Skip to content

Skip to table of contents

1923—Sivinreene iyaakha 100

1923—Sivinreene iyaakha 100

TORRE de Vigia (A Sentinela) a Janeiro a eyaakha ya 1923 ohimme ha, “Ele naawehereraahu eyaakha ya 1923 yaari yoolipiha. Yaari eparakha waalaleera atthu a elapo yahaakhanleno yooweherera weera atthu yaamukhalano itthu sooreera muhoolo moohipisa.” Ovinyera eyaakha ya 1923, Anamasoma a Biblya yaapaka matxentxo oohakalaliha woohima sa mithukumano, kongresu ni muteko woolaleera. Yookhumelelaaya eri yooweera atthu ootheene yanniiraana.

OKOKHORELA WOOWIIRAANA

Kalendaariyu ni soolepa sa Biblya vamoha ni itxipo

Ovinyera eyaakha ya 1923 mareherero yaapaka matxentxo, yaakhavihenre Anamasoma a Biblya okhala oowiiraana wookokhorelani. Torre de Vigia (A Sentinela) aapatxera okumihera ikomentaariyu seiyo siiwanyeiha yoolepa yaarowa othokororiwa esemana yootheene omuthukumanoni wa nivekelo, ovuwihiwa ni olaleya. Opwaha mwa yeeyo, Anamasoma a Biblya yaahimprimiri ekalendariyu yeeyo yoonihera yoolepa yaakela othokororiwa va esemana, weera yiikhovelelih. Asinna yannasoma va yoosomaaya ya omeekha naari emaara yaapakaaya yookokhorela ya veemusini.

Mwa mithukumano iye, Anamasoma a Biblya yannathaliha eheeni yaakumelenle o mutekoni woolaleera, ni “yannahima” etthu heeni yaatthunaaya omuxukurela Yehova, ni yanniipa itxipo ni ikwaha ikina yannapaka nivekelo. Eva Barney aabatizinwe ni iyaakha 15, onnuupuwelela eyaakha ya 1923 eeraka: “Wakhala weera nyuwo mwannatthuna wuuluma etthu emoha, nyuwo mwannatthuneya weemela ni wuuluma masu ntoko ala, ‘Miyo kaatthuna waaxukurela Apwiya mwaha wa itthu sootheene sooreera enkipakelaaya.’” Ni asinna antxipale wannaasivela opaka eyo. Murokora Barney annavirelela eeraka, “Miyo kinnuupuwelela ekwaha emoha munna mmoha oosiveleyaxa oniitthaniwa Godwin, annaxukurela itthu sintxipale. Nto vaavo amwaariye yoonelenlaaya weera munna aahoolela mithukumano aapatxera onyoonyiwa, menento vaavale, amwaariye yaamuttuttha maleya ni owo aahiya wuuluma.”

Ekwaha emoha vamweerini, mithukumano sa nivekelo, ovuwihiwa ni olaleya, yaakhalano eparte aya yoothanleya. Mithukumano iye sanneereya miloko sootheene. Torre de Vigia (A Sentinela) 1 a Abril a eyaakha ya 1923 ohimme ha: “Eparte yoopatxera ya mithukumano iye yaari ovaha ikomentaariyu ni othaliha sookumanano sa omutekoni woolaleera weera yaalipihe asinna. . . . Hiyo ninnaakhulela weera mithukumano iya, sinoorowa onlipiha ni oniiraaniha vantxipale.”

Charles Martin, oVancouver, oCanadá, aarinono iyaakha 19 ni aari namuteko oothanleya (muteko yoowo osuweliwa olelo va ntoko namalaleera). Wa yoowo mithukumano iye saari sootepa otthuneya. Owo onnuupuwelela: “Yaari ekwaha yoopatxera miyo kaaxuttenraka etthu yoohima emaara kaalaleeraaka. Hiyo naakhovelela omuleela mwaneene vate etthu naakumanaahuno, ni eyo yaanakikhavihera osuwela ele kinkelaaka ohima ni omwaakhula makoho aarowaawe okipakela.”

WIIRAANA MOOKOKHORELANI

EBulletin ya 1º a Maio a 1923

Etthu ekina yaakhavihenre asinna weera yiiraane, yaari “mahiku a miteko.” Mahiku ale, atthu ootheene yannoopereriwa weera ekhumeke vamoha weera yavareke muteko woolaleera. Torre de Vigia (A Sentinela) 1 a Abril a eyaakha ya 1923, aahima ha: “Ootheene hiyo nnimwiiraana weera nivare muteko mmoharu . . . Nanaveli 1 a Maio a eyaakha ya 1923, waathanliwa weera okhale nihiku na miteko . . . Ootheene a mmulokoni wannatthuneya ovara muteko woolaleera nihiku nne.”

Mpakana amiravo yannavara muteko woolaleera. Murokora Hazel Burford a eyaakha 16 onnuupuwela eeraka: “Eboletim yannaruuha (matakihero, sookumiheriwa) weera hiyo niwere wuupuwelela. a Miyo ni avovo aka nannaatteliwa ni muteko woolaleera.” Menento murokora Hazel aatthara-tthariwa ni mutthu ahaawehereraawe, owo ohimme ha: “Munna mmoha oowunnuwela kaatthuna okoona miyo kaalaleeraka atthu. Mwa etempu ele atthu akina wannaaxupa wiiwexexa weera Anamasoma ootheene a Biblya waahela mpuwa ‘amiravo ni tho asimwali,’ enneerela eparte muteko woolaleera, emuttottopelaka Mpattuxa.” (Nsal. 148:12, 13) Menento murokora Hazel khaakhulumunwe. Ni okhwipi waya owo aasoma eturma yanaaveeli ya Exikola ya Geleade ni aathanleliwa ovara muteko wa emisiyonaariya oPanamá. Ni muhoolo mwaya asinna yaatxentxa moonelo aya woohima sa amiravo yaavara muteko woolaleera.

WIIRAANA MUKONGRESUNI

Ekongresu etthu ekhavihenre vantxipale wiiraana wa asinna. Ikongresu sintxipale saakhalano mahiku oothanleya weera ovariwe muteko woolaleera. Mwa ntakihero, ekongresu ya Winnipeg, oCanadá atthu ootheene yoonenle muthukumano ole yaawonpwa weera yavare muteko woolaleera nihiku na 31 a Março. Nihiku nne waasuweliwa ntoko “Bombardeio Especial de Winnipeg.” Mithukumano ntoko iya, saakhavihera wunnuwa wa muteko. Nihiku na 5 a Agosto, atthu oophiyeraka 7.000 yaamoonela kongresu mukina oWinnipeg. Mwa etempu ele nummeru nna naari noohaatta opwaha ikongresu sikina seereñye oCanadá.

Ekongresu ekina yaari yoothanleya yeereñye eyaakha ya 1923 oLos Angeles, oCalifórnia, ovinyera nihiku na 18-26 Agosto. Isemana ehinaakuve opatxera ekongresu, Anamasoma a Biblya yaakawa ikonvite soophiyeraka 500.000. Ipanfuleetu saahima woohima sa ekongresu, saathomeiwa mu ikaaro saapakeliwa xaapa ni ikaaro sikina.

Kongresu a Anamasoma a Biblya elapo ya Los Angeles, a 1923

Esaabadu nihiku na 25 Agosto, munna Rutherford aapaka mwaha “ikhondolo ni ipuri.” Vaavo aahiiwanyeihaawe weera, “ikhondolo” saarowa okhala atthu a exariya ni yaamuhiyeriwa elapo ela ya vathi. Avinyaka owo aasoma mwaha oneera “Um Aviso” mwaha ola wuuluma woohima sa ittiini soowootha ni yannaavekela atthu axariya ni ooreera murima weera ekhume “Babilonia Mutokweene.” (Apok. 18:2, 4) Evinreene etempu, Anamasoma ale a Biblya, yaakawa elapo yootheene ikoopiya saahima woohima sa mwaha ene yoowo.

“Hiyo ninnaakhulela weera mithukumano iya, sinoorowa onlipiha ni oniiraaniha vantxipale”

Nihiku noomalihera na kongresu, atthu oophiyeraka 30 miili yaawiriyana mwaha waapakinwe ni munna Rutherford “Todas as nações marcham para o Armagedom, mas milhões que agora vivem jamais morrerão” esuwelakaru weera waamwaattiwawo, Anamasoma a Biblya yaahaalugari ekampu yeeyo yaatekinwe naanaanoru oLos Angeles Coliseum. Weera atthu ootheene ewere owiriyana nnene sene mwaha ole. Ni asinna yaavarihela muteko ikuluna inyowani saari weiwe. Ni atthu antxipale yaahiiwa mwaha ole muraadiyuni.

WUNNUWA WA MUTEKO ELAPO YOOTHEENE

Eyaakha ya 1923, waakhala wunnuwa wa muteko woolaleera elapo ya wÁfrica, wEuropa, wÍndia ni wAmérica do Sul. WÍndia, munna mmoha oneeriwa Joseph, ohiya paahi waakosoopa amwaarawe ni anamwane awe 6, aakhavihera tho okumihera irevista sa nuulumo na eHindi, eTâmil, eTélugo ni eUrdu.

Munna William Brown ni emusi awe

OSerra Leoa, Anamasoma a Biblya Alfred Joseph ni Leonard Blackman yaalepela eSede Mundial ya oBrooklyn, oNova Iorque, evekelaka nikhavihero. Nihiku na 14 a Abril a 1923 nivekelo naya nne naahaakhuliwa. Alfred onnahima: “Esaabadu ele ohiyu, miyo kaahaakhela examaada ya telefooni kahaawehereraaka nto waari ohiyu.” Nave tho kaahiiwa nsu nikikohaka weera: “Ti nyuwo mulepenle eSede Mundial nvekelaka nikhavihero?” Alfred aahaakhula: “Aani ti yoomi.” Ni aakeerela: “Awosa aakirumiha miyo weera kiwe nno.” Nsu naari na munna William Brown. Owo aaphiñye nihiku nenne ni amwaarawe Antonia ni anamwane awe eeli, Louise ni Lucy. Khiwaapinsevo ni asinna yaamusuwela munna Brown ni emusi awe.

Alfred onnavirelela eeraka: “Nihiku noottharelana, wooxixelo, miyo ni Leonard naahivaanela woohima sa Biblya, ntoko neeraahuno esemana yootheene. Mootutuxera, naamoona mulopwana oorakama eemenleene vamulako. Aari munna Brown. Owo aari oowiilipihera vantxipale, mpaka otthuna opaka mwaha nihiku naattharelana.” Mpuwa mwa mweeri mmoha, munna Brown aahela irevista sootheene aawiihalaawe. Moohipisa owo aahaakhela iliivuru soophiyeraka 5.000. Mene khiwaapinsevo owo tho annahaawela sikina. Mene munna Brown khaasuwelinwe ntoko namatumiha iliivuru. Mpuwa mwa muteko awe anvarelaawe Yehova moowiilipihera, owo annamuuluma Biblya vaavo aapakaawe mwaha, mwa yeeyo owo aasuweliwa ntoko Biblya Brown.

EBetheli ya oMagdeburgo eyaakha ya 1920

Nnaamweera vareene hiiho, wAlemanha, yaathaamiha eBetheli ya ecidade ya oBarmen, mwaha wooweera khinaarivo nipuro naaphiyera atthu ootheene. Opwaha mwa yeeyo, awo yaahiiwa weera anakhotto a oFrança moohipisa yaamutuphela ecidade ele. Anamasoma a Biblya, yaaphwanya nipuro opreediyu weiyo waari wooreera weera yimprimiriki iliivuru ecidade ya Magdeburgo. Nihiku na 19 a Junho, asinna yaamaliha miteko sootheene soowimprimiri iliivuru, nave yaatxentxa eBetheli ele ekelaka oMagdeburgo. Moottharelana, vaavo eSede Mundial yaaleelinwaaya weera yaapakiwa matxentxo, majornalista yaahima weera França aanyaanya ecidade ya oBarmen. Asinna yaahoona etthu ele ntoko yooweerera ya mareeliho ni nikhavihero na Yehova.

George Young ni Sarah Ferguson (moono woolopwana) ni murokorawe

OBrasil, George Young, yoowo aavinre mapuro oovirikana weera alaleye mitthenka sooreera, aahipaka eBetheli enyowani ni aapatxera okaiwa A Sentinela nnuulumo na ekunya. Mwa miyeeri vakhaaneene, owo aakawa irevista ni iliivuru soophiyeraka 7.000. Menento ophiya wawe waawiiha ohakalala vantxipale wa emusi ya Sarah Ferguson. Owo annasoma erevista ya A Sentinela okhuma eyaakha ya 1899, mene khaapanke etthu weera abatiziwe. Mwa miyeeri vakhaani, murokora Ferguson ni anamwane awe axexe, yaapaka yoothanla eyo yootepa otthuneya.

“ENVARELAKA MULUKU MOOWIILIPIHERA NI MOOHAKALALA”

Okhwipi wa eyaakha ele, A Sentinela a 15 a Dezembro a 1923 aahuuluma eeraka: “Moota matxentxo yaapakinwe mmuthukumanoni, mmutekoni moolaleera ni mukongresuni yaari mareeliho wa Anamasoma a Biblya!” Nave tho aaheera: “Onnooneya weera miloko . . . Saari soolipa moomunepani . . . Nintthuneya okhala oolikaneene weera nivare muteko woolaleera muhoolo ni ovirelela omukokhorela Muluku mpuwa mwa iyaakha sinttharelana.”

Eyaakha ya 1924 yaari eyaakha yootthuneya wa Anamasoma a Biblya. Asinna oBetheli yaaviriha miyeeri sintxipale evaraka muttetthe wa Staten Island, waattamela eBetheli ya oBrooklyn. Muteko wooteka wa muttetthe ole munyowani, waamalihinwe woopatxerani wa eyaakha ya 1924 ni waahaakhavihera asinna okhala oowiiraana ni olaleeiwa mitthenka sooreera mwa mukhalello asinna yahaawehereraaya.

Ekiipa yooteka ya Staten Island

a Vano, Ekumi ni mutekwaahu wa makristu — Ekadernu ya vamweerini.