1. Gaˇ hu˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ gʼaˬ aˬ gaˇ neh za˗euˬ nga?

 Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ˗eu deuˬ lehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ gʼaˬ kʼaˆ˗eu deuˬ jiˇ gʼaˬ baˬ˗eu aˇ yamˬ baw meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, sahˬ paˬ Daˬbiˇ “gawˬ jawˬ” loꞈ˗ehˇ ziꞈ dah ni gʼeh kʼawꞈ, tiˬ poˆ na naˇ “nui ma shaˬ zahˬ naꞈ dui dui”˗eu meh. (Ja ceuˬ 30:7) Saˬsoˬ jiˇ Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ baˬ da neh gʼaˬ kʼaˆ kʼawꞈ, Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ gʼaˬ maˬ paˇ ahˇ naˇ, “aˬ cawˬ loꞈ˗ehˇ gʼaˬ baˬ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗iˇ meh” lehˇ ha geuꞈ˗eu meh. (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 14:5, 6; 16:17) Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ heu deuˬ Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ gʼaˬ baˬ da neh gʼaˬ kʼaˆ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni mawˇ laˇ ˗eu meh.

2. Pawˇluˆ gʼaˬ baˬ ngeh gʼaˬ kʼaˆ laˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ˗eu nga? (2 Gawˇliˬtu 12:9, 10)

² Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ gʼaˬ loˬ meh lehˇ ha geuꞈ˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 12:9, 10-ahˇ gui.) Pawˇluˆ jiˇ aˬ dui loꞈ˗ehˇ jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu lehˇ baw˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 4:13, 14) Aˬ yawꞈ gʼaˇ duˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ˗eu tiˬ poˆ na yaw shaˬ meh. (Loˇmaˆ 7:18, 19) Mehˬ hu aˬ jeˬ ya puˬ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗eu miˇ neh kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ jiˇ baw˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 1:8, 9) Pawˇluˆ gʼaˬ baˬ luꞈ ngeh kʼawꞈ gʼaˬ kʼaˆ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ loˬ luꞈ˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ˗eu miˇ neh meh.

3. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

³ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ jiˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 5:10) Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ neh gʼaˬ za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui jawˇ paw neh jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ ya jahˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, dzaˬ˗eu dawˇ˗eu jeˬ aˬ dui˗euˬ mehˬ shi jaˆ kʼawꞈ aˬ dui maˬ yuˇ dzaˬ naˇ uˬ maˆ maˬ dehˆ laˇ˗a. Teu gaˇ duˇ ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ myah luꞈ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ ni aˬ dui gʼaˬ teu za˗eu gʼaˇ duˬ yawˬ ha jawˇ paw neh jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ ya jahˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ jeˇ lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ nga? Aˬ dui jawˇ paw neh aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? Naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ za˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ smˇ gʼaˬ˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi kʼaˆ laˇ˗euˬ nga lehˇ haw ma. Teu deuˬ naˇ, bawˇlawˇpeh Yawˇnaˆ hawˇ˗eu  Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ ma Maˬliˇ uˬ taꞈ, gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ gaˇ hu aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi kʼaˆ laˇ˗eu nga lehˇ haw ma.

4. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh gʼaˬ za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga?

⁴ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh gʼaˬ za nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ heu pyeuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ “huiˬ dui dui˗eu baoˬ” biꞈ˗eu heu neh aˬ dui˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 4:7) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Jaˇliꞈ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu neh jiˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni jahˇ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 86:11) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ-euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗aˬ, “baoˬ tiˬ byah ni ahˇ˗eu” meh. (Heˬbyehˇ 4:12) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ Jaˇliꞈ gui ngeh kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˬ ahˇ laˇ˗awˇ, aˬ myah luꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu uˬ taꞈ, shaˬ dui dui˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ mˇ luiˆ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ bawˇlawˇpeh Yawˇnaˆ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw ma.

5. Bawˇlawˇpeh Yawˇnaˆ gʼaˬ kʼaˆ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh loˬ˗eu nga?

⁵ Bawˇlawˇpeh Yawˇnaˆ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ loˬ meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh bi˗iˇ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ maˬ iˇ ni saˇ baoˬ˗ahˇ dziˬ leˇ˗awˇ cehˆ˗euˬ meh. Jaˬ lehˇ lehˇ ma baw laˇ˗euˬ baˬ da neh aˬ yawꞈ hawˇ˗eu saˇ baoˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ ya shiˇ jiˇ law meh. Yawˇnaˆ iˬ ma laˆ shaˆ˗ahˇ bi biˬ puꞈ ngeh, ngaˬ shaˬ shaˬ ma neh bi byoꞈ ahˇ˗awˇ zahˇ tsui ni gʼeh˗eu ngaˬ shaˬ shaˬ ma˗euˬ uˬ maˆ laꞈ kʼoeˇ ya jawˇ˗euˬ meh. Yawˇnaˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗euˬ nga lehˇ noeˬ nya? Aˬ yawꞈ ngaˬ shaˬ˗euˬ uˬ maˆ laꞈ kʼoeˇ ya shiˇ miˇ˗a lehˇ noeˬ ngaˇ laˬ? Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh ngaˬ˗aˇ lehˇ noeˬ ngaˇ laˬ? Yawˇnaˆ guˆ dui dui˗eu yaw duˬ baw meh.

6. Yawˇnaˆ 2:1, 2, 7-ahˇ haw ngeh, Yawˇnaˆ ngaˬ shaˬ shaˬ ma˗euˬ uˬ maˆ laꞈ kʼoeˇ ahˇ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

⁶ Yawˇnaˆ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ jawˇ˗awˇ caw ba nehˬ˗eu tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jawˇ ngeh, gʼaˬ ahˇ kʼoꞈ laˇ ni aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh. (Yawˇnaˆ 2:1, 2, 7-ahˇ gui.) Yawˇnaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ maˬ naˇ haˬ˗euˬ kʼawꞈ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ shaˇ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ haˬ nehˬ laꞈ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yawˇnaˆ Jaˇliꞈ yaw myaˬ deuˆ˗ahˇ jiˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga? Yawˇnaˆ gaˬ naˇ yaw huiˬ 2 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ haw ngeh, Ja ceuˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ duˇ leˇ˗eu dawˬ yaw myaˬ dawˬ˗ahˇ zmˬ taˬ˗euˬ gaˇ ya mawˇ˗eu miˇ neh meh. (Yaw jeˬ ma jeˬ, Yawˇnaˆ 2:2, 5-ahˇ Ja ceuˬ 69:1; 86:7 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ.) Yawˇnaˆ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni mawˇ laˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ aˇ deuˆ teu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ bi jah ziꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Yawˇnaˆ˗ahˇ caw ba nehˬ gʼaˬ dzeuˇ˗euˬ naˇ kʼah, Yawˇnaˆ Yeˬhawˇbaˬ neh a nehˬ laꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ˗eu dah laˇ taˬ˗euˬ meh.—Yawˇnaˆ 2:10–3:4.

7-8. Taiˬgʼawˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ za˗euˬ nga?

⁷ Aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh Yawˇnaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ nya meh. Taiˬgʼawˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ Giˇmeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. b Aˬ yawꞈ kʼaˆ dui dui˗eu naˇ gawˇ daˬ luꞈ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah˗eu baˬ da neh nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ ya daˬ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh gʼaˬ za˗eu gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Tiˬ poˆ na shaˬ zahˬ ya puˬ ngeh aˇ dzehˬ˗ehˇ kʼahˬ lahˇ˗eu miˇ neh, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ jiˇ maˬ jahˇ nya nya. Ngaˬ˗euˬ nui ma suˬ saˬ nya.” Ehˇ kʼawꞈ Giˇmeˬ gʼaˬ byehˆ maˬ byehˆ ni, aˬ yawꞈ “Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ ngeh aˬ teˇ teˇ beh ngaˇ yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu dawˬ caˇ naˇ haˬ˗euˬ ma. Tiˬ poˆ na ngaˇ nui ma maˬ saˇ laˇ kʼoeˇ keuˆ ni caˇ dawˬ teu˗ahˇ aˬ za za lehˇ caˇ caw˗eu ma. Nui ma saˇ laˇ gʼaˬ naˇ ngaˇ yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗euˬ jeˬ dahˬ beh˗euˬ ma” lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh.

⁸ Yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗euˬ jeˬ Giˇmeˬ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Yaw  jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ mawˇ do pehꞈ˗euˬ beuˇ laˇ ngah, saˬ laˬ gʼoˬ˗ahˇ caw ba˗eu tiˬ gʼaˬ shiˬ shiˬ neˇ maˬ loꞈ nga, shiˬ ya dawˆ nga lehˇ ehˇ laˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maˬ ya pehꞈ mi na˗ehˇ uˬ ciꞈ paw aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ ya pehꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ neh puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya gui˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ teu gʼaˬ˗euˬ shiˬ shiˬ neˇ aˬ yawꞈ naˆ maˬ tseˇ paˇ cuiˆ luꞈ˗a siˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ shiˬ maˬ dawˆ˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ yaw oeˇ loꞈ˗ehˇ paˇ muiˬ kʼoꞈ laˇ nya˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ teu˗ahˇ ya gui˗euˬ miˇ neh saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya ni gʼaˬ za˗euˬ meh.

9. Dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ya puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ baˬ da neh gʼaˬ jiˇ laˇ taˬ˗euˬ naˇ, nawˇ aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁹ Nawˇ shaˬ zahˬ ya puˬ ngeh guiˬ lahˬ aˬ jeˬ lehˇ ya shaˇ˗eu maˬ siˬ ni pyeuꞈ haw maˬ loˇ? Maˬ ngeuˇ naˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu gʼaˬ maˬ ahˇ ni pyeuꞈ haw maˬ laˬ? Teu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ luˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya puˬ luꞈ˗eu lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya meh lehˇ taˬ ngehˇ. Teu miˇ neh nawˇ guiˬ lahˬ yaw nymˇ nymˇ lehˇ shaˇ˗euˬ tehꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nawˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. (Eˇpeˇsu 3:20) Nawˇ gʼawˇ mawˇ paw maˬ ehˇ, nui ma paw maˬ ehˇ, naˇ luꞈ gawˇ luꞈ˗eu miˇ neh, Jaˇliꞈ gui˗eu, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu maˬ jahˇ coeˇ ni pyeuꞈ luꞈ naˇ, Jaˇliꞈ gui ahˇ taˬ˗euˬ teˇ saˇ maˬ ngeuˇ naˇ, aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ nui deuˬ˗euˬ teˇ saˇ naˇ haˬ nya meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, aˇ maꞈ aˇ muˇ neh lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ dawˬ caˇ naˇ haˬ nya˗awˇ, jw.org gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ biˬdiˬoˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ haw nya meh. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ neh lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ jeˬ paw neh dawˬ kʼoꞈ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu nga lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw˗eu heu naˇ, nawˇ kʼaˆ laˇ ni Yeˬhawˇbaˬ neh bi caw ba˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

10. Mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

¹⁰ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ nya meh. Aˬ dui shaˬ zahˬ ya puˬ ngeh maˬ ehˇ, shaˬ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ za ngeh maˬ ehˇ, mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ “caw mˇ caw shaˇ nehˬ laꞈ dui dui”˗eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 4:10, 11) Aˬ dui “shaˬ zahˬ” aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ cawˬ deuˬ jawˇ˗eu loˬ meh. (Dawˬdaˬ 17:17) Aˬ dui gʼaˬ baˬ ngeh mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ shiˬ shaˬ jiˇ paw maˬ ehˇ, nui ma paw maˬ ehˇ, nui jah paw maˬ ehˇ, caw ba nehˬ nya meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ ma Maˬliˇ aˬ cawˬ˗ahˇ neh gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ za˗euˬ nga lehˇ haw ma.

11. Maˬliˇ gʼaˬ kʼaˆ˗eu gʼaˇ duˬ caw ba nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh loˬ˗eu nga?

 ¹¹ Maˬliˇ gʼaˬ kʼaˆ˗eu gʼaˇ duˬ caw ba nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ meh. Maˬliˇ maˬ dahˬ dzaˬ˗iˇ mi na˗ehˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ Gaˬbeˬlaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ nawˇ zaˬ pi leˇ meh lehˇ ehˇ le ngeh, aˬ yawꞈ aˇ naˆ ni noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ maˬ dahˬ dzaˬ˗iˇ haw˗euˬ miˇ neh zaˬ ciˬ zaˬ cu mˇ˗eu gaˇ kawˆ maˬ siˬ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ mehˬ hu paw Meˬsiˇya pyeuꞈ laˇ˗eu zaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ya haw saˆ˗eu meh. Teu naˆ tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ˗a siˬ, Maˬliˇ maˬ yuꞈ taꞈ haw˗euˬ kʼawꞈ zaˬ tsehˆ leˇ˗euˬ gaˇ kawˆ “dahˬ dzaˬ˗iˇ˗eu lehˇ ngehˬ cawˬ tsehˆ taˬ dzeuˇ˗euˬ” Yoˇsehˆ˗ahˇ ya ehˇ nehˬ˗iˇ˗eu meh. Teu naˇ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a.—Luˇkaꞈ 1:26-33.

12. Luˇkaꞈ 1:39-45-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Maˬliˇ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni aˬ jeˬ caw ba nehˬ˗eu nga?

¹² Maˬliˇ aˬ myah myah˗ahˇ maˬ duˇ˗eu kʼaˆ˗eu gaˇ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ gʼaˬ aˬ gaˇ neh za˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Maˬliˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ Gaˬbeˬlaˇ˗ahˇ gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ heu naˆ maˬ tseˇ ja shaw nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 1:34) Kʼoeˇ naˇ Maˬliˇ Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗euˬ “dahˇ taˆ paw jaˆ˗eu meuˬ tiˬ meuˬ”˗ahˇ jawˇ˗eu yuiꞈ nyiˇ pyeuꞈ˗eu Eˇliˇsaˬbehˆ jawˇ gaˇ iˇ˗euˬ meh. Eˇliˇsaˬbehˆ jawˇ gaˇ gʼa iˇ˗euˬ teu naˇ, Maˬliˇ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ dui dui˗euˬ meh. Eˇliˇsaˬbehˆ Maˬliˇ˗ahˇ ja ceuˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh sheuˬ hehˇ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ le˗eu lehˇ gʼeh˗eu Maˬliˇ˗euˬ aˬ li nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗eu maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 1:39-45-ahˇ gui.) Maˬliˇ Yeˬhawˇbaˬ “aˬ yawꞈ˗euˬ laꞈ du neh baoˬ huiˬ˗eu deuˬ mˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 1:46-51, YB18) Yeˬhawˇbaˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ Gaˬbeˬlaˇ hawˇ˗eu Eˇliˇsaˬbehˆ˗ahˇ zmˬ˗awˇ Maˬliˇ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ lehˇ maˇ jawˆ ni mawˇ laˇ˗eu meh.

13. Bo liˇbiˬ˗yaˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ mehˇ nmˇ deuˬ neh bi caw ba ngeh aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?

¹³ Maˬliˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ neh gʼaˬ za nya˗eu meh. Bo liˇbiˬ˗yaˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Daˇsaˬ˗liˬ aˬ yawꞈ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼaˬ za˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da, naˇ kʼaˆ dui dui laˇ˗awˇ naˇ gawˇ laˆ saˆ duˬ˗ahˇ ya zaꞈ ngeh, aˬ yawꞈ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da˗ahˇ bo saˆ˗euˬ meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 5:4) Yaw awˬ nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ yaw myaˬ poˆ maˬ paˇ behˬ leˇ miˬ˗a lehˇ noeˬ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Daˇsaˬ˗liˬ nui deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ ngaˇ laˬ? Aˬ yawꞈ maˬ shaˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ bi suˬ saˬ mawꞈ nya. ‘Yeˬhawˇbaˬ ngaˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya mehʼ lehˇ noeˬ miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˇ nah naˇ ngaˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ neh maˬ bi caw ba naˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ yawˬ ha tehꞈ˗ehˇ laˆ piˇ˗eu leh jeh luꞈ nya lehˇ bi noeˬ laˇ nya.” (Dawˬdaˬ 18:1) Teu miˇ neh Daˇsaˬ˗liˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ˗awˇ aˬ yawꞈ ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ dzawˇ nehˬ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Gaˬ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ dui dui˗euˬ meh. Ngaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a lehˇ maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ jeˬ lehˇ˗iˬ maˬ paˇ ehˇ nya miˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗ahˇ gʼawˬ nyoeˇ jahˇ˗awˇ sha ha nehˬ laˇ˗awˇ, gʼaˬ biꞈ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ jiˇ gui nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Ngaˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ nga lehˇ ya siˬ ngeh ngaˬ˗ahˇ lmˇ boˬ ni gʼeh laˇ˗awˇ nui ma saˇ laˇ nyaˬ. Ngaˬ˗ahˇ shaˬ zahˬ caw pi˗awˇ, caw ngoeˇ˗eu tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ leh jeh daˆ leꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ ya jawˇ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a.”

14. Aˬ dui aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya ha geuꞈ˗eu nga?

¹⁴ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu shiˬ keuˇ ni bi gʼeh laˇ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ meh. (Iˇsaˬyaˇ 32:1, 2) Nawˇ noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu gaˇ kawˆ jaˆ laˇ ngeh aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ ja nehˬ˗awˬ. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ˗awˬ. Yeˬhawˇbaˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ nya˗eu meh.

15. Ka li zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu nga?

¹⁵ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ. (Loˇmaˆ 4:3, 18-20) Ka li zaˬ tiˬ deuˬ na mˬ kʼoeˇ taˆ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗awˇ,  tiˬ deuˬ na naˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ jaˆ˗eu meh. Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ teu naˇ aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni maˬ ehˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ ni maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ doˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nya ni maˬ ehˇ caw ba nehˬ˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 1:3) Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ teu Pawˇluˆ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh.

16. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ aˬ jeˬ miˇ neh gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu nga?

¹⁶ Pawˇluˆ gʼaˬ kʼaˆ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ meh. Gawˇliˬtu aˇ muˇ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ Pawˇluˆ yawˬ ha˗ahˇ nah jawˆ ni gʼeh˗eu miˇ tsaˬ oeˬ lahˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ” hawˇ˗eu, “noeˬ dui noeˬ duiˇ jeˬ”˗ahˇ maˬ ehˇ, “kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ” hawˇ˗eu “diˬ lah nehˬ laꞈ jeˬ”˗ahˇ maˬ ehˇ, ya daˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ shiˇ taw tehˬ gaˇ keuˆ ni ya puˬ˗euˬ meh. (2 Gawˇliˬtu 4:8-10) Pawˇluˆ sahˬ boꞈ teu˗ahˇ Miˇshaˬnaˬliˬ geuꞈ˗awˇ gaˇ ma smˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ doˆ˗iˇ ngeh boꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ gaˇ kawˆ teu boꞈ gʼaˬ˗euˬ naˇ kʼah teu naˆ maˬ tseˇ doeˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ paˇ ya puˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ aˇ maꞈ deuˬ neh bi diˬ gaˇ maˬ ehˇ, kaꞈ lahˇ nehˬ laꞈ gaˇ maˬ ehˇ, saˇ baoˬ cawˆ˗iˇ gaˇ maˬ ehˇ, tawˬ˗ahˇ dawˆ nehˬ laꞈ gaˇ maˬ ehˇ, ya daˬ˗euˬ meh.

17. 2 Gawˇliˬtu 4:16-18-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Pawˇluˆ˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

¹⁷ Pawˇluˆ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗euˬ miˇ neh kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˬ ahˇ˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 4:16-18-ahˇ gui.) Pawˇluˆ Gawˇliˬtu aˇ muˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼawˇ mawˇ “tiˬ jawˇ saˇ˗iˬ tiˬ jawˇ teˬ le byoˆ le luꞈ” kʼawꞈ, gaˇ kawˆ teu baˬ da neh nui ma gʼaˬ maˬ bi baˬ˗iˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Pawˇluˆ mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ noeˬ keuˆ˗eu meh. Pawˇluˆ aˬ yawꞈ “maˬ shaˇ cehˆ nya gaˇ keuˆ ni huiˬ˗eu mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ziꞈ˗eu yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ” za˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu baˬ da neh aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya daˬ kʼawꞈ, daˬ geuˇ miˇ˗a lehˇ noeˬ˗eu meh. Pawˇluˆ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ “tiˬ nah saˇ˗iˬ tiˬ nah gʼaˬ yaw shuiꞈ za luꞈ”˗eu meh.

18. Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ Tiˬhoˬmiˇ˗yaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

¹⁸ Buˬgeˇliˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ-eu mehˇ nmˇ Tiˬhoˬmiˇ˗yaˬ mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu miˇ neh gʼaˬ kʼaˆ˗eu meh. Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ heu myaˆ kʼoꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ nyiˇ Zaˬdaˇ˗laˇkoˬ lawˬ liˬ neh bi tahˬ˗awˇ shiˇ˗euˬ meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma bi cawˆ dui dui˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ teu˗ahˇ kamˬ daˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ pehˬ zaˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu  noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Nga pehˬ aˬ nyiˇ Zaˬdaˇ˗laˇkoˬ˗ahˇ aˬ geu gaˇ mawˇ dzoeˇ˗iˇ˗eu? Aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ˗awˇ bi dzaˬ˗eu? Aˬ yawꞈ˗ahˇ ha˗eu bawˬ˗iˬ jahˇ ngeh aˬ suˇ suˇ gʼaˬ˗ahˇ kuˇ˗eu? Aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ja nehˬ˗eu lehˇ maˬ siˬ˗ehˇ ja sawˇ˗eu ma.” Tiˬhoˬmiˇ˗yaˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ noeˬ mawˇ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ ni caw ba nehˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ nyiˇ˗ahˇ laˆ dehꞈ˗eu aˇ nah˗ahˇ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ dawˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ miˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh.

19. Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni aˬ joˆ˗ehˇ bi jaˆ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁹ Nawˬ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni aˬ joˆ˗ehˇ bi jaˆ nya˗eu nga? Nawˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ naˇ, Baˬlaˬdiˇsuˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ gui˗awˇ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ haw. (Iˇsaˬyaˇ 25:8; 32:16-18) Miˇ shuiꞈ˗ahˇ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ suˇ suˇ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ya mawˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ˗euˬ teˇ saˇ gaˬ laˇ˗eu nga? Nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ haw. Nawˇ aˬ dui˗euˬ paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu miˇ shuiꞈ˗euˬ aˇ baˇ deuˬ˗ahˇ haw nya˗awˇ, myuˇsiˆ biˬdiˬoˬ dawˬ caˇ yaw jeˬ ma jeˬ, Keuˆ le luꞈ˗eu miˇ shuiꞈ, Laꞈ tiˬ dzeh naˇ keuˆ le shaw, Aˇ yamˬ teu yamˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ haw lehˇ ehˇ˗eu dawˬ caˇ heu deuˬ˗ahˇ naˇ haˬ nya meh. Aˬ dui miˇ shuiꞈ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ shaˇ noeˬ naˇ, nymˬ˗mˇ ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ ‘tiˬ kʼehˬ tiˬ yamˬ laꞈ kʼoeˇ ya daˬ luꞈ˗eu ehˇ nyaꞈ maˬ nyeuˆ˗eu shaˬ zahˬ’ pyeuꞈ˗eu lehˇ noeˬ laˇ˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 4:17) Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu naˇ, nawˬ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

20. Aˬ dui gʼaˬ baˬ ngeh gʼaˬ za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga?

²⁰ Aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ baˬ laˇ ngeh ‘Miˬyehˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ jawˇ naˇ aˬ dui gʼaˬ leˇ meh’ lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ. (Ja ceuˬ 108:13) Aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh doˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ luiˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, aˬ myah luꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ jahˇ. Teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ nymˬ˗mˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ laˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ aˬ myah luꞈ shawˇ jehˆ ni bi jaˆ. Nawˇ toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ “yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ naw maꞈ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ daˬ coeˇ ni, [Miˬyehˇ]˗euˬ yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ huiˬ˗eu baoˬ˗ahˇ neh doˆ le˗euˬ gʼaˬ baˬ da neh naw maꞈ gʼaˬ kʼaˆ laˇ”˗eu meh.—Gawˇlawˇsehˇ 1:11.