Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

1923​—E Tai Anere Mataiti Akenei

1923​—E Tai Anere Mataiti Akenei

“AKARAANGA ka tupu te akamaroiroianga i te 1923,” i akakite ei The Watch Tower o Tianuare 1, 1923. “E akameitakianga no tatou kia akakite e kia akaari ki . . . teia ao takinokinoia, e e tuatau meitaki atu tetai e vaitata maira.” Ka riro teia mataiti ei tuatau akamaroiroianga i te Aronga Apii Pipiria e ka kiteaia te taokotaianga i roto i ta ratou akamorianga e te tutu aere anga, e tuanga ïa no te akamorianga mou i teia rā.

TAOKOTAI TE AKAMORIANGA

Karena ma te au irava e te numero imene

I tera mataiti, kua rave te akaaerenga i te au tauianga ei tauturu i te akatupu i te akamorianga taokotai a te Aronga Apii Pipiria. Kua nenei The Watch Tower i te au tuatua akamārama anga i te au irava ta ratou i uriuri i te epetoma mei te Uipaanga, te Pure e te Akapaapaa Anga. Pera katoa, kua nenei te Aronga Apii Pipiria i te karena ma te au irava no te epetoma e te au imene ka imeneia i te tuatau apii naau uaorai e te akamorianga a te ngutuare.

I ta ratou uipaanga, ka oronga mai te Aronga Apii Pipiria i te “au tuatua akakite,” tetai tupuanga mei te tutu aere anga, te reo akameitaki ia Iehova, te imene e te pure. Maara ia Eva Barney, tei papetitoia i te 1923 e 15 ona mataiti e: “Me inangaro koe i te akakite i toou tupuanga, ka tu koe e ka akamata na te tuatua anga e, ‘Ka akameitaki au i te Atu no tona tu meitaki kiaku.’” E mataora ana te au taeake i te akakite mai i to ratou tupuanga. Karanga te Tuaine Barney: “E maata te tuatua akameitaki anga i te Atu a te taeake akaperepere ko Godwin. Me kite atu tana vaine i te taeake akaaere e tipatipa ra, ka uuti aia i te pereue o tana tane e ka noo aia ki raro.”

Okotai taime i te marama, ka rave te putuputuanga tataki tai i te Uipaanga, te Pure e te Akapaapaa Anga. I te akamārama anga mai i teia uipaanga, karanga The Watch Tower o Aperira 1, 1923 e: “Kua akonoia tetai āpa o te uipaanga no te au tupuanga mei te tutu aere anga e tetai no te akamaroiroi i te au taeake. . . . Irinaki matou e ka riro teia au uipaanga taokotai ei akapiri vaitata i te au taeake.”

Kua puapingaia a Charles Martin, e 19 ona mataiti (e papuritia i roto i te putuputuanga) i Vancouver, Kanata, mei teia au uipaanga. Maara iaia: “I konei i apii ei au i taku ka tuatua me tutu aere. I te au taime, ka akakite mai tetai taeake i tona tupuanga mei te tutu aere anga. Kua riro teia ei tauturu iaku i te ka tuatua e ka pau me tupu te patoianga.”

TAOKOTAI TE TUTU AERE ANGA

Bulletin o Me 1, 1923

Kua akatupu katoa te “au rā tutu aere” i te tu taokotai i roto i te akaaerenga. Akakite The Watch Tower o Aperira 1, 1923 e: “Kia vai ua te tu taokotaianga . . . , kua ikiia te rā Ruirua o Me 1, 1923 no te tutu aere. Pera katoa te Ruirua mua o te au marama e aere ua atu . . . Ka anoanoia te katoatoa i roto i te putuputuanga kia rave i teia angaanga.”

E pera te au mapu Aronga Apii Pipiria, ka rave katoa i teia angaanga. Maara ia Hazel Burford, e 16 ona mataiti e: “Oronga mai te Bulletin te au tuatua akamataanga (aite mei te au manako no te uriuri) na matou kia tamou ngakau. a Kua rave maroiroi maua ko toku Papa Ruau i teia angaanga.” Inara, kua tupu te patoianga manako koreia ki te Tuaine Burford. Karanga mai aia: “Kua patoi tetai taeake pakarikari iaku i te tuatua anga ki te tangata. I te reira taime, kare tetai pae i mārama ana e pouroa te Aronga Apii Pipiria, kapiti mai i te au ‘mapu tane, e te au mapu vaine,’ ka rave katoa i te angaanga akapaapaa i Tei Anga ia tatou.” (Sala. 148:​12, 13, King James Version) Kua tauta ua atu te Tuaine Burford i te rave i te reira. Kua aere atu aia ki te pupu rua o te Apii Gileada e kua tavini ei mitinari i Panama. Aere ua rai, kua taui te reira au taeake i to ratou tu no te au mapu e tutu aere ra.

TAOKOTAI TE AKAPUTUPUTUANGA

Kua taokotai katoa te uruoaanga o te reira ngai e to te pa enua i te au taeake. I teia uruoaanga, kua akanooia tetai tuatau no te tutu aere mei tei raveia i Winnipeg, Kanata. I te uruoaanga ia Mati 31, kua raveia tetai “Akakitekite Anga i Winnipeg,” tei akamaroiroi i te katoatoa tei tae atu ki te uruoaanga kia tutu aere. Riro te reira ei akatotoa i te angaanga e kua rauka te tupuanga meitaki. Ia Aukute 5, kua tae atu e 7,000 tuma tangata ki tetai akaou uruoaanga i Winnipeg. I te reira taime, ko teia te numero maata roa atu o te aronga tei tae atu ki te uruoaanga i Kanata.

Tetai uruoaanga puapinga maata no te iti tangata o Iehova i te 1923, kua raveia ia Aukute 18-26 i Los Angeles, California. I te au epetoma vaitata atu ki te uruoaanga, kua akakitekiteia te reira i roto i te au nutipepa e kua tu’a aere te Aronga Apii Pipiria e 500,000 tuma pepa akakite. Kua tamouia te au kāti akakitekite aere ki runga i te au motoka.

Te 1923 uruoaanga a te Aronga Apii Pipiria i Los Angeles

I te Maanakai, Aukute 25, kua oronga mai te Taeake ko Rutherford i te akoanga “Mamoe e te au Puakanio,” kua akamārama meitaki mai aia i te “mamoe” e ko te aronga tuatua tika te ka noo ki runga i te enua parataito. Akakite katoa mai aia i te tukuanga tika “E Akamatakiteanga.” Kua akaapa teia tukuanga tika ia Kerititome e kua akamaroiroi i te aronga ngakau tika kia akatakake mai ia ratou mei ia “Babulonia maata.” (Apo. 18:​2, 4) Muri mai kua taokotai te Aronga Apii Pipiria i te ao katoa i te tu’a i te mirioni kopi o teia tuatua puapinga.

“Ka riro teia au uipaanga taokotai ei akapiri vaitata i te au taeake”

I te rā openga o te uruoaanga, kua akarongo atu e 30,000 tuma tangata i te ako a te Taeake ko Rutherford, “Mati Nei te Pa Enua Katoa Kia Aramagido, e Kare te Au Mirioni Ua Atu e Ora Nei e Mate.” Te tapapa anga e ka maata mai te tangata, kua tutaki te Aronga Apii Pipiria i te Los Angeles Coliseum ou tei pātuia. Kia akarongo te katoatoa, kua taangaanga te au taeake i te loudspeaker system o te reira ngai, e apinga uira ou o te reira taime. E maata katoa te aronga tei akarongo atu i te reira i runga i te ratio.

TOTOA TE ANGAANGA TUTU AERE KI TE PA ENUA

I te 1923, kua totoa te angaanga tutu aere ki Aperika, Europa, Initia, e Marike Apatonga. I Initia, iaia e akono ra i tana vaine e ta raua ono tamariki, kua tauturu a A. J. Joseph i te nenei i te au puka i te reo Hindi, Tamil, Telugu, e Urdu.

William R. Brown e tona ngutuare

I Sierra Leone, kua pati tauturu te nga Taeake Apii Pipiria ko Alfred Joseph e Leonard Blackman ki te opati Betela maata i Brooklyn, New York. Ia Aperira 14, 1923, kua pauia mai ta raua patianga. “I tetai po Maanakai,” i akakite mai ei a Alfred, “kua tangi mai te tereponi.” Kua rongo aia i tetai reo aruru i te ui anga mai, “Kua tata ana koe ki te Watch Tower Society i te pati no tetai aronga tutu aere?” “Ae,” i pau atu ei a Alfred. “I, kua tono mai ratou iaku.” No William R. Brown te reira reo. Kua tae mai aia i te reira rā no Caribbean mai ma tana vaine ko Antonia e ta raua nga tamaine ko Louise e Lucy. Kua aravei te nga taeake i teia aronga ou tei tae mai.

I karanga ai a Alfred e: “Tera mai popongi, te rave ra maua ko Leonard i ta matou apii Pipiria i te epetoma e kua tu mai tetai tangata i te ngutupa. Ko te Taeake Brown. E tu maroiroi tona no te tuatua mou e kua inangaro aia i te oronga i tetai akoanga Pipiria ki te katoatoa i tera mai rā.” Kare i pou ake te marama, kua tu’a aere te Taeake ko Brown i tana au puka i apai mai. Aere ua rai, kua rauka akaou iaia e 5,000 tuma puka, e oti kua inangaro akaouia te au puka. Inara kare te Taeake Brown i matauia ei tangata okooko puka. I roto i tona oraanga katoa ei tavini maroiroi no Iehova, kua taiku putuputu aia i te Tuatua Tapu i roto i tana ako, e kua tapaia tona ingoa ko Bible Brown.

Opati Betela i Magdeburg i te 1920

I taua taime rai, kua maata mai te tangata i te opati Betela i Barmen, Tiamani, e kua vaitata te oire i te tomoia e te nuku vaeau o Varani. Kua kite mai te Aronga Apii Pipiria i tetai are i Magdeburg tei tau no ta ratou angaanga neneianga. Ia Tiunu 19, kua akapapa te au taeake i te au matini neneianga e te au mea ke, e kua neke atu i te reira ki te opati Betela ou i Magdeburg. Tera mai rā i te akakiteia anga ki te opati Betela maata e kua oti te neke anga, akakite mai te nutipepa e kua autu a Varani i te oire o Barmen. Kite mai te au taeake i te reira ei akapapuanga kua akameitaki e kua paruru a Iehova i te angaanga.

George Young e Sarah Ferguson (katau) e tona tuakana

I Brazil, ko George Young, tei teretere maroiroi i te akatotoa i te nuti meitaki, kua akanoo i tetai opati Betela ou e kua nenei i The Watch Tower i roto i te reo Portuguese. I roto i te nga marama, kua tu’a aia e 7,000 tuma puka Pipiria ki te tangata. Kua riro katoa tona tae anga ki Brazil i te tauturu ia Sarah Ferguson. Kua tatau ana aia i The Watch Tower mei te 1899, kare ra i rauka iaia i te akatupu i tona akatapuanga na te papetitoanga ki te vai. I nga mea mārama i muri mai, kua rauka i te Tuaine ko Ferguson e tana nga tamariki e a i te rave i teia takainga puapinga.

“REKAREKA ANGA E AERE UA ATU KI MUA”

I te openga mataiti e vaitata maira, kua taikuia te tu taokotai i te akamorianga a te Aronga Apii Pipiria i roto i The Watch Tower o Titema 15, 1923: “Mea ngoie ua i te kite atu i te putuputuanga . . . e e meitaki to ratou turanga pae vaerua . . . E tamou ana i to tatou rakei ma te maroiroi e te aruaru kia rave ua atu i te angaanga ma te rekareka anga e aere ua atu ki mua.”

E mataiti puapinga katoa tera mai mataiti no te Aronga Apii Pipiria. Kua angaanga ana te au taeake i Betela no tetai marama ki runga i tetai enua i Staten Island, e tere poto mei te opati maata i Brooklyn. Kua oti te au are ou i reira i te pātuia i te 1924, e kua tauturu i te taokotai mai i te au taeake kia akatotoa i te nuti meitaki ki te tangata ravarai.

Aronga pātu are i Staten Island

a Teianei ko te Oraanga Kerititiano e te Angaanga OrometuaPuka Angaanga no te Uipaanga.