1. Ɔdiya nōó lɔfu lɔnɔ tu alɔ ō lɛyitaajɛ a?

 ƆTU gē ya uwɔ ekoohi ka ó gē lɔnɔ tu uwɔ ō lɛyitaajɛ? Ó ya Udefidi nōo wɛ ɔcɛ́ a lɛ a, ohigbu ɛnyā ó ba Ɔwɔico ɛba kahinii: “Kwú éeyē kú o nyatā nāa nya um tá ā ú cīgbīhi gā um cɛ́ɛ́ ká ā yá um ká n lɛyítáajɛ gā uwɔ.” (Aíjē 51:12) Udefidi yihɔtu ku Ujehofa. Naana kpɔ a, ekoohi ó gē lɔnɔ tu ɔ ō lɛyitaajɛ, ɛgɔɔma nōó kē lɛ mla alɔ duu a. Ɔdiya a? Aflɛyi, alɔ lugwu ku íne obiya nōo gē ya ku alɔ hii lɛyitaajɛ ŋ. Ɔdā ɔmpa, eko doodu Ebilii gē ceyitikwu lɔfu lɔfu ō ya ku alɔ ya ikpɛyi olɔfu tu Ujehofa ɛgɛ nɛ ó ya lɛ a. (2 Ukɔ́r. 11:3) Ɔdā ɔmɛta, alɔ lā ipu ɛcɛ nōo le yɛ jila ta mla ācɛ nōó gē lɛyitaajɛ ŋ, nōo wɛ “aálelékwū nōo gē gbō ācɛ nēe tá ō jāhɔ̄ lɛ Ɔwɔicō ā.” (Āfi. 2:2) Ohigbu ɛnyā, alɔ i cika ō nuunu tu unwu nɛ alɔ lɛ ō biya íne a foofunu ŋ, amáŋ alɔ cika ō ceyitikwu lɔfu lɔfu ō ta ojama duuma nɛ Ebilii mla ɛcɛ ku nu gē bi gē lɛ alɔ ō je piya ācɛ nōó gē lɛyitaajɛ ŋ ma. Alɔ cika ō ceyitikwu lɔfu lɔfu ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa mla ācɛ nɛ ó je íkwu ōhī lɛ uwa a.

2. Ɔdi nōó wɛ ō ‘lɛyitaajɛ eko doodu’ a? (Ujɛ́mīsi 3:17)

² Jé Ujɛ́mīsi 3:17. Mla otabɔ ku alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico, Ujɛmisi ka ka ācɛ o jeeyi wɛ ācɛ nōo le ‘tutu ō lɛyitaajɛ.’ Gbɛla tu ɔdā nōo wɛ ɛyi ku ɛlā ɔɔma a. Alɔ cika ō lɛ unwu klla le tutu eko doodu ō lɛyitaajɛ lɛ ācɛ nɛ Ujehofa je íkwu ōhī lɛ uwa a. Ku ɛlā ɔkwɛyi a, Ujehofa i leyice ku alɔ géē lɛyitaajɛ lɛ ɔcɛ nōo da alɔ ku alɔ hii lɛyitaajɛ lɛ ɔ́da ku nu a ŋ.—Ācot. 4:18-20.

3. Ɔdiya nōó cɛgbá lɛ Ujehofa ku alɔ lɛyitaajɛ lɛ ācɛ nōo lɛ íkwu ikpɛyi ku alɔ a?

³ Ɔtu lɔfu ya alɔ ka ó tɔɔtɛ ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa fiyɛ ō lɛyitaajɛ lɛ alɛɛcɛ. Da ma, ɔwɛ nɛ Ujehofa gē mafu lɛ alɔ a le kpaakpa eko doodu. (Aíjē 19:7) Amáŋ alɛɛcɛ nōo lɛ íkwu a wɛ ācɛ  nōó jila iyē ŋ. Naana kpɔ a, Adā alɔ nōo yɔ ɔkpanco a je íkwu ōhī lɛ aɛ́nɛ́ mla aadā, aotrɛyi ku igɔmɛnti, mla anyakwɔcɛ ku ujɔ. (Aíit. 6:20; 1 Utes. 5:12; 1 Upít. 2:13, 14) Ɔdaŋ ku alɔ lɛyitaajɛ lɛ uwa, ayika alɔ yɔ i lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa ɔkwɔɔkwɛyi. Alɔ leyi yɛ ɛgɛ nɛ alɔ lɔfu lɛyitaajɛ lɛ alɛɛcɛ nɛ Ujehofa je íkwu ōhī lɛ uwa, naana nōó lɛ ekoohi nɛ alɔ i gáā cɛ mla ɔwɛ néē gē mafu lɛ alɔ amāŋ ō yɛce ɔ ŋ ma.

4. Ɔdiya nɛ ayipɛ alɛwa gē ta ō lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā uwa a?

⁴ Aɛdrɔ ku alɔ le yɛ jila ta mla aɛdrɔ nōó gē lɛ “ojīlīmā ce ádā mɛ́mla ɛ́nɛ́ [uwa] ŋ́.” (2 Utím. 3:1, 2) Ɔdiya nɛ ɛyinɛhi ku uwa gē ta ō lɛyitaajɛ lɛ adā mɛmla ɛ́nɛ́ uwa a? Aɛ́nɛ́ mla aadā ōhī gē ya ɔdā nōo wɛ ɛyɛɛyi kpanaa gwu ɔdā néē gē da ayipɛ ɔlɛ uwa kéē ya a. Ɛnyā kē i ya ku ɔtu kóō ya ayipɛ ɔlɛ uwa ka ó kpaakpa lɛ a ŋ. Ɔtu kē i ya ācɛ ɔhá ka ohigbu ku ɛcɛ a le piyabɔ nɛɛnɛhi a, ka ukɔ́ nɛ ɛ́nɛ́ amāŋ adā uwa gē tu uwa a i tiile gɛ ŋ, ka ó klla le lɔnɔ nɛhi ō bi uwa le yuklɔ. Ɔdaŋ ku a wɛ ɛdrɔ, ɔtu ya uwɔ lɛ a jejee ɛ? Ó gē lɔnɔ lɛ ɛyinɛhi ku ācɛ ō lɛyitaajɛ lɛ ɔ́da ku Ujehofa nōo kahinii: “Aá tɛ́yí wāajɛ lɛ ádā aá mɛ́mla ɛ́nɛ́ aá, ohígbū ka ɛ̄nyā wɛ ɔdā nɛ̄ aá cíkā ō yá á.” (Āfi. 6:1) Ɔdi gáā lɔfu ta uwɔ abɔ ō lɛyitaajɛ lɛ adā mɛmla ɛ́nɛ́ uwɔ a?

5. Ɔdiya nɛ Ujisɔsi wɛ ɛnɛɛnɛ ocabɔ ku ɛdrɔ nōo lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā nu a? (Ulúku 2:46-52)

⁵ A lɔfu nwu ō wɛ ɔcɛ nōo gē lɛyitaajɛ ŋma ɛnɛɛnɛ ocabɔ ku Ujisɔsi. (1 Upít. 2:21-24) Ó wɛ ɔcɛ nōo jila iyē, amáŋ ɛ́nɛ́ mla adā nu wɛ ācɛ nōó jila iyē ŋ. Amáŋ Ujisɔsi lɛ ojilima ce ɛ́nɛ́ mɛmla adā nu, naana néē gē ya inyileyi ekoohi klla gē ya aɔdā nōo gē kwu ɔ iyē a. (Oyɛb. 20:12) Leyi yɛ ɔdā nōo ya eko nɛ Ujisɔsi wɛ ihayi igwɛɛpa a. (Jé Ulúku 2:46-52.) Ujisɔsi ba ɛ́nɛ́ mɛmla adā nu iyē gā Ujɛrusalɛm, amáŋ eko néē yɔ i cigbihi gā ɔlɛ a é kwu mlanyi ka Ujisɔsi i yɛce uwa ŋ. Ó wɛ uklɔ ku Ujosɛfu mla Umeri ō má ku ɛjɛɛji ayipɛ ɔlɛ uwa yɔ mla uwa igbihi nɛ ucɛ ku onyata a le ŋmɛyi a. Eko nɛ Ujosɛfu mla Umeri gáā lɛ Ujisɔsi má a, Umeri gbɔɔ ō ŋmo Ujisɔsi ɛpɔbi ɛgɛ nɛ ó kla Ujɛrusalɛm a! Ujisɔsi lɔfu ka ɔtu ku nu ɛgɛ nɛ uce ō ya ɔɔma i kpaakpa ŋ ma. Ikɔkɔ ɔɔma, ó ta ɛ́nɛ́ mɛmla adā nu ohi ɔwɛ ojilima. Amáŋ Ujosɛfu mla Umeri i ‘jɛ́yí kú ɛlā nōó ka ā ŋ́.’ Naana kpɔ a, Ujisɔsi gɔbu yɔ i “lɛyítáajɛ lɛ uwá.”

6-7. Ɔdi nɛ aɛdrɔ lɔfu ya o ya ɛɛ kéē lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā uwa a?

⁶ Aɛdrɔ, ó gē lɔnɔ tu aa ō lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā aa eko duuma néē lɛ inyileyi ya amāŋ eko duuma néē lɛ aa ya cɔnu? Ɔdi gáā lɔfu ta aa abɔ a? Aflɛyi, aa kóō gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya Ujehofa lɛ a. Ubáyíbu ka ka eko duuma nɛ aa lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā aa, ‘ó wɛ ɔdā nōo he Ondu a ɔtu.’ (Ukól. 3:20) Ujehofa jé ka ekoohi ɛ́nɛ́ mɛmla adā aa lɔfu ya aɔdā nōo géē kwu aa iyē, amāŋ lɛ íne kwaajɛ nōo lɔfu lɔnɔ tu aa ō yɛce. Amáŋ ɔdaŋ ku aa lɛyitaajɛ lɛ uwa, aa géē cɛ lɛ ɔtu he Ujehofa.

⁷ Ɔdā ɔmpa, gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya ɛ́nɛ́ mɛmla adā aa lɛ a. Ɔdaŋ ku aa lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla ada aa, aa géē cɛ lɛ ɔtu he uwa é klla géē kpɔtuce aa fiyɛ. (Aíit. 23:22-25) Aa klla géē tubla uwa ajaajɛ fiyɛ. Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ Alexandre nōo ŋma u Belgium a kahinii: “Eko nɛ um gbɔɔ ō ya aɔdā nɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā um gē da um ku um ya a, n gbɔɔ ō tubla uwa ajaajɛ alɔ klla lɛ eeye fiyɛ.” b Ɔdā ɔmɛta, ɔdaŋ ku aa nwu ō lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā aa, ó géē lɔhi lɛ aa ɛcɔbu. Paulo nōo lā ipu Brazil a kahinii: “Abɔ um nwu ō lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla  adā um a, ɔɔma ta um abɔ ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa mla ācɛ nōo lɛ íkwu a.” Ɛlā ku Ɔwɔico da aa ɔdā nōo ya ɛɛ nōó cɛgbá ku aa lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā aa a. Ó kahinii: “Aá géē jɛ̄ gɔbū ipú ɔdā dóódu nɛ̄ aa lɛ abɔ̄ ka aá kwu ɔ́ gē yá, aá klla kē í yēeyī gbojī ipú ɛcɛ nyā ā.”—Āfi. 6:2, 3.

8. Ɔdiya nɛ aɛdrɔ alɛwa miya ō lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā uwa a?

⁸ Aɛdrɔ alɛwa má ɛgɛ nɛ odee gē nyɔ lɔhi lɛ uwa lɛ eko duuma néē lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā uwa a. Eko aflɛyi a, ó gē lɔnɔ tu ɔyinɛ alɔ nɔnya Luiza nōo ŋma u Brazil duu a, kóō jɛyi ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā nu i jɛga lɛ ɔ kóō bi ɔdā ō le gwu uwaya yuklɔ eko aflɛyi a ŋ ma. Ó gē gbɛla ku aɛdrɔ nōo wɛ ɛgɔ nu a kē lɛ ɔdā ō le gwu uwaya. Amáŋ ó gáā le má igbihaajɛ ku ɛ́nɛ́ mɛmla adā nu ya ɔɔma o ya ɛɛ kéē je ogbotu lɛ ɔ. Ó ka babanya kahinii: “Eko duuma nɛ um lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā um, ń gē leyi má ɔ ka é yɔ i ci um ŋma ō jɔɔnyɛ iyi um, ohigbu ka ukɔ́ néē gē tu um a wɛ ɔdā nɛ um cɛgbá yiili a.” Ekoohi ó gē lɔnɔ tu ɔyinɛ alɔ nɔnya Elizabeth nōo ŋma éwo ku United States a kóō lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā nu. Ó kahinii: “Eko duuma nōó ta um eyī peee lɔɔlɔhi ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā um lɛ íne ōhī kwaajɛ a ŋ, n gē gbɛla kwu eko nɛ aíne néē le kwaajɛ a gē je ogbotu gā um a.” Monica nōo lā ipu Armenia a ka ka ó gē lɛ eeye fiyɛ eko doodu nɛ ó lɛyitaajɛ lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā nu, ó kē i lɛ ɛdɔ eeye ɛgɔɔma eko duuma nɛ ó ta ō lɛyitaajɛ lɛ uwa ŋ.

9. Ɛgɛnyá nɛ ɔtu gē ya ācɛ alɛwa lɛyikwu ō lɛyitaajɛ lɛ íne a?

⁹ Ubáyíbu hi aotrɛyi ku imeli ka “igɛ́mɛ́nti nēe ī gbāājɛ ā.” (Uróm 13:1) Ācɛ alɛwa cɛ ka ó lɔhi ō lɛ igɔmɛnti, é kē lɔfu lɛyitaajɛ lɛ ōhī ku aíne nɛ aigɔmɛnti nyā le kwaajɛ a. Amáŋ ācɛ nyā piii i gē lɛyitaajɛ lɛ íne néē dɔka ŋ, amāŋ ɛ̄nɛ̄ é gbɛla ka ó kpaakpa ŋ ma. Ocabɔ mafu, leyi yɛ ije eli ō gba. Ipu éwo éyi nōo yɔ Europe a, ācɛ alɛwa kpɔtuce “ka ije eli ōhī néē gbɛla ka ó kpaakpa ō gba ŋ ma, é cika ō gba ŋ.” Ohigbu ɛnyā ipu éwo ɔɔma, ayi ajɛ a i gē gba ɛjɛɛji ije eli nɛ igɔmɛnti cɛgbá kéē gba a ŋ.

10. Ɔdiya nɛ alɔ gē lɛyitaajɛ lɛ íne nɛ alɔ i kóō dɔka ŋ ma?

¹⁰ Ubáyíbu lɛ ɔ ta alɔ eyī peee ka igɔmɛnti ku alɛɛcɛ gē ya ku alɔ má owe, ohigbu ka ó yɔ ɛhaajɛ íkwu ku Ebilii, ka ó gboji ŋ é géē je ɔ cataajɛ. (Aíjē 110:5, 6; Ɔ̄cok. 8:9; Ulúk. 4:5, 6) Ó klla da alɔ kpɔ kahinii: “Ɔ̄cɛ dúú nōo ī bɛ́yíkwu ɔcɛ́ nōó ī gbāājɛ ā, Ɔwɔicō nēé ī bɛ́yíkwu ɔ̄ á.” Babanya, Ujehofa jɛga lɛ igɔmɛnti ku alɛɛcɛ kéē lé ɔcɛ́ o ya ɛɛ kéē ya ku odee kóō nyɔ mɛɛlɛ, ó kē leyice ku alɔ cika ō lɛyitaajɛ lɛ uwa. Ohigbu ɛnyā, alɔ cika ō “gbā ɔdā dóódu nōo wɛ ukpɛ̄ kú uwā ā lɛ uwá” piii, kwu ije eli ō gba, ojilima ō ce uwa, mla ɛyi ō le taajɛ lɛ uwa. (Uróm 13:1-7) Alɔ lɔfu leyi má íne ōhī nɛ igɔmɛnti le kwaajɛ a ka ó wɛ ɔdā nōo géē je alɔ eko, ka ó kpaakpa ŋ, amáŋ ó géē  cɛgbá ije nɛhi ō yɛce ɔ. Amáŋ alɔ gē lɛyitaajɛ lɛ aigɔmɛnti nyā ohigbu ka Ujehofa da alɔ ku alɔ ya lɛ a, alɔ kē géē yɔ i lɛytaajɛ lɛ uwa ɔdaŋ ka é da alɔ ku alɔ biya íne ku Ujehofa ŋ.—Ācot. 5:29.

11-12. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ulúku 2:1-6 ka a, ɔdi nɛ Ujosɛfu mla Umeri ya o ya ɛɛ kéē lɛyitaajɛ lɛ íne a, ɔdi kē bɛɛcɛ ŋma anu a?

¹¹ Alɔ lɔfu nwu ɛlā ŋma ocabɔ ku Ujosɛfu mla Umeri, nōo le tutu ō lɛyitaajɛ lɛ igɔmɛnti néē i gbaajɛ a eko nōo yɔ ɔɔma kóō le lɔnɔ naana a. (Jé Ulúku 2:1-6.) Eko nɛ Umeri yɔ ipu bɛɛka ɔya ahaanɛ a, igɔmɛnti a cɛgbá ka anu mɛmla Ujosɛfu kóō ya odee nōo lɔnɔ nɛɛnɛhi. Ɔgɔstɔsi nōo yɔ i lé ɔcɛ́ ku Urom eko ɔɔma a, lɛ ɔ́da je ku ɛjɛɛji ācɛ nōo lā ipu Urom a kéē gā ɔlɛ uwa kéē gáā lɛ iye ku uwa ta taajɛ. Ujosɛfu mla Umeri cɛgbá ō gā Ubɛtulɛhɛm, iyawu nōo géē je bɛɛka ukilomita ofu ahaata ce igwo (150) nōo wɛ (umiyilu 93), néē klla géē yɛ bu ɛyi aɛfú duu a. Iyawu ɔɔma i gáā tɔɔtɛ fluflu ŋ, ofiyɛ duu lɛ Umeri. É lɔfu yɔ i lɛ ɔtooplico lɛyikwu ɔdā nōo lɔfu ya ɔdaŋ ka ó lɛ ɔyi ma abɔ é yɔ i gā iyawu ɔɔma a. É klla lɔfu yɔ i lɛ ɔtooplico ɛgɛ néē géē je ogbotu lɛ ɔyi a, ohigbu ka ɔyi a wɛ Umɛsayiya nɛ Ujehofa cokonu ku nu a. É géē ta ō lɛyitaajɛ lɛ ɔ́da ku igɔmɛnti a nɛɛ, kɛɛ ka é géē yɛce ɔ?

¹² Naana nɛ Ujosɛfu mla Umeri lɛ ɔdā nōo ya ɛɛ néē cika ō lɛ ɔtooplico a, é lɛyitaajɛ lɛ ɔ́da ɔɔma. Ujehofa gweeye ohigbu ka é lɛyitaajɛ klla lɛ ɔhā hɛ ce uwa. Umeri le yɛ faajɛ Ubɛtulɛhɛm mɛɛlɛ, ó lɛ ɔyi nōo lɔfu iyē lɔɔlɔhi ma, klla tabɔ ō ya akacɛ nōo yɔ ipu Ubáyíbu a jila!—Umáy. 5:2.

13. Ɛgɛnyá nɛ ɛyi ō le taajɛ ku alɔ lɔfu lɛ abɔ kwu ayinɛ alɔ a? (Má ifoto a.)

¹³ Ɔdaŋ ku alɔ lɛyitaajɛ lɛ igɔmɛnti néē i gbaajɛ a, alɔ abɔyi alɔ gē lɛ itene ācɛ ɔhá klla gē lɛ itene duu. Ɛgɛnyá a? Ɔdā olɔhi éyi wɛ ku alɔ i gē miyɛ itala nōo gē wa ɔdaŋ ku alɔ ta ō lɛyitaajɛ lɛ íne néē le kwaajɛ a ŋ. (Uróm 13:4) Ɔdaŋ ku alɔ gē lɛyitajɛ lɛ igɔmɛnti néē i gbaajɛ a, é géē má ku Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa wɛ ācɛ nōo gē lɛyitaajɛ. Ocabɔ mafu, ihayi alɛwa nōo gáā yɛ a, ipu Nigeria, aicɔɔja le yɛ gā ipu  Agbla Ku Ajɔɔcɛ ɛpleeko néē yɔ i ya ōjila ku ujɔ, o ya ɛɛ kéē dɔka ācɛ nōo ta ō gba ije eli a. Amáŋ otrɛyi ku aicɔɔja nōo yɔ i leyikwu uwa a da uwa kéē nyɛɛ ŋma lɛ ō ka kahinii: “Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa gē gba ije eli eko doodu.” Ɔdaŋ ku a lɛyitaajɛ lɛ íne nɛ igɔmɛnti le kwaajɛ a, a géē tabɔ ya ku iye olɔhi nɛ Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa lé a kóō yɔ i gɔbu. Ɛ̄cī éyi, iye olɔhi nyā kē lɔfu je ogbotu lɛ ayinɛ uwɔ.—Umát. 5:16.

14. Ɔdi ta ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi abɔ kóō le ‘tutu eko doodu’ ō lɛyitaajɛ lɛ igɔmɛnti néē i gbaajɛ a?

¹⁴ Naana kpɔ a, ó wɛ eko doodu nɛ ɔtu lɔfu ya alɔ ō lɛyitaajɛ lɛ igɔmɛnti néē i gbaajɛ a ŋ. Joanna nōo lā ipu United States a kahinii: “Ó wɛ ɔdā nōo lɔnɔ ta um nɛɛnɛhi ō lɛyitaajɛ lɛ aigɔmɛnti néē i gbaajɛ a, ohigbu ka ōhī ku ācɛ apɔlɛ ku um má owe bɔbi bɔbi ipu abɔ ku ācɛ igɔmɛnti ɛ.” Amáŋ Joanna le miya ō lɛ ɔwɛ nɛ ó gē gbɛla lɛyikwu igɔmɛnti a piyabɔ, ohigbu ɛnyā ó lɛ aɔdā nōo ba nyā ya. Aflɛyi, ó lɛ abɔ ci ō jé ɔ̄kā nōo gē bɛɛcɛ ipu ɛga ō kɔka nōo gē ya kóō lɛ ɛlá ō gbo obɔbi lɛyikwu igɔmɛnti a. (Aíit. 20:3) Ɔdā ɔmpa, ó gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa kóō ta ɔ abɔ kóō kpɔtuce ɔ ikɔkɔ ō kpɔtuce igɔmɛnti ku alɛɛcɛ nōo gē piyabɔ a. (Aíjē 9:9, 10) Ɔdā ɔmɛta, ó jé ikpɛyi ɛlā ipu aɔkpá ku alɔ nōo kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔcɛ i cika ō lɛ abɔ ipu ɛlā imeli ŋ ma. (Ujɔ́n. 17:16) Joanna ka babanya ka ohigbu ka ó gē lɛ ojilima ce igɔmɛnti klla gē lɛyitaajɛ lɛ uwa a, ó lɛ ɔtu ɛbɔ babanya fiyɛ, odee klla gē jɛ ɔ eyī.

15. Ɔdiya nōó gē lɔnɔ tu alɔ ekoohi ō lɛyitaajɛ lɛ ɔwɛ ō mafu nɛ alɔ gē miyɛ ŋma ɛgiyi ɔwa ku Ujehofa a?

¹⁵ Ujehofa da alɔ ku alɔ lɛyitaajɛ lɛ ‘ācɛ nōo gē bi alɔ jé ɔwɛ’ ipu ujɔ a. (Uhíb. 13:17) Ujisɔsi wɛ Otrɛyi ku alɔ a ó kē jila iyē, amáŋ ayinɛ alɔ nɔnyilɔ nɛ ó fu kéē bi alɔ jé ɔwɛ a wɛ ācɛ nōó jila iyē ŋ. Ó lɔfu lɔnɔ tu alɔ nɛhi ō lɛyitaajɛ lɛ uwa, ofluflu ɔdaŋ ka é da alɔ ku alɔ ya odee nōó he alɔ ɔtu ō ya ŋ ma. É da Ɔyikpo Upita kóō ya odee, amáŋ eko aflɛyi a ó dɔka ō lɛyitaajɛ ŋ. Eko nɛ alelekwu otɛhɔ éyi da ɔ kóō lé ɛ́bɛ́ nōó lɛ yeŋee ŋ ɛgɛ nɛ Íne Ku Umosisi ka a, Upita ta—ó wɛ igbo éyi nóó, amáŋ igbo ɛta! (Ācot. 10:9-16) Ɔdiya nɛ Upita ta ō lé ɛ́bɛ́ a? Ɔdā nɛ alelekwu otɛhɔ ɔɔma da ɔ kóō ya a i lɛyi tu ɔ ŋ. Ɔdā nɛ alelekwu otɛhɔ ɔɔma da ɔ kóō ya a wɛ ɛyɛɛyi kpanaa gwu ɔdā nɛ ó humayi ya ipu ɛjɛɛji oyeeyi ku nu a. Ɔdaŋ ka ó lɔnɔ tu Upita ō lɛyitaajɛ lɛ ɔdā nɛ alelekwu otɛhɔ nōo jila iyē da ɔ kóō ya a, ó wɛ ɔdā ō ya eyijii ŋ ka ekoohi ó gē lɔnɔ tu alɔ ō lɛyitaajɛ lɛ ɔwɛ ō mafu nōo gē ŋma ɛgiyi ācɛ nōó jila iyē ŋ ma!

16. Naana nɛ ɔyikpo Upɔlu lɔfu leyi má ukɔ́ nɛ ó miyɛ a ka ó lɛyi tu ɔ ŋ ma, ɔdi nɛ ó ya a? (Úklɔ́ kú Ācotɛ̄hɔ̄ 21:23, 24, 26)

¹⁶ Ɔyikpo Upɔlu ‘le tutu’ eko doodu ō lɛyitaajɛ eko nɛ ó kóō miyɛ ukɔ́ ō ya odee nōo lɔfu ya ɔ bɛɛka ó lɛyi ŋ ma. Ācɛ O Yɛce Ukraist nōo wɛ ācɛ Ujiyu a po ɔka lɛyikwu Upɔlu ka ó yɔ i tɔɔna “kéē lɛ igbīhi cē kwu íne kú Umósīsi,” ka anu abɔyi nu i gē lɛyitaajɛ lɛ Íne Ku Umosisi a ŋ. (Ācot. 21:21) Anyakwɔcɛ nōo wɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist nōo yɔ Ujɛrusalɛm a le da Upɔlu kóō lɛ acɛnyilɔ ɛnɛ kpo kóō le yɛ gā ipu agbliihɔ a kóō gáā lɛ iyi nu iyē gwu, o ya ɛɛ kóō mafu ka ó gē lɛyitaajɛ lɛ Íne Ku Umosisi a. Amáŋ Upɔlu jé ka Ācɛ O Yɛce Ukraist i yɔ ɛhaajɛ Íne Ku Umosisi a gɛ ŋ. Ó kē ya ɔdā duuma bɔbi ŋ. Naana kpɔ, Upɔlu lɛyitaajɛ boobu. Ó lɛ “ācɛ ā kpó, anɔ́ɔ oŋmɔ́ɔ̄cī nū ó lɛ anú mɛ́mla uwá iyē gwu” a. (Jé Úklɔ́ kú Ācotɛ̄hɔ̄ 21:23, 24, 26.) Ohigbu ka Upɔlu lɛyitaajɛ lɛ ɔdā néē da ɔ kóō ya a, ó tabɔ ō ya ku opiyatɔha nōo yɔ ɔtahɛ ku ayinɛ a kóō yɔ i gɔbu.—Uróm 14:19, 21.

17. Ɔdi nɛ a nwu ŋma ɔ̄kā ku Stephanie a?

¹⁷ Ó lɔnɔ tu ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi nōo lé ka u  Stephanie a kóō lɛyitaajɛ lɛ ōmiya nɛ abɔ ku ɛga o yuklɔ ku alɔ nōo yɔ ipu éwo ku nu a ya a. Anu mla ɔba nu yɔ i yuklɔ mla ígwu nōo gē ka uce ɔhá mla eeye. Amáŋ abɔ ku ɛga ō yuklɔ ku alɔ gáā lɛ abɔ ci ígwu ɔɔma, klla lɛ ɔba mla ɔnyā a tɛhɔ gā ipu ujɔ éyi nōo gē ka uce ku uwa a. Stephanie kahinii: “Ɔtu biya gā um nɛhi. Ń cɛ fluflu ku ɛgbá yɔ ō tɔɔna ipu uce ku alɔ a fiyɛ ŋ.” Naana kpɔ a, ó le miya ō lɛyitaajɛ lɛ ɔwɛ ō mafu ɛpɛpɛ nɛ ó miyɛ a. Ó kahinii: “Igbihaajɛ, ó gáā le ta um eyī peee ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ ōmiya ku ayinɛ a wɛ ōmiya ku ijeeyi a. Ipu ujɔ ɛpɛpɛ ku alɔ a, alɛwa ku uwa wɛ Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa foofunu ŋma ipu apɔlɛ ku uwa a. Ohigbu ɛnyā, alɔ gáā lɛbɛɛka apɔlɛ ku uwa a klla ta uwa ɔtu kwu ɔtu nɛhi. N yɔ i klɔcɛ mla ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi néē miyɛ wa ipu ujɔ cigbihi a. N klla lɛ eko fiyɛ babanya ō ya oklɔcɛ ku abɔyi um.” Ó klla ka kpɔ kahinii: “N lɛ ɔtu oyeŋee ohigbu ku um lɛ ɛji ɔfu ku um ya ō lɛyitaajɛ.”

18. Ɛgɛnyá nɛ alɔ gē lɛ itene ŋma ɛyi ō le taajɛ a?

¹⁸ Alɔ lɔfu nwu ō lɛyitaajɛ. Ujisɔsi ‘nwu ō lɛyitaajɛ ŋma owe nɛ ó má a.’ (Uhíb. 5:8) Bɛɛka Ujisɔsi a, igbalɛwa alɔ gē nwu ō lɛyitaajɛ ipu āhɔ̄ olɔnɔ. Ocabɔ mafu, ɛpleeko nɛ ōcē ku Corona nōo tu ipu oduudu ɛcɛ a gbɔɔ, néē da alɔ ku alɔ lɛ abɔ ci ō gā Agbla Ku Ajɔɔcɛ klla lɛ abɔ ci ō yuklɔ ku ɔna ō ta ŋma ɔlɛ gā ɔlɛ a, ó lɔnɔ tu uwɔ ō lɛyitaajɛ? Amáŋ, ɛyi nɛ a le taajɛ a je ogbotu gā uwɔ, ó tabɔ ya ku ujɔ a kóō piyatɔha, klla cɛ lɛ ɔtu he Ujehofa. Babanya, ɛjɛɛji alɔ le tutu fiyɛ ō lɛyitaajɛ lɛ ukɔ́ duuma nɛ alɔ géē miyɛ ɛpleeko ku owe nɛhi a. Ō lɛyitaajɛ lɛ ukɔ́ ɔɔma nɛ alɔ géē miyɛ a géē nya oyeeyi ku alɔ ta!—Ujób. 36:11.

19. Ɔdiya nōó géē he uwɔ ɔtu ō lɛyitaajɛ eko doodu a?

¹⁹ Alɔ le nwu ɛ ka ɛyi ō le taajɛ gē ya ku alɔ miyɛ ɔhā alɛwa. Amáŋ ɔdā okpɔcii nōo ya nɛ alɔ gē lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa a, wɛ ohigbu ku alɔ yihɔtu ku nu klla dɔka ō ya ɔdā nōo he ɔ ɔtu a. (1 Ujɔ́n. 5:3) Alɔ i gáā cila Ujehofa ule ku ɛjɛɛji aɔdā nɛ ó ya lɛ alɔ a gboogboo gla ŋ. (Aíjē 116:12) Amáŋ alɔ lɔfu lɛyitaajɛ lɛ ɔ mla ācɛ ōhī nōo lɛ íkwu ikpɛyi ku alɔ a. Ɔdaŋ ku alɔ lɛyitaajɛ, alɔ gē mafu ku alɔ wɛ ācɛ o jeeyi. Ɔdaŋ ku alɔ kē wɛ ācɛ o jeeyi, alɔ gē ya ku ɔtu kóō he Ujehofa.—Aíit. 27:11.