Skip to content

Skip to table of contents

NKHANI YOPHUNZILA N.° 42

Kansi mwewo nimwe okonzeka “kumvwila”?

Kansi mwewo nimwe okonzeka “kumvwila”?

“Nzelu yofumila kululu . . . ni yokonzeka kumvwila.”—YAK 3:17.

NYIMBO N.° 101 Tikokata ntchito mokatijana

VATIKUTI TIPHUNZILE a

1. Ndaŵa yanji tingavutike kunkhala ŵanthu omvwila?

 KANSI mwewo nthawe ziyakine muvutika kunkhala omvwila? Mfumu Davide naye enzekumvwa soti chimozi-mozi, tetyo yove epemphele kwa Mulungu kuti: “Nichilikizeni na ntima wofunishisha.” (Sal. 51:12) Davide enzekonda Yehova. Koma olo n’tetyo, nthawe ziyakine Davide enzevutika kunkhala womvwila ndipo nase nthawe ziyakine tuvutika. Ndaŵa yanji? Choyamba, sewo titolela chibadwa cha kusamvwila kuli makolo ŵasu. Chachiŵili, Satana olekalini kuyeja-yeja kuti atisokoneze na cholinga chakuti tipanduke monga nimwechichitila yove. (2 Akor. 11:3) Chachitatu, tilizengulukiwe na ŵanthu asamvwila a muli chino chalo, ndipo “kaganizidwe kamene aka palipano kokata ntchito muli ŵana osamvwila.” (Aef. 2:2) Sewo tufunikila kuchita khama osati tyala polimbana na chibadwa chasu chauchimo, koma kuti tipewesoti mayeselo a Satana na chalo chake amene cholinga chake ni kutichitisha kuti tinkhale osamvwila. Ndipo tufunikila kuyeja-yeja kumvwila Yehova komasoti ŵanthu amene waŵaika paudindo.

2. Kansi kunkhala “okonzeka kumvwila” kutanthauza chinji? (Yakobo 3:17)

2 Ŵelengani Yakobo 3:17. Yakobo moujiliwa elemba kuti ŵanthu anzelu ni “okonzeka kumvwila.” Ganizilani tanthauzo ya mawu amene aŵa. Sewo tufunikila kunkhala okonzeka komasoti ofunishisha kumvwila ŵanthu amene Yehova waŵapasa udindo ukulu. Koma olo n’tetyo, Yehova oyembekezelalini kuti tikomvwila ŵanthu amene otiuja kuti tifwaye malamulo ŵake.—Mac. 4:18-20.

3. Ndaŵa yanji Yehova owona kuti kumvwila ŵanthu amene otisogolela n’kofunika?

3 Sewo tufunikila kunkhala ofunishisha kumvwila Yehova kupambana ŵanthu. Ndipo kulaŵila chendi, Yehova otipasa malangizo aweme nthawi zose. (Sal. 19:7) Koma ŵanthu amene ali na maudindo, aliye ungwilo. Koma olo n’tetyo, atata ŵasu akululu epeleka udindo ukulu kuli makolo, olamulila akulu-akulu, komasoti akulu mumpingo. (Miy. 6:20 1 Ates. 5:12; 1 Pet. 2:13, 14) Keno tuŵamvwila, tunkhala kuti tumvwilasoti Yehova. Tiyeni tiwone mwatingawoneshele kuti tumvwila ŵanthu amene Yehova waŵapasa udindo, olo kuti nthawi ziyakine tingawone kuti malangizo ŵawo ni ovuta kuŵalondela komasoti kuŵakonkheja.

MUKOMVWILA MAKOLO ŴANU

4. Ndaŵa yanji ŵana anyinji omvwilalini makolo ŵawo?

4 Achilumbwana alizengulukiwe na ayawo amene ni “osamvwila makolo.” (2 Tim. 3:1, 2) Ndaŵa yanji anyinji a ove ni osamvwila? Makolo ayakine ochita vinthu vosiyana na vakuphunzisa ŵana ŵawo kuti akochita. Vamene ivi vuchitisha ŵana kuwona kuti makolo ŵawo ni achinyengo. Makolo ayakine oyembekezela kuti ŵana ŵawo akochita vinthu vamene olo ove okwanishalini kuvichita. Ŵana ayakine owona kuti malangizo a makolo ŵawo ni akale-kale, osayavya, kapena ovuta ngako kuŵakonkheja. Keno mwewo nimwe wachilumbwana, kansi mwiganizapo kale mwanjila yamene iyi? Ŵana anyinji owona kuti n’kovuta kukonkheja malamulo a Yehova akuti: “Mukomvwila makolo ŵanu mwa Ambuye, pakuti kuchita vamene ivi ni chilungamo.” (Aef. 6:1) Kansi n’chinji chingakuyavyeni kuchita vamene ivi?

5. Mokatijana na lemba ya Luka 2:46-52, ndaŵa yanji n’vochitisha chidwi kuti Yesu enzemvwila makolo ŵake?

5 Mwewo mungaphunzile kunkhala omvwila kufumila pa chisanzo chiweme ngako cha—Yesu. (1 Pet. 2:21-24) Yove enze munthu wangwilo, koma makolo ŵake enze aliye ungwilo. Koma olo n’tetyo, Yesu enzelemekeza makolo ŵake olo kuti ove nthawe ziyakine enzephoniyesha vinthu komasoti enzemumvwisha lini pavinthu viyakine. (Eks. 20:12) Ganizilani vamene vichitika Yesu penze na vyaka 12. (Ŵelengani Luka 2:46-52.) Makolo ŵake enze emusiya ku Yerusalemu. Yosefe na Mariya enze na udindo wowoneshesha kuti ŵana ŵawo onse ali m’gulu ya ŵanthu amene enzejokela kwawo pavuli pachikondwelelo. Makolo a Yesu pechimufwana, Mariya emuzuzula chifukwa chakuti yove enze esalilila ku Yerusalemu! Yesu sembe ekwanisha kuŵauja kuti ove aliyechite vinthu mwachilungamo. Koma m’malo mwake, yove eŵayankha mwachidule komasoti mwaulemu. Koma olo n’tetyo, Yosefe na Mariya “aliye mvwishe venzeŵauja.” Koma Yesu “epitilija kuŵamvwila.”

6–7. Kansi n’chinji chingayavye achilumbwana kumvwila makolo ŵawo?

6 Achilumbwana, kansi vukuvutani kumvwila makolo ŵanu pa nthawe yaphoniyesha vinthu viyakine olo keno okumvwishani lini? Lomba n’chinji chingakuyavyeni? Choyamba, mukoganizila mwakumvwila Yehova. Baibolo yunena kuti keno mwewo mumvwila makolo ŵanu “vamene ivi vukondwelesha Ambuye.” (Akol. 3:20) Yehova oziŵa kuti nthawe ziyakine makolo ŵanu okumvwishani lini komasoti kuti nthawe ziyakine ove okuikilani malamulo amene ni ovuta kuŵakonkheja. Koma mwewo mukasankha kumvwila makolo ŵanu, Mulungu osangalala.

7 Chachiŵili, ganizilani mwakumvwila makolo ŵanu. Keno mwewo mumvwila makolo ŵanu ove osangalala ndipo oyamba kukukhulupililani. (Miy. 23:22-25) Vamene ivi vizachitishe kuti ushamwali wanu na ove uzankhale wotang’a. Alexandre waku Belgium enena kuti: “Peniyamba kumvwila makolo ŵangu, ushamwali wangu na ove witang’a ngako, tiyamba kukatijana komasoti kunkhala mosangalala ngako.” b Chachitatu, mukoganizila mwamene kumvwila kwanu palipano mwakungazakuyavyilani kusogolo. Paulo waku Brazil, enena kuti: “Kuphunzila kumvwila makolo ŵangu kwaniyavya kuti nikokwanisha kumvwila Yehova komasoti ŵanthu amene ali na maudindo.” Mawu a Mulungu onena za chifukwa chiyakine chomvwika chamufunikila kumvwila makolo ŵanu. Ove onena kuti: ‘Kuti vinthu vikuyendeleni bwino komasoti kuti munkhale na moyo utali pachalo.’—Aef. 6:2, 3.

8. Kansi ndaŵa yanji achilumbwana anyinji osankha kumvwila makolo ŵawo?

8 Achilumbwana anyinji awona kuti vinthu vuŵayendela luweme keno ove omvwila makolo ŵawo. Naye Luiza wamene onkhala ku Brazil, enzemvwishalini chifukwa chake yove enzelolewa lini kunkhala na foni kwa nthawi itali. Koma yove enzeziŵa kuti achilumbwana ayake enze nawo mafoni. Papita nthawe, Luiza eziŵa kuti malangizo ŵenzemupasa makolo ŵake enzelini omupaila ufulu, chifukwa chakuti yove enzefunikila chendi malangizo amene awo. Elizabeth mulongo wachisimbi waku United States, vikalimuvuta mphela kumvwila makolo ŵake nthawe ziyakine. Yove efotokoza kuti: “Keno niliyemvwishe chifukwa chachitisha makolo ŵangu kuniikila lamulo iyakine, nuyeja kukumbukila mwenipewela kukumana na mavuto m’masiku akuvuli chifukwa cha malamulo ŵawo.” Monica wamene onkhala ku Armenia, enena kuti nthawi zonse vinthu vumuyendela luweme ngako akamvwila makolo ŵake kupambana mwavunkhalila akaleka kuŵamvwila.

MUKOMVWILA “OLAMULILA AKULU-AKULU”

9. Kansi ŵanthu anyinji oiwona tyani nkhani yomvwila malamulo?

9 Ŵanthu anyinji ovomekeja kuti sewo tufunikila kusogolelewa na maboma a ichi chalo, ndipo tufunikila kumvwila ayikine mwa malamulo ŵakupeleka “olamulila akulu-akulu.” (Aro. 13:1) Koma ŵanthu ŵamo na ŵamo amene awo, angowaya-waya kumvwila malamulo amene owoneka monga aliyechilungamo kapena ovuta kuŵakonkheja. Mwachisanzo, ganizilani za lamulo yunena za kupeleka nsonkho. Mu chalo chiyakine ku Europe ŵanthu anyinji okhulupilila kuti “ni nzelulini kupeleka nsonkho keno wewo uwona kuti kuchita vamene ivo n’chilungamo lini.” N’vosadabwisa kuti ŵanthu a m’chalo chamene icho opeleka tyala magawo aŵili pa magawo atatu ansonkho wayufuna boma.

Kansi tuphunzila chinji pankhani ya kumvwila kwa Yosefe na Mariya? (Onani ndime 10-12.) c

10. Ndaŵa yanji tukonkheja malamulo olo patuŵawona monga ni atyala-tyala?

10 Baibolo yutiuja kuti maboma a ŵanthu amene oyambisha mavuto, ali mmanja mwa Satana, ndipo awonongewe kwalombapano. (Sal. 110:5, 6; Mlal. 8:9; Luka 4:5, 6) Koma yove yutiujasoti kuti “wamene oshushana na ulamulilo oshushana na makonzedwe a Mulungu.” Palipano, Yehova walola kuti maboma alamulile na cholinga chakuti vinthu vipitilije kuyenda luweme, ndipo yove oyembekezela kuti tikoŵamvwila. Tetyo, sewo tufunikila “kupeleka kwa onse vinthu vakufuna” kupamikijapo misonkho, ulemu komasoti kumvwila. (Aro. 13:1–7) Nthawe ziyakine sewo tingawone kuti lamulo iyakine niyatyala-tyala, iliye chilungamo, kapena ni yovuta kuikonkheja. Koma sewo tumvwila Yehova, ndipo yove otiuja kuti tikoŵamvwila olamulila amene aŵa keno kuchita vamene ivo kufwayalini malamulo ŵake.—Mac. 5:29.

11–12. Kansi Yosefe na Mariya echita chinji kuti amvwile lamulo, ndipo vokonkhapo vake venze votyani? (Luka 2:1–6) (Onanisoti vithunzi.)

11 Sewo tingaphunzilepo kanthu kufumila pachisanzo cha Yosefe na Mariya amene enze okonzeka kumvwila olamulila akulu-akulu olo panthawe yamene kuchita vamene ivo kwenze kovuta. (Ŵelengani Luka 2:1–6.) Mariya penze na vumo ya miyezi 9, yove na Yosefe ekumana na chiyeso cha kumvwila. Mfumu Agusto inkhazikisha lamulo kuti ŵanthu onse a mu Ufumu wa Roma, alute ku tauni ya kwawo kuti akachite kalembela. Yosefe na Mariya eyamba ulwendo woluta ku Betelehemu nsenga wa makilomita 150 (mamailosi 93) ndipo ove enzefunika kukwela nopolika malupili. Ulwendo wamene uyo wenze uipa ngako maka-maka kuli Mariya. Payakine onse aŵili enze na nkhaŵa ponena za mwangalitetezele ove pamozi na mwana wawo wosavyalika. Lomba sembe vinkhala tyani kuti Mariya eyamba kumvwa kuŵaŵa penze akali munjila? Yove enze na Mesiya wa kusogolo mmala mwake. Ove sembe esankha kusamvwila lamulo ya boma.

12 Olo kuti Yosefe na Mariya enze na vifukwa vomvwika kuti okodela nkhaŵa, ove emvwila lamulo yamene iyo. Yehova edalisa kumvwila kwawo. Mariya efwika luweme ngako ku Betelehemu, yove evyala mwana wathanzi, ndipo eyavyasoti pokwanilisha ulosi wa m’Baibolo!—Mik. 5:2.

13. Kansi kumvwila kwasu kungaŵakhuze tyani abale na alongo ŵasu?

13 Keno tumvwila malamulo a akulu-akulu, tulipindulisha seka komasoti ŵanthu ayakine. Motyani? Chifukwa chimozi n’chakuti tupewa chilango chakulondela ŵanthu amene ofunalini kumvwila malamulo. (Aro. 13:4) Keno sewo tumvwila olamulila, ove azawone kuti Amboni za Yehova ni ŵanthu aweme. Mwachisanzo, vyaka vinyinji kuvuli ku Nigeria, masodja eloŵa m’Ng’anda ya Ufumu pa nthawe ya misonkhano ya mpingo pofuna kukata ŵanthu amene enzekana kulipila misonkho. Koma nkulu wa masodja euja masodja amene awo kuti afumemo, ndipo enena kuti: “Amboni za Yehova ni ŵanthu amene nthawe zonse olipila misonkho yawo.” Nthawe iliyonse yamumvwila malamulo a boma, mwewo munkhala kuti muyangijila kuwama kwa mbili ya ŵanthu a Yehova—mbili yamene nsiku iyakine ingateteze okhulupilila ayanu.—Mt. 5:16.

14. Kansi n’chinji chiyavya mulongo muyakine kunkhala ‘wokonzeka kumvwila’ olamulila akulu-akulu?

14 Koma olo n’tetyo, ni nthawi zonselini patingankhale na ntima wofuna kumvwila malamulo a olamulila akulu-akulu amene aŵa. Mulongo muyakine waku United States zina yake Joanna enena kuti: “Venzelini vipepu kuli newo kuti ninkhale womvwila chifukwa ayakine m’banja mwasu echitiliwapo vinthu viyakine viliye chilungamo na akulu-akulu a boma.” Koma Joanna esankha kuchinja mwenzewonela vinthu ponena za akulu-akulu aboma, chifukwa cha vamene ivi yove eganiza kuchita vinthu ivi vokonkhapo. Choyamba, eleka kuŵelenga nkhani zapa intaneti zamene zenzelaŵila vinthu voshusha akulu-akulu aboma. (Miy. 20:3) Chachiŵili, esenga Yehova kuti amuyavye kukhulupilila ngako yove m’malo moganiza kuti maboma aŵanthu angakwanishe kuchinja vinthu. (Sal. 9:9, 10) Chachitatu, yove eŵelenga nkhani za m’mabuku ŵasu zokhuza kusaloŵelela ndale. (Yoh. 17:16) Palipano, Joanna owona kuti kulemekeza na kumvwila olamulila akulu-akulu kwamuyavya kufwana “ntendele wosaneneka.”

MUKOMVWILA MALANGIZO OFUMILA M’GULU YA YEHOVA

15. Ndaŵa yanji tingavutike nthawe ziyakine kumvwila malangizo ofumila m’gulu ya Yehova?

15 Yehova otisenga kuti “mwaomvwila ŵala osogolela” mumpingo. (Ahe. 13:17) Olo kuti nsogoleli wasu Yesu ni wangwilo, ŵanthu amene ŵakukatishila ntchito potisogolela pano pachalo aliye ungwilo. Sewo tingavutike kumvwila ŵanthu amene aŵa maka-maka keno otiuja kuti tichite vinthu vatisafuna. Olo ntumwi Petulo elondela malangizo amene poyamba aliyefune kuŵakonkheja. Mngelo pechimuuja kuti alye nyama zamene m’Chilamulo cha Mose zenzezoipishiwa, Petulo ekana—osati ulwendo tyala umozi koma maulwendo atatu! (Mac. 10:9-16) Ndaŵa yanji? Malangizo anyowani amene aŵa enzewoneka monga ni osayavya kuli yove. Malangizo amene aŵa enze osiyana ngako na ŵenzekonkheja kuvuli konse. Keno venze vovuta kuli Petulo kumvwila malangizo ofumila kuli mngelo wangwilo, niye kuti vingankhale vosadabwisa kuti nase nthawe ziyakine tingawone kuti n’vovuta kumvwila malangizo ofumila kuli ŵanthu aliye ungwilo.

16. Olo kuti Paulo sembe ekwanisha kuwona kuti malangizo ŵechipasiwa enze osamvwika, kansi yove echita chinji? (Machitidwe 21:23, 24, 26)

16 Ntumwi Paulo enze “wokonzeka kumvwila” olo pechilondela malangizo amene payakine yove sembe eŵawona monga ni osayavya. Akhilisitu Achiyuda echimvwa vinthu vawenye vokhuza Paulo—vakuti yove enzelalikila kuli ŵanthu amitundu iyakine kuti “apandukile Chilamulo cha Mose,” nochita vinthu vowonesha kusachilemekeza. (Mac. 21:21) Akulu Achikhilisitu aku Yerusalemu elangiza Paulo kuti atole analume 4 noluta kukachisi kuti akalituŵishe mokatijana na Chilamulo pofuna kuwonesha kuti yove enzechikonkheja. Koma Paulo enzeziŵa kuti Akhilisitu enzelini pansi pa Chilamulo. Ndipo yove enze aliye phoniyeshe chilichose. Koma olo n’tetyo, Paulo aliye waye-waye. Yove “nsiku yokonkhapo etola analume amane awo na kuyachita mwambo wa kulituŵisha pamozi na ove.” (Ŵelengani Machitidwe 21:23, 24, 26.) Chifukwa chakuti Paulo emvwila malangizo amene awo, abale epitilija kunkhala okatijana.—Aro. 14:19, 21.

17. Kansi muphunzilapo chinji pa vichitikila Stephanie?

17 Stephanie, vimuvuta kumvwila malangizo amene ŵechipeleka abale audindo m’chalo chawo. Yove pamozi na mwanalume wake enzesangalala potumikila m’kagulu kachilaŵilo chiyakine. Pavuli pake, ofesi ya nthambi ipanamika kagulu kamene ako ndipo banja yamene iyi iujiwa kuti ijokele kumpingo wachilaŵilo chawo. Stephanie enena kuti: “Newo nikhumudwa ngako. Niliyekatijane nayo nkhani yakuti mpingo wenzesonkha amama wenzefunikila ngako thandizo.” Koma olo n’tetyo, yove esankha kukonkheja malangizo anyowani amene awo. Yove enena kuti: “Pavuli pake, newo nimvwisha kuti malangizo amene awo ofumila kuli abale enze anzelu. Mu mpingo wasu wanyowani anyinji aliyefumile m’banja ya Mboni. Tetyo, sewo nise banja yawo ndipo tuŵalimbikisa.” Palipano nuphunzila na mulongo wamene ewejeleshewa soti mumpingo. Ndipo lomba nili na nthawe ikulu yophunzila paneka. Yove enena soti kuti: “Nili nachikumbuntima chituŵa poziŵa kuti nachita vose vaningakwanishe kuti ninkhale womvwila.”

18. Kansi ni madaliso otyani ŵatufwana tikankhala omvwila?

18 Sewo tingaphunzile kunkhala omvwila. Yesu “ephunzila kumvwila” osati chifukwa chakuti vinthu venzemuyendela luweme pa moyo wake, koma “chifukwa cha mavuto ŵechikumana nawo.” (Ahe. 5:8) Molingana na Yesu, nthawi zinyinji sewo tuphunzila kunkhala omvwila tikakumana na mavuto. Mwachisanzo, kumayambililo kwa mulili wa COVID–19, petiujiwa kuti tileke kusonkhana mu Ng’anda za Ufumu komasoti kulalikila ng’anda na ng’anda, kansi mwewo vikuvutani kumvwila? Mosasamala kanthu kuti venze tyani, kumvwila kwanu kwikutetezani ndipo kwiyavya kuti mumpingo munkhale nkatijano, ndipo Yehova esangalala. Lomba, tonse nise okonzeka kukonkheja malangizo aliwonse ŵatingazalondela pa nthawe ya chisauso chikulu. Kumvwila malangizo amene awo kuzateteze moyo wasu!—Yobu 36:11.

19. Ndaŵa yanji mwewo mufuna kunkhala omvwila?

19 Sewo tawona kuti kumvwila kuleta madaliso anyinji. Koma chifukwa chikulu chatusankhila kumvwila Yehova, n’chakuti tumukonda ndipo tufuna kuchita vinthu vomukondwelesha. (1 Yoh. 5:3) Tingakwanishelini kumuwejela Yehova pa vonse vawatichitila. (Sal. 116:12) Koma sewo tingakwanishe kumumvwila yove komasoti ŵanthu amene otisogolela. Tikankhala ŵanthu omvwila tuwonesha kuti nise anzelu. Ndipo tikankhala ŵanthu anzelu tukondwelesha ntima wa Yehova.—Miy. 27:11.

NYIMBO N.° 89 Nkhalani omvwila kuti mulondele madaliso

a Chifukwa chakuti tiliye ungwilo, tonse nthawe ziyakine vutivuta kumvwila olo kuti munthu wamene otipasa malangizo ali na udindo ukulu. Nkhani ino ifotokoze madaliso ŵakufwana ŵanthu ŵala amene omvwila makolo, “olamulila akulu-akulu”, komasoti abale amene osogolela mpingo wa Chikhilisitu.

b Kuti mufwane malangizo amene angakuyavyeni kuziŵa mwamungalaŵilile na makolo ponena za malangizo amene okuvutani kuŵakonkheja, onani nkhani yapa jw.org yakuti Kodi Ndingakambirane Bwanji ndi Makolo Anga za Malamulo Amene Anakhazikitsa?

c KUMVWIKISHA LUWEME : Yosefe na Mariya emvwila lamulo ya Kaisara kuti akachite kalembela ku Betelehemu. Masiku ŵano Akhilisitu omvwila malamulo apansewu, opeleka nsonkho, komasoti omvwila malamulo a boma okhuza thanzi.