Mman ko pi n'en ni bay riy

Mman ko table of contents

1923​—Raay e Duw ni Ke Yan

1923​—Raay e Duw ni Ke Yan

I YOG e The Watch Tower ko January 1, 1923 ni gaar: “Yibe lemnag nra buch boch ban’en ko re duw ney ni 1923 nib manigil. Ri gad ba tow’ath ni ngad weliyed ko girdi’ ni yad be gafgow ni bay boch ban’en nib fel’ ni bayi buch boch nga m’on.” Ba gel e athamgil ni yib nga laniyan’ e Piin Yad Ma Fil e Bible ko re duw ney ni bochan e aram e ngiyal’ ni tabab ni nge m’ug ko liyor nge machib ni ur ted ni bay fare taareban’ rorad ni ma m’ug ko bin riyul’ e liyor e ngiyal’ ney.

I AYUWEGRAD E MUULUNG NI NGE TAAREBAN’RAD

Ba calendar ni bay e thin nu Bible riy nge namba ko tang

Bay boch ban’en ni thilyeg e ulung u nap’an e re duw ney ni ayuweg e Piin Yad Ma Fil e Bible ni ngar liyorgad ngak Got nib taareban’rad. I tabab e The Watch Tower ni nge ngongliy boch e article ni be weliy fan e pi thin nu Bible ni yima weliy u nap’an fare muulung ni yima tay u gubin e wik ni fithingan e Muulung ko Meybil nge Ngan Pining e Sorok. Ki ngongliy e Piin Yad Ma Fil e Bible ba calendar ni bay e pi thin nu Bible riy ni fan nga reb e wik nge reb, nge reb e tang nrayog ni nge yon’ be’ u nap’an e fol Bible ni be tay ni yigoo ir nge fol Bible ni tabinaw.

Nap’an nra muulung e Piin Yad Ma Fil e Bible nga taabang ma yad ma weliy boch ban’en ni ke buch rorad u nap’an e machib, ara rogned fan ni yad be pining e magar ngak Jehovah, ara ron’ed reb e tang, ara ra meybilgad. Eva Barney nni taufenag ko duw ni 1923 u nap’an ni ke gaman 15 e duw rok e yog ni gaar: “Faanra ga baadag ni nga mog ban’en, ma aram e ngam sak’iy nga lang ma gog boch e thin ni bod ni nge lungum, ‘Gu baadag ni nggu pining e magar ngak Somol nga urngin ban’en nib manigil ni ke rin’ ni fan ngog.’” Bay boch e walag nri yad baadag ni yad ma yog boch e thin. Ki ulul Sister Barney ngay ni gaar: “Adow i Brother Godwin ni ke pilibthir e boor ban’en ni baadag ni ma pining e magar riy ngak Somol. Machane nap’an nra guy leengin ni ke kankanan’ fare walag ni pumoon ni be yarmiy e muulung, ma aram me teltel e mad rok figirngin ma aram me par nga but’.”

Ra reb e pul ma bay reb e re muulung ney ni fithingan e Muulung ko Meybil nge Ngan Pining e Sorok ni yugu ba thil ni ma tay gubin e ulung. I weliy e The Watch Tower ko April 1, 1923 murung’agen e re muulung ney ni gaar: “Baley ko re muulung ney e susun e nge weliy e pi walag riy murung’agen boch ban’en ni ke buch rorad u nap’an e machib ma yad be pi’ e athamgil nga lanin’rad. . . . Ba mich u wan’mad ni pi muulung ney e ra chugurnag e pi walag nga taabang.”

Rib ga’ angin e pi muulung ney ni yib ngak Charles Martin nreb e tamachib u Vancouver ni bay u Canada ni 19 e duw rok. Boch nga tomuren me yog ni gaar: “Ireray e gin nug fil riy ko som’on e n’en ni nggog u nap’an e machib u mit e tabinaw. Ba ga’ ni bayi n’en me weliy be’ e n’en ke buch rok u nap’an e machib u mit e tabinaw. Re n’ey e ayuwegeg ni nggu nang e n’en ni nggog nge rogon ni nggu fulweg lungun be’ ni ke togopuluw.”

I AYUWEGRAD E MACHIB NI NGE TAAREBAN’RAD

Bulletin ko May 1, 1923

“Pi rran ni yima machib riy” e ki ayuweg e ulung ni nge taareban’rad. I yog e The Watch Tower ko April 1, 1923 ni gaar: “Kan dugliy e rofen ni L’agruw Fen e Maruwel ko May 1, 1923 ni ngan machib riy . . . , ya nge yag ni taareban’dad ko maruwel ni gad be rin’. Tomuren, ma bin som’on e L’agruw Fen e Maruwel u gubin e pul ni ngan yan riy ko machib . . . Gubin e girdi’ u gubin e ulung nsusun e nge un ko re maruwel ney.”

Mus ko Piin Yad Ma Fil e Bible ni ka yad bbitir nra uned ko re maruwel ney. I yog Hazel Burford ni ka fini gaman 16 e duw rok e ngiyal’ nem ni gaar: “Bay boch ban’en nrayog ni nga nog u nap’an e machib u lan fare babyor ni Bulletin ni gamad ma fil nge mit ngomad. a Gamow ma un Tutuw i rin’ gubin e pi n’ey u fithik’ e pasig.” Machane bay be’ ni togopuluw ngak Sister Burford nde lemnag nra togopuluw ngak. I yog ni gaar: “Bay reb e walag ni pumoon ni ke pilibthir ni lemnag nsusun e dab gu non ko girdi’. Ngiyal’ nem e bay boch e walag ndawori tamilang u wan’rad ni gubin e Piin Yad Ma Fil e Bible nib muun ngay e pi ‘pagel nge rugod’ nsusun e ngar pininged e sorok ngak e En Ke Sunmiydad.” (Ps. 148:​12, 13) Yugu aram rogon me ulul Sister Burford ko machib. Boch nga tomuren me un ko bin l’agruw e class ko fare Skul u Gilead, min pi’ nga Panama ni nge pigpig u rom ni ir reb e missionary. Munmun me thilyeg e pi walag ney e lem rorad u murung’agen e piin ka yad bbitir ni yad be un ko machib.

I AYUWEGRAD E PI CONVENTION NI NGE TAAREBAN’RAD

Pi convention ni un tay e ki ayuweg e pi walag ni nge taareban’rad. Boor e pi convention ney ni bay reb e rran riy ni yima yan riy ko machib. Bod nnap’an fare convention nni tay u Winnipeg ni bay u Canada, ma aram mi nog ngak urngin e piin kar bad ko re convention nem ni ngar uned ko machib ni yira tay u lan e re mach nem ko rofen ni March 31. Boor e girdi’ ni ki yag ni ngan mada’nagrad u nap’an e pi rran ney ni kan dugliy ni ngan machib riy, mab ga’ angin ni i yib. Nap’an e August 5, ma sogonap’an 7,000 e girdi’ ni kur uned nga reb e convention nni tay u Winnipeg. Aram e yay nth’abi yoor e girdi’ ni ke un nga reb e convention ni un tay u Canada e ngiyal’ nem.

Bin th’abi ga’ fan e convention ni tay e girdi’ rok Jehovah u nap’an e duw ni 1923 e nni tay u Los Angeles ni bay u California ko August 18-26. Pi wik u m’on ko re convention ney min tay murung’agen nga lan e pi shimbung, ma kub pag 500,000 noch yang i babyor ni i wereg e Piin Yad Ma Fil e Bible ni murung’agen e re convention ney. Kun gabdiy babyoren e re convention ney nga downgin e pi karrow ni ma fek e girdi’ ni yoor nge yug karrow.

Fare convention ni tay e Piin Yad Ma Fil e Bible u Los Angeles ko duw ni 1923

Nap’an e Sabado ko August 25, me pi’ Brother Rutherford fare welthin ni kenggin e “Saf nge Kaming,” me tamilangnag riy ni “saf” e be yip’ fan e piin nib m’agan’rad ngay ni ngar nanged e tin riyul’ ni yad ra par u paradis u fayleng. Ki beeg bangi babyor ni kenggin e “Ba Ginang.” Re gi babyor ney e gagiyelnag e n’en nib kireb ni be rin’ e Pi Yurba’ i Teliw ko Kristiano ni Googsur, miki pi’ e athamgil nga laniyan’ e piin yad baadag ni ngar nanged e tin riyul’ ni ngar chuwgad ko fare “Babylon nib gilbuguwan.” (Rev. 18:​2, 4) Boch nga tomuren miki wereg e Piin Yad Ma Fil e Bible u ga’ngin yang e fayleng bokum milyon e tract ni ku bay e thin ko gi babyor ney riy.

“Pi muulung ney e ra chugurnag e pi walag nga taabang”

Nap’an e bin tomur e rran ko re convention nem, mab pag 30,000 e girdi’ nrung’aged fare welthin ni fan ko yoor ni pi’ Brother Rutherford ni kenggin e “Gubin e Nam ni Yad Be Sor i Yan ko Armageddon, Machane Bokum Milyon e Girdi’ ni Yad Ba Fos e Chiney e Dab Kur M’ad.” I sananag e Piin Yad Ma Fil e Bible nra yoor e girdi’ nra yib ni nge motoyil ko re welthin ney, ere aram fan nra pied puluwon fare tagil’ e gosgos ni ka nog e Los Angeles Coliseum ngay ni ngan tay e re muulung ney riy. I fanay e pi walag e speaker u lan e re tagil’ e gosgos nem ni aram boch e speaker ni ka fin nni ngongliy e ngiyal’ nem ni bochan e nge yag ni rung’ag urngin e girdi’ e welthin ni yibe pi’. Ku boor e girdi’ nra motoyilgad ko re muulung nem u radio.

KE GARER FARE MARUWEL NI MACHIB NGA YUGU BOCH E NAM

Nap’an e duw ni 1923, me garer fare maruwel ni machib u Africa, nge Europe, nge India, nge South America. Immoy reb e walag ni pumoon u India ni ka nog A. J. Joseph ngak ni i un i ngongliy boch e babyor ni thin ni Hindi, nge Tamil, nge Telugu, nge Urdu, maku be ayuweg leengin nge nel’ e bitir ni fakrow.

Yaan William R. Brown nge tabinaw rok

Immoy l’agruw ni’ ni ku yow l’agruw e Piin Yad Ma Fil e Bible u Sierra Leone ni ka nog Alfred Joseph nge Leonard Blackman ngorow nra yolgow ko tochuch rodad u Brooklyn ni bay u New York ni yow be ning e ayuw. Nap’an e April 14, 1923, min fulweg lungurow. I yog Alfred ni gaar, “Bay reb e Sabado ni ke n’uw e nep’ ni callnageg be’ ndag lemnag.” Me rung’ag laman be’ ni ke non nib ga’ laman ni ke gaar, “Gur e kam yol ko Watch Tower Society ni ga be ning boch e tamachib?” Me gaar Alfred, “Arrogon.” Me gaar facha’, “I gag e kan pieg ku gub.” Cha’nem ni be non e ka nog William R. Brown ngak. Ka fini taw e rofen nem ni yad Antonia ni leengin nge Louise nge Lucy ni fakrow ni kar bad u reb e donguch ni bay u lan e Caribbean. Daki t’uf ni nge son e pi walag nge n’uw nap’an ni ngar mada’naged e re walag ney nge chon e tabinaw rok.

I ulul Alfred ngay ni gaar: “Faani bin migid e rran ngay ni kakadbul u nap’an ni gamow be weliy Leonard e Bible u taabang ni bod ni gamow ma rin’ u gubin e wik, ma aram ma gamow guy fon be’ ni keb i sak’iy nga langan e mab. Cha’nem e aram Brother Brown. Bochan nrib pasig ko tin riyul’, ma aram e baadag ni nge yan i bin migid e rran nga tomuren me pi’ reb e welthin ni fan ko yoor.” De gaman reb e pul nga tomuren ma ke pi’ Brother Brown urngin ken e babyor ni fek ngaram. De n’uw nap’an nga tomuren min pi’ 5,000 ken e babyor nge yib ngak, me boch nga tomuren miki t’uf ni ngkun pi’ boch e babyor ngki yib. Machane gathi ir be’ ni yimanang ni ma pi’ e babyor ni chuway’. N’umngin nap’an ni i pigpig ngak Jehovah u fithik’ e pasig mab ga’ ni ma weliy boch e thin nu Bible u lan e welthin rok. Ere aram fan nib ga’ ni ma pining e girdi’ Bible Brown ngak.

Bethel u Magdeburg u tomuren e 1920

Nap’an e re ngiyal’ i n’em ma dabki taw e pi walag ni yad ma maruwel u Bethel nga lan e bin baaram e branch ofis u Barmen ni bay u Chiyamen. Kur rung’aged ndab ki n’uw nap’an ma bay yib e salthaw nu France ra suweyed e re mach nem. Machane yan i pirieg e Piin Yad Ma Fil e Bible ba naun nib ga’ u Magdeburg nrayog ni ngaur printnaged e babyor riy. Ere nap’an e June 19 ma ke mu’ e pi walag i kunuy mam’en e masin ni yima fanay ni ngan printnag e babyor riy nge yugu boch e chugum rorad, ma aram ma ranod ra pared ko bin baaram e Bethel nib beech ni bay u Magdeburg. Faani bin migid e rran nga tomuren e rofen nrogned ko tochuch rodad ni aram e kar chuwgad u rom, me aw ko shimbung ni ke suwey yu France fare mach nu Barmen. I pining e pi walag nem e magar ngak Jehovah ni ke yororiyrad nde buch ban’en rorad miki ayuwegrad.

Yaan Sarah Ferguson (ba’ ni mat’aw), nge be’ nib pin ni walagen, nge George Young

Bay reb e walag u Brazil ni ka nog George Young ngak ni boor e binaw ni ma yan ngay ni be machibnag fare thin nib fel’ ni ngongliy reb e branch nib beech me tabab i ngongliy Fare Wulyang ko Damit ko thin ni Portuguese. De gaman in e pul nga tomuren, mab pag 7,000 ken e babyor ni ke wereg. I felfelan’ Sarah Ferguson u nap’an ni yan Brother Young i guyrad chon e tabinaw rok. Ka nap’an e duw ni 1899 ni ma beeg Fare Wulyang ko Damit, machane dawori yag ni nge un ko taufe. Ere in e pul nga tomuren mar uned aningeg e bitir ni fak ko taufe.

“PIGPIG NGAK GOT U FITHIK’ E PASIG NGE FELFELAN’”

Nap’an ni taw nga tungun e re duw nem, me weliy e The Watch Tower ko December 15, 1923 rogon angin ni ke yib ko Piin Yad Ma Fil e Bible ni bochan e kan thilyeg boch ban’en u rogon e muulung, nge machib, nge convention ni yad ma tay ni gaar: “Ba mom ni ngan guy ni ke gel e michan’ . . . ko pi walag u lan e ulung . . . Ere ngad fal’eged rogodad ni fan nga boch e maruwel ni ka bay, ma gad ulul ko pigpig ngak Got u fithik’ e pasig nge felfelan’ u lan e bin migid e duw ni bay yib.”

Fare duw ni 1924 e ki buch boch ban’en riy ni ki felfelan’ e Piin Yad Ma Fil e Bible ngay. Ke yan in e pul ni be rin’ e pi walag u Bethel boch e maruwel u daken bangi binaw ni bay u Staten Island nde palog ko tochuch rorad ni bay u Brooklyn. Ni mu’ i toy e naun u daken e gi binaw ney u tabolngin e duw ni 1924, ma re n’ey e ayuweg e pi walag ni ngar taarebgad mar machibnaged fare thin nib fel’ u boch e kanawo’ ndawor ni rin’ riy.

Yibe dimow naun u Staten Island

a Chiney e yima yog ni Tin Ma Rin’ e Piin Kristiano nge Machib ni Yad Ma Tay​—Babyor ni Fan ko Muulung.