Pular para conteúdo

Pular para sumário

MWAHA WOOSOMIYA 42

Nyuuva muntthu ‘owaakuva wiiwelela’?

Nyuuva muntthu ‘owaakuva wiiwelela’?

“Ucuwelaca wo wiirimu ukhanle . . . wowaakuva wiiwelela.”—TIYA. 3:17.

NCIPO 101 Servimos a Jeová em União

NINHALA WIITTHUCANI? a

1. Kontha isiyani ikwaha cikhwaawe unaanirika wiiwelela?

 NYUUVA unawuurikani wiiwelela ikano ikwaha cikhwaawe? Mwene Davidi waanonrikela ikwaha cikhwaawe. Phimaana, uyo ahonlompa Nluku eeraka: “Ukipankihe wanrimani waka upheela uwiiwelela.” (Isaa. 51:12) Mwene Davidi anonfenta Yehova. Waahookhalaru commo, ikwaha cikhwaawe waanonrika wiiwelela ikano cawe. Ni iyo itthwiiyo inaaniirannyeela. Kontha isiyani? Yoopacera, kontha nikhanle atthu oopahuwa ni ninyarya niitthu inniiriha uhipheela wiiwelela ikano. Yonayeeli, kontha Sotwani khanhiyerera unisovenriha unrukunuwela Yehova. Khampa cinrukunuwenlyaawe. (2 Akor. 11:3) Ni yoneeraru, kontha ninkhala iriyari yaatthu ontuninyani ahintthuna uhimeriya, “moopuwelelo aneettiheriya naatthu oohiiwelela ikano.” (Efesu 2:2) Hiiva nihaana wiikurumica wiira naanane itthu inniiriha upheela uvara itampi ni unyema citthu Sotwani niila ituninyeela cinnisovenrihaaya wiira nikhale atthu oohiiwelela ikano. Nimpanka iyo namwiiwelelaka Yehova ni ale aavahacenryaawe unihoolela.

2. Maanaaya isiyani “ukhala owiitthenkaceene wiira niiwelele”? (Nwehe Tiyaku 3:17.)

2 Nsome Tiyaku 3:17. b Namantikha Tiyaku, ahorumiya wantikha eeraka wiira ntthu oocuwelaca ‘nawaakuva wiiwelela’ ikano. Iyo itthwiiyo intaphulela isiyani? Iyo maanaaya wiira hiiva nihaana nikhalaka owiitthenkaceene wiira niiwelele ikano, caatthu Yehova aavahacenryaawe wiira anihoolele. Masi Yehova khanweherera wiira niwiiwelele atthu anvonyaniha ikano cawe.—Mite. 4:18-20.

3. Kontha isiyani ikhanlyaaya itthu yofayita uwiiwelela ale aavahacenryaawe Yehova uhoolela?

3 Umwiiwelela Yehova khunrika uvirikana nuuwiiwelela apinaatamu. Kontha Yehova novaha ikano coohipahuwa. (Isaa. 19:7) Vano atthu arina ukhulupalyaayo akhanle oopahuwa ni ikano caya ikwaha cikiina khacinkhala comaana. Uhookhalaru commo, Yehova haavahacera uhoolela ayari, mahumu ni atthu anvara nteko ukuvernu. (Miru. 6:20; 1 Atesal. 5:12; 1 Pet. 2:13, 14) Nawiiwelelaka ayo atthwaayo, khweeliini hiiva nimmwiiwelela Yehova. Nhina ula mwahoola, ninaahala woona manannani ninlamuliyeehu uwiiwelela apinaatamu Yehova aavahacenryaawe unihoolela, hataa ukhalaka wiira ikwaha cikiina unaarika waamini ni utthara mittala caya.

NWIIWELELE ASITHUMWANINYU

4. Kontha isiyani amirawo enci ahinwiiwelelaaya asithumwanaya?

4 Amirawo ahoorukureeriya naamirawo akhunanaya ‘ahinwiiwelelaka asithumwanaya.’ (2 Tim. 3:1, 2) Kontha isiyani amirawo enci ahintthunaaya wiiwelela ikano? Amirawo akiina anoona wiira asithumwanaya anawaalepela upanka itthu ayo ahimpankaaya. Amirawo akiina anoona wiira makhalelo o ntuninyani ahovirikana venci naayo okhalayi ni asithumwanaya khiivo incuwelaaya nhina makhalelo onaanaano. Ikano caya khacinkavihera mmahukweehwaala awula cinkhala coorika. Weeva ciicammo phinoopuwelaa? Atthu enci anoona wiira unaarika weettela ikano ya Yehova imphwanyannya nhina Efesu 6:1: “Asaana, nkhale owaatthunela asithumwaninyu wamoca ni Apwiiya, kontha iyo itthu yosariya.” Isiyani inhala wuukavihera weeva weettela iyo ikanweeyo?

5. Kontha isiyani Yesu nikhanlyaaya ntakihero nomaana nowiiwelela asithumaninyu? (Nwehe Luka 2:46-52.)

5 Nyuuva pooti wiitthuca ukhala ntthu owiiwelela mwantakihaka Yesu. (1 Pet. 2:21-24) Uyo aari pinaatamu oohipahuwa, masi asithumwaane yaari oopahuwa. Waahookhalaru commo, Yesu aanawaahisimu asithumwaane hataa ikwaha yaavonyaka awula hataa yahicuwelelaka itthu yaapheelaawe uhimya. (Nkw. 20:12) Moone itthu yaakhumelenle ukati Yesu waarinaawe myaakha 12. (Nsome Luka 2:46-52. c) Amucyaawe yaari u Yerusalemu, masi ukati asithumwaane waaturuwaaya, ayo khayaacuwelenle wiira Yesu khaari naayo. Yusufu ni Maria yahomwaavya Yesu ni wamphwanyilyaaya, Maria ahomootherya Yesu wiira aahaawaanela iwasiwaasi! Yesu pooti weeraawe wiira khayaarina isariya, kontha waari nrintti waayari waawehaweha asaanaaya ahinapacera ikwaha yooturuwela uwaani. Uhiya commo, Yesu ahowaakhula nimananna oohirikarika ni niihisima. Masi Yusufu ni Maria “khayaacuwelenle itthu uyo yaahimilyaawe”. Waahookhalaru commo, Yesu “khaahiyerenre waahisima asithumwaane”.

6-7. Isiyani inhala waakavihera amirawo uwiiwelela asithuwanaya?

6 Vano weeva? Unawaahisima asithumwanaa yavonyanihaka itthu awula yaahicuweleleke itthu impheela? Isiyani inhala wuukavihera? Yoopacera, umuupuwele Yehova mananna cineecoonaawe. Ibiiblya ineera wiira wawiiwelelaka asithumwanaa, “iyo ikhanle itthu yootthunnya wa Apwiiya.” (Akol. 3:20) Yehova naacuwela wiira ikwaha cikiina, asithumwanaa pooti uhicuwelela itthu weeva impheela awula ayo pooti ukumiherera ikettelo weeva cinoonaa khampa khacinasariya. Uhookhalaru commo, wawiiwelelaka asithumwanaa, unantteeliha nrima Yehova venci.

7 Yonayeeli, wuupuwele mananna asithumwanaa cineecoonaaya. Weeva wawiiwelelaka, ayo anaatteeliya ni anawuukhuluvela. (Miru. 23:22-25) Uhiya commo, weeva unaahala utepa uwaattamela. Mmirawo mmoca o Bélgica, neehaniya Alexandre, naattonka: “Kaapacenryaaka upanka citthu cotheene asipaapaaka yaakilepelaaya, mananna owaataana yahovirikana. Hi nahopacera utepa waataana ni nantteliya nrima.” d Yoneeraru, wuupuwele mananna wiiwelela ikano unhalaaya wuukavihera nenna co ni mananna cinhalaaya wuukavihera wahoolo. Paulo nokhala u Brasil, heera: “Wiitthuca uwiiwelela asipaapaaka uhokikavihera umwiiwelela Yehova ni atthu akiina arina nrintti woohoolela.” Khampa cinhimyaaya nuulumo na Nluku, weeva uhaana isariya cinci coopheela uwiiwelela asithumwanaa. Efesu 6:2, 3 ineera: “Wiira citthu cotheene ciweettele saana, ni ukhale ukati mwinci watuninyani.”

8. Kontha isiyani amirawo enci ulakenlyaaya uwiiwelela asithumwanaya?

8 Amirawo enci ahoonenela wiira ikhanle itthu yomaana uwiiwelela asithumwanaya. Luiza, nokhala ciicammo u Brasil, uyo wiipaceroni waanonrikela ucuwela nlattuni wahaakhalanaawe telefooni. Uyo anwiirela athumwaane wiira amirawo yaarina myaakha cawe otheene yahaana atelefooni. Masi vano, ahoona wiira asithumwaane yaaneera unkhikicera. Nnaco uyo neera: “Mi kihoona wiira uwiiwelela asipaapaaka khinakhala itthu intepa urika, masi ikhanle itthu innikhikicera wiira noopole ukumiihu.” Elizabeth, mmirawo mwanthiyana nokhala u Estados Unidos, ikwaha cikiina unanrikela uwiiwelela asithumwaane. Uyo naatonkaca: “Mi kaahicuweleleke nlattuni asipaapaaka akumiherenryaaya ikettelo, mi kinaamananiha wuupuwela ikwaha cikhwaawe ikettelo caya caakikhikicenyaaya.” Mônica nokhala u Armênia, hoona wiira citthu cammweettela saana ukati waawiiwelelaawe asithumwaane.

NWIIWELELE “AKHULUPALE ANHOOLELA”

9. Atthu enci anoonela cani wiiwelela malamulo a kuvernu?

9 Atthu enci anaacuwela wiira nihaana nikhalanaka ikuvernu ni unaareera wiiwelela hataa akhalaka malamulo vakaani paahi ankumihereraaya “akhulupale ookuvernu.” (Aroo. 13:1) Masi yaayo atthwaayo khantthuna wiiwelela malamulo yaahaaciveleke awula woonaka wiira oohisariya. Moone ntakihero nooliva nsokho. Ilapo imoca yo Europa, atthu enci anoona wiira “ikhanle itthu yomaana uhiliva nsokho unkhala toko khiivo isariyaaya”. Nlattu wo iyo itthwiiyo, atthu ankhala iyo ilapweeyo khanliva misokho akuvernu cinrumaaya.

Isiyani ninwiitthucereehu nhina wiiwelela Yusufu ni Maria? (Nwehe iparaagarafu 10-12) g

10. Kontha isiyani hiiva nineeweleleehu hataa malamumo ahinnicivela?

10 Ibiiblya ineera wiira ikuvernu caapinaatamu cinwaana uhuva ni cinlamuleliya ni Sotwani cinaahala utankanyiya woohipica. (Isaa. 110:5, 6; Ekles. 8:9; Luka 4:5, 6) Ibiiblya ciicammo ineera “ntthu hinwiiwelela akhulupale okuvernu khaneewelela nlamulo nivahilyaawe Nluku”. Nna co, Yehova naahiya wiira ikuvernu cikhale wiira ceettihere citthu saana ni uyo noweherera wiira hiiva niiwelele nnyo ikuvernunnyo. Phimaana, nihaana “niiwelelaka ni upanka citthu cinnilepelaaya”, uhela nhina uliva nsokho, waahisima ni uwiiwelela. (Aroo. 13:1-7) Ikwaha cikiina, hiiva pooti wooniha toko nlamulo nimoca khaniri saana, khanirina isariya awula ninaahala unirikela weettela. Masi hi nimmwiiwelela Yehova ni uyo noniirela wiira nihaana uwiiwelela ahooleli ookuvernu. Itthu imoca inhaleehu uhiwiiwelela yaniirelaka upanka itthu invirikaniha ikano ca Yehova.—Mite. 5:29.

11-12. Toko cinhimyaaya Luka 2:1-6, isiyani Yusufu ni Maria yaapankilyaaya wiira yoonihere ukhala oowiiwelela ahooleli okuvernu? (Nwehe ciicammo ilatarato.)

11 Hiiva pooti waneetthucereehu ntakihero na Yusufu ni Maria, yaari owiitthenkaceene wiira awiiwelele ahooleli ookuvernu, hataa ukhala wiira waanaarikela. (Nsome Luka 2:1-6. e) Moone mananna caattehiyaaya wiiwelela waya ikuvernu ukati Maria waaryaawe niirukulu. Nhooleli nkhulupale Augusto ahovaha nlamulo neera wiira atthu otheene yahaana uturuwela ilapo iyariyaaya wiira yeecantikhihe. Yusufu ni Maria, yahaana arwaaka u Belém, ikwaha yaahala weettiya ikilometuru 150 mmittalani cottuttu. Iyo ikwaheeyo yaahala ukhala yoorika, venci-venci yanhala unrikela Maria aari niirukulu yo mweeri 9. Unari wiira yahomphwanya yooyara mphironi? Ayo yahokhala niiwasiwaasi nuukumi wa Maria ni wa mwaana, aahala ukhala Mesiya wahoolo. Anatthunacile, iyo yaahala ukhala itthu yowotheriha wiira ahiiwelele ikuvernu.

12 Yusufu ni Maria khayaahiile wiira iwasiwaasi caya ciwiirihe uhiiwelela ikuvernu. Ni Yehova ahaacaaliha nlattu wowiiwelela waya. Maria ahophiya saana u Belém, ahonnyara mwaana nkumi ni ahokavihera wiirannya inatiri yo mbiiblyani!—Mik. 5:2.

13. Kontha isiyani wiiwelela wihu unawaakavihera mayamunna?

13 Uwiiwelela akuvernu ikhanle itthu yomaana muukuni wihu ni waakhunanihu. Manannani? Yoopacera, hiiva khaninttarusiya khampa atthu akiina nlattu woohiiwelela malamulo. (Aroo. 13:4) Ni uwiiwelela wihu, ciicammo pooti uwiiriha akhulupale ookuvernu waawehera saana Masaahiti a Yehova khampa ikhurupu. Wootakihera, myaakha vakaani uttuli, u Nigéria, anatoropa yahokela nsalau yo Umwene cipankiyaka mikutthaano yawaavyaka atthu ahintthuna uliva nsokho. Masi nhooleli aanatoropa ahowiirela akhumace nsalau yo Umwene ni aheera: “Masaahiti a Yehova ikhumelo anaaliva nsokho.” Ikwaha cotheene nneeweleleenyu malamulo, nnaakavihera wuulumiya saana waapoovu a Yehova. Ni pooti ukhalaka wiira wahoolo nwo wuulumiya saananwo unaahala waakhikicera mayamunna.—Mat. 5:16.

14. Isiyani anuunu amoca yaakavihenre ukhala owiitthenkaceene wiira awiiwelele ahooleli ookuvernu?

14 Uhookhalaru commo, pooti ukhala wiira khunakhala ikwaha cotheene ninkhaleehu owiitthenkaceene wiira niwiiwelele akhulupale ookuvernu. Anuunu Joana, ankhala u Estados Unidos, aheera: “Mi, wankirikela wiiwelela ikuvernu, kontha amucyaaka yahotoko uwaceriya woohisariya naahooleli ookuvernu.” Masi anuunu Joana yahoona wiira yahaana arukunusaka moopuwelelwaaya. Yoopacera, ayo yahohiya usoma ihapari co mwinternetini caawuuluma pusya ahooleli okuvernu. (Miru. 20:3) Yonayeeli, ayo yahonlompa Yehova yanlepelaka wiira ankhuluvele uyova ni uhiweherera wiira ikuvernu caapinaatamu upanka marukunuso. (Isaa. 9:9, 10) Yoneeraru, ayo yahosoma mmalivuruni cihu cinooluma uhiikelakeliha isiyaasa ni uhikhalana ipartiitu. (Joau 17:16) Ilelo, anuunu Joana aneera wiira waahisima ni uwiiwelela ahooleli ookuvernu unawaaphwanyiha nnema ni umaala.

MWIIWELELE MALAKIHERO UNVAHAAYA MPHWINKO WA YEHOVA

15. Kontha isiyani ikwaha cikiina pooti unirikela weettela malakihero o mumphwinkoni a Yehova?

15 Yehova nonilepela wiira hiiva “nihaana niwiiwelelaka ale anhoolela” wanlokoni. (Mabere. 13:17) Uhookhalaru wiira nhooleliihu Yesu khanle oohipahuwa, ale naavarelaawe nteko wiira anivahe ikano va watuninyani va akhanle oopahuwa. Phimaana ikwaha cikhwaawe pooti unirikela uwiiwelela, venci-venci yanilepelaka itthu ihimpheeleehu upanka. Ikwaha imoca, Peturu wahonrikela wiiwelela. Uyo aheereliya ni nlayikha wiira akhuure inama caatteelihaaya nlamulo na Moceesi, ni Peturu kheewelenle—khunakhala ikwaha imoca, masi ikwaha tthaaru! (Mite. 10:9-16) Kontha isiyani Peturu waapankilyaawe iyo itthwiiyo? Ale malakihero aavahiyaawe ophiyaarwaale oone uhikhalana isariya. Yanvirikaniha citthu Peturu caalamalenlyaawe upanka. Wakhala wiira Peturu wahonrikela wiiwelela Malakihero aavahiyaawe ni nlayikha noohipahuwa, muupuwele mananna hiiva unhalaaya unirikela wiiwelela malakihero atthu oopahuwa!

16. Isiyani Paulu yaapankilyaawe ukati waakhenlyaawe ikettelo yaakhala toko yoohisariya? (Nwehe Miteko 21:23, 24, 26.)

16 Paulu aari “owiitthenkaceene wiira eewelele”, hataa ukhalaka wiira malakihero aavahiyaawe oona uhikhalana isariya. Makristau ayuuta yaaheewa yiiriyaka wiira Paulu aalalyeera “citthu yaakurumica atthu urukunuwela” ni uhihisimu nlamulo na Moceesi. (Mite. 21:21) Makristau yaahoolela u Yerusalemu yahomwiirela Paulu wiira aacise alopwana acese wiira eereerihe utempulu nkhayi naayo. Commo, anaahala uthoonyera wiira aanaahisimu nlamulo na Moceesi. Masi Paulu ancuwela wiira makristau hataa yahaattharaaya nlamulo na Moceesi ni wiira uyo khaapankile itthu yootakhala. Waahookhalaru commo, uyo aheewelela woohikohakoha. Uyo “ahaakusa ayo alopwana acesyaayo ni ahorwaa wiireeriha nkhayi naayo khampa caapankesiyaaya.” (Nsome Miteko 21:23, 24, 26. f) Paulu wiiwelela wawe wahaakavihera mayamunna ukhala oowaataana.—Aroo. 14:19, 21.

17. Isiyani nyuuva nwiitthucenreenyu anuunu Stephanie?

17 Anuunu amoca aneehaniya Stephanie waahaarikela waamini itthu yaalakenlyaaya mayamunna yaawacera miteko ilapo yaakhalaaya. Ayo yaakavihera ikhurupu yooluma iluuka yo ilapo ikiina ni yaakhala ootteeliya. Vano mayamunna o Peteli yahomalamaliha iyo ikhurupwiiyo ni ayo yahothanliya wiira aturuwele nloko noluukaaya. Ayo aneera: “Mi khahoriipiya nrima cinene, ni mi koona wiira nloko yoolumiya iluukaaka khanaapheela ukaviheriya cinene.” Waahookhalaru commo, ayo yaholakela wiiwelela. Ayo aneera: “Uvira waya ukati, mi kahoona wiira mayamunna yaholakela itthu yomaana. Hi naamalenle ukhala ayari oominepani owanlokoni o mayamunna yaarina amucyaaya oohikhala Masaahiti a Yehova. Ni ciicammo, kinawaasomana anuunu amoca yaavirihile ukati mwinci woohinswalela Yehova. Uhiya paahi ukhalana ukati mwinci woopanka usoma wo veekha, mi uhokitaphuwa nrima. Kontha mi kinaacuwela wiira kiheekurumica wiiwelela.”

18. Kontha isiyani wiiwelela ikhanlyaaya itthu inniwaanela iparakha?

18 Hiiva pooti waneetthuceehu ukhala atthu owiiwelela. Yesu “aheetthuca ukhala ntthu owiiwelela”, kahi ukati womaana paahi, masi “ciicammo ukati waahuvaawe”. (Mabere. 5:8) Khampa Yesu, hiiva pooti wiitthuca ukhala atthu owiiwelela hataa naananaka masakha. Wootakihera, ukati waapaceraaya iretta yoomwaryeela yo koronaviiru, hi nahovahiya malakihero o mananna oopanka mikutthaano nsalauni yo Umwene ni weemelela ulalyeera mmawaani. Nyuuva wahoorikelani weettela ayo malakiherwaayo? Masi nlattu wowiiwelela ayo malakiherwaayo nheekhikicera, nhokavihera uhihinnya waataaniya wanlokoni ni untteeliha nrima Yehova. Nna co, otheene cihu niri owiitthenkaceene wiira niiwelele ikano cotheene ninhaleehu atthunaka uvahiya ukati wo masakha moolupale. Ni wiiwelela nnyo ikanonnyo phinhala woopola ukumiihu!—Jó 36:11.

19. Kontha isiyani nyuuva nnopheeleenyu wiiwelela?

19 Mpaka va hi nihoona wiira wiiwelela unaaniwaanela iparakha. Itthu yuulupale inniiriha umwiiwelela Yehova ukhanle unfenta wihu ni nimpheela untteeliha nrima. (1 Joau 5:3) Hi khaninhala ukhitiri hataa vakaani unliva Yehova citthu comaana cotheene nonipankelaawe. (Isaa. 116:12) Masi hiiva pooti wammwiiweleleehu ciicammo naale annihoolela. Napankaka commo, ninaahala uthoonyera wiira nikhanle atthu oocuwelaca. Ni ntthu oocuwelaca nantteeliha nrima Yehova.—Miru. 27:11.

NCIPO 89 Nviriyane, mwiiwelele ni ncaalihiye

a Nlattu wookhala atthu oopahuwa, ukati nkhwaawe hi unaanirikela ukhala atthu wiiwelela, hataa ukhalaka wiira ntthu nonivaha ikano haana isariya yoonivaha iyo ikanweeyo. Nhina ula mwahoola, ninaahala woona iparakhani ninkhalaneehu nawiiwelelaka asipaapeehu,ahooleli ookuvernu ni mayamunna arina nrintti wowacera maloko.

b Tiyaku 3:17 Ucuwelaca wo wiirimu woopacera ukhanle wooreera, ciicammo ukhanle wo nnema, wowaakuva wiiwelela, wootthunela, woocarana ikiriri ni mihokorokho comaana, khunthanya, khunootha.

c Luka 2:46 Uvira waya mahuku mararu, ayo yahomphwanya ntempuluni, nonkomile iriyari atthu yeetthuciha myaha cottiini, aaviriyanaka ni aakohakohaka. 47 Masi otheene yanviriyana yahokhala ootikhinihiya nlattu wo citthu caacuwelaawe ni caakhulaawe. 48 Phimaana, asithumwane yahokhala ootikhinihiya ukati waamonnyaaya, ni anumwaane yahomwiirela co: “Mwanaka, unipankenleni commo? Mi ni athumwana nahosanka ni naavira nuutothaka.” 49 Masi uyo ahowiirela co: “Nlattuni nvinreenyu nkitothaka? Khamwaacuwela wiira mi kaalamuliya ukhala mpaani wa Apaapa?” 50 Masi, ayo khayeeweehile itthu yaahimyaawe. 51 Vano, uyo ahoturuwela u Nasaree nkhayi naayo, ni khaahiya uwiiwelela. Ciicammo, anumwaane yansunka sana-saana wanrimani ala moolumwaala. 52 Ni Yesu aavira atepaka ukhala oocuwelaca ni wuunuwa irutthu, uhoolo wa Nluku ni waapinaatamu.

d Wiira uphwanye miruku comananna oowuulumana asithumwanaa mwaha wokettelo inoorikela weettela, uwehe mwaha Como posso me dar bem com meus pais? nsayitini jw.org.

e Luka 2:1 Ale mahukwaale, César Augusto ahoruma wiira apoovu otheene o ule ncokoole yeecantikhihe. 2 Atthwaayo yaapacenre wiicantikhiha ukati Kirinu waaryaawe nhooleli o Siiriya. 3 Ni atthu otheene yahorwaa wiicantikhiha, khula ntthu wasittatti wawe. 4 Yusufu ciicammo ahokhuma u Kalileya, isittatti yo Nasaree ni ahorwaa u Judeia, isittatti ya Davidi, ineehaniya Belém, kontha uyo aari mmucyaawe Davidi. 5 Ahorwaa wiicantikhiha ni Maria, nthiyana aavahiyaawe wiira anthele. Uyo ukatyuuyo, Maria aahaleela vakaani uyara. 6 Anaryeene wonwo, Maria wahomphiyera ukati wooyara.

f Miteko 21:23 Vano, mpanke itthu inhaleehu uwiirelani: Nihaana va alopwana 4 ampankenle inatiri Nluku. 24 Mwaacise ayo alopwanaayo ni nrwee mweereerihe nkhayi naayo. Ciicammo, mwaalivele citthu cotheene cinhala upheeliya wiira ametthiye ikharari caya. Mwapanka commo, atthu otheene anaahala woona wiira citthu cinoolumiya mwaaciyaka nyuuva khacinakhala ikhweeli, ni anaahala woona wiira munneettela nlamulo. 26 Vano waaseele, Paulu ahaakusa ayo alopwana acesyaayo ni ahorwaa wiireeriha nkhayi naayo khampa caapankesiyaaya. Wahoolo, ahokela ntempulu wiira ahimye ukati waahalaaya umaliha wiireeriha wiira ivahereriye itthuvwaaya alopwana ooceese.

g ILATARATO: Yusufu ni Maria anawiiwelela nlamulo noorwaa wiicantikhiha u Belém. Woolikanaca, makristau ilelo anawiiwelela ikettelo co mparapaarani, anaaliva nsokho ni anaatthara malakihero oosipiritaali.