Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

1923: Cien tsiguʼ kidííʼ

1923: Cien tsiguʼ kidííʼ

“RÍGÁ mbaʼa rí mu’ni náa tsiguʼ 1923”, rígi̱ ni̱ʼkha̱ raʼthí náa i̱yi̱i̱ʼ The Watch Tower (xúgi̱ najmaʼnuuʼ xóo Bi̱ Nayejngoo), 1 ñajunʼ gu̱nʼ enero tsiguʼ 1923. “Ra̱ʼkhá tháán mitsaanʼ rí ma̱ndoo muʼthúún náa [...] xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwíin ngíná, dí na̱ʼkha̱ nda̱wa̱á nindxu̱u̱ májánʼ”. Tsiguʼ rúʼko̱, bi̱ Ninigajmaa Biblia niriʼkhuu xú káʼni eʼyamajkuíí Jeobá náa reunión, asamblea ga̱jma̱a̱ náa nutaraʼa. Rígi̱ niʼni rí makujmaa rí kúwáanʼ ra̱ʼkhá tháán gagi jnduʼ runi̱ ñajunʼ Jeobá asndu dí mbiʼi xúgi̱.

REUNIÓN NIMBÁÑUN MAKUWÁ ITHÁAN JNDUʼ

Mbá calendario náa nakujmaa texto ndrígóo Biblia ga̱jma̱a̱ números ndrígóo ajmúú

Nákha tsiguʼ rúʼko̱, xuajñuu Jeobá niʼni mbaʼa xóo mambáñún bi̱ Ninigajmaa Biblia mu xúʼko̱ mbuyamajkuíí Jeobá mbá jnduʼ. Náa i̱yi̱i̱ʼ The Watch Tower (xúgi̱ najmaʼnuuʼ xóo Bi̱ Nayejngoo), niguáʼdiin nitha̱ rí nandoo gáʼthí texto ndrígóo Biblia rí najmaa náa Reunión de Oración, Alabanza ga̱jma̱a̱ Testimonio, reunión rígi̱ nuguáʼdáá mámbá xmáná. Ikha jngóo, bi̱ Nuniga̱jma̱a̱ numuu Biblia niguáʼdiin nini mbá calendario dí kamaa texto ga̱jma̱a̱ ajmúú rí majmaa mámbá mbiʼi, índo̱ kúwíin runi̱ ndajkuíin o náa mbá guʼwíin.

Náa reunión rúʼko̱, bi̱ Ninigajmaa Biblia “nuta rí nigíʼnun” ga̱jma̱a̱ numuu náa nijuíʼtáráʼa, ma̱ngaa nuxnáa núma̱aʼ Jeobá, nuni̱ ajmúú o nutajkáan. Eva Barney, bi̱ nijngúun i̱ya̱a̱ʼ nákha tsiguʼ 1923 índo̱ gíʼdoo 15 tsiguʼ, ikhaa niʼthí: “Á mu mbáa nandoo maxnáá gamajkhu, nawi̱ji̱ ga̱jma̱a̱ nagíʼdu̱u̱ naʼthí xóo: ‹Nandoo maxnáa núma̱aʼ Tátá ga̱jma̱a̱ numuu dí naʼni ga̱jma̱a̱ numuu›”. Tikhuun a̱ngiu̱lú nanigu̱nʼ muxná gamajkhu Jeobá. Ndxájulú Barney naʼthí xóó: “Ndxájulú Godwin nindxu̱u̱ mbá ndxájulú nikhi̱i̱ bi̱ gíʼdoo wéñuuʼ rí maxnáa núma̱aʼ Tátá. Índo̱ a̱ʼgiu̱u̱ ndaʼyoo dí ndxájulú bi̱ kayá edxu̱u̱ náa reunión nánguá eʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n, ikhaa nákúmún xtíñún ndxájulú Godwin, ga̱jma̱a̱ ikhaa nagi̱ʼi̱”.

Índo̱ nuniga̱jma̱a̱ náa guʼwá nagimbáanʼ, mámbá gu̱nʼ naguáʼdaa mbá kiejunʼ Reunión de Oración, Alabanza ga̱jma̱a̱ Testimonio. The Watch Tower ndrígóo 1 ñajunʼ gu̱nʼ abril tsiguʼ 1923 nijuiʼthá rí naguma: “Náa ta̱pha̱ reunión gíʼmaa mutha rí nigíʼnun índo̱ nitaraʼa ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ mixnún tsiakii bi̱ nuñajunʼ […]. Naku̱mu̱xu rí á mu nuʼni xúgiáanʼ ikháá máʼ, makuwáanʼ itháan jnduʼ gajmiúlú bi̱ nambájxulu gajmiún”.

Nimbáyúu wéñuuʼ reunión rígi̱ ndxájulú Charles Martin, bi̱ nañejunʼ náa escuela (o mbá publicador) nákha 19 tsiguuʼ, ikhaa xtáa náa Vancouver (Canadá). Ikhaa niʼthí: “Gi̱i̱ nijmañuʼ xú káʼni mata náa riejun guʼwá. Rígi̱ nimbáyúu mba̱yo̱o̱ xú káʼni mata ga̱jma̱a̱ índo̱ xa̱bu̱ tsíyoo gáʼdxuun”.

DÍ NIJUIʼTÁRAʼA NIMBÁÑÚN MAKUWÁ MBÁ JNDUʼ

Bulletin dí nigájnuu 1 ñajunʼ gu̱nʼ mayo tsiguʼ 1923

Ma̱ngaa nimbáñun’ “mbiʼi dí najuiʼtáraʼa” a̱ngiu̱lú mu makuwíin’ itháan jnduʼ. Náa i̱yi̱i̱ʼ The Watch Tower ndrígóo 1 ñajunʼ abril tsiguʼ 1923 nijuiʼthá: “Mu makuwáanʼ mbá jnduʼ xúgiáanʼ náa ikháá má ñajunʼ […], martes 1 ñajunʼ gu̱nʼ mayo tsiguʼ 1923 mani̱ndxu̱u̱ mbá mbiʼi dí muʼtáraʼa xúgiáanʼ. Xúʼko̱ gáʼni timbá martes rí mámbá gu̱nʼ […]. Xúgíinʼ bi̱ kajchún náa clase, mbaʼyóoʼ makuwíin xawii mu xúʼko̱ muguaʼdáá mbá rí muni náa ñajunʼ rígi̱”.

Jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ bi̱ Ninigajmaa Biblia mangiin nigájnún gútaraʼa. Mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ bi̱ mbiʼyuu Hazel Burford bi̱ gíʼdoo 16 tsiguuʼ nákha 1923, niʼthí: “I̱yi̱i̱ʼ Bulletin na̱ʼkha̱ xkri̱da dí ndaʼyóoʼ rí magida̱ʼ edxu̱lúʼ. a Ikhúún gajmuʼ tátió’ nutaráʼaxu ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱xu̱ náa xúgíʼ ñajunʼ”. Mú nixtáa mbáa bi̱ tándoo dí Hazel mataraʼa: “Mbáa ndxájulú nikhi̱i̱ na̱nguá nindoo dí ikhúún mata ga̱jma̱a̱ numuu fe ndrígó’ náa eʼwíinʼ xa̱bu̱. Nákha ikhú tikhuun na̱nguá ekru̱ʼu̱u̱n dí xúgíinʼ bi̱ Nunigajmaa Biblia xóo ma wa̱ʼxa̱ʼ ga̱jma̱a̱ jiámá gíʼmaa muni mba̱a̱ bi̱ Niʼniáanʼlú” (Sal. 148:​12, 13). Mú, ikhaa tániñuuʼ raʼtáraʼa. Tsiguʼ nda̱wa̱á nijkha náa Escuela ndrígóo Galaad ga̱jma̱a̱ ninindxu̱u̱ misionera náa Panamá. Mú rí xúgi̱, a̱ngiu̱lú niriʼkhuu xóo endxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí mutaraʼa jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ.

ASAMBLEAS NIʼNI MAKUWÁ MBÁ JNDUʼ

Asamblea niʼnii dí a̱ngiu̱lú makuwi̱i̱n itháán jnduʼ. Náa mbaʼa asambleas nirígá mbá mbiʼi kiejunʼ dí magajnún gutaraʼa, xóo dí nirígá náa asamblea náa xuajen Winnipeg (Canadá). Xúgíinʼ bi̱ nikúwá náa asamblea ma̱ndoo magajnún gútaraʼa náa xuajen rúʼko̱, mbiʼi 31 ñajunʼ gu̱nʼ marzo. Mbiʼi rí nitaraʼa nindrigu̱ún májánʼ wéñuuʼ xa̱bu̱. Imbo̱o̱ asamblea rí nirígá náa Winnipeg nákha 5 ñajunʼ gu̱nʼ agosto ikháá ma tsiguʼ rúʼko̱, ndi̱wi̱i̱n mbáa 7,000 xa̱bu̱. Nimbá miʼtsu túwi̱n mbaʼin wéñuuʼ xa̱bu̱ náa asamblea ndrígóo Canadá ki xóo mbiʼi rúʼko̱.

Nákha 18 asndu 26 ñajunʼ gu̱nʼ agosto tsiguʼ 1923, nirígá mbó asamblea kiejunʼ náa Los Ángeles (California). Xmáná wapháá ndrígóo asamblea, bi̱ nurawíi periódicos nithi jma̱a̱ numuu asamblea ga̱jma̱a̱ bi̱ Nunigajmaa Biblia nixnáraʼa itháán rí 500 mil invitación. Ma̱ngaa nitima i̱yi̱i̱ʼ náa carriu̱ún náa na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu asamblea ga̱jma̱a̱ náa i̱ʼwáʼ carro.

Asamblea ndrígu̱ún bi̱ nunigajma̱a̱ Biblia nákha tsiguʼ 1923, náa (Los Ángeles)

Nákha sábado 25 ñajunʼ gu̱nʼ agosto, ndxájulú Rutherford nixnáa discurso rí mbiʼyuu “Mugu̱ ga̱jma̱a̱ tsujthu̱nʼ” náa niʼthí xú káʼni nindxu̱ún “mugu̱”, xa̱bu̱ bi̱ nindxu̱ún mijíin ga̱jma̱a̱ bi̱ makuwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ nuxi̱ʼ. Ma̱ngaa nixná mbá discurso ga̱jma̱a̱ niguxnuu mbá i̱yi̱i̱ʼ náa eʼthí dí muguaʼdiin muni rí mbiʼyuu “Amonestación”, (nandoo gáʼthúu̱n dí maʼnii marmáʼán a̱jkiu̱u̱n) rí na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numún cristianos ma̱ngaa nimbáñun bi̱ májánʼ a̱jkiu̱ún mu magajníín náa “Babilonia rí Mba̱a̱” (Apoc. 18:​2, 4). Ndawaá, nigájnuu mbá tratado rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, náa xúgíʼ numbaaʼ bi̱ Nunigajmaa Biblia ra̱ʼkhá tháán nidxúún nixnaraʼa i̱yi̱i̱ʼ rígi̱.

“Dí xúgíinʼ muni ikháá kayuuʼ, bi̱ nambájxu̱u̱n makuwá itháan jnduʼ”

Índo̱ dí itháán mambá asamblea, itháán dí 30 mil xa̱bu̱ nidxawíín dircurso rí nixná ndxájulú Rutherford, dí mbiʼyuu “Xúgíinʼ xa̱bu̱ nagún náa Armagedón, mú mbaʼin bi̱ kúwá xúgi̱ xáʼga̱nú makhañún”. Xó ma nijuiʼyáá, bi nunigajmaa Biblia nitiñan náa nutsin mbaʼin wéñuuʼ xa̱bu̱ dí riga náa Los Ángeles mbo̱ʼ guʼwá dí ndiʼkhún niguma, mu xúʼko̱ ma̱ndoo mudxawíín xúgíinʼ, a̱ngiu̱lú nijmúún sonido ndrígóo radio dí nawáán gakhi̱i̱, dí nirígá iwáá kayuuʼ, mu ma̱ndoo mudxawíín xúgíinʼ bi̱ kúwá ikhí.

ÑAJUNʼ NAʼNI ITHÁÁN MBA̱A̱ NÁA XÚGÍʼ NUMBAAʼ

Nákha tsiguʼ 1923 ndija̱a̱ wéñuuʼ nuʼtáraʼa náa África, Europa, India ga̱jma̱a̱ Sudamérica. Náa India, Adavimannathu Joseph bi̱ gíʼdaa a̱ʼgiu̱u̱ ga̱jma̱a̱ gíʼdiin majuiin e̱ji̱i̱n, niyámbáá mu magajnuu i̱yi̱i̱ʼ náa hindi, tamil, telugu ga̱jma̱a̱ urdu.

William Brown gajmíi̱n familioo

Náa Sierra Leona, Alfred Joseph ga̱jma̱a̱ Leonard Blackman ninirámáʼ náa central mundia dí rígá náa Brooklyn (Nueva York) náa ninda̱ʼa̱ rí mixtambáyíí. Nákha 14 ñajunʼ gu̱nʼ abril tsiguʼ 1923, nixtiʼña̱a̱ dí nitajkháan a̱ngiu̱lú bugi̱. Alfred naʼthí: “Wakíʼ sábado nigruigú mbá llamada dí takumuʼ nditháán”. Índo̱ xtáá rataroʼoo teleéfono, nidxawu̱u̱n mbá aʼwá: “Ikháán nindxa̱a̱ʼ bi̱ niʼniramaʼ náa Sociedad Watch Tower mu maguʼwáʼ bi̱ mutaraʼa ráʼ.” Alfred niriña̱a̱ “Ikhúún”. Niʼthí xóó: “Májánʼ, nixuʼmún ikhúún”. Tsáa aʼwóo rúʼko̱ rá. Nindxu̱u̱ William Brown ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ Antonia, gajmii a̱jmi̱i̱n waxiinʼ majkhiinʼ, Louise ga̱jma̱a̱ Lucy. A̱ngiu̱lú, na̱nguá má niguaʼthi̱i̱n mba̱yu̱u̱ʼ mu muniʼnii.

Alfred niʼthí xóo: “I̱mba̱ nejtsu̱u̱, índo̱ Leonard ga̱jma̱a̱ ikhún nunigajmaxu Biblia xóo ma naguʼwunxu nuni̱ mambá xmáná, nikujmaa mbáa náa riejunxu: Nindxu̱u̱ William Brown. Ra̱ʼkhá tháán nindoo kaʼyoo dí gajkhun dí asndu nindoo maxná discurso imbo̱ʼ mbiʼi”. Asndu tséʼni mbá gu̱nʼ, dí Brown nixnajxi xúgíʼ i̱yi̱ʼ dí ikhaa kagu̱ ni̱jkha̱. Na̱nguá ma niʼni mba̱yu̱u̱ʼ, nigruigú xóo itháan 5,000 libros, mu tajyúu má niʼni rí ndiyóoʼ xóó. Mú xa̱bu̱ tuniʼniiʼ xóo bi̱ nagujua̱ libros. Xúgíʼ mbiʼi rí nixtáa raʼni ñajuunʼ Jeobá nijmuu má xúʼko̱ Biblia náa discursos rí nixná, ikha jngoo nijmaʼniiʼ xóo Brown bi̱ naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Biblia.

Betel dí rígá náa Magdeburgo nákha tsiguʼ 1920

Náa sucursal ndrígóo Barmen (Alemania) ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ chíʼgíiʼ ga̱jma̱a̱ gítháán munigámbaáa soldados francés. Bi̱ nunigajmaa Biblia ndiyáá mbóoʼ guʼwá náa Magdeburgo dí náa ma̱ndoo magajnúu i̱yi̱ʼ ndrígulú. Ikha jngóo, índo̱ niʼni 19 ñajunʼ gu̱nʼ junio a̱ngiu̱lú niguámbu̱u̱n nirajxi̱i̱ xúgíʼ dí asndu equipo ndrígóo imprenta ga̱jma̱a̱ niguáan náa betel dí rígá náa Magdeburgo. Ikhú i̱mba̱ néjtsuu índo̱ nixuʼma ajngáa náa central mundial, dí niguáanʼ má náa i̱mba̱ sucursal, náa periodicos nigájnuu dí náa Francia niʼnigámbáa xuajen Barmen. A̱ngiu̱lú ndiyáá dí Jeobá naʼni tsajkurámiinʼ ga̱jma̱a̱ rí ikhaa nañe̱wu̱u̱n.

George Young ga̱jma̱a̱ Sarah Ferguson (náa ñawún xti̱yu̱u̱ʼ) ndxájuu ikhaa

Ndxajulú George Young ni̱jkha̱ gáʼtaraʼa náa xúgíʼ xuajen ndrígóo Brasil ajngáa rí májánʼ. Ikhí nigi̱ʼi̱ mboʼ sucursal ga̱jma̱a̱ nigi̱ʼdu̱u̱ nigájnuu náa ajngáa Portugués, i̱yi̱ The watch Tower. Káaʼ xóo mbá nguáthá nixná má itháán dí 7.000 i̱yi̱ʼ. Ma̱ngaa índo̱ ikhaa ni̱jkha̱nú náa Brasil, Sarah Ferguson niʼni mbá rí gíʼdoo wéñuuʼ numuu. Ikhaa naguxnuu i̱yi̱ʼ The watch Tower asndu nákha tsiguʼ 1899, mú ikhaa xóó na̱nguá exnájximinaʼ mu majngúun iyááʼ. Nguáthá igu̱nʼ dí ndxájulú George Young niguáʼnú ikhú ikhaa gajmii mbá a̱jkhu̱u̱n e̱ji̱i̱n, nindoo nijngún iyááʼ.

NUNI ÑAJUUNʼ DIOS GA̱JMA̱A̱ GAGI

I̱yi̱ʼ The Watch Tower dí nigájnuu 15 ñajunʼ gu̱nʼ diciembre tsiguʼ 1923 niʼthí, xú kaʼnii ni̱jkha̱ raxtiʼkhu̱u̱ xúgíʼ reunión, náa nutaraʼa, ga̱jma̱a̱ asamblea. Niʼthi: “Gajkhun ma dí escuela nindxu̱u̱ itháán dí ma̱ndoo mambáyulú ma̱ngaa mu mambaxulú gajmiúlú Jeobá. Guʼgíʼ dí ma̱ndoo mambáyulú ga̱jma̱a̱ guʼni ñajuunʼ Dios ga̱jma̱a̱ gagi ma̱ngaa xúgíʼ a̱jkiu̱lú náa tsiguʼ rí ma̱ʼkha̱”.

Tsiguʼ 1923 nindxu̱u̱ tsiguʼ kiejuunʼ bi̱ nuniga̱jma̱a̱ Biblia. A̱ngiu̱lú bi̱ kúwíin náa Brooklyn mba̱yu̱u̱ʼ má gu̱nʼ eʼni nuñajunʼ náa xuajen dí rígá má mijngii ikhí, náa Staten Island. Niguámbúun nini guʼwá índo̱ nagi̱ʼdu̱u̱ tsiguʼ 1924. Guʼwá rúʼko̱ nimbáñun mú makuwi̱i̱n mbá nduʼ a̱ngiu̱lú, ga̱jma̱a̱ dí ma̱ndoo mutaraʼa má xúʼko̱.

A̱ngiu̱lú bi̱ niñejunʼ náa Staten Island

a Dí xúgíʼ nagumbiʼyuu Xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos.