1. I ngéda kôba lelaa Nyambe a bé ti bagwélél bé ngui?

 I NGÉDA Bibel i mpôdôl bôt bahémle, i mbéna unda bo kiki bôt ba ngui. Ndi i bôt ba bé ba gwé ngui, ngim mangéda bomede ba bé nôgda le ba gwé ha bé ngui. Kiki hihéga, Kiñe David a bé a nôgda le a yé “siñ siñ kiki hikôa,” ndi mangéda mape ‘ñem u bé u bôô nye matjél.’ (Tjémbi 30:7) Tolakii Samsôn a bééna ngui i tôbôtôbô, a bé yik ndik le i ngui i i nlôl nye ni mbuu mpubi u Nyambe, ngi yo nyemede a nla nimis ngui yé a “yila kiki bôt bobasôna.” (Bakéés 14:5, 6; 16:17) I bôt bahémle ba, ba bééna i ngui i, inyule Yéhôva nyen a bé ti bo yo.

2. Inyuki ñôma Paul a nkal le, i ngéda a bé ntombok ha ni nyen a bé a bana ngui? (2Korintô 12:9, 10)

² Ñôma Paul a bé yi le nyemede a gwé ngôñ ni ngui i Yéhôva. (Añ 2Korintô 12:9, 10.) Kiki ngandak ikété yés, Paul yak nye a bé kon. (Galatia 4:13, 14) Ngim mangéda, a bé jo sañ inyu boñ loñge. (Rôma 7:18, 19) Mangéda mahogi, a bé kon woñi inyu niñ yé, a yik bé kii a boñ. (2Korintô 1:8, 9) Jon, i ngéda Paul a bé a tomb, ha ni nyen a bé a bana ngui. Lelaa? Yéhôva a bé a ti Paul ngui i bé béda nye. Hala a bé a lédés nye.

3. Mambe mambadga di ga timbhe munu i yigil ini?

³ Yéhôva a mbôn le yak bés a ga ti bés ngui. (1Pétrô 5:10) Ndi di ga kôhna bé i ngui i ibale di nkééha moo, i mbéda le di boñ biliya. Kiki hihéga, moteur won u nti  litôa ngui i ke ni bisu. Ndi i mut a nluk litôa a nlama hihe accélérateur inyu boñ le litôa li kee. Nlélém jam, Yéhôva a yé bebee i nti bés ngui i mbéda bés, ndi di nlama boñ ngim mam inyu kôhna yo. Lelaa Yéhôva a nti bés ngui? Kii di nlama boñ inyu kôhna i ngui i? Di ga timbhe mambadga ma, mu kiki di mba di nwan lelaa Yéhôva a bi ti bagwélél ba kôba bana ngui: Yôna, Maria nyañ Yésu, ni ñôma Paul. Di ga tehe ki lelaa Yéhôva a nginda hôlga bagwélél bé i len ini.

4. Lelaa di nla kôhna ngui i Yéhôva?

⁴ Inyu kôhna ngui, njel yada i yé le di soohe Yéhôva. Inyu timbhe masoohe més Yéhôva a nla ti bés “lipémba li li nloo li mut binam.” (2Korintô 4:7) Di nla ki kôhna ngui i ngéda di ñañ Bañga yé di ôdôk ki pék mu yom di ñañ. (Tjémbi 86:11) Bibañga bi Yéhôva ikété Bibel bi “gwé ki ngui.” (Lôk Héber 4:12) I ngéda di nsoohe Yéhôva, di añak Bañga yé, di ga kôhna ngui i i mbéda bés inyu hônba mandutu, inyu tééda maséé més, tole inyu yônôs ngim minson. Di béñge lelaa Yéhôva a bi ti mpôdôl Yôna ngui.

5. Inyuki mpôdôl Yôna a bééna ngôñ ni ngui?

⁵ Mpôdôl Yôna a bééna ngôñ ni ngui. A bi kon woñi i ke i homa Yéhôva a bi ep nye, a ke ngwéé mbok ipe. Hala a bi boñ le, nye ni i bôt ba bé mu sitima ba bé le ba wo. I ngéda ba bi leñ Yôna i tuye, soso hiobi i mil nye, a yé nano i homa a nkônha woñi ngandak: ikété libum li hiobi. Kii Yôna a bé nôgda? Baa a bé hoñol le a ga wo? Baa a bé hoñol le Yéhôva a ntjôô nye? Yôna a bé kon woñi ngandak.

6. Inoñnaga ni Yôna 2:1, 2, 7, kii i bi ti Yôna ngui ikété libum li hiobi?

⁶ Kii i bi ti Yôna ngui kiki a bé mu nyetama i libum li soso hiobi? Jam li bisu a bi boñ li yé le, a bi soohe. (Añ Yôna 2:1, 2, 7.) Tolakii Yôna a bi ndogbene Yéhôva, a bé nkwoog nkaa le ibale a ntam toi béba yé, Yéhôva a ga emble masoohe mé. Yôna a bi hoñol ki i mam a bi añ ikété Bitilna, a ôt ki pék mu. Inyuki di nkal hala? Masoohe mé, ma ma yé i kaat Yôna pes 2, ma ngwélél minlélém mi bibuk di nléba i kaat Tjémbi. (Kiki hihéga, hégha Yôna 2:2, 5 ni Tjémbi 69:1; 86:7.) Ibabé nkaa Yôna a bé yi bipes bi Bibel bi loñge. Ikété ndutu, a bi ôt pék mu bipes bi bikaat bi, a ba nkwoog nkaa le Yéhôva a ga hôla nye. I mbus, Yéhôva a bi tohol nye, Yôna a ba bebee i ke gwel nson umpe Yéhôva a bi ti nye.—Yôna 2:10–3:4.

7-8. Lelaa mankéé wada i Taiwan a bi kôhna ngui i ngéda a bé boma manoodana?

⁷ Ndémbél i Yôna i nla hôla bés i ngéda di mboma mandutu. Kiki hihéga, mankéé Zhiming, b i loñ Taiwan, a nkon ngandak. Bôt bé ba lihaa ba nkolba ki nye inyule a ngwélél Yéhôva. Masoohe ni yigil i Bibel bi mboñ le Yéhôva a nlédés nye. A nkal le: “Mangéda mahogi, i ngeñ me mboma ndutu, me yé me nlôôha bana nduña kayéle me nla bé to nigil.” Ndi to hala a ntomb bé. A nkônde ki le: “Me yé me soohe ndugi Yéhôva, me ha écouteurs yem maôô,  me kahal emble tjémbi di Ane. Ngim mangéda me ntôp ni kiñ ngii letee nduña yem i sôs. I mbus ngéda nyen me mbôdôl nigil.”

⁸ Zhiming, yigil yé i Bibel nyemede i bi ti nye ngui ngandak. Kiki hihéga, i ngéda ba bé sômblak kan nye, dokta a bi kal nye le matjél mé ma nsôs ngandak, jon i ga béda le ba ha nye minkum mi matjél. I u ilole ba nkan nye, Zhiming a bi añ ñañ u sita ba bi kan nlélém u kon. Matjél mé ma bi sôs iloo ma Zhiming; ndi a bi neebe bé le ba ha nye matjél, makanba mé ma bi tagbe loñge. I ñañ u, u bi lédés Zhiming, u hôla nye i téñbe.

9. Ibale mandutu ma nyuu we, kii u nla boñ? (Béñge yak titii.)

⁹ I ngéda u mboma mandutu, baa u yé u lôôha bana nduña kayéle u nla ha bé soohe Yéhôva? Tole u nôgda le u yé nwaak u nla ha bé to nigil? Bigda le, Yéhôva a nok we loñge loñge. Jon i ngéda u nsoohe, to u mpot bé ngandak, ba nkwoog nkaa le Nyambe a ga ti we i yom u gwé toi ngôñ. (Éfésô 3:20) Ibale u nla bé añ to nigil inyule u nkon, u yé nwaak tole nduña i nyuu we, u nla emble lisoñgol li Bibel tole li bikaat bi ntôñ bipe. U nla yak emble nsik tole u béñge vidéô i jw.org. Inyu boñ le Yéhôva a lédés we i ngéda u mboma mandutu, u nlama soohe, u béñgege lelaa a ntimbhe masoohe moñ ni njel bijek bi mbuu a nti bés.

10. Lelaa bilôk bikéé bi bôda ni bi bôlôm bi nla lédés bés?

¹⁰ Yéhôva a nla gwélél lôk kéé i bôda ni i bôlôm inyu lédés we. I ngéda di mboma mandutu tole di gwé ngim nson i i nlet, lôk kéé i nla bane bés “lingen li ngandak hogbe.” (Kôlôsé 4:10, 11) Di gwé ngôñ ni mawanda téntén i “mangéda ma ndutu.” (Bingéngén 17:17) I ngéda di yé nwaak, lôk kéé yés i nla hôla bés i pes minsôn, i pes  mahoñol ni pes i mbuu. Di wan lelaa bôt bape ba bi lédés Maria nyañ Yésu.

11. Inyuki Maria a bééna ngôñ le ba lédés nye?

¹¹ Maria a bééna ngôñ ni ngui. Hégda i nduña a bééna i ngéda añgel Gabriel a bi legel nye le, a bé lama gwel nson nkeñi. Maria a bé bé mbiibaga; ndi a bé lama yoñ jém. A bé yi bé to lelaa ba néñés bon, ndi a bé lama yoñ ndun ni mañge nu a ga yila Mésia. Jam li yé ki le a bé konji. A bé badba le, lelaa a ga toñle Yôsep yega yé libii i jam li?—Lukas 1:26-33.

12. Inoñnaga ni Lukas 1:39-45, lelaa Maria a bi kôhna ngui i i bé béda nye?

¹² Lelaa Maria a bi kôhna ngui inyu yônôs nson nkeñi u, ni u a bé ngi yônôs? A bi kôhna mahôla ma bôt bape. Kiki hihéga, a bi bat Gabriel le a toñle nye kii a nlama boñ inyu yônôs i nson u. (Lukas 1:34) Ndék ngéda i mbus ha, a ke “i mbok dikôa” i Yuda i yuuga Élisabet mut wé lihaa, liké li li bi lédés Maria. Élisabet a bi ti Maria makénd, a pot ki mbañ i i bé béñge i man a bé libum li Maria. (Añ Lukas 1:39-45.) Maria a bi kal le Yéhôva a bi boñ “mimpémba mi mam ni woo wé.” (Lukas 1:46-51) Yéhôva a bi gwélél Gabriel ni Élisabet inyu lédés Maria.

13. Bimbe bisai sita yada i loñ Bôlivia i bi kôhna i ngéda a bi bat lôk kéé mahôla?

¹³ Kiki Maria, yak we lôk kéé i nla lédés we. Dasuri, sita i i yé i loñ i Bôlivia, a bééna ngôñ ni i nya mahôla i. I ngéda ba bi léba le isañ a nkon béba kon, u u ga kena nye i nyemb, Dasuri a bi yoñ makidik le a ga yoñ ndun ni isañ. (1 Timôtéô 5:4) Hala a bé bé jam li ntomb. A nkal le: “Ngim mangéda, me bé nôgda wee me nla bé ke ni bisu.” Baa a bi bat mahôla? I bibôdle to. A nkônde le: “Me bééna bé ngôñ i tééñga lôk kéé. Me bé yi ‘le Yéhôva a ga hôla me.’ Me bé hônba mandutu mem metama inyule me bé haa ni lôk kéé.” (Bingéngén 18:1) Dasuri a bi yoñ bitelbene i tilna ndék yé mawanda inyu toñle bo mandutu mé. A nkal le: “Bibuk bi nhañ me, inyu toñle bé lelaa lôk kéé i bi lédés me. Ba bi lona bijek i dokta, ba éñél ki me minlôñ mi Bibel mi mi ntina makénd. Hala a ntina ngui i yi le, di ta bé bésbotama. Di yé lôñ yada ni Yéhôva lôñni lihaa jés likeñi: lihaa li li yé bebee i hôla bés, i ee ni bés i ngéda di mboma mandutu, i ti bés makénd i ke ni bisu i gwélél Yéhôva lôñ yada ni bo.”

14. Inyuki di nlama neebe mahôla ma mimañ mi likoda?

¹⁴ Yéhôva a nti yak bés ngui ni njel mimañ mi likoda. Ba yé makébla Yéhôva a ngwélél inyu lédés bés ni inyu hôgbaha bés. (Yésaya 32:1, 2) Jon i ngéda u gwé nduña toñle mimañ i yom u nôgda. I ngéda ba nlona we mahôla, neebe mo ni ñem woñ wonsôna. Ni njel i nyen Yéhôva a nla lédés we.

15. Imbe botñem bikristen gwobisôna bi ndiihe?

¹⁵ Mimbônga mi mi yé i Bibel mi nla ti bés ngui i ke ni bisu i gwélél Yéhôva. (Rôma 4:3, 18-20) Bés bikristen di gwé nsima nkeñi le di ga niñ i boga ni boga: Bôt bahogi ba ga niñ hana ’isi hi ma yila paradis tole bape i ngii. Botñem yés i nti bés ngui i hônba mandutu, i añal ñañ nlam, i gwel minson nya ndi nya  ikété likoda. (1Tésalônika 1:3) I nlélém i botñem i yon i bé ti ñôma Paul ngui.

16. Inyuki ñôma Paul a bééna ngôñ le ba lédés nye?

¹⁶ Paul a bééna ngôñ le ba lédés nye. Mu kaat Paul a bi tilna bôt ba Korintô, a hégha nyemede ni ébél i biték. Mandutu ma ‘bé kéña nye bipes gwobisôna,’ ‘a bé nhelek,’ ‘a kôhna ndééñga,’ ‘ba kwés nye ’isi.’ A bé boma mandutu hiki ngéda. (2Korintô 4:8-10) Paul a tila bibañga bini i liké jé li nyônôs aa. I mbus a bi tila bibañga bini, a bi boma ngandak mandutu ipe. I mamélél ma liké jé, limut li bôt li bi bép nye, sitima yap i yin, ba ha yak nye i mok.

17. Inoñnaga 2Korintô 4:16-18, kii i bi ti Paul ngui i hônba mandutu?

¹⁷ Paul a bi kôhna ngui i hônba mandutu ma, inyule a bi bok mis mé i botñem a bééna. (Añ 2Korintô 4:16-18.) A bi kal bikristen bi Korintô le, to ibale mut wé mbégdé “a yé i ôbi,” a ga tomb bé. Paul a bi bok mahoñol mé bibom bi bé nye bisu. Botñem yé i niñ i boga ni boga i ngii i bé ‘kônde keñep, keñep ni keñep,’ iloo mandutu momasôna a bé le a boma. Paul a bi ôt pék mu botñem i, hala a boñ nye le a nôgda wengoñle a ‘nyila yondo hi kel ni kel.’

18. Lelaa botñem i bilôl bilam i bi lédés Tihomir ni lihaa jé?

¹⁸ Tihomir, mankéé i loñ i Bulgaria, botñem a bééna inyu dilo di nlo i bi ti nye ngui. Manyañ nu mbus le Zdravko a bi boñ accident a wo, hala a bi boñ le ngim mangéda a bé nok njôghe ngandak. Inyu pamba, nye ni lihaa jé ba bé ba nhégda lelaa bitugne bi ga ba. A ntoñol le: “Kiki hihéga mu mangéda ma, di bé di badba le: I ngéda di ga tehe Zdravko, bimbe bijek di ga lémbél nye? Njee di ga naña inyu leege nye i ngéda a ga tuge? Kii di ga kal nye inyu mam ma bi yik tagbe i mbus yé?” Tihomir a  nkal le i bok mahoñol i bilôl bilam, i bi lédés nye ni lihaa jé, i hôla nye i hônba ni i bem i kel Yéhôva a ga tugul manyañ.

19. Kii u nla boñ inyu lédés botñem yoñ? (Béñge yak titii.)

¹⁹ Lelaa u nla lédés botñem yoñ? Kiki hihéga, ibale u gwé botñem i niñ i boga ni boga hana ’isi, añ minlôñ mi Bibel mi mi mpôdôl mbok yondo, u soñda ki mu. (Yésaya 25:8; 32:16-18) Hégda ki lelaa niñ i ga ba i mbok yondo. Hégda wemede mu mbok yondo. Njee u yé tehe? Kii u yé nok? Kii u nôgda? Inyu tibil hégda lelaa Paradis i ga ba, béñge bititii bi yé mu bikaat bi ntôñ tole béñge minsik mini le: Mbok yondo i nlo, Ma yé toi ndik bebee, tole Hégda i ngéda i. Ibale di mbigda mbok yondo hiki ngéda, mandutu més ma ga ‘nom ndik ndék ngéda, ma hoyok ki.’ (2Korintô 4:17) I botñem Yéhôva a nti bés i nla lédés we.

20. To ibale u nôgda le u ntomb, kii i nla ti we ngui?

²⁰ To ibale di nôgda le di ntomb, “Nyambe a ga ti bés ngui.” (Tjémbi 108:13) Yéhôva a nti we mam momasôna ma mbéda, inyu kôhna ngui. Jon ibale u gwé ngôñ ni mahôla inyu yônôs ngim nson, inyu hônba ndutu, inyu tééda maséé moñ, soohe Yéhôva, yéñ mahôla mé ni njel yigil yoñ i Bibel. Neebe mahôla lôk kéé i bôda ni i bôlôm i nti we. Hiki ngéda hégda we i mbok yondo. Ha nyen w’a ‘kôhna ngui lôñni lipémba jolisôna inoñnaga ni lipém li ngui [Nyambe], le ndi u pam i hônba i nya i yôni lôñni wongut ni maséé.’—Kôlôsé 1:11.