1. Ɛbɛ yɔɔ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩña?

 NABƲYƲ taa pɩlakɩ-ŋ kaɖɛ se ŋña na? Alɩwaatʋ natʋyʋ pɩɩlabɩ Wiyaʋ Daviid kaɖɛ se ɛña Ɛsɔ; pʋyɔɔ ɛtɩmnɩ-ɩ nɛ ɛtɔ se: «Seɣti man-taa sɔɔlɩm mbʋ piyeki se mañamɩ-ŋ yɔ.» (Keɣ. 51:12) Daviid kaasɔɔlɩ Yehowa, paa mbʋ yɔ, pɩɩlabɩ-ɩ kaɖɛ nabʋyʋ taa se ɛña Yehowa. Mbʋ pɩlakɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ. Ɛbɛ yɔɔ? Kajalaɣ lɛ, ɖɩtɩtalɩ pilim nɛ pʋyɔɔ lɛ pɩwɛ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩña. Nabʋlɛ lɛ, Sataŋ ñakɩ pana kaahɛzaɣ se ɛñɩɣ ɖɔ-yɔɔ nɛ ɖɩkaɖɩnɩ Yehowa ɛzɩ ɛlabʋ yɔ. (2 Kɔr. 11:3) Nabudozo lɛ, kaañamtʋ lakasɩ pʋ-tɔbʋʋ se «fezuu ŋgʋ kɩlakɩ tʋmɩyɛ lɛɛlɛɛyɔ kaañamtʋ pɩyalaa taa yɔ» kɩcɔ-ɖʋ nɛ kɩta. (Efɛz. 2:2) Pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩlʋbɩnɩ kɩwɛɛkɩm kɔɖɛyɩ, nɛ pɩtasɩ lɛ pɩtɩpɔzɩ se ɖɩha nʋmɔʋ Eleeu nɛ ɛ-ɛjaɖɛ nɛ pañɩɣ ɖɔ-yɔɔ nɛ ɖɩkɛ ɛyaa mba paañaŋ yɔ. Pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩña Yehowa nɛ mba ɛha-wɛ waɖɛ se pɛkɛ ɖa-ñʋndɩnaa yɔ.

2. Ye pɔtɔm se ɛyʋ ‘etisi faaa nɛ ɛña,’ pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe? (Yakubu 3:17)

² Kalɩ Yakubu 3:17. Fezuu kiɖeɖeu ɖiyi Yakubu nɛ ɛma se ɛyaa mba pɛkɛ lɔŋsɩnɖaa yɔ ‘petisiɣ faaa nɛ pañaŋ.’ Tɔm ndʋ tɩ-tɔbʋʋ lɛ suwe? Tɩ-tɔbʋʋ lɛ se pɩpɔzʋʋ se ɖitisi nɛ ɖɩsɔɔlɩ faaa nɛ ɖɩña mba Yehowa ha ɖoŋ nɩɩyɩ se pɛkɛ ñʋndɩnaa yɔ. Ɛlɛ Yehowa ɛɛpɔzʋʋ-ɖʋ se ɖɩña mba pɔpɔzʋʋ-ɖʋ se ɖɩmaanɩ ɛ-paɣtʋ yɔɔ yɔ.—Tʋma 4:​18-20.

3. Yehowa ɛsɩndaa lɛ, ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩña mba ɛha-wɛ ɖoŋ nɩɩyɩ se peɖiyi-ɖʋ yɔ?

³ Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ-ɖʋ kɛlɛʋ se ɖɩña Yehowa nɛ pɩkɩlɩ ɛyaa. Pɩkɛ toovenim se paa ɛzɩmtaa lɛ Yehowa ɖʋʋ-ɖʋ paɣtʋ ndʋ yɔ, tɩtalɩ pilim. (Keɣ. 19:7) Ɛlɛ ɛyaa mba Yehowa ha ɖoŋ se  pɛkɛ ñʋndɩnaa yɔ paba ɖʋʋ paɣtʋ ndʋ yɔ, tɩtɩtalɩ pilim. Paa mbʋ yɔ ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, ɛha ɖoŋ nɩɩyɩ lʋlɩyaa, komina lone taa caɣyaa nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa. (Adu. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Pɩy. 2:​13, 14) Ye ɖɩñaŋ-wɛ yɔ, toovenim taa lɛ, Yehowa ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩñaŋ. Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩña ɛyaa mba Yehowa ha ɖoŋ nɩɩyɩ yɔ paa nabʋyʋ taa pɩwɛ-ɖʋ kaɖɛ se ɖitisi nɛ ɖɩña paɣtʋ ndʋ paɖʋʋ-ɖʋ yɔ.

4. Ɛbɛ yɔɔ piya sakɩyɛ ɩɩñaŋ sɩ-lʋlɩyaa?

⁴ Piya evelisi nzɩ sɩsɛɣ Yehowa yɔ, sɩwɛ sɩ-ɖaɣʋnaa mba ‘paañaŋ pa-lʋlɩyaa’ yɔ pɛ-hɛkʋ taa. (2 Tim. 3:​1, 2) Ɛbɛ yɔɔ pa-taa sakɩyɛ ɩɩñaŋ pa-lʋlɩyaa? Nabɛyɛ maɣzɩɣ se pa-lʋlɩyaa lakɩ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ lakasɩ. Pɔpɔzʋʋ piya se sɩla mbʋ yɔ, pa-maɣmaɣ paalakɩ-pʋ. Piya lɛɛsɩ ñamaɣzɩɣ se lɔŋ weyi sɩ-lʋlɩyaa tasɩɣ-sɩ yɔ, ɩ-alɩwaatʋ ɖɛwa, ɩfɛyɩ wazaɣ yaa ɩkɩlɩ kaɖɛ. Ye ŋkɛ pɩɣa yɔ, mbʋ ŋmaɣzɩɣ? Pɩwɛ piya sakɩyɛ kaɖɛ se sɩɖɔ Yehowa paɣtʋ tʋnɛ tɩ-yɔɔ, tɩtɔŋ se: «Ɩña mɩ-lʋlɩyaa nɛ pɩla nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Kɩbaɣlʋ sɔɔlɩm; mbʋ pʋyɔɔ yɔ, mbʋ wɛnɩ siɣsiɣ.» (Efɛz. 6:1) Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋɖɔ paɣtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ?

5. Ɛzɩ Luka 2:​46-52 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɔtɔŋ se Yesu hanɩ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ ɛ-lʋlɩyaa ñam hɔɔlʋʋ taa?

⁵ Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkpɛlɩkɩ lɔŋ Yesu cɔlɔ, ɛnʋ hanɩ kɩɖaʋ ŋgʋ kɩkpaɖaa yɔ ñamtʋ hɔɔlʋʋ taa. (1 Pɩy. 2:​21-24) Ɛɛkɛ ɛyʋ weyi ɛtalɩ pilim yɔ. Ɛlɛ ɛ-lʋlɩyaa taatalɩ pilim, paa mbʋ yɔ Yesu kaaɖʋ ɛ-lʋlɩyaa hɩɖɛ halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ picoɖaɣ-wɛ nɛ alɩwaatʋ ndʋ pataanɩɣ ɛ-tɔm taa yɔ. (Ejl. 20:12) Maɣzɩ mbʋ pɩɩlabɩ alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛnɩ pɩnzɩ 12 yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. (Kalɩ Luka 2:​46-52.) Yesu nɛ ɛ-lʋlɩyaa paawobi Yeruzalɛm. Ɛlɛ papɩsaɣ lɛ, ɛ-lʋlɩyaa tɩna se ɛfɛyɩ pɛ-hɛkʋ taa; alɩwaatʋ ndʋ kazandʋ tɛma nɛ Maarɩɩ nɛ Yosɛɛfʋ pekpeŋ yɔ, pɩɩwɛɛ se pañɩnɩ nɛ pana se pe-piya tɩŋa wɛ pɔ-cɔlɔ. Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ pɔkɔm nɛ pana Yesu lɛ, Maarɩɩ kʋ Yesu tɔm se eyeba nɛ pa-laŋɩyɛ lɩɩ. Yesu pɩzaɣ se eyele nɛ pana se pɛfɛyɩnɩ toovenim. Ɛlɛ eecosi ɛ-lʋlɩyaa nɛ ñamtʋ; nɛ tɔm ndʋ ɛɛyɔɔdaa yɔ, tɩɩwɛ kɛlɛʋ. Paa mbʋ yɔ Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ pataanɩɩ «tɔm ndʋ eheyi-wɛ yɔ tɩ-tɔbʋʋ.» Ɛlɛ Yesu wobi «pɩ-yɔɔ nɛ eluzuu ɛ-tɩ pɛ-tɛɛ.»

6-7. Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ piya evelisi nɛ sɩña sɩ-lʋlɩyaa?

⁶ Piya, alɩwaatʋ ndʋ picoɖuu mɩ-lʋlɩyaa yaa alɩwaatʋ ndʋ paanɩɣ mɩ-tɔm taa yɔ, pɩwɛ-mɩ kaɖɛ se ɩñam-wɛ? Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-mɩ? Kajalaɣ lɛ, ɩmaɣzɩ ɛzɩma pɩlakɩ Yehowa yɔ pɩ-yɔɔ. Bibl yɔɔdʋʋ se alɩwaatʋ ndʋ ɩñaŋ mɩ-lʋlɩyaa yɔ ‘pɩkɛdɩɣnɩ Kɩbaɣlʋ siŋŋ.’ (Kol. 3:20) Yehowa nawa se nabʋyʋ taa ña-lʋlɩyaa ɩɩnɩɣ ñɔ-tɔm taa yaa nabʋyʋ taa paɖʋʋ paɣtʋ ndʋ yɔ, pɩfɛyɩ-ŋ kɛlɛʋ se ŋñam-tʋ. Ɛlɛ paa pɩfɛyɩ-ŋ kɛlɛʋ nɛ ŋlɩzɩ se ŋñaŋ-wɛ yɔ, Yehowa taa lakɩ leleŋ.

⁷ Nabʋlɛ lɛ, maɣzɩ ɛzɩma pɩlakɩ ña-lʋlɩyaa yɔ pɩ-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ŋñaŋ ña-lʋlɩyaa yɔ, pa-taa lakɩ leleŋ nɛ piyeki se pata-ŋ liu nɛ pɩkɩlɩ. (Adu. 23:​22-25) Pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋkaɣ-wɛ ñɔtɩnʋʋ ɖɔɖɔ nɛ pɩkɩlɩ. Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Alexandre, ɛwɛ Pɛlɩziiki ɛjaɖɛ taa. Ɛyɔɔdaa se: «Alɩwaatʋ ndʋ manpaɣzɩ ma-lʋlɩyaa paɣtʋ yɔɔ ɖɔm ɖoŋ ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩɣ yɔ, taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ ma nɛ wɛ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ ɖɩlɛɣzaa. Ðɩɩñɔtɩnɩ ɖama nɛ pɩkɩlɩ nɛ ɖɩɩwɛ taa leleŋ taa nɛ pɩkɩlɩ.» b Nabudozo lɛ, maɣzɩ ɛzɩma ñamtʋ ndʋ ŋwɛnɩ sɔnɔ yɔ tɩkaɣ-ŋ sɩnʋʋ cee wayɩ yɔ pɩ-yɔɔ. Paulo wɛ Breeziili ɛjaɖɛ taa; ɛyɔɔdaa se:  «Ma-lʋlɩyaa ñam sɩnɩ-m nɛ maña Yehowa nɛ ñʋndɩnaa lalaa.» Ɛsɔtɔm wɩlɩɣ-ŋ mbʋ pʋyɔɔ pɩcɛyaa se ŋña ña-lʋlɩyaa yɔ. Tɩyɔɔdʋʋ se: «Nɛ pɩɖɔmnɩ-ŋ camɩyɛ nɛ ŋcaɣ tɛtʋ yɔɔ nɛ pileɖi.»—Efɛz. 6:​2, 3.

8. Ɛbɛ yɔɔ piya evelisi sakɩyɛ lɩzɩɣ se sɩñaŋ sɩ-lʋlɩyaa?

⁸ Piya evelisi sakɩyɛ na ɛzɩma ñamtʋ yeba nɛ pɩɖɔmnɩ-sɩ camɩyɛ yɔ. Luiza ɖɔɖɔ wɛ Breeziili ɛjaɖɛ taa, kiɖe tɛɛ lɛ, pɩɩwɛ-ɩ kaɖɛ se ɛnɩɩ mbʋ pʋyɔɔ patɩha-ɩ waɖɛ se ɛwɛɛnɩ pɔrtaabɩlɩ alɩwaatʋ natʋyʋ yɔ pɩ-taa. Ɛtɔŋaɣ se ɛ-ɖaɣʋnaa sakɩyɛ wɛnɩ pɔrtaabɩlɩwaa. Ɛlɛ pʋwayɩ eɖiɣzinaa se ɛ-lʋlɩyaa kaawɛɛ nɛ pakandɩyɩɣ ɛ-yɔɔ kɩkandɩyʋ. Lɛɛlɛɛyɔ ɛyɔɔdaa se: «Manawa se alɩwaatʋ ndʋ mañaŋ ma-lʋlɩyaa yɔ, pɩɩɖɩkɩ-m nʋmɔʋ se mɛwɛɛ man-tɩ yɔɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ lɔŋ weyi patasɩɣ-m yɔ, ɛnɩ ɖeyi ɖeyi pɩpɔzʋʋ-m.» Payaɣ Etaazuunii ɛjaɖɛ taa pɩɣa pelaɣ nakɛyɛ se Elizabeth, kɔyɔɔdaa se pɩwɛ-kɛ kaɖɛ nabʋyʋ taa se kaña ka-lʋlɩyaa halɩ nɛ sɔnɔ. Kɔyɔɔdaa se: «Alɩwaatʋ ndʋ maanɩɣ mbʋ pʋyɔɔ ma-lʋlɩyaa ɖʋʋ-m paɣtʋ natʋyʋ yɔ pɩ-taa camɩyɛ yɔ, mamaɣzɩɣ alɩwaatʋ ndʋ paaɖʋ-m paɣtʋ natʋyʋ nɛ tɩkandɩyɩ mɔ-yɔɔ yɔ tɩ-yɔɔ.» Monica wɛ Armenii ɛjaɖɛ taa; ɛyɔɔdaa se paa ɛzɩmtaa lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɛñaŋ ɛ-lʋlɩyaa paɣtʋ yɔ pɩɖɔŋnɩ-ɩ camɩyɛ; ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛɛñaŋ pa-paɣtʋ yɔ, pɩɩɖɔŋnɩ-ɩ camɩyɛ mbʋ.

9. Suwe ɛyaa sakɩyɛ maɣzɩɣ paɣtʋ ñam yɔɔ?

⁹ Ɛyaa sakɩyɛ tisiɣ se pɩpɔzʋʋ-ɖʋ komina ñʋndɩnaa, nɛ pɩwɛɛ se ɖɩña paɣtʋ ndʋ «ñʋndɩnaa sɔsaa» ɖʋʋ-ɖʋ yɔ tɩ-taa natʋyʋ. (Roma 13:1) Ɛlɛ ɛyaa kʋɖʋmaa mba, papɩzɩɣ nɛ pekizi se paañaŋ paɣtʋ ndʋ patɩsɔɔlɩ yɔ yaa paɣtʋ ndʋ pamaɣzɩɣ se tɩtɩmʋna yɔ. Iyele nɛ ɖɩkpaɣ lambuu hɛyʋʋ kɩɖaʋ. Erɔɔpɩ ɛjaɖɛ naɖɩyɛ taa, ɛyaa sakɩyɛ maɣzɩɣ se «pɩtɩmʋna se ɛyʋ ɛhɛyɩ lambuu ye ɛmaɣzɩɣ se pomuluu-i kimuluu yɔ.» Pʋyɔɔ lɛ, ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa mba ɩɩhɛyɩɣ lambuu ŋgʋ komina pɔzʋʋ yɔ kɩ-tɩŋa.

10. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩñaŋ paɣtʋ halɩ pɩkpɛndɩnɩ ndʋ ɖɩtɩsɔɔlɩ yɔ?

¹⁰ Bibl yɔɔdʋʋ se ɛyaa kominawaa yeki nɛ ɛyaa tɔkɩ kʋñɔŋ, Sataŋ ɖiyiɣni-wɛ, nɛ pɩkazɩ pazɩ lɛ, pakaɣ-wɛ ɖɩzʋʋ. (Keɣ. 110:​5, 6; Ekl. 8:9; Luka 4:​5, 6) Kiheyiɣ-ɖʋ ɖɔɖɔ se «weyi ɛkaɖɩɣnɩ ñʋʋdʋ yɔ, ɛkaɖɩnɩ ɖʋtʋ ndʋ Ɛsɔ laba yɔ.» Lɛɛlɛɛyɔ lɛ, Yehowa ha nʋmɔʋ kominawaa se pɔtɔɔ kewiyitu nɛ pɩsa nɛ wondu itaasidi yem yem, nɛ ɛsɔɔlaa se ɖɩñam-wɛ. Pʋyɔɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ se «[ɖɩcɛlɩ] paa weyi mbʋ pɩpɔzʋʋ se pɛcɛlɩ-ɩ yɔ.» Pɩ-taa nabʋyʋ lɛ lambuu hɛyʋʋ, hɩɖɛ ɖʋʋ nɛ ñamtʋ. (Roma 13:​1-7) Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ ɛzɩ paɣtʋ natʋyʋ tɩmʋna, tɩfɛyɩ siɣsiɣ, yaa tɩ-yɔɔ ɖɔm wɛ kaɖɛ yɔ. Ɛlɛ ye ñʋndɩnaa mba patɩɖʋ paɣtʋ natʋyʋ nɛ tɩkaɖɩɣnɩ Ɛsɔ paɣtʋ yɔ ɖɩñaŋ-wɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yehowa heyi-ɖʋ se ɖɩñam-wɛ.—Tʋma 5:29.

11-12. Ɛzɩ pɛkɛdʋʋ Luka 2:​1-6 taa yɔ, ɛbɛ Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ palaba nɛ paña paɣtʋ ndʋ pɩtaawɛɛ-wɛ kɛlɛʋ se pañam-tʋ yɔ, nɛ ɛbɛ lɩ pɩ-taa? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmɩŋ.)

 ¹¹ Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ pa-kɩɖaʋ taa. Paatisi faaa nɛ paña ñʋndɩnaa sɔsaa, halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ pɩɩwɛ-wɛ kaɖɛ se pañam-wɛ yɔ. (Kalɩ Luka 2:​1-6.) Alɩwaatʋ ndʋ Maarɩɩ kaawɩzɩ lʋlʋʋ yɔ, komina kaapɔzɩ ɛ nɛ Yosɛɛfʋ se pala nabʋyʋ nɛ pɩɩwɛ kaɖɛ kpem. Roma wiyaʋ sɔsɔ Ogusti kaaɖʋ paɣtʋ se ɛyaa tɩŋa iwolo pɛ-tɛtʋ taa nɛ pama pa-hɩla. Pɩɩwɛɛ se Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ pɔɖɔ nʋmɔʋ nɛ powolo Bɛtɩlɛhɛm. Nʋmɔʋ ŋgʋ, kɩɩcɛzɩ kilomɛtanaa 150, nɛ pɩɩwɛɛ se pakpaɣ piyisi nɛ petiki. Nʋmɔʋ ŋgʋ, kɩ-ɖɔm taawɛɛ Maarɩɩ kɛlɛʋ. Pɩtɩla, panɩɣzaɣ Maarɩɩ nɛ pɩɣa ŋga kɛwɛ e-lotu taa yɔ kɔ-yɔɔ. Ye ɛlʋlɩ nʋmɔʋ taa, ɛzɩma pakaɣ labʋ? Weyi ɛkaɣaɣ pɩsʋʋ Mesiya yɔ, ɛnʋ kaawɛnɩ e-lotu taa. Ɛzɩ pɩhaɣaɣ-wɛ nʋmɔʋ se pataaña komina paɣtʋ na?

¹² Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ patɩha nʋmɔʋ se nɩɣzɛ ana, aɖɩɣ-wɛ nʋmɔʋ nɛ pataaña paɣtʋ. Yehowa wazɩ-wɛ pa-ñamtʋ yɔɔ. Maarɩɩ talɩ Bɛtɩlɛhɛm nɛ ɛ-alaafɩya; nɛ ɛlʋlɩ pɩɣa ŋga yɔ, ka nɛ ka-alaafɩya ɖɔɖɔ, halɩ piyeba nɛ Bibl taa natʋ tɔm la.—Mik. 5:2.

13. Ye ɖɩñaŋ paɣtʋ yɔ, ɛzɩma pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwazɩ ɖo-koobiya?

¹³ Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩñaŋ ñʋndɩnaa sɔsaa yɔ, pɩwazɩɣ ɖa-maɣmaɣ nɛ ɛyaa lalaa. Ɛzɩma tɩyɛ? Kajalaɣ lɛ, paahɔŋ ɖa-nɩŋgbaŋʋʋ ɛzɩ pɔhɔŋʋʋ mba paañaŋ paɣtʋ yɔ pa-nɩŋgbaŋʋʋ yɔ. (Roma 13:4) Pɩtasɩ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩñaŋ ñʋndɩnaa yɔ, pakaɣ naʋ se Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa kɛ ɛyaa mba pañaŋ yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Pɩlakɩ pɩnzɩ nasɩyɩ yɔ, Naajeeriya ɛjaɖɛ taa, sɔɔjanaa nabɛyɛ sʋ Kewiyaɣ kpaaŋ nakʋyʋ taa alɩwaatʋ ndʋ koobiya kaawɛɛ nɛ palakɩ kediɣzaɣ yɔ se pañɩnɩɣ ɛyaa mba paawɛɛ nɛ pakaɖɩɣnɩ paɣtʋ ndʋ paɖʋwa se pɛhɛyɩ lambuu yɔ. Ɛlɛ sɔɔjanaa mba, pa-ñʋʋdʋ heyi-wɛ se palɩɩ nɛ ɛyɔɔdɩ se: «Paa ɛzɩmtaa lɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa hɛyɩɣ pa-lambuu.» Alɩwaatʋ ndʋ payɩ ŋñaŋ paɣtʋ yɔ, ŋŋpisiɣ  Yehowa samaɣ hɩɖɛ; nɛ hɩɖɛ kɩbanɖɛ nɖɩ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkandɩyɩ ño-koobiya yɔɔ wiɖiyi.—Mat. 5:16.

14. Ɛbɛ sɩnɩ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ nɛ ‘etisi faaa nɛ ɛña’ ñʋndɩnaa sɔsaa?

¹⁴ Paa mbʋ yɔ, pɩtɩkɛ paa ɛzɩmtaa ɖɩkaɣ sɔɔlʋʋ se ɖɩña ñʋndɩnaa sɔsaa. Joanna wɛ Etaazuunii ɛjaɖɛ taa. Ɛyɔɔdaa se: «Pɩwɛ-m kaɖɛ kpem se maña ñʋndɩnaa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ komina ñʋndɩnaa muli mɔ-hɔʋ taa mba nabɛyɛ.» Ɛlɛ Joanna ñaɣ pana siŋŋ nɛ ɛlɛɣzɩ ɛ-lɩmaɣza. Kajalaɣ lɛ, eyebi kalʋʋ tɔm ndʋ paɖʋʋ réseaux sociaux waa yɔɔ nɛ tiseɣtiɣ-i se ɛwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩdɛkɛda komina ñʋndɩnaa yɔɔ yɔ. (Adu. 20:3) Nabʋlɛ lɛ, ɛtɩmnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛnʋ taa-ɩ liu, ɛlɛ ɛtaamaɣzɩ se ye pɛlɛɣzɩ komina yɔ pɩwɛɣ ɖeu nɛ pɩkɩlɩ. (Keɣ. 9:​9, 10) Nabudozo lɛ, ɛkalɩ ɖɛ-ɛgbɛyɛ takayɩsɩ taa tɔm ñʋŋ weyi ɩyɔɔdʋʋ ɛzɩma ɖɩtaaɖʋ ɖɔ-nɔɔ ɛjaɖɛ tɔm taa yɔ. (Yoh. 17:16) Lɛɛlɛɛyɔ, Joanna yɔɔdaa se ñʋndɩnaa ñam yeba nɛ ehiɣ «laŋhɛzɩyɛ nɖɩ ɖɩ-wayɩ fɛyɩ yɔ.»

15. Nabʋyʋ taa, ɛbɛ yɔɔ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩɖɔ nʋmɔʋ ŋgʋ Yehowa ɛgbɛyɛ wɩlɩɣ-ɖʋ yɔ kɩ-taa?

¹⁵ Yehowa heyiɣ-ɖʋ se ɖɩña «mba pɛɖɛɣ nɔɔ» ɛgbɛyɛ taa yɔ. (Ebr. 13:17) Ða-Ñʋʋdʋ Yesu talɩ pilim, ɛlɛ koobiya mba ɛlɩzaa se pɛɖɛɛ nɔɔ ɛgbɛyɛ taa yɔ, patɩtalɩ pilim. Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩñam-wɛ, kɔzɩ kɔzɩ ye pɔpɔzɩ-ɖʋ se ɖɩla nabʋyʋ nɛ ɖɩtɩsɔɔlɩ pɩ-labʋ yɔ. Alɩwaatʋ natʋyʋ paapɔzɩ apostoloo Pɩyɛɛrɩ se ɛla nabʋyʋ, ɛlɛ kiɖe tɛɛ lɛ ɛtaasɔɔlɩ se ɛlabɩ-pʋ. Alɩwaatʋ ndʋ Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ heyi Pɩyɛɛrɩ se ɛtɔɔ kpɩna wena Moyizi Paɣtʋ tɔŋ se afɛyɩ kele kele yɔ, ekizaa, pɩtɩkɛ tam kʋɖʋm, ɛlɛ tam nabudozo. (Tʋma 10:​9-16) Ɛbɛ yɔɔ? Ɛtaanɩɩ paɣtʋ kɩfatʋ ndʋ tɩ-taa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ mbʋ ɛtɩɩlakɩ yɔ, pɩɩwɛ ndɩ kpem. Ye pɩɩwɛ Pɩyɛɛrɩ kaɖɛ se ɛña paɣtʋ ndʋ Ɛsɔ tiyiyu weyi ɛtalɩ pilim yɔ ɛɖʋ-ɩ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩwɛɣ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩña paɣtʋ ndʋ ɛyaa mantɩtalɩ pilimwaa ɖʋʋ-ɖʋ yɔ nɛ pɩkɩlɩ.

16. Alɩwaatʋ ndʋ paaɖʋ apostoloo Pɔɔlɩ paɣtʋ ndʋ pɩpɩzaɣ se pɩlabɩ-ɩ ɛzɩ tɩfɛyɩnɩ tɔbʋʋ nɩʋ yɔ, ɛbɛ ɛlaba? (Tʋma Labʋ 21:​23, 24, 26)

¹⁶ Apostoloo Pɔɔlɩ ‘kaatisi faaa nɛ ɛña,’ halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ paaɖʋ-ɩ paɣtʋ ndʋ pɩpɩzaɣ se pɩlabɩ-ɩ ɛzɩ tɩfɛyɩnɩ tɔbʋʋ nɩʋ yɔ. Krɩstʋ ñɩma mba paakɛ Yuuda mba yɔ, paanɩ tɔm ndʋ ɛyaa wɛɛ nɛ pɔyɔɔdʋʋ Pɔɔlɩ yɔɔ se ɛwɛɛ nɛ ɛwɩlɩɣ Yuuda mba se peyele Moyizi Paɣtʋ yɔ, nɛ ɛyaa yɔɔdaɣ ɖɔɖɔ se ɛtaaɖɔŋ Moyizi Paɣtʋ yɔɔ. (Tʋma 21:21) Ɛzʋtʋyaa mba paawɛ Yeruzalɛm yɔ, patasɩ Pɔɔlɩ lɔŋ se ɛkpaɣ abalaa 4 nɛ ewoni-wɛ templo taa nɛ ɛla cɩɖɩ cɩɖɩ wɛtʋ sɔnzɩ nɛ ɛwɩlɩ se ɛñaŋ Moyizi Paɣtʋ. Ɛlɛ Pɔɔlɩ kaanawa se Krɩstʋ mba tɩtasɩ wɛʋ Moyizi Paɣtʋ tɛɛ nɛ ɛtaala kɩwɛɛkɩm nabʋyʋ. Paa mbʋ yɔ, Pɔɔlɩ ñam paɣtʋ ndʋ kpaagbaa. «Tɛʋ fema lɛ, Pɔɔlɩ kpaɣ abalaa mba nɛ ɛ nɛ wɛ pala cɩɖɩ cɩɖɩ wɛtʋ sɔnzɩ.» (Kalɩ Tʋma Labʋ 21:​23, 24, 26.) Pɔɔlɩ ñamtʋ yeba nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ koobiya hɛkʋ taa.—Roma 14:​19, 21.

17. Ɛbɛ Stephanie kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ŋ?

¹⁷ Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Stephanie. Pɩɩlabɩ-ɩ kaɖɛ se ɛña lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ koobiya mba pɔcɔŋnɩ ɛgbɛyɛ tʋma yɔɔ ɛ-ɛjaɖɛ taa yɔ pakpaɣaa yɔ. Ɛ nɛ ɛ-walʋ, paɖʋwaɣ nesi ɛgbɛyɛ cikpeɖe naɖɩyɛ nɛ taa leleŋ. Ɛjaɖɛ naɖɩyɛ tɛ kʋnʋŋ pɔyɔɔdaɣ ɛgbɛyɛ cikpeɖe nɖɩ ɖɩ-taa. Pʋwayɩ lɛ, ɛgbɛyɛ piliŋa ɖɩɣ ɛgbɛyɛ cikpeɖe nɖɩ, nɛ petiyini koobu halɩñɩnʋ ɛnʋ nɛ ɛ-walʋ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa pɔyɔɔdʋʋ pa-kʋnʋŋ yɔ. Stephanie yɔɔdaa se: «Man-taa taawɛɛ leleŋ paa ññɩɩ. Mamaɣzɩɣ se agbaa wena a-taa pɔyɔɔdʋʋ ɖa-kʋnʋŋ  yɔ, pɩtaapɔzʋʋ-yɛ tɔm susuyaa sakɩyɛ.» Paa mbʋ yɔ, ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɛɖʋʋ nesi lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ pakpaɣaa yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Pʋwayɩ, mɔnkɔm nɛ manɩɩ pɩ-taa se lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ koobiya kaakpaɣaa yɔ, ɖɩɩkɛ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ. Ðɩpɩsɩ fezuu taa lʋlɩyaa koobiya mba pɛwɛ ɖɛ-ɛgbɛyɛ taa nɛ pe-ɖeke pɛkɛnɩ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa pɔ-hɔŋ taa yɔ pa-taa sakɩyɛ. Manpaɣzɩ kpɛlɩkɩnʋʋ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ; ɛɛhɛ fezuu taa nɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ ɛɖaɣnɩ paɣzʋʋ fezuu taa tʋma labʋ. Nɛ lɛɛlɛɛyɔ mɛwɛnɩ alɩwaatʋ sakɩyɛ nɛ malakɩ man-tɩ yɔɔ kpɛlɩkʋʋ.» Ɛsɔzaa se: «Mɛwɛnɩ ɛhʋyɛ kele kele ñɩnɖɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ manawa se malabɩ mon-ɖoŋ ɖeɖe nɛ maña koobiya mba pɛɖɛɣ nɔɔ ɛgbɛyɛ taa yɔ.»

18. Ye ɖɩñaŋ yɔ, ɛzɩma pɩwazɩɣ-ɖʋ?

¹⁸ Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ ñamtʋ. Yesu ‘[kpɛlɩkɩ] ñamtʋ kʋñɔmɩŋ weyi ɛtɔwaa yɔ ɩ-taa’ nɛ pɩtɩkɛ wɛtʋ kɩbandʋ taa. (Ebr. 5:8) Ɛzɩ Yesu yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ kaɖɛ wɛtʋ taa ɖɩkpɛlɩkɩɣ ñamtʋ. COVID-19 kʋdɔŋ alɩwaatʋ taa, paaheyi-ɖʋ se ɖiyele kediɣzisi wobu Kewiyaɣ kpaamɩŋ taa nɛ ɖiyele tɔm susuu kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa lɛ, pɩɩlabɩ-ŋ kaɖɛ se ŋña ɖʋtʋ ndʋ? Paa mbʋ yɔ, ŋñam ɖʋtʋ ndʋ lɛ, pɩkandɩyɩ ñɔ-yɔɔ, piyeba nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ koobiya hɛkʋ taa nɛ pɩkɛdɩnɩ Yehowa. Pɩsɩnɩ ɖa-tɩŋa payɩ se ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩña paɣtʋ ndʋ payɩ pakaɣ-ɖʋ ɖʋʋ kʋñɔŋ sɔsɔʋ alɩwaatʋ taa yɔ. Ye ɖɩñam paɣtʋ ndʋ pakaɣ-ɖʋ ɖʋʋ yɔ, pɩkaɣ yabʋ ɖa-ñʋŋ.—Yɔɔb 36:11.

19. Ɛbɛ yɔɔ ŋsɔɔlaa se ŋña?

¹⁹ Ðɩkpɛlɩkaa se ñamtʋ kɔŋnɩ wazasɩ sakɩyɛ. Ɛlɛ kɔzɩ kɔzɩ lɛ, ɖɩñaŋ Yehowa mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩsɔɔlɩ-ɩ nɛ ɖɩsɔɔlaa se ɖiyele nɛ ɛ-taa la leleŋ. (1 Yoh. 5:3) Ðɩɩpɩzɩɣ kpa nɛ ɖɩhɛyɩ Yehowa mbʋ payɩ ɛlabɩ-ɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ. (Keɣ. 116:12) Ɛlɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩña ɛ nɛ mba peɖiyiɣ-ɖʋ yɔ. Ye ɖɩñaŋ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩkɛ lɔŋsɩnɖaa. Nɛ lɔŋsɩnɖaa yeki nɛ Yehowa taa lakɩ leleŋ.—Adu. 27:11.