Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 42

Lá xtaa xawii matasimbaaʼ ráʼ.

Lá xtaa xawii matasimbaaʼ ráʼ.

“Ku̱ma̱ dí na̱ʼkha̱ rijma̱a̱, xtáa xawii mu maʼnimbo̱o̱” (SANT. 3:17).

AJMÚÚ 101 Guʼni ñajuunʼ Dios mbá kambájxulú

RÍ MUʼNIGAJMAA a

1. Náá numuu maʼniulú mingíjyúuʼ muʼnimbulú rá.

 LÁ NAʼNIAAʼ mingíjyúuʼ matatsimbaaʼ ráʼ. David nigíʼnuʼ xúʼko̱ ma̱ngaa, mu ikhaa niʼthún Dios: “Araxnúʼ ku̱ma̱ mu xúʼko̱ ikhúún manimbo̱ʼ kayaaʼ” (Sal. 51:12). David nindoo kaʼyoo Jeobá, mu nguáná niʼniuuʼ mingíjyúuʼ maʼnimbo̱o̱ kaʼyoo, ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má nuguáʼníí mangáánʼ. Náá numuu rá. Timbá, numuu dí rúʼko̱ nikhánálú asndu nákha nigumáánʼ. Ragajma, numuu rí Gixa̱a̱ mambáa mbiʼi natsudáánʼ dí xúʼnimbulú, xóo ma nini ikhaa (2 Cor. 11:3). Ragajtsú, náa numbaaʼ dí kuwanlú narígá wéñuuʼ dí tséjmaa; ikhaa nindxu̱u̱ “espíritu dí naxkajxi̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ tsénimbu̱u̱n (Efes. 2:2). Ikhaa jngóo, mu muʼnimbulú kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ ikhaa nigruigi̱i̱n, ndayóoʼ muʼni tsiakimíjna̱ mu̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ numulú, ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numuu Gixa̱a̱ xúʼko̱ ma náa numbaaʼ.

2. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n dí maraxtaa xawii mu matatsimbaaʼ rá. (Santiago 3:17).

2 (atraxnuu Santiago 3:17). Bi̱ niniraʼmáʼ náa Santiago niʼthí rí xa̱bu̱ bi̱ najmañuu “xtáa xawii maʼnimbo̱o̱”. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rígi̱ rá. Dí gíʼmaa makuwáanʼ xawii muʼnimbulú kuʼñúún bi̱ Jeobá nigruigi̱i̱n mu mbu̱ya̱ edxu̱u̱, guʼni rígi̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú. Ikhaa jngóo, Jeobá tségiʼthu̱u̱n rí ikháán munimbulú a mu mbá gáʼtulú muʼni dí ikhaa tsénigu̱u̱ʼ (Hech. 4:​18-20).

3. Ndíjkha gíʼdoo numuu eʼyoo Jeobá dí muʼnimbulú kuʼñúún xa̱bu̱ ñajunʼ rá.

3 Mbá nguáná tséʼniulú miʼskhaa muʼnimbulú kuʼyáá Jeobá ki xóo xa̱bu̱, numuu rí ikhaa naxnúlú ikhaa dí nindxu̱u̱ itháan májánʼ (Sal. 19:7). Rígi̱ nditháan tsérígá ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá ñajunʼ. Maski má xúʼko̱, anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí nixnúún ñajunʼ rígi̱ xabuanii, xa̱bu̱ ñajunʼ, mangiin a̱ngiu̱lú bi̱ kuyaaʼ edxuu náa guʼwá nagimbáanʼ (Prov. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Ped. 2:​13, 14). A mu ikháán nuʼnimbulú kuʼñúún xa̱bu̱ bugi̱, kuwáanʼ ruʼnimbulú kuʼyáá Jeobá. Ikha jngóo guʼyáá xú kaʼnii ma̱ndoo muʼnimbulú kuʼñúún bi̱ Jeobá nigruigi̱i̱n, maski ma naʼniulú mingíjyúuʼ mundrígú ikha dí ikhiin nuxnulúʼ.

ATATSIMBAAʼ XTAYÁÁ ANA̱ʼ GA̱JMA̱A̱ RUDÁAʼ

4. Ndíjkha rí kúwá mbaʼin jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ bi̱ tsénimbu̱ún kuñúún anu̱ún ga̱jma̱a̱ rudún rá.

4 Mbaʼin jiámá ga̱jma̱a̱ wáʼxaʼ guaʼdiin compañeriun bi̱ “tsénimbu̱ún kuñún anu̱ún” (2 Tim. 3:​1, 2). Náá numuu dí kúwíin mbaʼin bi̱ nuni̱ xúʼko̱ kaʼnii rá. Tikhuun nuthi dí anu̱ún nutún dí muni̱ dí ikhiin tséni, rúʼko̱ naʼni dí e̱jñu̱ún maʼniún miʼskoo munimbu̱ún. Mbaʼin naku̱mu̱ún dí consejo dí nuxná anu̱ún ga̱jma̱a̱ ru̱du̱ún nánguá eñambáá xóo muʼthá, na̱nguá ejmaa dí mbiʼi xúgi̱. Dxámá o dxáʼgú, lá nigíʼnaaʼ mbá miʼtsu xúʼko̱ ráʼ. Mbaʼin naʼniún miʼskhaa munimbu̱u̱n ikha rí na̱ʼkha̱ náa Jeobá: “Gunimbalá má xúʼko̱ kuñu̱u̱n ana̱la ga̱jma̱a̱ rudála numuu dí rúʼko̱ nanigu̱u̱ʼ Tátá, ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ jmbu” (Efes. 6:1). Ndiéjunʼ gándoo gambayaaʼ mu matani̱ rígi̱ rá.

5. Xó ma eʼthí náa Lucas 2:​46-52, náá numuu rí Jesús nigíʼ mbá májánʼ xkri̱da dí munimbu̱ún kuñúún anu̱ún xá.

5 Dí munimbulú, imbo̱o̱ʼ xkri̱da rí ma̱ndoo mambáyulú nindxu̱u̱ xkridoo Jesús (1 Ped. 2:​21-24). Ikhaa nindxu̱u̱ jmbii, mú anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ ninindxu̱ún xa̱bu̱ aʼkhá. Ikhaa ndiʼyamajkhún maski ajndu ikhiin nakiéʼkúnʼ ga̱jma̱a̱ tsékru̱ʼu̱u̱n dí ikhaa xtáa raʼnii (Éx. 20:12). Atayáá ndiéjunʼ nigíʼnuu Jesús índo̱ nigiʼdoo 12 tsiguʼ (atraxnuu Lucas 2:​46-52). Jesús mangiin familioo nijkha gajmíi̱n náa Jerusalén mu muni ndxa̱a̱ dí naguma mámbá tsiguʼ. Índo̱ José ga̱jma̱a̱ María natangiín mbu̱júu̱ náa guʼwún na̱nguá ndiyáá a mu Jesús na̱nguá e̱ʼkha̱a̱ náa ikhiin. Ikhiin ndiyóoʼ mbuyáá májánʼ á mu xúgíinʼ e̱jñu̱ún naguwáanʼ. Índo̱ ndiya̱a̱ Jesús, ¡María nikiʼnáa kaʼyoo ga̱jma̱a̱ numuu rí nimiñuu! Maski ajndu Jesús ma̱ndoo maʼthúu̱n dí rúʼko̱ nindxu̱u̱ raʼkhí, mu táʼni. Ikhaa niriʼñuu ga̱jma̱a̱ gamajkuu. Mú José ga̱jma̱a̱ María “tákru̱ʼu̱u̱n rí ikhaa xtáa raʼthún”. Maski ma xúʼko̱, Jesús “niʼnimbo̱o̱ kaʼñúún má xúʼko̱”.

6, 7. Ndiéjunʼ gámbañún jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ mu munimbu̱u̱n kuñúún anu̱ún xá.

6 Dxámá o ndxáʼgú, índo̱ ana̱a̱ʼ o ru̱dáaʼ nakiéʼkúun o tsékru̱ʼu̱u̱n dí xtáa raratún, lá naʼniaaʼ mingíjyúuʼ matatsimbaʼ xtañún xáʼ. Ndiéjunʼ gándoo gambáyaaʼ rá. Timbá, atatsaʼwáminaʼ xú kaʼnii kumuu Jeobá. Náa Biblia naʼthí, a mu e̱ji̱n nunimbu̱ún kuñún anu̱ún, “rúʼko̱ nanigu̱u̱ʼ Tátá” (Col 3:20). Índo̱ ana̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ ru̱dáaʼ tsékru̱ʼu̱u̱n kuyaaʼ o nugíʼ mboʼ ikha dí nakumaaʼ dí na̱nguá nindxu̱u̱ májánʼ, Jeobá ndaʼyoo xúgíʼ. Á mu ikháán natagíʼ matatsimbaaʼ xúgíʼ rígi̱, ikhaa maʼdxuu wéñuuʼ.

7 Raga̱jma̱, atayáá xú kaʼnii kuʼmuu ruda̱’ ga̱jma̱a̱ ana̱ʼ. Índo̱ natasimbaaʼ xtañún, natani̱ rí maʼdxuun ga̱jma̱a̱ makumún kuya̱a̱ itháán (Prov. 23:​22-25). Rígi̱ gáʼni dí maraxtaa itháan mijngii náa ikhiin. Ndxájulú Alexandre bi̱ xtáa náa Bélgica naʼthí. “Índo̱ nini̱mbo̱ʼ ka̱yo̱o̱ anu̱ʼ ga̱jma̱a̱ ru̱dúʼ, rígi̱ niʼni dí mambaxúxu itháán májánʼ. Kuwáanʼxu itháan gagi ga̱jma̱a̱ jnduʼ”. b Ragajtsú, dí matatsimbaaʼ xúgi̱, rígi̱ mambáyaaʼ nda̱wa̱á. Paulo bi̱ na̱ʼkha̱ náa Brasil naʼthí: “Rí manimbo̱ʼ ka̱yo̱o̱ anu̱ʼ ga̱jma̱a̱ ru̱dúʼ rígi̱ nambáyúu dí manimbo̱ʼ ka̱yo̱o̱ Jeobá ma̱ngaa eʼwíinʼ”. Ajngá rawuunʼ Dios naxná imbo̱o̱ ikha mu ma̱ndoo matatsimbaaʼ xtayáá ana̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ ru̱dáaʼ: “Mu xúgíʼ rí gátani̱ magajnúu májánʼ ga̱jma̱a̱ maraxtaa mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ” (Efes. 6:​2, 3).

8. Náá numuu rí mbaʼin jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ nuraʼwi̱i̱ munimbu̱u̱n kuñúún anu̱ún ga̱jma̱a̱ rudún xá.

8 Mbaʼin jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ naguánu nduyáá rí a mu nunimbu̱ún kuñún anu̱ún ga̱jma̱a̱ rudún nakúwi̱i̱n májánʼ. Luiza bi̱ na̱ʼkha̱ náa Brasil, niʼniuu mingíjyúuʼ makro̱ʼo̱o̱ náá numuu dí anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ na̱nguá niniñaaʼ magiʼdoo mboʼ celular, numuu rí xúgíinʼ bi̱ guáʼdáá ma tsigún xóo ma ikhaa guáʼdáá celular. Nda̱wa̱á ni̱jkha̱nú ndiʼyoo dí anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ kúwaaʼ ruñewa̱a̱n. Ikhaa naʼthí: “Rí xúgi̱ na̱jkhánú nda̱yo̱o̱, dí manimbo̱ʼ ka̱yo̱o̱ anu̱ʼ o ru̱dúʼ nindxu̱u̱ rí mambáyuʼ má ikhúún”. Elizabeth bi̱ na̱ʼkha̱ náa Estados Unidos naʼthí dí nguáná naʼniuu mingíjyúuʼ manimbo̱o̱. Ikhaa naʼthí dí naʼni: “Índo̱ anu̱ʼ ga̱jma̱a̱ ru̱dúʼ nuxnuʼ mboʼ ikha mu na̱nguá ekro̱ʼo̱o̱ náá numuu, ikhú nandxa̱ʼwa̱mínáʼ ga̱jma̱a̱ ikha rí nixnuʼ nákha ginii dí nimbáyuʼ”. Monica bi̱ xtáa náa Armenia naʼthí, dí índo̱ naʼnimbo̱o̱ kaʼyoo anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ naxtáa májánʼ ki xóo índo̱ na̱nguá eʼnimbo̱o̱.

ATATSIMBA̱A̱ʼ DÍ NUTHI XA̱BU̱ ÑAJUNʼ

9. Ndiéjunʼ endxaʼwamíjna̱ mbaʼin ga̱jma̱a̱ numuu rí matatsimbaaʼ xtángoo ndrígu̱ún xa̱bu̱ ñajunʼ rá.

9 Xa̱bu̱ nduyáá rí ndayóoʼ munimbu̱ún kuñún xa̱bu̱ ñajunʼ ma̱ngaa rí ndayóoʼ munimbu̱ún tkhuʼ ikha rí “nuthi xa̱bu̱ ñajunʼ” (Rom. 13:1). Mú índo̱ nduyáá dí narígá mbóoʼ xtángoo rí mingíjyúuʼ, na̱nguá eñún gúnimbu̱ún. Gútha̱ mbóoʼ xkri̱da, índo̱ na̱jkha̱nú mbiʼi dí muninumáá impuesto. Náa mbá encuesta dí nirígá náa país europeo nijuiʼthá dí mbáa rí náa mbá a̱jkhui̱i̱n xa̱bu̱, “a mu mbáa rí ikhiin naku̱mu̱ʼ dí raʼkhí nindxu̱u̱ dí maʼni numuu impuesto, itháán májánʼ rí xáni̱ numa má.” Numuu rí xígi̱ káʼnii ku̱mu̱ún xa̱bu̱ ikha jngóo káaʼ xóo mbá tapha nuni munáá impuesto, rí nandu̱ʼu̱u̱n xa̱bu̱ ñajunʼ.

Ndiéjunʼ esngúlú dí niʼnimbo̱o̱ José ga̱jma̱a̱ María rá. (Atayáá kutriga̱ 10 asndu 12). c

10. Náá numuu nuʼnimbulú xtángoo, maski ajndu tsénigulu tikhuʼ rá.

10 Xóo ma eʼthí náa Biblia, xa̱bu̱ ñajunʼ nuni̱ rí mumíniiʼ xa̱bu̱, numuu rí Gixa̱a̱ nindxu̱u̱ bi̱ naʼtáñajúúnʼ, mu itháán ma tígo̱o̱ rí magumaa gámbíin (Sal. 110:​5, 6; Ecl. 8:9; Luc. 4:​5, 6). Ma̱ngaa naʼtulúʼ “bi̱ tsénimbo̱ʼ rí naʼthí xa̱bu̱ ñajunʼ rúʼko̱ nasngájmaa dí ikhaa na̱nguá eʼni ñajuunʼ Dios”. Jeobá niniñuuʼ dí makuwá xa̱bu̱ ñajunʼ mu marigá mbá májánʼ awan, ga̱jma̱a̱ ikhaa nandoo rí ikháánʼ mbuʼyamajkhunʼlú. Ikha jngóo ndayóoʼ rí, “xúgíinʼ muxnu̱u̱n rí kaʼñún”, rígi̱ eyoo gáʼthúu̱n rí muʼni numáá impuesto, mbuʼyamajkún ga̱jma̱a̱ muʼnimbulú kuʼñúún (Rom. 13:​1-7). Mbáa nguáná makumulú dí muʼnimbulú mbá xtángoo xámbáyulú o asndu makumulú dí nindxu̱u̱ raʼkhí. Numuu rí ikháanʼ nuʼnimbulú kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ ikhaa gíʼthúu̱n rí munimbulú kuʼñúún xa̱bu̱ ñajunʼ i̱ndó xúʼni̱ á mu nundu̱ʼu̱lú mbá dí manújngorámuuʼ xtángoo ndrígóo (Hech. 5:29).

11, 12. Xó ma eʼthí náa Lucas 2:​1-6, ndiéjunʼ niʼni José ga̱jma̱a̱ María mu munimbu̱u̱n xtángoo rí nindxu̱u̱ mingíjyúuʼ rá. Ga̱jma̱a̱, ndiéjunʼ nirígá rá. (Atayáá xtiʼkhuu ma̱ngaa).

11 Ma̱ndoo majmañulú mbaʼa náa xkridoo José ga̱jma̱a̱ María. Ikhiin nikúwíin xawii munimbu̱ún kuñún xa̱bu̱ ñajunʼ maski ajndu nguáná xóo kúwá ninindxu̱u̱ gakhi̱i̱ (atraxnuu Lucas 2:​1-6). Mbá xkri̱da, índo̱ María niguewáan ada̱ mbá mijna gu̱wa̱ʼ igu̱nʼ. César Augusto niʼthí dí maguma mbóoʼ censo. José ga̱jma̱a̱ María ndiyóoʼ dí magún náa Belén, nigún mbá 150 kilómetros ndiyóoʼ manújngún kúbá. Rí nigún ninindxu̱u̱ mingíjyúuʼ itháán mú itháán ga̱jma̱a̱ numuu María. Nixmiéjúúnʼ ga̱jma̱a̱ numún ikhiin ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numuu ada̱. Numuu rí, á mu magiʼdaa a̱ʼdióo náa ta̱pha̱ kamba̱a̱ xá. ¡María kaguewáan ada̱ bi̱ mani̱ndxu̱u̱ Mesías! O á mu rígi̱ maʼni dí xúnimbu̱u̱n kuyáá xa̱bu̱ ñajunʼ xá.

12 José ga̱jma̱a̱ María na̱nguá niniñaaʼ dí rúʼko̱ maʼni maxmiéjúúnʼ ga̱jma̱a̱ rí xúnimbu̱u̱n xtángoo. Jeobá niʼni tsajkurámíinʼ numuu dí ninimbu̱u̱n. María ni̱jkha̱nú májánʼ náa Belén ma̱ngaa nixtáa májánʼ a̱ʼdióo ga̱jma̱a̱ niyambáá mu mambanúu dí naʼthí náa profecía ndrígóo Biblia (Miq. 5:2).

13. Xú kaʼnii gámbañún eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú ga̱jma̱a̱ numuu rí nuʼnimbulú rá.

13 Á mu nuʼnimbulú kuʼñúún xa̱bu̱ ñajunʼ nambáyulú ikháánʼ ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ. Xú kaʼnii rá. Xúʼko̱ xúmíniiʼ ga̱jma̱a̱ numuu castigo rí nuniu̱u̱ bi̱ tsénimbu̱ún xtángóo xóo rígi̱ (Rom. 13:4). Dí xóo nuʼnimbulú ikháanʼ rúʼko̱ gáʼni dí xa̱bu̱ ñajunʼ mbuñún xa̱bi̱i̱ Jeobá rí kúwá mbá kambájxu̱u̱n. Mbá xkri̱da, rúʼko̱ rí nirígá náa Nigeria nákha tsiguʼ kidííʼ. Mbá nguáthi̱i̱n soldados nitu̱ʼu̱u̱n náa guʼwá nagimbáanʼ índo̱ xtáa rarígá reunión. Nituʼu̱u̱n gúñíiʼ xa̱bu̱ bi̱ nuni ajngáa ga̱jma̱a̱ numuu rí muni numáá impuesto. Mú bi̱ naʼtáñajúúnʼ niʼthún dí magajnáánʼ ikhí. Niʼthún rí testigos de Jeobá na̱nguá eni ajngáa ga̱jma̱a̱ numuu rí muni numáá impuesto”. Índo̱ ikháanʼ nuʼnimbulú xtángoo, xúʼko̱ nuʼni dí xuajñuu Jeobá majuiʼthá rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu. Ga̱jma̱a̱ maʼga̱nú mbóoʼ mbiʼi rí a̱ngiu̱lú mambáñún rígi̱ (Mat. 5:16).

14. Xú kaʼnii niʼni mbáa ndxájulú mu maʼnimbo̱o̱ kaʼñúún xa̱bu̱ ñajunʼ rá.

14 Mbáa nguáná maʼniulú mingíjyúuʼ munimbulú kuʼñún xa̱bu̱ ñajunʼ. Mbáa ndxájulú Joanna bi̱ xtáa náa Estados Unidos naʼthí xígi̱: “Naʼniuʼ wéñuuʼ mingíjyúuʼ manimbo̱ʼ xtángoo ndrígu̱ún xa̱bu̱ ñajunʼ, numuu rí familia ndrígóʼ nagumiin dí raʼkhí eni xa̱bu̱ ñajunʼ”. Mú Joanna nigíminaʼ mu mariʼkhu̱u̱ xóo endxaʼwamínáʼ. Xú kaʼnii nijngoo niʼni rígi̱ xá. Timbá, niniñuʼ raguxnuu rí mensaje rí nuxuda̱nʼ náa internet rí maʼni dí xáʼnimbo̱o̱ kaʼñúún xa̱bu̱ ñajunʼ (Prov. 20:3). Ragajma, nindo̱ʼo̱o̱ Jeobá rí mambáyúu maku̱mu̱u̱ kaʼyoo ikhaa ki xóo rí maʼngu̱u̱n muni xa̱bu̱ ñajunʼ (Sal. 9:​9, 10). Ragajtsú, ninímináʼ maguxnuu artículo rí kagu̱ náa i̱yi̱ʼ dí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu rí maxajunʼ jmbu (Juan 17:16). Joanna naʼthí rí matayamajkhún xa̱bu̱ ñajunʼ ga̱jma̱a̱ rí matatsimbaaʼ xtañún “naʼni rí maraxtaa tsímáá”.

GUʼNIMBULÚʼ IKHA DÍ NUXNULÚʼ NÁA XUAJÑUU JEOBÁ

15. Náá numuu nguáná maʼniulú mingíjyúuʼ munimbulú ikha rí naxná xuajñuu Jeobá rá.

15 Jeobá na̱ndu̱ʼu̱lú dí muʼnimbulú kuʼñúún bi̱ nuxná ikha náa guʼwá nagimbáanʼ (Heb. 13:17). Maski ajndu Jesús bi̱ naʼtáñajunlú nindxu̱u̱ jmbii, mú xa̱bu̱ bi̱ ikhaa niraʼwíin mú muxnúlú ikha náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ nindxu̱ún xa̱bu̱ aʼkhá. Mbáa nguáná maʼniulú mingíjyúuʼ munimbulú kuʼñúún, itháán índo̱ nunduʼulú muʼni mbá rí tsíyulú. Mbá miʼtsu apóstol Pedro nikumu̱u̱ xúʼko̱ ma̱ngaa. Mbáa ángel niʼthúu̱n dí mikhu̱u̱n xujkhú tsagiin bi̱ ragíʼmaa muphu̱u̱n xóo ma eʼthí náa xtángoo ndrígóo Moisés. Pedro ninigaʼduunʼ raʼkháa mbá miʼtsu, asndu ajtsú nutu (Hech. 10:​9-16). Xóo nda̱a̱ numuu rígi̱ ndiʼyoo, ikhaa naguʼwuun maʼni i̱mba̱ nutu. Á mu dí Pedro niʼniuu gakhi̱i̱ maʼnimbo̱o̱ kaʼyoo ángel, ikha jngóo xáʼniulu tsiánguá a nguáná naʼniulú gakhi̱i̱ muʼnimbulúʼ ikha dí nuxnulúʼ xa̱bu̱ bi̱ na̱nguá nindxu̱ún jmbiin.

16. Ndiéjunʼ niʼni apóstol Pablo índo̱ nigruigú tikhuʼ ikha dí niʼniuu mingíjyúuʼ xá. (Hechos 21:​23, 24, 26).

16 Apóstol Pablo nixtáa xawii maʼnimbo̱o̱ maski ajndu ikhaa nikumu̱u̱ dí na̱nguá gíʼdoo numuu. Tikhuun cristianos judíos nidxawíín ga̱jma̱a̱ numuu rí xtáa raʼsngáa mu “muniña̱a̱ʼ runi̱ dí naʼthí náa xtángoo ndrígóo Moisés” ga̱jma̱a̱ rí ikhaa tséʼnimbo̱o̱ xtángoo ndrígóo Moisés (Hech. 21:​21, nota). Bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ bi̱ kúwá náa Jerusalén nitháán Pablo dí masngájma dí naʼnimbo̱o̱ Xtángoo. Mu maʼni rígi̱, ndayóoʼ rí maʼga̱ gajmíi̱n mbá a̱jkhui̱i̱n xa̱bekha mu maʼni kaʼwuminaaʼ. Pablo ndaʼyoo rí cristianos nánguá kuwíin náa majñuuʼ Xtángoo rúʼko̱, ga̱jma̱a̱ rí ikhaa na̱nguá niʼni dí ra̱májáanʼ. Maski ajndu xúʼko̱, ikhaa niʼnimbo̱o̱ mbá nacha̱. Náa Biblia naʼthí: “Imbo̱o̱ néjtsuu, Pablo ni̱jkha̱ gajmíi̱n xa̱bekha bugi̱ ga̱jma̱a̱ niʼni kaʼwuminaaʼ gajmíi̱n” (atraxnuu Hechos 21:​23, 24, 26). Rígi̱ niʼni dí a̱ngiu̱lú makuwíin mbá jnduʼ (Rom. 14:​19, 21).

17. Ndiéjunʼ eʼsngáa xkridoo Stephanie rá.

17 Mbáa ndxájulú bi̱ mbiʼyuu Stephanie niʼniuu mingíjyúuʼ maʼnimbo̱o̱ ikha dí niríyaʼ sucursal. Ikhaa ga̱jma̱a̱ ajmbio̱o̱ kúwá gagi runi̱ ñajuunʼ Jeobá náa i̱mba̱ país. Mu sucursal niʼni dí maxtiʼkhu̱u̱, xa̱bu̱ gajmii bugi̱, nijuiʼthúún dí matangi̱i̱n náa congregación dí náa nuthi ajngún. Xú kaʼnii nku̱mu̱u̱ Stephanie rá. Ikhaa naʼthí: “Nixtáá ngíná wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ na̱nguá nindxa̱ʼwáminaʼ dí náa congregación náa nuthi ajngóʼ ndayóoʼ itháán maxtiembáá”. Maski ajndu xúʼko̱, ikhaa nirawíi dí maʼnimbo̱o̱. Naʼthí: “Nda̱wa̱á ndi̱yo̱o̱ dí a̱ngiu̱lú niraʼwíí májánʼ muni, numuu dí náa congregación ndrígúxu mbaʼin a̱ngiu̱lú bi̱ nuʼnigajmaa na̱nguá guáʼdiin familia ndrígún náa rí gajkhun, ikha jngóo ni̱jkuánú ninindxu̱xuʼ asndu xóo anu̱ún ikhiin. Ma̱ngaa nasngóo mbáa ndxájulú bi̱ ndiʼkhún nitanga̱a̱. Xúgi̱ gúʼdoo itháán mbiʼi mu manigajma̱a̱”. Ikhaa naʼthí xóo: “Ndiyo̱o̱ dí nini tsiakimínáʼ mu manimbo̱ʼ ga̱jma̱a̱ rígi̱ naʼni dí maxtáa tsímáá.”

18. Xú kaʼnii embáyulú dí munimbulú rá.

18 Xúgiáanʼ ma̱ndoo majmañulú rí muʼnimbulúʼ. Jesús “nijmañuu ndiéjunʼ eyoo gáʼthúnʼ dí matatsimbaaʼ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ náa rí nimínuuʼ”. Raʼkháa numuu rí nixtáa májánʼ (Heb. 5:8). Mangáánʼ índo̱ nanújngulú náa mbiʼi mingíjyúuʼ ndayóoʼ rí munimbulú. Gundxaʼwámíjná xú kaʼnii nirígá índo̱ nigíʼdu̱u̱ nandii Covid-19. Nijuiʼtúlú dí muniʼñááʼ rajkua náa guʼwá nagimbáanʼ ga̱jma̱a̱ dí xúʼgua̱ gúʼtaraʼa náa mambá guʼwá. Xú kaʼnii nikumaaʼ ikháán rá. Niʼniaʼ gakhi̱i̱ matatsimbaaʼ ráʼ. Asndu kaʼnii má, dí nitatsimbaaʼ nimbáyaaʼ, nikúwíin jnduʼ a̱ngiu̱lú ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ niʼni dí maʼdxuu Jeobá. Rí xúgi̱ kuwáanʼ xawii muʼnimbulú asndu ndiéjunʼ má dí gútulú índo̱ gagíʼdu̱u̱ majphú mba̱a̱ gaʼkhu. Dí nuʼnimbulú maʼni káwáanʼ (Job 36:11).

19. Náá numuu rí nandaaʼ matatsimbaaʼ ikháán rá.

19 Nijmañulúʼ dí índo̱ nuʼnimbulú naguma tsajkurámáánʼ. Nuraʼwíí dí muʼnimbulú kuʼyáá Jeobá numuu rí nandulúʼ kuʼyáá ga̱jma̱a̱ nandulúʼ muxnáá gamajkhu (1 Juan 5:3). Nditháan xájmaanʼ murtanga̱a̱ xúgíʼ dí niʼni ga̱jma̱a̱ numulú (Sal. 116:12). Mu rígá mboʼ rí ma̱ndoo muʼnilú: Dí muʼnimbulú kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ bi̱ guaʼdáá ñajunʼ. Rí nuʼnimbulú nusngajma rí najmañulú. Ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ nuʼni maʼdxuu a̱jkiu̱u̱n Jeobá (Prov. 27:11).

AJMÚÚ 89 Jeobá naʼni tsajkurámiinʼ bi̱ nunimbu̱u̱n

a Numuu rí nindxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá, nguáná naʼniulú miʼskhaa muʼnimbulú, maski ajndu nduʼyáá rí bi̱ naʼthúlú muʼni kajkuáa ñawúunʼ maʼni. Náa artículo rígi̱, ma̱ʼkha̱ raʼthí rí mambáyulú á mu nuʼnimbulú kuʼñúún anu̱lú, “xa̱bu̱ ñajunʼ” ga̱jma̱a̱ a̱ngiu̱lú bi̱ nuxna ikha náa guʼwá nagimbáanʼ.

b Náa artículo “¿Cómo puedo hablar con mis padres sobre las reglas que me ponen?” dí na̱ʼkha̱ náa jw.org, mataxkamaa ikha rí mambáyaaʼ maratamíjná ga̱jma̱a̱ʼ ana̱a̱ʼ o ru̱dáaʼ, índo̱ nugíʼ mboʼ ikha rí naʼniaʼ miʼskoo matanimbáni.

c NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHUU.: José ga̱jma̱a̱ María ninimbánii ikha rí niʼthí César ga̱jma̱a̱ nigún náa Belén mu muxnajxímijna ikhí. Dí mbiʼi xúgi̱, bi̱ nindxu̱lú cristianos nuʼnimbulú xtángoo ndrígu̱ún tránsito, nuʼni numáá impuesto ga̱jma̱a̱ nuʼnimbulú ikha rí nuthi xa̱bu̱ ñajunʼ, mu xáʼniulú nandii.