimo wene gikhesa. . . . Tudi musha mutshima egi gudibungisa gua luholo elu mbagutukuatesa ha gukhala hamoshi.”

Gudibungisa guene guakuatesele diago muavula phangi Charles Martin wa gu dimbo dia Vancouver, gu Canada. Wakhalele nu ivo 19, wakhalele nji mulongeshi mu hungu. Wazuelele egi: “Guene ngalongugile mbala ya thomo luholo lua gulongesa inzo nu inzo. Aphangi akhalele muzuelela muavula ndaga akhalele mutagana najio mu mudimo wa inzo nu inzo. Ngenyi, yangukuatesele ha gujiya ndaga ngajiya guzuela nu luholo ngajiya guhana mvutu gu mihu yavula athu ana hula.”

MUDIMO WA GULONGESA WAKUATESELE APHANGI HA GUKHALA HAMOSHI

Bulletin ya 1 Mai 1923

Ndaga iko yakuatesele aphangi ha gukhala hamoshi idi egi akhalele nu masugu atombele ha gudihana gikhesa ha guya mulongesa lukuma luabonga. Inzo Yaleha ya Mutaledi ya 1 Avril 1923 yazuelele egi: “Hagula mukut’etu agasue tutshite mudimo hamoshi . . . , lusugu lua mbadi 1 Mai 1923 ludi naye gukhala lusugu lua mudimo wa gulongesa mukunda nu athu agasue. Luholo lumoshi nji, mbeji nu mbeji, lusugu luagasue lua mbadi lua phoso ya thomo mbalukhala lusugu lua mudimo wa gulongesa . . . Aphangi a mu mahungu agasue, adi naye gutshita mudimo wa gulongesa.”

Ikhale Alongugi a Biblia anyi akhalele mavuala, akhalele naye nji gutshita mudimo wa gulongesa. Phangi Hazel Burford, wakhalele nu ivo 16 mutangua diene, udi muzuela egi: “Bulletin tuakhalele naye yakhalele mumonesa luholo lua guta maga nu athu. Tuakhalele naye gukuata ndaga jiene mu muto. a Ame nu khakha wa yala tuadihanele muavula mu mudimo wene.” Uvi phangi mumoshi wa yala gasuangulugilego nga hazonda luholo phangi wa mukhetu Burford wakhalele mutshita mudimo wa gulongesa. Phangi Burford wazuelele egi: “Phangi mumoshi wa yala wa gukola wazuelele egi ngakhalelego naye gulongesa athu. Mutangua diene athu ako akhalelego mukotelesa egi Alongugi a Biblia agasue ikhale ‘mavuala a mala nu a akhetu’ akhalele naye gudihana mu mudimo wa gutumbuisa Mufugi Wabalega Gukoma.” (Ngi. 148:12, 13) Uvi phangi Burford walanduile gulongesa. Wanginyile khalasa dia mbadi dia Gileade, amutumile misionere gu Panama. Mu tangua diene, aphangi ene akotelesele egi mavuala adi naye gutshita mudimo wa gulongesa.

BA ASAMBLE AKUATESELE APHANGI HA GUKHALA HAMOSHI

Ba asamble akuatesele nji aphangi ha gukhala hamoshi. Gu ba asamble ene, guakhalele nu lusugu akhalele muzuelela mudimo wa gulongesa. Ha gufezegesa, atogele athu agasue ayile gu asamble mu dimbo dia Winnipeg gu Canada ha guya mulongesa mu dimbo diene mu lusugu lua 31 Mars. Akhalele mulongesa athu avula mu masugu ene a kampanye. Athu avula akhalele mutshigina lukuma luabonga. Gu asamble ako akalegewe gu Winnipeg mu lusugu lua 5 Aout, athu hehi nu 7 000 ayile guene. Mu tangua diene, guakhalelego nu asamble ako gu Canada akhalele nu athu avula gifua wawa.

Asamble abalega gukoma a akombeledi a Yehowa akalegewe gu Los Angeles gu Californie, asendesele mu lusugu lua 18 uu nu mu 26 Aout 1923. Phoso jiavula gutuama egi asamble ene asendese, bazulunalu asendesele guazuelela, Alongugi a Biblia ahanele nji ba emvitasio gubalega 500 000. Ahagele ba pankarte akhalele muzuelela asamble ene mu ba taxi nu mu tumiyo tuko.

Asamble a Alongugi a Biblia mu 1923 gu Los Angeles

Mu 25 Aout mu lusugu lua phoso, phangi Rutherford wakalegele diskur diakhalele nu muto wa lumene egi: “Imeme nu Khombo,” wamonesele haphelo egi “imeme” idi athu adi nu mitshima yatagana ha gujinga mu phaladiso ha mavu. Watshitshile diskur diko, gungima watangele desizio azudile diakhalele nu muto wa lumene egi “Gutemesa.” Ndaga yene yamonesele haphelo malongo a mangumba a mambo, atogele nji athu akhalele nu mitshima yatagana ha guzoga gu “Babilona Yakoma.” (Gumo. 18:2, 4) Gungima, Alongugi a Biblia adihanele nu gikhesa giagasue ha guhana ba trakte avula akhalele a gusonega desizio diene.

“Gudibungisa gua luholo elu mbagutukuatesa ha gukhala hamoshi”

Mu lusugu lua gisugishilo lua asamble ane, athu gubalega 30 000 ategelele diskur dia athu agasue diatshitshile phangi Rutherford, diakhalele nu muto wa luemene egi: “Toutes les nations marchent vers Harmaguédon, mais des millions d’hommes actuellement vivants ne mourront jamais.” Alongugi a Biblia adiangele gujiya egi athu mbaakhala avula, hene ayile muluwe stade ihe-ihe ya gu Los Angeles. Hagula egi athu agasue avue ba diskur muabonga, aphangi akalegele ba haut-parleur akhalele mu stade yene. Ima yene yakhalele ya technologie ihe-ihe mu tangua diene. Athu avula akhalele muhata programe yene mu radio.

LUKUMA LUABONGA LUAMUANGEGENELE HA MAVU AGASUE

Mu 1923, mudimo wa gulongesa lukuma luabona wakalegewe muavula mu Afrique, gu Europe, gu Inde, nu gu Amérique du Sud. Phangi Joseph gu Inde, wakhalele nu mukaji’enji nu an’enji samano, uvi wakuatesele ha guzola mikanda mu zuelelo dia Hindi, nu Tamil, nu Telugu, nu Urdu.

Phangi William Brown nu fami yenji

Gu Sierra Leone, Alongugi a Biblia Alfred Joseph nu Leonard Blackman asonegele mukanda gu biro dietu diakoma dia gu Brooklyn, gu New York, ha gutoga ukuateshi. Mu lusugu lua 14 Avril 1923, a ahanele mvutu. Phangi Alfred udi muzuela egi: “Mu phipha ya phoso imoshi, angutamegele gu telefone.” Wavile muthu mumoshi gumuhula mu dijui diakoma egi: “Aye wasonegele mukanda gudi Watch Tower Society ha gutoga alongeshi ba?” Alfred wavutuile egi: “Ayi.” Muthu muene wazuelele egi: “Angutumi gudi aye.” Dijui diene diakhalele dia phangi William Brown. Akatugile gu Caraïbes nu mukaji’enji Antonia, nu an’awo a akhetu mbadi, Louise nu Lucy. Phangi gakhalelego naye gunengena matangua avula ha gudimona nawo.

Alfred udi muzuela luko egi: “Mu lusugu lualanduile mu gimenegena, ame nu Leonard tuakhalele mulonguga Biblia gifua luholo tuakhalele mutshita phoso nu phoso, tuamonele gingunji gia muthu ha mufulo. Yakhalele phangi Brown. Wakhalele gudihana muavula mu giamatshidia, wazuelele egi muene mbawutshita diskur hamene.” Gungima dia mbeji imoshi, phangi Brown wahanele mikanda yagasue ajile naye mu mudimo wa gulongesa. Gungima amutumidile mikanda iko 5 000; mu masugu abalega, mikanda nga idi guvula gutshi tuakhalele guyizula. Uvi phangi Brown gakhalelego mujiyiwa gifua muenya gusumbisa mikanda. Masugu agasue akhalele mutshita muene mudimo wa Yehowa nu gikhesa, wakhalele mukalegela Biblia muavula mu ba diskur enji, hene athu amuhanele jina egi phangi Biblia Brown.

Betele ya gu Magdeburg mu 1923

Mu tangua diene, aphangi azudile desizio dia gukatuga gu Betele ya gu Barmen, gu Allemagne handaga yakhalele yazonda; ndaga iko, avile egi gualeha ndo masuta a gu France adi muza muluisa dimbo diene. Alongugi a Biblia amonele inzo gu dimbo dia Magdeburg, inzo yene yakhalele yabonga mukunda nu mudimo wa guzola mikanda. Mu lusugu lua 19 Juin, aphangi amanesele gukanga ba mashine a guzolela mikanda nu ima iko, ayile gu Betele ihe-ihe gu Magdeburg. Mu lusugu biro dietu diakoma diahanele kominike egi athu agasue akatuga gale gu Barmen, zulunalu jiazuelele egi gifutshi gia France giatambula dimbo dia Barmen. Aphangi ahanele Yehowa mersi mukunda nu ubambi nu ukuateshi wenji.

Phangi George Young nu Sarah Ferguson (gu koko dia madia) nu phangi’enji wa mukhetu

Gu Brésil, phangi George Young watshitshile vuayaje jiavula ha guya nu gulongesa lukuma luabonga, wakanguile Betele ihe-ihe, wasendesele guzola Inzo Yaleha ya Mutaledi mu zuelelo dia Portugais. Gungima dia mbeji jiazonda, wahanele mikanda 7 000 nu holu mu mudimo wa gulongesa. Hayile muene gu Brésil, phangi Sarah Ferguson wasuangulugile muavula tangua phangi Young wayile guatala nu fami yawo. Phangi Sarah wakhalele wana tanga gale Inzo Yaleha ya Mutaledi sendese mu 1899, uvi gakhalelego nu luholo lua gudihana nu gubatijiwa. Gungima dia mbeji jiazonda, phangi Ferguson nu an’enji nguana abatijiwe giwa.

“GUKOMBELELA NZAMBI NU GIKHESA NU GUSUANGULUGA”

Gu suga ya givo, Inzo Yaleha ya Mutaledi ya 15 Decembre 1923 ya Anglais yamonesele luholo usombegeshi wakalegewe mu gudibungisa gua mu hungu, mu mudimo wa gulongesa, nu gu ba asamble wakuatesele Alongugi a Biblia. Yazuelele egi: “Idi diago mumonega egi aphangi mu mahungu . . . akudi diago mu nyuma . . . Tukhalenu hehi ha gutshita mudimo nu tulandule gukombelela Nzambi nu gikhesa nu gusuanguluga mu givo 1924.”

Givo gialanduile giakhalele nji givo gia gusuanguluga mukunda nu Alongugi a Biblia. Aphangi gu Betele akhalele atshitshi gale mudimo mbeji jiavula gu luphango lua gu Staten Island, hehi nu biro dietu diakoma dia gu Brooklyn. Jinzo jihe-jihe jiakhalele mutungiwa guene jiahuile mu gisendeselo gia givo 1924, jinzo jiene jiakuatesele aphangi ha gukhala hamoshi, nu ha gumuanga lukuma luabonga muavula gubalega.

Aphangi akhalele mutunga jinzo gu Staten Island

a Mangino ana guyitamega egi Lujingu nu Mudimo wa Uklisto​—Mukanda wa Gukalegela mu Gudibungisa.