Skip to content

Skip to table of contents

SUTUDI-ARTIKEL 42

‘I de kabakaba fu aliki’?

‘I de kabakaba fu aliki’?

‘A koni di e komoto a tapu . . . de kabakaba fu aliki.’​—YAK. 3:17.

SINGI 101 Wi e wooko makandaa

SAN WO LELI a

1. Saide a sa taanga giw fu aliki?

 Ai taanga gii son yuu fu aliki Yehofa? David be begi Yehofa taki: ‘Yeepi mi fu e angii fu du sani enke fai wani’ (Ps. 51:12). David be lobi Yehofa. Ma toku a be e taanga gi en son yuu fu aliki Yehofa. Ai taanga giw fu aliki Yehofa tu. Saide ai taanga giw son yuu fu aliki Yehofa? A fosi sani a fu di u sondu. Du fu tu sani a taki Saatan e koli sama fu den ná aliki Yehofa (2 Kor. 11:3). Du fu dii sani a taki u de aini wan goontapu pe sama nai wani aliki taawan. Den sama ya ‘nai aliki Gadu’ tu (Efe. 2:2). Neen meke na ala yuu u mu e feti anga den sondu fii fu u te ai taanga giw fu aliki Yehofa. U mu meke moiti tu fu feti anga Saatan anga a goontapu fi en. Boiti dati, u mu du ala saw poi fu aliki Yehofa anga den tiiman.

2. San a wani taki fu de ‘kabakaba fu aliki’? (Yakowbesi 3:17)

2 Leisi Yakowbesi 3:17. Yakowbesi sikiifi taki: ‘Den sama di koni de kabakaba fu aliki.’ A sani ya e soi taki Yehofa wani wi aliki den tiiman. Ma Yehofa á wani wi aliki sama di e giw taanga-sikin fu du sani di aa lobi.​—Toli 4:18-20.

3. Saide a pelensipali gi Yehofa taki we aliki den tiiman?

3 A moo makiliki giw fu aliki Yehofa moo libisama, bika ala yuu te Yehofa taigi u wan sani, sani e waka bun anga u (Ps. 19:7). Ai taanga giw fu aliki libisama, bika den abi sondu. Ma winsi fa den abi sondu, toku Yehofa wani wi aliki den. A wani wi aliki u mma anga u dda, den owluman, anga den tiiman (Odo 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Peit. 2:13, 14). Efu we aliki den sama ya, da a Yehofa we aliki tu. Aini a artikel ya, wo luku faw sa aliki u mma anga u dda, den owluman, anga den tiiman winsi fa ai taanga giw son yuu fu aliki den.

ALIKI I MMA ANGA I DDA

4. Saide pikin nai aliki den mma anga den dda moo?

4 Aini a ten ya pikin nai aliki den mma anga den dda moo. Beibel taki aini den lasiti dei ‘pikin naw teke taki’ (2 Tim. 3:1, 2). Saide pikin nai wani aliki den mma anga den dda moo? Son yuu son mma anga dda e taigi den pikin fu den fa den mu libi. Ma denseefi nai libi enke fa den wani den pikin libi. Neen meke ai taanga gi den pikin son yuu fu aliki den mma anga den dda. Son pikin e fende taki den sani di den e taigi den a ná fu a ten ya moo. Son wan e fende taki den weiti fu den mma anga den dda taanga tumisi. A so ye fii son yuu? Beibel taki: ‘Pikin, u mu aliki u mma anga u dda. A so Gadu wani, bika a dati bun gi en.’ Tei yonkuu a sa taanga gii fu du a sani di Yehofa taki ya (Efe. 6:1). Saw yeepi i fu du a sani ya?

5. Fa yonkuuwan sa waka a Yesesi baka te den e luku a fasi fa a be e aliki en mma anga en dda? (Lukasi 2:46-52)

5 U sa waka a Yesesi baka te ai taanga giw fu aliki u mma anga u dda (1 Peit. 2:21-24). Winsi fa en mma anga en dda a be sondu sama, toku a be e aliki den ala yuu. Den be e meke fowtu. Son yuu den á be e kaba fusutan en, tokuso Yesesi be e lesipeki den (Ek. 20:12). Pakisei san be pasa di Yesesi be abi 12 yali. (Leisi Lukasi 2:46-52.) Yesesi be go anga en mma anga en dda a Yelusalem. Ma di den be e daai go a osu baka, den á be si taki Yesesi á be de makandaa anga den moo. A Yowsefu anga Maliya be abi a faantiwowtu fu luku ala den pikin fu den. Di den fende Yesesi, Maliya taki a Yesesi seefi du meke a fika a Yelusalem. Yesesi be sa taigi en taki a sani di a taki de a ná tuu. Ma Yesesi á du a sani de. A fasi fa a taki anga en mma anga en dda e soi taki a be e lesipeki den. Winsi fa Yowsefu anga Maliya á be fusutan san a be wani taigi den, tokuso a be e ‘tan saka enseefi a den ondoo’.

6-7. San sa yeepi yonkuuwan fu aliki den mma anga den dda?

6 Ai taanga gii son yuu fu aliki i mma anga i dda te den meke wan fowtu efuso te den nai fusutan i? Saw yeepi i te ai taanga gii fu aliki den? A fosi sani di o yeepi i, a te ye denki fa Yehofa o fii tei nai aliki i mma anga i dda. Beibel taki ‘te ye aliki i mma anga i dda, da a sani ya e meke Masaa piisii’ (Kol. 3:20). Yehofa sabi taki son yuu u mma anga u dda nai fusutan u. Yehofa e fusutan tu taki a ná ala yuu ai makiliki giw fu du saw mma anga u dda e taigi u. Ma efu we meke moiti fu aliki den, a sani ya o meke Yehofa piisii.

7 Du fu tu sani di o yeepi i, a te ye denki fai mma anga i dda o fii tei nai aliki den. Te ye aliki i mma anga i dda, a sani ya e meke den piisii. Boiti dati, den o moo fitoow i (Odo 23:22-25). Te we meke moiti fu aliki u mma anga u dda, wi anga den o toon moo bun mati. Wan baala den e kai Alexandre di e tan a Belgiya taki: ‘Di mi bigin aliki mma anga nda mi anga den toon moo bun mati. A sani ya meke mi anga mma anga nda be e moo libi na a wan. U be e piisii tu. Du fu dii sani di o yeepi u, a te we denki sowtu wini wo fende te we aliki u mma anga u dda. Paulo di e tan aini Balasili taki: ‘Na a leli di mi leli fu aliki mma anga nda yeepi mi fu aliki den owluman anga den tiiman. A Wowtu fu Gadu e soi u taki, ‘te we aliki u mma anga u dda, da sani o go bun anga u. Wo libi langa a goontapu’.​—Efe. 6:2, 3. b

8. Saide gaanse yonkuuwan e aliki den mma anga den dda?

8 A omen wini yonkuuwan fende di den aliki den mma anga den dda. Luiza di e tan a Balasili á be e fusutan saide en mma anga en dda á be wani a tyai telefon wan pisiten. Bika ala den supee fi en be abi telefon. Ma bakaten Luiza kon fusutan taki a yeepi en mma anga en dda be e yeepi en. A taki: ‘Mi kon si taki te mi e aliki mma anga nda, mia mu fii enke a dwengi den wani dwengi mi, bika a den sani di mi abi fanowdu den e leli mi.’ Son yuu a be e taanga gi Elizabeth di e tan na Ameekankondee fu aliki en mma anga en dda. A taki: ‘Te ai taanga gi mi fu aliki mma anga nda te den poti wan weiti gi mi, da mi e denki fa den weiti di den be poti gi mi kaba be yeepi mi.’ Monica di e tan aini Armeiniya kon fusutan taki sani e waka bun anga en te ai aliki en mma anga dda moo enke te a nai aliki den.

ALIKI DEN TIIMAN

9. Fa omen sama e fii te den mu holi den weiti di lanti poti?

9 A omen sama e fusutan taki wi abi den tiiman fanowdu. Den e holi son wan fu den weiti fu lanti tu (Rom. 13:1). Ma son yuu te den fende taki wan weiti taanga tumisi, da den nai wani wooko anga en. A omen sama nai wani pai lantimoni. Di den du wan ondoosuku aini wan kondee a Europa, den kon si taki a omen sama e fende taki efi ya wani pai lanti moni aa de fii pai en. Neen meke baka di den du a ondoosuku ya, aa foondoo den taki a ná ala sama e pai lantimoni.

San we leli fu a fasi fa Yowsefu anga Maliya be e aliki? (Luku paragraaf 10-12) c

10. Saide we aliki lanti winsi fa wa lobi son wan fu den weiti fu den?

10 Beibel taki fanafu di libisama bigin tii taa libisama, sani nai waka bun gi den, bika a Saatan e holibaka gi den tiiman ya. A naw langa moo fosi Yehofa tyai wan kaba kon na a tiimakiti fu Saatan ya (Ps. 110:5, 6; Peleik. 8:9; Luk. 4:5, 6). Beibel e taki tu taki: ‘A sama di nai aliki den tiiman nai aliki Yehofa tu.’ Beibel taki u mu ‘gi ala sama san den mu fende’. Efu lanti taki i mu pai lantimoni, dai mu pai lantimoni. I mu lesipeki den tiiman. Boiti dati, i mu e wooko anga den weiti di lanti e poti (Rom. 13:1-7). Son yuu ai taanga giw fu wooko anga son weiti di lanti e poti, moomoo efu we si enke den weiti ya á de fanowdu. Son yuu ai taanga giw tu fu aliki den te u mu pai wan gaan moni. Ma efu u wani aliki Yehofa u mu aliki den tiiman, bika neen taigi u taki u mu aliki den. Ma efu den wani u du wan sani di nai kai anga den weiti fu Yehofa u naw aliki den.​—Toli 5:29.

11-12. Enke fa Lukasi 2:1-6 e soi, da san Yowsefu anga Maliya du fu soi taki den be du san a weiti e taki? San a be a bakapisi? (Luku a fowtow tu.)

11 U sa waka a Maliya anga Yowsefu baka te ai taanga giw fu aliki den tiiman. Winsi fa aa be e makiliki gi den, toku den be du ala san den poi fu aliki den tiiman. (Leisi Lukasi 2:1-6.) Di Maliya be de anga bee wan sani fu neigin mun, en anga Yowsefu be du wan sani di e soi taki den be e aliki den tiiman. A gaan Kownu Augustus be poti wan weiti taki ala sama be mu go sikiifi den nen a lantibuku. Neen meke Yowsefu anga Maliya be mu go te a Betlehem. Den waka wan sani fu 150 kilomeiti. Di den be de a pasi a omen ogii be sa miti den. Ogii be sa miti Maliya tu, bika a be de anga gaan bee. A be sa meke a pasi. Sai denki be o pasa efu a be meke a pasi? Maliya anga Yowsefu be musu e booko den ede. Bika na a Mesiyas di Yehofa be taki be o kon Maliya be o meke. Ma a sani ya be tapu den fu du sani enke fa den tiiman be wani?

12 Yowsefu anga Maliya á be meke nawan fu den sani ya tapu den fu aliki den tiiman. Fu di Yowsefu anga Maliya be aliki, meke Yehofa belesi den. A be meke sani waka bun anga den. Den be doo Betlehem sondee fu sani du den. Di den doo ape Maliya meke a pikin. Na a sani di en anga Yowsefu du meke wan polofeititoli fu Beibel kon tuu.​—Mika 5:2.

13. Sowtu wini den baala anga sisa fu wo fende te we aliki den tiiman?

13 Te we aliki den tiiman, a sani ya o kibii wi anga taawan. Saide a sani ya pelensipali? Wan sani a taki efu we meke moiti fu aliki, da ogii naw miti u (Rom. 13:4). Te we meke moiti fu aliki den tiiman, den o si Yehofa Kotoigi enke bunbun sama. Wan sani be pasa a Nigeliya wantu yali pasa. Suudati be booko go aini wan komakandaa peesi na a yuu di den be abi komakandaa. Den be e suku den sama di nai pai lantimoni. Di den booko go aini a komakandaa peesi neen a fesiman fu den suudati taki: ‘Kow gwe, bika ala den Yehofa Kotoigi a sama di e pai lantimoni.’ Ala yuu te we meke moiti fu aliki den tiiman, a sani ya o meke a nen fu den Yehofa Kotoigi á poli. Boiti dati, te we meke moiti fu aliki den tiiman da a sani ya o kibii den taa baala anga sisa.​—Mat. 5:16.

14. San yeepi wan sisa fu de ‘kabakaba fu aliki’ den tiiman?

14 A ná ala yuu ai makiliki giw fu aliki den tiiman. Na a sani ya be pasa anga wan sisa den e kai Joanna di e tan na Ameekankondee. A sisa ya taki: ‘A be e taanga gi mi fu aliki den tiiman, bika den be e libi ogii anga sowan fu den sama fu mi.’ Ma Joanna be meke moiti fu denki taa fasi. A fosi sani di yeepi en, a taki aa be e go a internet moo fu go leisi sani fu den tiiman (Odo 20:3). Du fu tu sani a taki a be e begi Yehofa fu a yeepi en fu a fitoow en, a peesi fu fitoow den tiiman (Ps. 9:9, 10). Du fu dii sani, a den buku anga den artikel fu u di a be e leisi. Den sani ya yeepi en fu aa teke se (Yoh. 17:16). Joanna taki nownow ai moo aliki den tiiman. Ai moo lesipeki den tu. A sani ya e yeepi en fu aa booko en ede moo.

ALIKI DEN BAALA DI E TEKE FESI AINI A OLIKANISÂSI FU YEHOFA

15. Saide son yuu ai taanga giw fu aliki den sani di a olikanisâsi fu Yehofa e taigi u?

15 Yehofa taki ‘u mu aliki den sama di e teke fesi’ aw mindii (Heb. 13:17). Yesesi, a fesiman fu u naabi sondu. Ma den sama di a poti fu teke fesi a goontapu ya a sondu sama. Neen meke a sa taanga giw fu aliki den baala ya, moomoo efu den taigi u wan sani di u nai kaba fusutan. Na a sani ya be pasa anga Peitilisi. Wan dei wan engel fu Yehofa be kon neen. A engel be taigi en fu a nyan meti di á kiin. Peitilisi piki en dii leisi taki a naw nyan den meti de. Bika a Weiti fu Mosesi taki den á mu nyan meti di á kiin. Saide Peitilisi á be wani nyan den meti? Bika aa be fusutan saide a engel be taigi en fu a nyan den. Aa be gwenti nyan den meti de tu. Efu a be taanga gi Peitilisi fu aliki wan engel di naabi sondu, i denki a sa makiliki giw fu aliki wan sama di abi sondu?

16. Winsi fa Pawlesi be e fii kande taki a ná wan koni sani den baala be akisi en, toku san a du? (Toli fu den apostel 21:23, 24, 26)

16 Pawlesi be e aliki ala yuu winsi fa sama be e taigi en sani di aa be kaba fusutan. Wan leisi den Dyu Kelesten be yee taki Pawlesi á be e du den sani di a Weiti fu Mosesi e taki. Den be yee tu taki a nai lesipeki a Weiti (Toli 21:21). Den owluman fu Yelusalem taigi Pawlesi fu go anga fo man na a tempel da den kiin denseefi enke fa a Weiti e taki. Ma Pawlesi be sabi taki aa be de fanowdu moo fu wan Kelesten holi a Weiti fu Mosesi. A be sabi tu taki aa be meke nawan fowtu. Ma toku Pawlesi du san den baala taigi en. A taa dei fi en, en anga den fo man ya go na a tempel neen den go kiin denseefi enke fa a Weiti e taki. (Leisi Toli fu den apostel 21:23, 24, 26.) Na a aliki di Pawlesi be e aliki den baala di e teke fesi, meke den baala anga sisa be e libi na a wan.​—Rom. 14:19, 21.

17. San a toli fu Stephanie e leli i?

17 A ná ala yuu ai makiliki giw fu aliki den baala te den teke wan bosoloiti. Na a sani ya be pasa anga wan sisa den e kai Stephanie. En anga en man be de aini wan kemeente pe den be e taki wan taa tongo. Den be e piisii. Bakadati den baala fu a beikantoo paati a kemeente ya. Neen den sende a toowpaa ya go a wan kemeente pe den e taki den mamabee tongo. Stephanie taki: ‘Mia be lobi a bosoloiti di den baala teke seefiseefi. Mi be e denki taki a kemeente pe den e taki u mamabee tongo naabi tyaipi yeepi fanowdu. Ma baka wan pisiten mi kon si a bakapisi fu a bosoloiti di den baala teke. Mi anga mi man toon mma anga dda gi omen sama di naabi mma anga dda a waaleiti. Mi e sutudeli anga wan sisa di den teke a waaleiti baka. Nownow mi e moo meke ten fu sutudeli anga miseefi. Mi abi wan kiin kosensi fu di mi du ala san mi poi fu aliki den baala.’

18. Sowtu wini we fende te we aliki?

18 U poi leli fu aliki. Beibel taki di Yesesi be de a goontapu, a be kon fusutan san a wani taki fu aliki. A den sani di be e miti en, be yeepi en fu fusutan a sani ya (Heb. 5:8). Leti enke Yesesi den sani di e miti u, e leli u fu aliki. Pakisei a ten di a COVID-19 siki be paati a hii goontapu. Den baala be taigi u taki wa mu holi komakandaa a den komakandaa peesi fu u moo. Den be taigi u taki wa mu peleiki osu fu osu moo tu. Kande aa be makiliki gii fu wooko anga den sani di den baala be taki. Ma a aliki dii aliki den baala kibii i. A sani ya yeepi a kemeente fu libi na a wan tu. Boiti dati, i meke Yehofa piisii. Nownow u de seekaseeka fu wooko anga den sani di den baala o taigi u na a ten fu a gaan banowtu. Efu we aliki den baala di e teke fesi, a sani ya o kibii wi.​—Yopu 36:11.

19. Saide i de kabakaba fu aliki?

19 U si aini a artikel ya taki te wi abi a gwenti fu aliki, a omen wini wo fende. U de kabakaba fu aliki Yehofa, bika u lobi en. U wani a piisii tu (1 Yoh. 5:3). Wa poi pai Yehofa fu ala den sani di ai du giw (Ps. 116:12). Ma u sa aliki Yehofa anga den sama di a poti fu tii wi. Te we aliki den, da we soi taki u koni. Wan sama di koni e meke Yehofa piisii.​—Odo 27:11.

SINGI 89 Aliki a Gadu fu u

a Fu di u sondu, meke son yuu ai taanga giw fu aliki. Ai taanga giw fu aliki u mma anga u dda, den owluman anga den tiiman. Aini a artikel ya, wo si sowtu wini wan sama e fende te ai aliki en mma anga en dda, den owluman, anga den tiiman.

b Efu ai taanga gii fu taki anga i mma anga i dda fu den weiti di den poti gii, i sa luku a Bakaatongo artikel a jw.org di den e kai ‘Wat als ik de regels van mijn ouders te streng vind?

c SAN WE SI NA A FOWTOW: Yowsefu anga Maliya du san a Gaankownu be taki. Den go a Yelusalem fu poti den nen a lantibuku. Kelesten e holi denseefi a den weiti di lanti poti gi sama di e lei wagi. We pai lantimoni tu. Boiti dati, we wooko anga den sani di lanti taki te a abi fu du anga a gusontu fu u.