Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 42

‘Ulilibambilide Na Kuswiilila?’

‘Ulilibambilide Na Kuswiilila?’

“Busongo buzwa kujulu . . . bulilibambilide kuswiilila.”—JAK. 3:17.

LWIIMBO 101 Kubelekela Antoomwe Calukamantano

ZITAYIIGWE a

1. Nkamboonzi nikukonzya kutuyumina kuswiilila?

 NGA KWAKUYUMINA na kuswiilila? Mwaami Davida kwakali kumuyumina, nzizyo zyakapa kuti akombe kuli Leza kati: “Kondigwasya kuba amoyo uulisungwide kukumvwida.” (Int. 51:12) Davida wakali kumuyanda Jehova. Nikuba oobo, chimwi chiindi kwakali kumuyumina kuswiilila. Andiswe chimwi chiindi kulatuyumina kuswiilila. Nkamboonzi? Chakusaanguna, kutaswiilila kulimulindiswe biya akaambo kakuti tuli aachibi. Chachibili, Saatani tawongelwi pe kuti ape kuti tube aamuuya wakupapila mbuli nguwe. (2 Kor. 11:3) Chachitatu, tukkala aabantu bali aamuuya wakupapila, “muuya uulikubeleka lino mubana bataswiilili.” (Ef. 2:2) Tweelede kubeleka changuzu kuti tuzunde chibi akuti tuteenwi aaDyabbulosi abantu mbayendelezya kuti batabyali mizeezo yakutaswiilila mulindiswe. Tweelede kubeleka changuzu kuti tuswiilile Jehova abaabo mbaakapa mulimu wakuti batuzulwide.

2. Chaambaanzi ‘kulibambila kuswiilila’? (Jakkobo 3:17)

2 Bala Jakkobo 3:17. Jakkobo wakazulwidwa kuti alembe kuti bantu basongo ‘balilibambilide kuswiilila.’ Eezi zyaambaanzi? Tweelede kulipeda kuswiilila aabo Jehova mbaakapa manguzu aakuti batuzulwide. Nikuba oobo, Jehova tayandi pe kuti tuswiilile muntu uuyanda kuti tutyole milawu yakwe.—Mil. 4:​18-20.

3. Nkamboonzi Jehova nakubona kakuyandikana kuti tuswiilile aabo mbaakapa manguzu aakutuzulwida?

3 Kulakonzya kutuubila kuswiilila Jehova kwiinda kuswiilila muntu akaambo kakuti Jehova utupa malayilile aamaninide. (Int. 19:7) Pesi bantu batuzulwida balakonzya kutupa malayilile aatamaninide pe. Nikuba oobo, Taateesu wakujulu wakapa bazyali, bapati bamfulumende abaalu manguzu aakuti batuzulwide. (Tus. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Pet. 2:​13, 14) Kuti twabaswiilila, nga tulikuswiilila Jehova. Atulange-lange mbutukonzya kuswiilila bantu Jehova mbaakapa manguzu aakutuzulwida nikuba kuti chimwi chiindi balakonzya kutupa milawu iikonzya kutuyumina kuswiilila naakuti kutobelezya.

SWIILILA BAZYALI BAKO

4. Nkamboonzi bana biingi nibataswiilili bazyali babo?

4 Bachikula bazyungulukidwe aabaselanyina “bataswiilili bazyali” babo. (2 Tim. 3:​1, 2) Nkamboonzi bana biingi nibatayandi kuswiilila? Bamwi bana babonaanga bazyali babo balabadyaaminina. Bamwi babonaanga bazyali babo bababuzya zintu bo nzibatakonzyi pe kuchita. Alubo bamwi babonaanga nzibabuzigwa aabazyali babo nzyachiindi zyakuti tazichigwasyi pe naakuti nga nzyakuyanda kubayumisizya. Kuti kuli mwana, nga walimvwa munzila eeyi na? Biingi kulabayumina kuswiilila mulawu waJehova wakuti: “Amuswiilile bazyali banu muMwaami, nkaambo kuchita oobo kuliluleme.” (Ef. 6:1) Niinzi chikonzya kukugwasya kuti ube mwana uuswiilila?

5. Nkamboonzi Jesu nali chikozyano chibotu loko kunkani yakuswiilila bazyali, mbuli mbukulembedwe muli Lukka 2:​46-52?

5 Ulakonzya kwiiya kuswiilila kuzwa kuchikozyano chaJesu chibotu loko. (1 Pet. 2:​21-24) Jesu wakalimaninide pesi wakakomezegwa aabazyali bakali aachibi. Jesu wakali kubalemeka bazyali bakwe, nikuba kuti bakali kupambanisya akuti chimwi chiindi teebakali kumumvwisisisya pe. (Kul. 20:12) Bona zyakachitika chiindi Jesu naakali aaminyaka iili 12. (Bala Lukka 2:​46-52.) Bazyali bakwe bakamusiya kuJerusalema. Josefa aMariya mbabo bakali aamulimu wakuti babe aachoonzyo chakuti bana babo boonse balaakati kabantu mbibakali kubweedaabo kung’anda chiindi pobwe nilyakamana. Pesi Josefa aMariya nibakamujana Jesu, Mariya wakamunyemena Jesu kalikuti wakali wabasalazya meso kabamuyanduula. Jesu wakali kukonzya kubasola bazyali bakwe akaambo kakuti bakamupa mulandu wakuti wasyaala kuJerusalema. Pesi wakabasandula munzila yabulemu bazyali bakwe. Nikuba oobo, Josefa aMariya “teebakazimvwisisisya pe nzyaakali kwaamba.” Pesi Jesu “wakayinkilila kunembo kulibombya kulimbabo.”

6-7. Niinzi chikonzya kugwasya bachikula kuti baswiilile bazyali babo?

6 Nibachikula, nga kwamuyumina na chimwi chiindi kuswiilila bazyali banu chiindi nibapambanisya naakuti nibatamumvwisisisyi? Niinzi chikonzya kumugwasya? Chakusaanguna, mweelede kuyeeya atala aJehova mbalimvwa. Bbayibbili lyaamba kuti chiindi nimuswiilila bazyali banu, “kulamubotezya Mwaami.” (Kol. 3:20) Jehova ulizizi kuti chimwi chiindi bazyali banu tabamumvwisisisyi pe mbuli mbachita naakuti balakonzya kumubikkila milawu iibonekaanga miyumu kwiiswiilila. Pesi kuti mwasala kubaswiilila, Jehova ulabotelwa.

7 Chachibili, yeeya atala ambubalimvwa bazyali bako. Kuti waswiilila bazyali bako, balabotelwa alubo balakusyoma. (Tus. 23:​22-25) Uyooba aabweenzinyokwe busimide loko ambabo. Umwi mukwesu wakuBelgium uutegwa Alexandre wakaamba kuti, “Nindakasaanguna kuswiilila nzibakali kundibuzya bazyali bangu, twakasaanguna kumvwanana loko. Twakasaanguna kubotelwa.” b Chachitatu, kuti waba muntu uuswiilila lino, kuyookuubila kuswiilila muchiindi chilikunembo. Paulo wakuBrazil wakati, “Kuswiilila bazyali bangu kwakandigwasya kuti ndiswiilile Jehova abaabo batuzulwida.” Jwi lyaLeza litupa twaambo tubotu loko tupa kuti tuswiilile bazyali besu. Lyaamba kuti: “Kuchitila kuti zikweendele kabotu akuti upone kwachiindi chilamfu aanyika.”—Ef. 6:​2, 3.

8. Nkamboonzi bachikula biingi nibasala kuswiilila bazyali babo?

8 Bachikula biingi bakabona mbubakagwasigwa akuswiilila bazyali babo. Luiza wakuBrazil, kumasaangunino kwakali kumuyumina kuti amvwisisisye kuti nkamboonzi bazyali bakwe nibakali kukaka kumuulila fooni kakuli baselanyina bakalaawo. Mukuya kwachiindi, Luiza wakazoobona kuti bazyali bakwe bakali kumukwabilila. Wakazoowamba kuti, “Ndakabona kuti kuswiilila bazyali bangu kulandigwasya nkaambo nzibandibuzya zilandikwabilila mubuumi bwangu.” Elizabeth waku-United States chimwi chiindi nga kwamuyumina kuswiilila bazyali bakwe. Wakaamba kuti, “Chiindi ninditamvwisisisyi pe kuti nkamboonzi bazyali bangu nibandibikkila mulawu, nga ndayeeya mbundakagwasigwa aamilawu njibakandipede chiindi.” Monica waku-Armenia, wakaamba kuti chiindi naakali kuswiilila bazyali bakwe, zintu zyakali kumweendela kabotu, pesi kuti taswiilila nga ngatazimweendeli kabotu pe.

SWIILILA “BEENDELEZI”

9. Bamwi bakubona biyeni kuswiilila mulawu?

9 Bantu biingi balizi kuti kulikabotu kuti tube aamfulumende akuti tweelede kuswiilila iimwi milawu njibatubikkila ‘beendelezi.’ (Rom. 13:1) Pesi bantu aabo balakaka kuswiilila milawu njibabonaanga njakubadyaaminina naakuti milawu njibatayandi. Muchikozyano, nkani yakubbadala mitelo. Kuliimwi nyika yamu-Europe, bantu biingi baamba kuti, “Takuli kabotu kubbadala mitelo njubona kuti njakukudyaaminina.” Bantu aabo babbadala imwi mitelo mpawo imwi tababbadali pe.

Twiiyaanzi kuzwa kukuswiilila kwaJosefa aMariya? (Langa fuka 10-12) c

10. Nkamboonzi nikuyandikana kuswiilila milawu yamfulumende kuti kayitakazyanyi aamilawu yaJehova?

10 Bbayibbili lilazumina kuti bweendelezi bwabantu bupa kuti tuswaane mapenzi akaambo kakuti mbweendelezi bwaSaatani alubo bweendelezi oobu bwaba aafwiifwi kunyonyoonwa. (Int. 110:​5, 6; Muk. 8:9; Lk. 4:​5, 6) Alubo Bbayibbili litubuzya kuti “kufumbwa uukazya beendelezi, nga ulikukazyania aamabambe aaLeza.” Jehova ulizizumizizye mfulumende eezi kuti zyeendelezye kuchitila kuti zintu zibambikane alubo ulangilila kuti tubaswiilile. Nkinkaako, tweelede kubapa “nzibeelede boonse,” ziswaanizya kubbadala mitelo, kubalemeka akubaswiilila. (Rom. 13:​1-7) Chimwi chiindi tulakonzya kubonaanga umwi mulawu tawubeleki pe, muyumu naakuti uyanda kuti tugwisye mali nyingi. Akaambo kakuti tulamuswiilila Jehova, tulabaswiilila beendelezi kuti nzibatubuzya kazitatyoli milawu yakwe akaambo kakuti Jehova mbatubuzya.—Mil. 5:29.

11-12. Josefa aMariya bakachitaanzi kuti baswiilile mulawu wamfulumende nikuba kuti kwakali kuyumu kuchita oobo alubo njiili mpindu yakaba? (Lukka 2:​1-6) (Langa pikicha.)

11 Tulakonzya kwiiya mbukuyandikana kuswiilila kuzwa kuchikozyano chaJosefa aMariya. Josefa aMariya bakaswiilila beendelezi nikuba kuti kwakali kuyumu kuti bachite oobo. (Bala Lukka 2:​1-6.) Chiindi Mariya naakali waba aafwiifwi kutumbuka, we aJosefa bakaswaana chiimo chakali kusunka kuswiilila kwabo. Mweendelezi Agasto wakabikka mulawu wakuti bantu boonse bakali kweendelezegwa aamfulumende yaRoma babweede kulimbabo kuti bakalilembesye. Josefa aMariya bakeelede kubweeda kuBbetelehema, musinzo ooyu wakali kulampa makkilomita aali 150 alubo bakali kwiinda muzilundu. Lweendo oolu teelwakali luuba pe, kapati kuli Mariya. Kweelede kuti Mariya aJosefa bakali kukataazikana atala akuti mwanaabo wakali mwida wakali kunookwabililidwe na mbukunga Mariya wakali waba aafwiifwi kutumbuka. Amwi bakali kukataazikana kabali kuyeeya kuti, ‘Ani kuti Mariya watumbukila munzila tulachita biyeni?’ Bakali kuyoosala kuswiilila mfulumende na mbukunga Mariya wakanyampwide Mesiya mwida?

12 Josefa aMariya teebakazumizya zimwi zintu kuti zibakachizye kuswiilila mulawu wamfulumende. Jehova wakabalongezya akaambo kakuswiilila. Mariya wakasika kabotu kuBbetelehema mpawo wakatumbuka kabotu alubo wakapa kuti bupolofita bwamuBbayibbili buzuzikizigwe.—Mik. 5:2.

13. Kuswiilila nkutuchita kubagwasya biyeni bakombima?

13 Kuswiilila beendelezi kugwasya ndiswe abamwi. Nkamboonzi? Nkaambo kupa kuti tutaswaani mpindu zitali kabotu nzibaswaana bantu bataswiilili mulawu. (Rom. 13:4) Kuswiilila nkutuchita kupa kuti bapati bamfulumende bababone munzila iilikabotu Bakamboni baJehova boonse. Muchikozyano, minyaka yayinda kuNigeria, masooja bakanjila muNg’anda yaBwaami kakuli kuchitwa miswaangano, bakali kuyanduula bantu bakali kupapila mfulumende akukaka kubbadala mitelo. Pesi mupati wamasooja wakabuzya masoojanyina kuti bazwe muNg’anda yaBwaami, kaamba kuti: “Bakamboni baJehova mbiibantu bataleki pe kubbadala mitelo.” Chiindi choonse nituswiilila milawu, nga tulikupa kuti bakombi baJehova babe aampuwo mbotu. Alubo mpuwo eeyo, ilakonzya kuzookwabilila bakombima muchiindi chilikunembo.—Mt. 5:16.

14. Niinzi chakagwasya umwi muchizi kuti ‘alibambile kuswiilila’ beendelezi?

14 Chimwi chiindi, tulakonzya kumvwa katutayandi pe kuswiilila beendelezi. Umwi muchizi waku-United States uutegwa Joanna wakaamba kuti, “Kwakali kundiyumina kuswiilila beendelezi akaambo kakuti bamwi bamumpuli yangu teebakajatwa munzila iilikabotu pe abalupati-pati bamfulumende.” Pesi Joanna wakabeleka changuzu kuti achinche maboneno aakwe. Chakusaanguna, wakaleka kubala manyuzi aabikkwa aa-intaneti aapa kuti abe aamaboneno atali kabotu atala abeendelezi. (Tus. 20:3) Chachibili, wakakomba kuli Jehova kakumbila kuti amugwasye kuti asyome nguwe kutali kuti alangilile kuti kuchinchwe mweendelezi. (Int. 9:​9, 10) Chachitatu, wakabala zyiiyo zili mumabbuku eesu zyaambuula atala akutatola lubazu mupolitikisi. (Joh. 17:16) Lino Joanna wakasaanguna kubalemeka akubaswiilila beendelezi. Alubo kuchita oobo kulikupa kuti “abatame akukkalikana mumizeezo.”

SWIILILA MALAYILILE AAZWA KUMBUNGA YAJEHOVA

15. Nkamboonzi chimwi chiindi nikukonzya kutuyumina kuswiilila malayilile ngitupegwa aambunga?

15 Jehova utubuzya kuti: “Amubaswiilile aabo balikuzulwida aakati kanu” mumbungano. (Heb. 13:17) Nikuba kuti Muzulwidi wesu Jesu ulimaninide, pesi aabo mbabelesya kuti batuzulwide aanyika tabamaninide pe. Chimwi chiindi, kulakonzya kutuyumina kubaswiilila ikapati kuti batubuzya chimwi chintu nchitutayandi kuchita. Mwaapostoli Petro, chimwi chiindi wakazyata-zyata kuti aswiilile. Ngilozi niyakamubuzya kuti alye banyama bakatali kusalala kweendelana aMulawu waMozesi, Petro wakakaka kwaziindi zitatu. (Mil. 10:​9-16) Niinzi chakapa kuti akake? Malayilile mapya akali kubonekaanga taabeleki pe kulinguwe. Wakajayide malayilile aachiindi. Kuti kakuli Petro kwakamuyumina kuswiilila ngilozi yakamaninide, iswe nga tulayindaali kakuli tuzulwidwa aabantu batamaninide pe.

16. Nikuba kuti mwaapostoli Pawulu wakali kukonzya kubonaanga malayilile ngaakabuzigwa taakali kugwasya pe, pesi wakasala kuchitaanzi? (Milimu 21:​23, 24, 26)

16 Mwaapostoli Pawulu ‘wakalilibambilide kuswiilila’ nikuba chiindi naakali kubonaanga nzyaakabuzigwa kuti achite tazibeleki pe. MaKkristu bachiJuda bakamvwa ntwiintwi atala aPawulu yakuti wakali kukambawuka kuti “baleke kutobela Mulawu waMozesi” akutawulemeka. (Mil. 21:21) Baalu bamuJerusalema bakabuzya Pawulu kuti ayinke aabaalumi bali 4 kutempele akuti akalisalazye kweendelana aMulawu kuchitila kuti atondeezye kuti wakali kuutobela. Pawulu wakalizi kuti maKkristu teebakachili aansi aaMulawu pe. Alubo taakwe naakabisizye pe. Nikuba oobo, Pawulu wakasala kuswiilila nzyaakabuzigwa. “Mubuzuba bwakatobela, Pawulu wakayinka aabaalumi aaba, waakulisalazya aamwi ambabo kweendelana amulawu.” (Bala Milimu 21:​23, 24, 26.) Kuswiilila nkwaakachita Pawulu kwakapa kuti bakombinyina bajatane.—Rom. 14:​19, 21.

17. Twiiyaanzi kuzintu zyakachitikila Stephanie?

17 Umwi muchizi uutegwa Stephanie kwakali kumuyumina kweendelana aakusala kwakachitwa abakwesu bakuwofesi yamutabi munyika yabo. Muchizi ooyu amulumaakwe bakali kugwasilizya kuli kamwi kabunga kakali kwaambuula mulaka wakuliimwi nyika. Bakuwofesi yamutabi bakajala kabunga aako mpawo Stephanie amulumaakwe bakakumbilwa kuti babweede kumbungano yamulaka wabo. Stephanie wakaamba kuti, “Kusala nkubakachita kwakandibbowa loko. Ndakali kulibuzya kuti mumbungano yamulaka wesu takuyandikani basikugwasilizya pe.” Nikuba oobo, wakasala kuti aswiilile malayilile mapya aakazwa kumutabi. Wakazoowamba kuti, “Mukuya kwachiindi, ndakazoobona kuti bakwesu bakasala munzila yabusongo. Mumbungano yesu, basikupupulula biingi bali aababbululu batali Bakamboni pe. Iswe ndiswe twakaba bamumpuli zyabo. Ndilikwiiya aawumwi muchizi wakali wakatala mubukombi. Alubo ndilikujana chiindi chiingi chakubala Bbayibbili kandili aandilikke.” Wakayungizya kuti, “Lino tandichikataazikani pe akaambo kakuti ndakasala kuswiilila.”

18. Kuswiilila kutugwasya biyeni?

18 Tulakonzya kwiiya kuba bantu baswiilila. Jesu “wakayiya kuswiilila” kutali chiindi zintu nizyakali kumweendela kabotu pe, pesi “kuzwa kumapenzi ngaakaswaana.” (Heb. 5:8) Mbuli Jesu, chiindi chiingi nga twayiya kuswiilila muziindi ziyumu. Muchikozyano, niyakasaanguna-saanguna kkorona twakabuzigwa kuti tuleke kunjila miswaangano kuNg’anda yaBwaami akuti tuleke kukambawuka kung’anda ang’anda, kwakakuyumina na kuswiilila? Kuswiilila nkuwakachita kwakakukwabilila, kwakakujatania aabakombinyokwe alubo kwakabotezya Jehova. Toonse lino twalibambila kuyooswiilila malayilile woonse ngitutakapegwe muchiindi chamapenzi mapati. Kuti tukaswiilile, tuyoofutuka.—Job. 36:11.

19. Niinzi chipa kuti tuyande kuswiilila?

19 Twayiya kuti kuswiilila kweeta zilongezyo zyiingi loko. Pesi tusala kuswiilila Jehova akaambo kakuti tulamuyanda akuti tuyanda kumubotezya. (1 Joh. 5:3) Taakwe nitunga twakonzya pe kubbadala Jehova akaambo kazintu zyoonse nzyaakatuchitila. (Int. 116:12) Pesi tulakonzya kumuswiilila akuswiilila aabo mbaakasala kuti batuzulwide. Kuti twaswiilila, nga twatondeezya kuti tuli basongo. Alubo basongo babotezya moyo waJehova.—Tus. 27:11.

LWIIMBO 89 Amuswiilile Akutobela Zyaambwa Kutegwa Mulelekwe

a Kutamaninina chimwi chiindi kupa kuti kutuyumine kuswiilila, nikuba kuswiilila muntu ngutuzi kuti ulaacheelelo chakutuzulwida. Muchiiyo eechi, tulalanga-langa bubotu bubawo kuti twaswiilila bazyali, ‘beendelezi’ abakwesu bazulwida mumbungano yachiKkristu.

b Kuti ujane amwi makani aambukonzya kwaambuula aabazyali bako atala amilawu njubonaanga miyumu kwiiswiilila, langa chiiyo chitii, “Mbuti Mbondikonzya Kubandika Abazyali Bangu Kujatikizya Milawo Njobandibikkila?” aa jw.org.

c BUPANDULUZI BWAPIKICHA: Josefa aMariya bakaswiilila mulawu waKkesari wakuti bakalilembesye kuBbetelehema. Mazubaano, maKkristu balayiswiilila milawu yamumugwagwa, balabbadala mitelo alubo baswiilila malayilile aali atala azyabusilisi aazwa ‘kubeendelezi.’