Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 42

Sena ‘Mulilibambilide Kumvwida’?

Sena ‘Mulilibambilide Kumvwida’?

“Busongo buzwa kujulu . . . bulilibambilide kumvwida.”—JAK. 3:17.

LWIIMBO 101 Kubelekela Antoomwe Calukamantano

IZILI MUCIBALO a

1. Nkaambo nzi ncocitukatazya kumvwida?

 SENA zimwi ziindi cilamukatazya kumvwida? Mwami Davida mbwaakali kulimvwa oobo awalo, nkakaambo kaako wakapaila kuti: “Kondigwasya kuba amoyo uulisungwide kukumvwida.” (Int. 51:12) Davida wakali kumuyanda Jehova. Nokuba boobo, zimwi ziindi Davida cakali kumukatazya kumvwida, andiswe oobo mbotulimvwa. Nkaambo nzi? Kaambo kakusaanguna nkakuti, toonse twakakona cilengwa cakutamvwida. Kabili, Saatani lyoonse ulasolekesya kutuyunga kuzangila Jehova mbuli mbwaakacita walo. (2Kor. 11:3) Katatu, tukkede munyika eeyi iizwide muuya wabuzangi, “nkokuti imuuya ooyo lino uubeleka mubana batamvwi.” (Ef. 2:2) Kunze buyo lyakubeleka canguzu kuti tutanoobisyi, tweelede kusolekesya kukaka kuyunga kwa Saatani alimwi akulwana muuya wamunyika eeyi wakuyanda kuzanga. Tweelede kubeleka canguzu ikumvwida Jehova alimwi abaabo mbapede nguzu zyakweendelezya.

2. Ino ‘kulibambila kumvwida’ caamba nzi? (Jakobo 3:17)

2 Amubale Jakobo 3:17. Jakobo wakasololelwa amuuya kulemba kuti bantu basongo ‘balilibambilide kumvwida.’ Amuyeeye buyo eeci ncocaamba. Caamba kuti tweelede kuti katulibambilide kumvwida baabo Jehova mbapede nguzu zyakweendelezya. Masimpe kuti, Jehova tayandi kuti katumvwida muntu uutwaambila kutyola milawo yakwe.—Mil. 4:​18-20.

3. Nkaambo nzi kumvwida baabo batusololela ncaali makani mapati kuli Jehova?

3 Tulakonzya kulimvwa kuti ncuubauba kumvwida Jehova kwiinda bantu. Amana buya, Jehova lyoonse inga utupa busolozi bulondokede. (Int. 19:7) Pele bantu bapedwe nguzu zyakweendelezya balo tabalondokede. Nokuba boobo, Taateesu wakujulu wakapa bazyali, mfwulumende zyabantu alimwi abaalu nguzu zyakweendelezya. (Tus. 6:20; 1Tes. 5:12; 1Pet. 2:​13, 14) Ciindi notubamvwida, mubwini tumvwida Jehova. Lino atulange-lange mbotukonzya kumvwida bantu Jehova mbaakapa nguzu zyakweendelezya, nokuba kuti zimwi cilakonzya kutuyumina kutobela nzyobatwaambila kucita.

AMUBAMVWIDE BAZYALI BANU

4. Nkaambo nzi bakubusi banji ncobatabamvwidi bazyali babo?

4 Bakubusi bazingulukidwe abakubusinyina “batamvwidi bazyali.” (2Tim. 3:​1, 2) Nkaambo nzi banabunji ncobatamvwidi? Bamwi balimvwa kuti bazyali babo mbaasikuupaupa ameso. Bazyali bayanda kuti bana babo kabacita zintu balo nzyobaalilwa kucita. Bana bamwi babona lulayo lwabazyali babo kuti ndwakaindi, talucibeleki naa balaciindizya. Ikuti naa muli mukubusi, sena mbomulimvwa oobo? Banabunji cilakonzya kubayumina kutobela malailile aa Jehova aakuti: “Amumvwide bazyali banu mu Mwami, nkaambo eeci cililuleme.” (Ef. 6:1) Ncinzi cikonzya kumugwasya kubamvwida?

5. Kweelana alugwalo lwa Luka 2:​46-52, nkaambo nzi Jesu ncali cikozyanyo cibotu camwana iwakali kumvwida bazyali bakwe?

5 Mulakonzya kwiiya kumvwida kuzwa kucikozyanyo ca Jesu. (1Pet. 2:​21-24) Walo wakalilondokede pele bazyali bakwe tiibakalondokede. Pele Jesu wakali kubalemeka nokuba kuti zimwi ziindi bakali kulubizya alimwi akutamumvwisya. (Kul. 20:12) Amubone cakacitika ciindi Jesu naakali amyaka iili 12. (Amubale Luka 2:​46-52.) Bazyali bakwe bakamusiya ku Jerusalemu. Wakali mukuli wa Josefa a Mariya kubona kuti bana babo boonse bali munkamu yabaabo ibakali kuzwa kupobwe. Aboobo ciindi Josefa a Mariya nobakamujana Jesu, Mariya wakamutongooka Jesu akaambo kakubapenzya. Naakali kuyanda, Jesu naakabaambila kuti eeci ncobakacita tiicakali kabotu pe. Muciindi caboobo, Jesu wakabaingula mubufwaafwi alimwi munzila yabulemu. Nokuba boobo, Josefa a Mariya “tiibakamvwisya ncaakali kubaambila.” Pele, walo Jesu “wakazumanana kubamvwida.”

6-7. Ncinzi cikonzya kugwasya bakubusi kumvwida bazyali babo?

6 Nobakubusi, sena cilamukatazya kubamvwida bazyali banu ciindi nobalubizya naa nobatamumvwisyi? Ncinzi cikonzya kumugwasya? Cakusaanguna, amuyeeye Jehova mbwalimvwa. Bbaibbele lyaamba kuti ciindi nomubamvwida bazyali banu, “eeci cilakkomanisya mu Mwami.” (Kol. 3:20) Jehova inga ulizyi ciindi bazyali banu nobatamumvwisyi naa nobabikka milawo iikatazya kutobela. Pele ciindi nomubamvwida, ulakkomana kapati.

7 Cabili, amuyeeye mbobalimvwa bazyali banu. Ciindi nomubamvwida bazyali banu, mulabakkomanisya alimwi akupa kuti kabamusyoma. (Tus. 23:​22-25) Andinywe muyooba acilongwe ciyumu ambabo. Mukwesu waku Belgium wazina lya Alexandre wakaamba kuti, “Nindakatalika kubamvwida bazyali bangu, cilongwe cangu ambabo cakayuma. Twakatalika kumvwana kapati akukkomana.” b Catatu, amuyeeye buyo kumvwida lino mbokuyoomugwasya kumbele. Mukubusi wazina lya Paulo, waku Brazil wakaamba kuti: “Kumvwida bazyali bangu, kwandigwasya kumvwida Jehova alimwi abaabo bali mubweendelezi.” Jwi lya Leza lilaamba kaambo kayandika kapati ikeelede kumupa kubamvwida bazyali banu. Lyaamba kuti: “Kutegwa zintu zikweendele kabotu akuti woongole anyika.”—Ef. 6:​2, 3.

8. Nkaambo nzi bakubusi banji ncobasala kubamvwida bazyali babo?

8 Bakubusi banji balibonena kale zintu mbozibeendela kabotu ciindi nobabamvwida bazyali babo. Luiza waku Brazil awalo, kumatalikilo cakali kumukatazya kumvwisya kaambo ncobatakali kumuzumizya kuba afooni. Wakali kwaamba kuti, bamusela wakwe banji balijisi mafooni. Mpoonya wakazoozyiba kuti anu bazyali bakwe bakali kumukwabilila buya. Wakaamba kuti: “Lino ndilizyi kuti kumvwida bazyali bangu, takundimanini lwaanguluko, pele kulandigwasya kapati. Mucizyi uucili mwana-mwana wazina lya Elizabeth waku United States, zimwi ziindi cilamuyumina kubamvwida bazyali bakwe. Wakapandulula kuti: “Ciindi nonditamvwisyi kaambo bazyali bangu ncobabikkila milawo imwi, ndilazinzibala kuyeeya ciindi milawo yabo noyakandigwasya kapati.” Mukubusi wazina lya Monica waku Armenia, wakaamba kuti zintu zyakali kumweendela kabotu ciindi naakali kubamvwida bazyali bakwe kwiinda ciindi naatakali kubamvwida.

AMUBAMVWIDE ‘BEENDELEZI’

9. Ino bantu banji balimvwa buti kujatikizya kutobela milawo?

9 Bantu banji balazumina kuti tweelede kuba amfwulumende alimwi akuti tweelede kwiitobela milawo imwi iibikkwa ‘abeendelezi’ aaba. (Rom. 13:1) Pele mbabonya bantu aaba inga balawayawaya kutobela milawo njobatayandi alimwi ayeeyo njobabona kuti ilabafwaankanya. Mucikozyanyo, amubone makani aakutela mitelo. Mucisi cimwi ku Europe, bantu banji basyoma kuti: “Cili buyo kabotu kutatela mitelo eeyo njomubona kuti taili kabotu.” Nkakaambo kaako bantu bamucisi eeci, batela buyo mitelo misyoonto ikutali yoonse.

Ncinzi ncotwiiya kujatikizya kumvwida kwa Josefa a Mariya? (Amubone muncali 10-12) c

10. Nkaambo nzi ncotutobela milawo noiba yeeyo njotutayandi?

10 Bbaibbele lilazuminizya kuti mfwulumende zyabantu zyalo izyeendelezyegwa a Saatani nzyezitalisya mapenzi alimwi lino-lino buyo ziyoonyonyoonwa. (Int. 110:​5, 6; Muk. 8:9; Lk. 4:​5, 6) Alimwi litwaambila kuti: “Kufwumbwa uukazya bweendelezi ukazya bubambe bwa Leza.” Kwalino, tulazimvwida mfwulumende eezyi nkaambo Jehova nguutwaambila kucita boobo. Aboobo, tweelede ‘kubapa boonse zibeelede,’ nkokuti mitelo, bulemu alimwi akubamvwida. (Rom. 13:​1-7) Ambweni inga katubona mulawo umwi kuti ulakatazya kutobela alimwi tauli kabotu. Pele tulazimvwida mfwulumende eezyi akaambo kakuti Jehova mbwaatwaambila kucita oobo, kufwumbwa buyo kuti kazitatwaambili kucita zintu ziteendelani amilawo yakwe.—Mil. 5:29.

11-12. Kweelana alugwalo lwa Luka 2:​1-6, ncinzi Josefa a Mariya ncobakacita kutegwa batobele mulawo? Alimwi ncinzi cakazwa mpawo? (Amubone acifwanikiso.)

11 Tulakonzya kwiiya cikozyanyo ca Josefa a Mariya, balo ibakalibambilide kumvwida beendelezi nokuba kuti cakali kukatazya. (Amubale Luka 2:​1-6.) Ciindi Mariya naakajisi da lyamyezi iili 9, mfwulumende yakabaambila kucita cintu cimwi icakali kukatazya kapati. Mweendelezi Augusito wakabikka mulawo wakuti, boonse ibakali kukkala mu Bulelo bwa Roma bakeelede kuunka kuminzi yokwabo kuyoolilembya. Aboobo Josefa a Mariya bakeelede kuunka ku Betelehemu musinzo uulampa makkilomita aali 150 kabayaabwiinda mumalundu. Lweendo oolu lwakali kukatazya kapati kwaambisya kuli Mariya. Kweelede kuti Josefa wakalilibilikide kujatikizya Mariya amwanaabo iwatakalinazyalwa. Ambweni bakali kulibuzya kuti, ino mbuti kuti da lyabuka kabali mulweendo? Kayi ooyu mwana ngowakali kuyooba Mesiya. Sena aaka nkaambo kakeelede kubapa kutatobela mulawo wamfwulumende?

12 Nokuba kuti Mariya a Josefa bakalijisi twaambo itwakali kubapa kulibilika, kunyina nobakautyola mulawo pe. Jehova wakakulongezya kumvwida kwabo. Boonse bakasika ku Betelehemu kabotu-kabotu. Okuya Mariya wakatumbuka mwana uuli buyo kabotu, calo cakazuzikizya businsimi bwamu Bbaibbele.—Mik. 5:2.

13. Ino kumvwida kwesu inga kwabajatikizya buti bakombima?

13 Ciindi notubamvwida beendelezi, tulagwasyigwa tobeni alimwi abamwi. Munzila nzi? Mukuti tatusubulwi mbuli mbobasubulwa aabo ibatyola milawo. (Rom. 13:4) Ikuti katubamvwida beendelezi, tuyoopa kuti babone kuti Bakamboni ba Jehova mbantu bamvwida. Mucikozyanyo, myaka minji yainda ku Nigeria, basikalumamba bakanjila mu Ŋanda ya Bwami ciindi camuswaangano wambungano, kabayandaula bantu ibakali kucita manyongwe akaambo kakutayanda kutela mitelo. Pele mupati wabo, wakaambila basikalumamba aaba kuti: “Bakamboni ba Jehova lyoonse balatela mitelo,” aboobo tiibakeelede kubanyonganya. Ikuti katutobela milawo, tulakonzya kupa kuti bantu ba Jehova bazumanane kuba ampuwo mbotu yalo bumwi buzuba iyoopa kuti bakwesu abacizyi bakwabililwe.—Mt. 5:16.

14. Ncinzi cakagwasya mucizyi umwi ‘kulibambila kumvwida’ beendelezi?

14 Zimwi ziindi, tacili cuubauba kubamvwida beendelezi. Mucizyi Joanna waku United States wakaamba kuti: “Cakali kundikatazya kapati kubamvwida beendelezi, akaambo kakuti babbululu bangu bamwi tiibakabeendelezya kabotu.” Pele mucizyi Joanna wakasolekesya kucinca mbwaakali kubabona beendelezi aaba. Ino ncinzi cakamugwasya? Cakusaanguna, wakaleka kubala makani aabikkwa a social media aakali kwaamba zintu zitali kabotu kujatikizya beendelezi. (Tus. 20:3) Cabili, wakapaila kuli Jehova kutegwa amugwasye kumusyoma cakumaninina muciindi cakusyoma mfwulumende zyabantu. (Int. 9:​9, 10) Catatu, wakabala zibalo mumabbuku eesu izyaamba kujatikizya kutatola lubazu mutwaambo twacisi. (Joh. 17:16) Mucizyi Joanna wakaamba kuti kulemeka beendelezi alimwi akubamvwida kwamupa kuba “aluumuno lutaambiki.”

AMUBUTOBELE BUSOLOZI BUZWA KUMBUNGA YA JEHOVA

15. Nkaambo nzi zimwi ziindi ncocikonzya kutukatazya kutobela malailile aazwa kumbunga ya Jehova?

15 Jehova utwaambila kuti ‘katubamvwida aabo basololela’ mumbungano. (Heb. 13:17) Nokuba kuti Jesu musololi wesu ulilondokede, aabo mbabelesya kutusololela anyika tabalondokede. Aboobo cilakonzya kutukatazya kubamvwida ikwaambisya kuti naa batwaambila kucita cintu ncotutayandi. Aciindi cimwi, mwaapostolo Petro taanakali kuyanda kutobela malailile aamwi. Mucikozyanyo, ciindi mungelo naakamulailila kuti atalike kulya banyama ibakali kubonwa kuti balisofweede kweelana a Mulawo wa Musa, Petro wakakaka, ikutali ciindi comwe pele ziindi zyotatwe. (Mil. 10:​9-16) Nkaambo nzi? Nkaambo malailile aaya mapya walo wakaabona kuti taagwasyi, kayi wakazibide kucita zintu munzila yiindene amalailile aaya. Aboobo ikuti naa Petro cakamukatazya kutobela malailile aakali kuzwa kumungelo uulondokede, nkokuti taceelede kutugambya ciindi nocitukatazya kutobela malailile aazwa kubantu batalondokede.

16. Ncinzi ncaakacita mwaapostolo Paulo nokuba kuti wakali kukonzya kubona malailile ngaakapegwa kuti taagwasyi? (Milimo 21:​23, 24, 26)

16 Mwaapostolo Paulo ‘wakalilibambilide kumvwida’ noliba leelyo naakatambula malailile aakali kulibonya mbuli kuti taagwasyi. Aciindi cimwi, ba Juda Banakristo bakamvwa ntwiintwi kujatikizya Paulo yakuti wakali kuyiisya “zintu zyaluleyo kumulawo wa Musa,” calo cakali kutondezya kuti tanaakali kuulemeka. (Mil. 21:21) Aboobo baalu baku Jerusalemu bakalailila Paulo kuti abweze baalumi bone akuunka kutempele kuyoolisalazya kweelana a Mulawo kutegwa atondezya kuti wakali kuutobela. Pele Paulo wakalizyi kuti Banakristo tiibakacili kweendelezyegwa a Mulawo alimwi akuti kunyina cibi cili coonse ncaakacitide. Nokuba boobo, Paulo wakaatobela malailile ngaakapegwa mpoonya-mpoonya. Aboobo “wakabatola baalumi aabo buzuba bwakatobela akulisalazya antoomwe ambabo kweelana amulawo.” (Amubale Milimo 21:​23, 24, 26.) Kumvwida kwa Paulo kwakapa kuti lukamantano luzumanane.—Rom. 14:​19, 21.

17. Ncinzi ncotwiiya kucakuluula camucizyi Stephanie?

17 Mucizyi Stephanie cakamukatazya kutobela cakusala ncoyakapanga ofesi yamutabi. Walo abalumi bwakwe bakalikkomene kubelekela mukabunga ikakali kubelesya mwaambo wakunze aacisi. Mpoonya ofesi yamutabi yakakajala kabunga aaka akubaambila kuti bajokele kumbungano iyakali kubelesya mwaambo wabo. Mucizyi Stephanie wakaamba kuti: “Tiindakakkomana naaceya kayi tiindakali kusyoma kuti mbungano yamwaambo wesu yakalibulide ncobeni.” Nokuba boobo, wakasala kwaatobela malailile aaya. Wakaamba kuti: “Mukuya kwaciindi ndakabona kuti kusala ooku kwakali kwabusongo nkaambo twaba abana banji bakumuuya mumbungano yesu balo batajisi banamukwasyi mukasimpe. Lino ndiiya amucizyi iwatakasungweede. Alimwi ndijisi ciindi cinji cakucita ciiyo cangu ndemwini.” Wakayungizya kwaamba kuti: “Ndijisi manjezyeezya aasalala akaambo kakuzyiba kuti ndakasolekesya kuba muntu uumvwida.”

18. Mbubotu nzi mbotujana ikuti katumvwida?

18 Toonse, tulakonzya kwiiya kumvwida. Jesu “wakaiya kumvwida kuzwa kuzintu nzyaakapenga.” (Heb. 5:8) Mbubwenya mbuli Jesu, kanji-kanji tulaiya kumvwida ciindi notwalijana mubukkale bukatazya. Mucikozyanyo, kumatalikilo aabulwazi bwa COVID-19, twakalombwa kucileka kuswaanganina mu Maanda aa Bwami alimwi akucileka bukambausi bwakuŋanda aŋanda. Sena cakamuyumina kwaatobela malailile aayo? Nokuba boobo, kumvwida kwakamukwabilila, kwakamukamantanya abasyominyoko alimwi buya kwakamukkomanisya Jehova. Lino toonse tulilibambilide kuyootobela malailile aali woonse ngotuyoopegwa lyamapenzi mapati, kayi kutobela malailile aayo kuyookwabilila buumi bwesu.—Job. 36:11.

19. Nkaambo nzi ncotuyanda kuba bantu bamvwida?

19 Mucibalo eeci twaiya kuti kumvwida kuletela zilongezyo zinji kapati. Pele tulamumvwida Jehova akaambo kakuti tulamuyanda alimwi tuyanda kumukkomanisya. (1Joh. 5:3) Kunyina ncotukonzya kumupilusyila Jehova kuzintu zyoonse nzyaatucitila. (Int. 116:12) Pele tulakonzya kumumvwida alimwi abaabo batusololela. Ikuti twacita oobo, tutondezya kuti tuli basongo nkaambo bantu basongo bakkomanisya moyo wa Jehova.—Tus. 27:11.

LWIIMBO 89 Amuswiilile Akutobela Zyaambwa Kutegwa Mulelekwe

a Akaambo kakuti tatulondokede, zimwi ziindi toonse cilatuyumina kumvwida noliba leelyo muntu uutupa malailile najisi nguzu zyakucita boobo. Mucibalo eeci tulabandika bubotu mbobajana aabo bamvwida bazyali, “beendelezi” alimwi abakwesu basololela mumbungano ya Bunakristo.

b Kutegwa mujane mizeezo iigwasya mbomukonzya kubandika abazyali banu kujatikizya milawo njomubona kuti ilakatazya kutobela, amubone cibalo cili a jw.org cakuti “Mbuti Mbondikonzya Kubandika Abazyali Bangu Kujatikizya Milawo Njobandibikkila?

c BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Josefa a Mariya bakautobela mulawo wa Kaisara wakuunka kuyoolilembya ku Betelehemu. Banakristo mazuba aano balaitobela milawo yamumugwagwa, balatela mitelo alimwi balaatobela malailile aazwa “kubeendelezi” aakulikwabilila kumalwazi.