Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

42 YATICHÄWI

¿ Jumajj istʼasiñatak jankʼakïtati?

¿ Jumajj istʼasiñatak jankʼakïtati?

“Alajjpachat jutki uka yatiña katoqer jaqejja, […] istʼañatakis jankʼakiwa” (SANT. 3:17).

CANCIÓN 101 Diosar mayachtʼat servipjjañäni

¿KUNANAKATSA YATJJATASKAÑÄNI? a

1. ¿Kunatsa istʼasirïñajj jiwasatak chʼamakïspa?

 ¿ISTʼASIRÏÑAJJ jumatak chʼamakiti? Awisanakajja, Davidatakejj istʼasirïñajj chʼamakïnwa. Ukatwa jupajj Diosar akham sasin mayisïna: “Suma chuymay jumar istʼañatakejj churita” sasa (Sal. 51:12). Davidajj Jehová Diosar munaskchïnsa, awisanakajj istʼasirïñajj jupatak chʼamakïnwa. ¿Kunatsa jiwasatak istʼasirïñajj chʼamarakïspa? Maya, nayrïr awk taykasatwa jan istʼasir chuymanïñ katoqawaytanjja. Paya, Supayajj jupjam Dios contra saytʼasiñasatakiw sapa kut chʼamañchistu (2 Cor. 11:3). Kimsa, autoridadanïpki ukanak contra saytʼasir jaqenak taypinwa jakastanjja, “aka mundon amuyupaw jan istʼasirinakarojj apnaqaski” (Efes. 2:2). Ukhamajj Jehová Diosar istʼañatakisa, jupajj autoridad churki ukanakar istʼañatakis wal chʼamachasiñasawa, kuntï pantjasirïtas laykojj lurañ munksna uk jan lurañatakisa, kuntï Supayasa, jupan apnaqat aka mundos lurayañ munkistu uk jan lurañatakis wal chʼamachasiñasarakiwa.

2. ¿Istʼasiñatak jankʼakïñajj kamsañs muni? (Santiago 3:17).

2 (Santiago 3:17 liytʼäta). Santiago libro qellqerejja, yatiñan jaqejj ‘istʼasiñatakejj jankʼakiwa’ sasaw qellqäna. ¿Ukajj kamsañs muni? Khitinakarutï Jehová Diosajj autoridad churki ukanakarojj jankʼakiw taqe chuym istʼañasa. Ukampis Diosan mandamientonakap pʼakintayañ munapkistu ukanakarojj Jehová Diosajj janiw istʼañas munkiti (Hech. 4:18-20).

3. ¿Kunatsa Jehová Diosatakejj autoridadanïpki ukanakar istʼañasajj wali wakiskirejja?

3 Jehová Diosajj churkistu uka mandamientonakapajj perfectopuniwa, ukatwa jaqenakar istʼañat sipans Jehová Diosar istʼañajj jukʼamp facilakïspa (Sal. 19:7). Ukampis autoridadanïpki uka jaqenakajj janiw perfectöpkiti. Ukhamäkchisa alajjpachankir Awkisajj awk taykanakarusa, marka apnaqerinakarusa, ancianonakarus autoridadwa churi (Prov. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Ped. 2:13, 14). Cheqas jupanakar istʼasajja, Jehová Diosaruw istʼasktanjja. Jehová Diosajj autoridad churki ukanakar istʼañajj chʼamäki ukhasa, jan ukajj ewjjtʼapkistu ukarjam lurañajj jiwasatak chʼamäki ukhas kunsa jupanakar istʼañatak lurañasa ukwa yatjjataskañäni.

AWK TAYKAMAROJJ ISTʼAÑAMAWA

4. ¿Kunatsa walja wayn tawaqonakajj awk taykapar jan istʼapki?

4 Wayn tawaqonakan compañeronakapatjja, jilapartejj janiw awk taykapar istʼapkiti (2 Tim. 3:1, 2). ¿Kunatsa waljanejj awk taykapar jan istʼapki? Yaqhep awk taykanakajja, kuntï wawanakapar lurañ mayipki uk janiw jupanak pachpas lurapkiti, ukatwa wawanakajj awk taykapajj kʼari chuymanïpkaspas ukham uñjapjje. Yaqhepatakejj awk taykapan ewjjtʼapajj janis jichha tiempotakëjjaspa, sintpuns mä kun lurañat jarkʼjjaspa, janis ukajj jupanakar yanaptʼkaspa ukhamwa amuyapjje. Wayn tawaqo, ¿jumajj ukhamti amuyarakta? Jehová Diosan mandamientopajj akham siwa: “Awkimarus taykamarus Tatitun munañaparjam istʼapjjam, ukaw Dios nayraqatan cheqapajja” sasa (Efes. 6:1). Ukampis waljanitakejj ukar istʼañajj chʼamakïspawa. ¿Kunas uka mandamientomp phoqañatakejj yanaptʼiristam?

5. Lucas 2:46-52 textorjamajj ¿kunatsa Jesusajj awk taykanakar istʼañ toqet wali yateqaskañajja?

5 Jesusatwa istʼasirïñ yateqasma, janiw jupjam istʼasirejj yaqhajj utjkiti (1 Ped. 2:21-24). Jesusajj perfectönwa, ukampis awk taykapajj janiw perfectöpkänti. Awk taykapajj pantjasipkchïnsa jan ukajj janis jupar entiendipkchïnjja, Jesusajj jupanakar respetänwa (Éx. 20:12). Jupajj 12 maranïkäna ukhajj kunas pasäna uk amuytʼañäni (Lucas 2:46-52 liytʼäta). Jesusajj sapa mara amtaskäna uka fiestanakat mä fiestaruw familiapamp chikajj Jerusalén markar viajïna. Joseampi Mariampejj utapar kuttʼasipkäna ukhajja, Jesusajj janiw jupanakamp chik kuttʼkänti, ukampis janiw uk amuyasipkänti. Cheqas awk taykapaw taqpach wawanakapat kuttʼasipki janicha uk amuyapjjañapäna. Jesusar jikjjatjjapjjäna ukhajja, ¡jupanakar ukham sustjatapat Mariajj Jesusaruw juchañchäna! Jesusajj ina chʼusat juchañchistajja sasaw mamapar saspäna, ukampis janiw uk siskänti. Antisas suma arunakampi respetompiw mamapar parläna. Ukampis Joseampi Mariampejja, “janiw kuntï jupajj siskäna uk amuyapkänti”. Ukhamäkchïnsa, Jesusajj “jupanakar istʼasapuniw sarnaqarakïna”.

6, 7. ¿Kunas wayn tawaqonakarojj awk taykapar istʼañatakejj yanaptʼaspa?

6 Wayn tawaqo, awk taykamajj pantjasipki jan ukajj jan entiendipktam ukhajj ¿jupanakar istʼañajj chʼamakiti? ¿Kunas jupanakar istʼañatakejj yanaptʼiristam? Maya, istʼaskta ukhajj kunjamas Jehová Diosajj jikjjatasi uk amuytʼam. Wawanakapajj awk taykapar istʼapki “ukaw Tatiturojj wal kusisiyi” sasaw Bibliajj qhanañchi (Col. 3:20). Awisajja awk taykamajj janiw entiendipkiristamti, kunanaktï mayipktam ukanak istʼañajj janiw faciläkaspati, Jehová Diosajj ukanak yatiwa. Ukhampachas jumatï jupanakar istʼäta ukhajja, Jehová Diosajj wal kusisini.

7 Paya, istʼaskta ukhajj kunjams awk taykamajj jikjjatasi uk amuytʼam. Tatam mamamar istʼkta ukhajja, jupanakajj wal kusisipjje, jukʼampiw jumar confiyapjjarakïtam (Prov. 23:22-25). Jupanakampis jukʼamp sum apasjjarakïta. Bélgica markankir Alexandre jilatajj akham siwa: “Tataj mamajar jukʼamp istʼjjayäta ukhajja, jukʼamp sumaw apasjjayäta, mayachtʼatäpjjayätwa, kusisitäpjjarakiyätwa” sasa. b Kimsa, kunjamsa istʼasirïñajj jutïrin yanaptʼiristam uk amuytʼam. Brasil markankir Paulo jilatajj akham siwa: “Tataj mamajar istʼañ yateqañajja, Jehová Diosampiru khitinakatï autoridadanïpki ukanakampir istʼañatakiw yanaptʼawayitu” sasa. Kuna wakiskir razonatsa awk taykamar istʼañama ukjja, Diosan Arupajj akham sasaw qhanañchistu: “Ukhamatwa nayrar sartäta, walja tiempos aka oraqen jakarakïta” sasa (Efes. 6:2, 3).

8. ¿Kunatsa walja wayn tawaqonakajj awk taykapar istʼañ amtapjje?

8 Awk taykapar istʼapki ukanakarojj taqe kunas sumaw sari, walja wayn tawaqonakaw uk amuyapjje. Brasil markankir Luiza kullakajja, kunatsa awk taykapajj mä qhawqha tiempojj celular jan apnaqayapkäna uk janiw amuykänti, kuna laykutejj jupa mita wayn tawaqonakajj niya taqeniw celularanïpjjäna. Ukampis qhepatjja, kunjamsa uk lurasajj awk taykapajj jupar cuidasipkäna ukwa amuyäna. Kullakajj akham siwa: “Tataj mamajar istʼkta ukhajja, janiw ñachʼantapkitaspas ukham amuyaskti, jiwañat salvasiñajatakejj mä cinturón de seguridads uchapkitaspa ukhamwa amuyasta” sasa. Estados Unidos markankir Elizabeth sat tawaq kullakatakejja, awk taykapar istʼañajj awisajj chʼamakiwa. Jupajj akham siwa: “Kunatsa Tataj mamajajj mä kuns mayipjjetu uk jan sum amuykta ukhajja, jupanakan mayitanakapajj kunjamsa yanaptʼawayitu ukwa amtasta” sasa. Armenia markan jakasir Monica kullakajj akham siwa: “Tataj mamajar istʼkta ukhajj kusisitapunïtwa, jan istʼkta ukhajj janiw ukhamäkiti” sasa.

“JILÏR AUTORIDADANAKAR” ISTʼAÑAMAWA

9. ¿Kunsa waljanejj gobiernonakan leyinakap istʼañ toqet amuyapjje?

9 Jilaparte jaqenakajja, gobiernonakan utjañap wakisitapsa, “jilïr autoridadanakar” istʼañ wakisitapsa amuyapjjewa (Rom. 13:1). Ukampis jupanakatak mä leyejj jan walïki jan ukajj jan phoqañjamäki ukhajja, janiw istʼañ munjjapjjeti. Impuesto pagañat parltʼañäni, Europa toqenkir mä markan mä encuestajj luraskäna ukarjamajja, sapa pusi jaqet maynejj akham siwa: “Maynitejj mä impuesto pagañajj jan walïtap amuychi ukhajja, jan pagkani ukhajj walikïskaniwa” sasa. Ukham amuyapjjatapatjja, uka markankir jaqenakajj janiw gobiernojj mayki uka impuestonak taqpach pagapkiti.

¿Kunsa Joseampin Mariampin istʼasirïtapat yateqsna? (Párrafos 10 al 12). c

10. ¿Yaqhep leyinakajj janis jiwasatak walïkchejj kunatsa istʼapuntanjja?

10 Bibliarjamajja, gobiernonakajj jaqenakaruw tʼaqesiyapjje, Supayan apnaqatäpjjewa, niyaw tukjatäpjjarakini (Sal. 110:5, 6; Ecl. 8:9; Luc. 4:5, 6). “Khititï autoridadanak contra saytʼaski ukajja, kuntï Diosajj uttʼayki uka contraw saytʼasiski” sasaw Bibliajj qhanañcharaki. Jehová Diosajj taqe kunas sum lurasiñapatakiw gobiernonak utjayi, jiwasajj jupanakar respetsna ukwa munaraki. Ukatwa “taqenirus kunatï wakiski uk chura[ñasa]”. Ukanakat yaqhepajj impuesto pagañawa, jupanakar respetañampi istʼañampirakiwa (Rom. 13:1-7). Inas amuyusarjamajj mä leyir istʼañajj jan yanaptʼkchistuti, walja qollqe aptʼasiychistu, jan ukajj uka leyejj jiwasatak jan walïkchiti. Ukampis jiwasajj Jehová Diosaruw istʼtanjja, gobiernonakar istʼsna ukwa jupajj munaraki, gobiernonakajj Diosan leyinakap jan pʼakintayapkistu ukhajj istʼapuntanwa (Hech. 5:29).

11, 12. Lucas 2:1-6 textorjamajja, ¿kunsa Joseampi Mariampejj jan phoqañjamäkäna uka decreto phoqañatakejj lurapjjäna, ukat kuna bendicionanaks katoqapjjäna? (Dibujompi fotonakampi uñjjattʼarakïta).

11 Joseampit Mariampit waljanakwa yateqsna. Jupanakatak jilïr autoridadanakar istʼañajj chʼamäkäna ukhasa, istʼañatakejj jankʼakïpjjänwa (Lucas 2:1-6 liytʼäta). Mariajj niya llätunka phajjsinak usurëjjäna ukhajja, Joseampi Mariampejj istʼasirïpjjeti janicha ukwa uñachtʼayapjjañapäna. Uka tiemponjja, César Augusto emperadorajj censo lurasiñapatakiw mä decreto apsüna. Uka decretomp phoqañatakejj Joseampi Mariampejj Belén markaruw viajipjjañapäna. Ukatakejj 150 kilometronakwa qollunaknam viajipjjañapäna. Uka viajejj janiw faciläkänti, jukʼampis Mariatakiw wali chʼamäpachäna. Joseajj walpun Mariatsa wawatsa llakispachäna, Marias ukhamaraki. Mariatejj thak sarkasin wawap ususispäna ukhajj ¿kamachapjjasapänsa? ¡Mariajj Mesiasäñapäkäna uka wawaruw ususiñapäna! ¿Uka razonat gobiernonakar jan istʼapjjañapajj walikïskasapänti?

12 Joseampi Mariampejj llakisiñatak razonanïpkchïnsa, janiw uka laykojj uka leyir jan istʼapkänti. Jehová Diosasti istʼasirïpjjatapat jupanakar bendisïnwa: Mariajj sumakiw Belenar purïna, wawapas kʼumaraw nasïna, Biblian mä profeciap phoqasiñapatakiw yanaptʼarakïna (Miq. 5:2).

13. ¿Kunjamsa istʼasirïtasajj jilat kullakanakar yanaptʼaspa?

13 Jilïr autoridadanakar istʼañajja, jiwas pachparuw yanaptʼistu, mayninakarus yanaptʼarakiwa. Mä toqetjja, janiw leyinakar jan istʼir jaqenakjamajj autoridadanakamp castigayasktanti (Rom. 13:4). Maysa toqetjja, sapa maynejj istʼasktan ukhajj Jehová Diosan taqpach Testigonakapat sum amuyapjjañapatakiw autoridadanakar yanaptʼtanjja. Ukaw mä qhawqha maranak nayrajj Nigeria markan pasäna. Tantachäwinkasipkäna ukhaw mä qhawqha soldadonakajj Salonar mantapjjäna. Jupanakajj impuestonak contra protestapki ukanakaruw thaqasipkäna, ukampis encargatäkäna uka oficialajja, uka lugarat sarjjapjjañapatakiw soldadonakar mayïna. Jupanakar akham sänwa: “Testigonakajj janiw impuestonak contrajj protestapkiti” sasa. Sapa kuti leyinakar istʼasajja, Jehová Diosan markapar jukʼamp sum uñjapjjañapatakiw yanaptʼtajja, Jehová Diosan markapar ukham sum uñjapjjatapatjja, mä urojj jilat kullakanakajj jarkʼaqatäpjjarakispawa (Mat. 5:16).

14. ¿Kunas mä kullakarojj jilïr autoridadanakar jankʼak istʼañatakejj yanaptʼäna?

14 Awisajja, jilïr autoridadanakar istʼañajj jiwasatak chʼamakïspawa. Estados Unidos markankir Joanna sat mä kullakajja, akham sasaw arstʼasi: “Niyakejjay familiajajj autoridadanakan tʼaqesiyat walja kut uñjaschïnjja, nayatakejj istʼasirïñajj wali chʼamapunïnwa” sasa. Ukampis Joanna kullakajj uka amuyup cambiañatakiw chʼamachasïna. ¿Kunas ukatak yanaptʼäna? Maya, kawkïr yatiyäwinakatï autoridadanakat jan wal amuyañ chʼamañchkaspa ukanak janiw redes sociales ukanakan liytʼjjänti (Prov. 20:3). Paya, gobiernonakan cambiapjjañap suyañat sipansa, Jehová Diosaruw jupar jukʼamp confiyañatak mayisïna (Sal. 9:9, 10). Kimsa, politicar jan mitisiñ toqet parlki uka qellqatanakasat liytʼäna (Juan 17:16). Joanna kullakajja, autoridadanakar respetañampi istʼañampejj “jan tukuskir sumankañwa churitu” sasaw saraki.

JEHOVÁ DIOSAN MARKAPAJJ CHURKI UKA INSTRUCCIONANAKAR ISTʼAÑAMAWA

15. ¿Kunatsa awisajj Jehová Diosan markapajj churki uka instruccionanakar istʼañajj chʼamakïspa?

15 Jehová Diosajj congregacionar ‘irpapki ukanakar istʼañaswa’ muni (Heb. 13:17). Jesús Pʼeqtʼirisajj perfectökchisa, aka oraqen irpapjjañapatak uttʼayki uka jilatanakajj janiw perfectöpkiti. Awisajja, jupanakan instruccionapar istʼañajj chʼamakïspawa, yamas jan lurañ munktan uk lurañasatak mayipkistu ukhaw jukʼamp chʼamäspa. Mä kutejj ukhamanwa apóstol Pedrojj uñjasïna, Moisesan Leyiparjamajj qʼañut uñjatäki uka animalanak manqʼañapatakiw mä angelajj mayïna. Ukampis Pedrojj kimspach kutiw jan manqʼañ munkänti (Hech. 10:9-16). Amuyuparjamajj uka machaq instruccionanakajj janiw walïkänti, janirakiw kunjamtï jupajj lurañ yatitäkäna ukarjamäkänti. Niyakejjay Pedrotak perfecto mä angelar istʼañajj chʼamächïnjja, jiwasatakejj pantjasir chachanakan instruccionanakapar istʼañajj awisajj chʼamarakïspawa.

16. Jupatakejj jan walïkäna uka instruccionanak katoqasajj ¿kunsa apóstol Pablojj luräna? (Hechos 21:23, 24, 26).

16 Apóstol Pablotakejj churapkäna uka instruccionanakajj janis walïkchïnjja, ‘istʼañatakejj jankʼakïnwa’. Yaqhep judío cristianonakajj Pablot jan walinak parlirwa istʼapjjäna, Pablojj Moisés “contra apostatjam saytʼasipjjañapata[kiw]” yatichaski, janiw Moisesan Leyipar respetkiti sasaw jupat sapjjäna (Hech. 21:21, nota). Jerusalenankir ancianonakajj uka Leyir istʼatap uñachtʼayañapatakiw Pablor mayipjjäna. Ukatakejj pusi chachanakampiw templor sarañapäna, ukhamat Leyirjam ukan qʼomachasiñapataki. Ukampis Pablojj ak yatïnwa: cristianonakan Leyirjam phoqapjjañapajj janiw wakisjjänti, janirakiw jupajj kuna jan wals lurkänti. Ukhamäkchïnsa, jankʼakiw ancianonakar istʼäna, Biblian akham siwa: “Qhepürusti uka pusi chachanakaruw Pablojj irparakïna, jupanakamp chikaw Leyirjam qʼomachasïna” sasa (Hechos 21:23, 24, 26 liytʼäta). Istʼasirïtapatjja, Pablojj jilat kullakanakan mayachtʼatäpjjañapatakiw yanaptʼäna (Rom. 14:19, 21).

17. ¿Kunsa Stephanie kullakan experienciapajj yatichistu?

17 Stephanie kullakat parltʼañäni, kuntï sucursalajj amtkäna ukar istʼañajj jupatak chʼamakïnwa. Jupampi esposopampejj yaqha aru parlapki uka gruponwa wali kusisit servisipkäna. Ukampis sucursalankirinakajj uka grupon chhaqtjjañapwa amtapjjäna, ukatsti uka jilatampi kullakampirojj jiskʼatpach parlapkäna uka aru parlir congregacionar kuttʼapjjañapatakiw mayipjjäna. ¿Stephanie kullakajj kunjamas jikjjatasïna? Jupajj akham siwa: “Wali llakitapunïyätwa, nanakajj parlapkayäta uka aru parlir congregacionan janiw jukʼamp yanaptʼajj munaskiti sasaw amuyayäta” sasa. Ukhamäkchïnsa, uka cambio utjataparojj jupajj istʼänwa, kullakajj akham sarakiwa: “Tiempompejja, jilatanakajj mä suma amtar puripjjatapwa amuyjjayäta. Khitapkitäna uka congregacionanjja, walja jilat kullakanakan familiapat janiw maynis Jehová Diosar sirvkänti, ukatwa nanakajj jupanakan familiapäjjapjjayäta, mä kullakaruw Bibliat yatichaskarakta, jupajj jichhakiw wasitat predicañ qalltjje. Bibliat sapak yatjjatañatakis jukʼamp tiemponirakïtwa” sasa. Kullakajj saskakiwa: “Nayajj istʼasirïñatakiw wal chʼamachasiwayta, ukatwa concienciajan sumak jikjjatasta” sasa.

18. ¿Kunjamsa istʼasirïñajj yanaptʼistu?

18 Taqeniw istʼasirïñ yateqsna. Jesusajj janiw wali suma jakasitap laykojj istʼasirïñ yateqkänti, jan ukasti “tʼaqesiñanakan uñjasitap laykuw istʼasirïñ yateqäna” (Heb. 5:8). Jiwasampejj ukhamarakiwa, jan walinakan uñjasktan ukhaw jilapartejj istʼasirïñ yateqtanjja. COVID-19 pandemiajj qalltkäna ukhajj kunas pasäna uk amuytʼañäni. Janiw Salonanakan tantachasjjañäniti, janirakiw utat uts predikjjañäniti sasaw sapjjestäna. ¿Jumatak ukar istʼañajj chʼamakïnti? Ukhamächïn janisa, istʼasirïñajj jarkʼaqayätamwa, jilat kullakanakampis mayachtʼayätamwa, Jehová Diosarus kusisiyarakïnwa. Jichhajja, jachʼa tʼaqesiñ tiempon churapkistani uka instruccionanakar istʼañatakejj jukʼamp wakichtʼatäjjtanwa. Inas istʼasirïtasat salvasirakchiñäni (Job 36:11).

19. ¿Kunatsa jumajj istʼasirïñ munta?

19 Kunjamtï yateqawayktanjja, istʼasirïsajj walja bendicionanakwa katoqtanjja. Jukʼampis Jehová Diosar munasitasata jiwasamp kusisitäñapatakiw jupar istʼtanjja (1 Juan 5:3). Taqe kunanaktï jiwas layk lurawayki ukanakat janipuniw jupar kuttʼayañ puedkañäniti (Sal. 116:12). Ukampis akwa lursna: Jehová Diosarusa autoridadanïpki ukanakarus istʼañasawa. Istʼasirïsajj yatiñanïtaswa uñachtʼaytanjja. Yatiñanïktan ukhajja, Jehová Diosan chuymapwa kusisiytanjja (Prov. 27:11).

CANCIÓN 89 Diosan bendisitäñatakejj istʼasirïñasawa

a Niyakejjay pantjasirïstanjja, awisanakajj istʼasirïñajj chʼamakïspawa, yamas leyinak uchañatak derechonïpki ukanakar istʼañaw chʼamäspa. Aka yatichäwinjja, awk taykanakaru, jilïr autoridadanakaru, congregación irpir jilatanakar istʼañajj kunjamsa yanaptʼistu ukwa yatjjataskañäni.

b Jan phoqañjamäki ukanak mayipktam ukhajj kunjamsa awk taykamamp parltʼasma ukatakejja, jw.org cheqan ¿Cómo puedo hablar con mis padres sobre las reglas que me ponen?” sat yatichäwin ewjjtʼanakaw utji.

c DIBUJOMPIT FOTONAKAMPIT JUKʼAMP QHANAÑCHTʼAÑATAKI.: Joseampi Mariampejj Cesaran decretop istʼasajja, Belén markaruw qellqayasiñatak sarapjjäna. Jichhürunakanjja, cristianonakajj ukhamarakiw leyes de tránsito ukanakar istʼtanjja, impuestonak pagtanjja, ‘jilïr autoridadanakajj’ kʼumar jakasiñatak churkistu ukanaks phoqtanjja.