Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

LIKE SUANLƐ 43

“Ɔ́ yó maan amún ɲán wunmiɛn”

“Ɔ́ yó maan amún ɲán wunmiɛn”

“[Zoova] yó maan amún yó yakpafuɛ, ɔ́ yó maan amún ɲán wunmiɛn, yɛ ɔ́ yó maan amún jrán kekle.”—1 PIƐ. 5:10.

JUE 38 Ɔ́ wlá ɔ fanngan

I SU FITILƐ a

1. ?Wafa sɛ yɛ Zoova mɛnnin i sufuɛ wie’m be wunmiɛn laa-ɔ?

 KƐ BIBLU’N kán Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa’m be ndɛ’n, ɔ ju wie’n ɔ se kɛ be ɲannin wunmiɛn. Sanngɛ be nun ng’ɔ ɲannin wunmiɛn kpa bɔbɔ’n, nán blɛ kwlaa nun yɛ ɔ yoli i kɛ ɔ le wunmiɛn-ɔn. I wie yɛle Famiɛn Davidi liɛ’n. Blɛ wie nun’n, ɔ yoli i kɛ ɔ le “wunmiɛn kɛ oka sa.” Sanngɛ blɛ uflɛ nun liɛ’n ‘srɛ kunnin i dan.’ (Jue. 30:7) Be nun kun ekun yɛle Samsɔn. Ɲanmiɛn wawɛ’n maan ɔ ɲannin wunmiɛn kpa. Sanngɛ ɔ wunnin i wlɛ kɛ sɛ Ɲanmiɛn w’a mɛnmɛn i wunmiɛn’n “ɔ́ yó fakafaka yɛ ɔ́ yó kɛ sran onga’m be sa.” (Jɔl. 14:​5, 6; 16:17) Ɲanmiɛn bɔbɔ yɛ ɔ mɛnnin i sufuɛ kpa sɔ’m be wunmiɛn-ɔn.

2. ?Ngue ti yɛ akoto Pɔlu seli kɛ i kunngba’n ɔ ti fakafaka, kpɛkun i kunngba’n ɔ le wunmiɛn-ɔn? (2 Korɛntifuɛ Mun 12:​9, 10)

2 Akoto Pɔlu wunnin i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ Zoova mɛn i wunmiɛn. (An kanngan 2 Korɛntifuɛ Mun 12:​9, 10 nun.) Kɛ e nun sunman sa’n, tukpacɛ’n kleli Pɔlu i yalɛ wie. (Gal. 4:​13, 14) Asa’n blɛ wie nun’n, kɛ ɔ ko yo naan w’a yo sa kpa’n ɔ yoli kekle mɛnnin i. (Rɔm. 7:​18, 19) Blɛ wie nun kusu’n, i klun titili i, yɛ sa nga be kwla ju i su’n ti’n ɔ kokoli. (2 Kor. 1:​8, 9) Sanngɛ blɛ mɔ Pɔlu ti fakafaka’n, Zoova bɔbɔ mɛnnin i wunmiɛn. Ɔ yoli maan ɔ kwla jrɛnnin i su sa’m be ɲrun kekle.

3. ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ nga nun-ɔn?

3 E kusu’n, Zoova tali e nda kɛ ɔ́ yó maan é ɲán wunmiɛn. (1 Piɛ. 5:10) Sanngɛ ɔ fata kɛ e bɔbɔ e yo ninnge wie mun naan y’a kwla ɲan wunmiɛn sɔ’n. Maan e fa sunnzun ase kun e yiyi nun. Loto’n i motɛɛ’n yɛ ɔ yo maan loto’n ɲan wunmiɛn kɔ i ɲrun-ɔn. Sanngɛ ɔ fata kɛ sran ng’ɔ cisan loto nun’n, i bɔbɔ yo ninnge wie mun naan w’a kwla wɔ lika ng’ɔ klo’n. I wafa kunngba’n, Zoova kunndɛ kɛ ɔ́ mán e wunmiɛn naan y’a kwla jran kekle. Sanngɛ ɔ fata kɛ e bɔbɔ e yo ninnge wie mun naan y’a ɲan wunmiɛn sɔ’n. ?Ngue yɛ Zoova yoli naan y’a kwla ɲan wunmiɛn-ɔn? ?Yɛ ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan y’a ɲan wunmiɛn sɔ’n niɔn? Kɛ ɔ ko yo naan y’a wun kosan sɔ’m be su tɛlɛ’n, maan e kan wafa nga Zoova wlɛli i sufuɛ nsan be fanngan’n i ndɛ. Be yɛle Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zonasi, nin Zezi i nin Mari, ɔ nin akoto Pɔlu. Asa’n, é wá kán wafa nga Zoova yo i kunngba’n mɛn i sufuɛ mun andɛ’n i ndɛ wie.

ƝANMIƐN SRƐLƐ’N NIN BIBLU’N NUN LIKE SUANLƐ’N BE MAN E WUNMIƐN

4. ?Ngue yɛ é yó naan Zoova w’a man e wunmiɛn-ɔn?

4 Like kun mɔ e kwla yo naan y’a ɲan wunmiɛn nga Zoova man’n yɛle i srɛlɛ’n. Kɛ e srɛ Ɲanmiɛn’n, ɔ kwla man e ‘wunmiɛn m’ɔ tra klɔ sran liɛ’n.’ (2 Kor. 4:7) Asa’n, kɛ e kanngan Biblu’n nun mɔ e bu su akunndan’n, e ɲan wunmiɛn wie. (Jue. 86:11) Zoova i nuan ndɛ’n “ɔ yo maan sran kaci.” (Ebr. 4:12) Sɛ a srɛ Zoova naan a kɛnngɛn i nuan ndɛ’n nun’n, á ɲán wunmiɛn naan w’a jran kekle, á dí aklunjɔɛ, yɛ á kwlá dí junman nga be fa wlali ɔ sa nun’n. Maan e kan wafa nga Zoova wlali Zonasi fanngan’n i ndɛ.

5. ?Blɛ wie nun’n sa benin yɛ ɔ tɔli Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zonasi su-ɔ?

5 Blɛ kun nun’n, lika’n jrannin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zonasi su. Yɛle kɛ, kɛ Zoova mɛnnin i junman’n srɛ m’ɔ kunnin i’n ti’n, ɔ fuli alie kun nun ɔli lika uflɛ. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, aunmuan’n tuli kekle kpa, ɔ maan ɔ ka kan naan i bɔbɔ nin sran nga be nin i o mmeli’n nun’n b’a wu. Kɛ mmeli’n i kanfuɛ’m be fɛli i yili i nzue’n nun’n, jue dan kun mɛnnin i. ?Kɛ a niɛn i sa’n, wafa sɛ yɛ Zonasi i wun yoli i blɛ sɔ’n nun-ɔn? Atrɛkpa’n, ɔ buli i kɛ ɔ su ɲɛnmɛn i ti naan Zoova w’a kpɔci i. Nanwlɛ, e kwla se kɛ Zonasi i akunndan’n sanngannin dan.

?Kɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zonasi sa’n, kɛ sa kekle’m be tɔ e su’n, é yó sɛ naan y’a ɲan wunmiɛn? (An nian ndɛ kpɔlɛ 6-9 be nun.)

6. ?Kɛ nga Zonasi 2:​1, 2, 7 fa kan’n sa’n, kɛ Zonasi o jue’n i klun lɔ’n ngue yɛ ɔ ukɛli i naan w’a ɲan wunmiɛn-ɔn?

6 ?I nun mɔ Zonasi o jue’n i klun lɔ’n, ngue yɛ ɔ yoli naan w’a ɲan wunmiɛn-ɔn? Like ng’ɔ yoli’n i kun yɛle Ɲanmiɛn i srɛlɛ’n. (An kanngan Zonasi 2:​1, 2, 7 nun.) Kannzɛ Zonasi w’a yoman like nga Zoova seli i kɛ ɔ yo’n, sanngɛ ɔ lafili su kɛ Zoova tíe i srɛlɛ’n. Asa’n Zonasi buli Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su akunndan. ?Ngue ti yɛ e se sɔ-ɔ? Ndɛ ng’ɔ kɛnnin i i srɛlɛ’n nun mɔ o Zonasi fluwa’n i ndɛ tre 2 nun’n i dan lika fin Jue Mun fluwa’n nun. (Nian Zonasi 2:​2, 5 ɔ nin Jue Mun 69:1; 86:7 be nun.) I sɔ’n kle kɛ Zonasi si ndɛ sɔ’m be kpa. Ndɛ sɔ’m be kleli i kɛ Zoova kwla ukɛ i blɛ kekle sɔ’n nun. I sin’n, jue’n wa fili Zonasi yili i asiɛ ba’n su, yɛ ɔ fuali kpa kɛ sɛ be mɛn i junman uflɛ’n, ɔ su sisimɛn i bo naan w’a di junman sɔ’n.—Zon. 2:10–3:4.

7-8. ?Kɛ sa kekle tɔli aniaan kun m’ɔ o Taiwanin lɔ’n su’n, ngue yɛ ɔ ukɛli i-ɔ?

7 Kɛ sa kekle’m be tɔ e su’n, Zonasi i su ndɛ’n kwla uka e. I wie yɛle aniaan bian Zimigi liɛ’n. b Ɔ tran Taiwanin yɛ tukpacɛ kekle sunman be kle i yalɛ. Asa’n kɛ m’ɔ su Zoova’n ti’n, i osufuɛ’m be kle i yalɛ tɛ kpa. Ɲanmiɛn srɛlɛ’n nin Biblu’n nun like suanlɛ’n be ukɛli i naan w’a ɲan wunmiɛn. I bɔbɔ seli kɛ: “Ɔ ju wie’n, kɛ sa’m be tɔ min su’n, min wla m’ɔ bo min wun dan’n ti’n, n kwlá suanman Biblu’n nun like.” Sanngɛ Zimigi i sa sin w’a bubumɛn i. Ɔ kan guali su kɛ: “Kɛ ɔ ko yo sɔ’n, n dun mmua n srɛ Zoova. I sin’n, n tie e jue mun. Wie liɛ’n, n to jue sɔ mun min klun lɔ blɛblɛblɛ lele naan min wla gua ase. I sin’n, n bo Biblu’n nun like suanlɛ bo.”

8 Biblu’n nun like suanlɛ’n ukali aniaan bian Zimigi i kpa. I wie yɛle kɛ kɛ be yoli i opele’n, dɔɔtrɔ bla kun seli i kɛ, kɛ mɔ i mmoja’n w’a sɔnman’n ti’n, ɔ fata kɛ be mɛn i mmoja. Sanngɛ kwlaa naan b’a yo i opele’n ɔ dun mmua kanngannin aniaan bla kun mɔ tukpacɛ sɔ’n yoli i wie mɔ be yoli i opele’n i su ndɛ’n nun. Aniaan bian Zimigi wunnin i kɛ aniaan bla sɔ’n i mmoja’n i su kpɛli dan trɛli i liɛ’n. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, aniaan bla sɔ’n w’a kplinman su kɛ be mɛn i mmoja, yɛ ɔ kwla yoli juejue kusu. Aniaan bla’n i su ndɛ’n ukali Zimigi naan w’a kwla jran kekle.

9. ?Sɛ sa wie ti’n ɔ akunndan sanngan’n ngue yɛ ɔ kwla uka wɔ-ɔ? (An nian foto’n nin desɛn’n wie.)

9 ?Kɛ ɔ wla bo ɔ wun’n, Ɲanmiɛn srɛlɛ’n ti kekle man wɔ? ?Annzɛ kusu afɛ’n ti’n like suanlɛ’n ti kekle man wɔ? Sɛ ɔ ti sɔ’n Zoova wun wafa nga ɔ wun yo wɔ’n i wlɛ weiin. Ɔ maan sɛ a srɛ Ɲanmiɛn kpe kan sa bɔbɔ’n, a kwla lafi su kɛ ɔ́ mán wɔ like nga ɔ sa miɛn i wun’n. (Efɛ. 3:20) Sɛ afɛ’n annzɛ awlabɔɛ’n ti’n, a kwlá kannganman Biblu’n nun annzɛ a kwlá suanman nun like’n, a kwla bo Biblu’n annzɛ anuannzɛ’n i fluwa nga be kanngannin be nun’n, kpɛkun a tie. A kwla tie e jue’m be nun kun, annzɛ a kwla nian jw.org su video kun. Kɛ a srɛ Zoova mɔ a fa ɔ ɲin sie i ndɛ ng’ɔ o e fluwa’m be nun’n su’n, i lɛ nun’n, a kle kɛ a kunndɛ kɛ Zoova wla ɔ fanngan.

ANIAAN’M BE KWLA YO MAAN E ƝAN WUNMIƐN

10. ?Ngue yɛ aniaan’m be yo naan y’a ɲan wunmiɛn-ɔn?

10 Zoova kwla sin aniaan’m be lika wla e fanngan. Kɛ sa kekle wie tɔ e su’n, annzɛ junman wie dilɛ ti kekle man e’n, be kwla ‘wla e fanngan.’ (Kol. 4:​10, 11) Kɛ ‘lika’n jran e su’n’ yɛ e mian e janvuɛ’m be wun kpa’n niɔn. (Ɲan. 17:17) Kɛ e leman wunmiɛn’n, e niaan Klisifuɛ’m be kwla fɔnvɔ e, be kwla wla e fanngan yɛ be kwla man e like nga e sa miɛn i wun naan y’a su Zoova kpa titi’n. Maan e kan wafa nga blɛ wie nun’n, sran wie’m be wlali Zezi i nin Mari i fanngan’n i ndɛ.

11. ?Ngue ti yɛ blɛ wie nun’n ɔ yoli cinnjin kɛ be wla Mari i fanngan-ɔn?

11 Blɛ wie nun’n, ɔ fata kɛ be wla Mari i fanngan naan w’a kwla yo Zoova i klun sa’n. Kɛ anzi Gabliɛli seli i kɛ Ɲanmiɛn wá fá junman cinnjin kpa kun wlɛ́ i sa nun, srɛ kunnin i dan. Blɛ sɔ’n nun’n nn ɔ nin-a jaman bian, sanngɛ kusu anzi’n seli i kɛ ɔ́ wá wúnnzɛ. Asa’n, ɔ nin-a taman ba le, sanngɛ i yɛ ɔ́ wá tá Mesi’n niɔn. Asa ekun’n, ɔ fata kɛ ɔ kan wafa ng’ɔ yoli m’ɔ wunnzɛli’n i ndɛ kle Zozɛfu. I sɔ yolɛ kusu su yoman pɔpɔ.—Lik. 1:​26-33.

12. ?Kɛ nga Liki 1:​39-45 fa kan’n sa’n, ngue yɛ ɔ ukali Mari-ɔ?

12 ?Ngue yɛ ɔ ukali Mari naan w’a ɲan wunmiɛn w’a di junman ngunmin kun nga be fa mɛnnin i’n niɔn? Ɔ kunndɛli ukalɛ sran wie’m be sa nun. I wie yɛle kɛ ɔ usali Gabliɛli i kosan wie mun naan ɔ yiyi ndɛ’n nun kpa kle i. (Lik. 1:34) Kɛ ɔ cɛli kan’n, ɔ ko wunnin Elizabɛti m’ɔ nin i be ti osufuɛ’n i wun. Elizabɛti tran “okaoka lika’m be bue liɛ’n su lɔ.” I sɔ m’ɔ yoli’n ɔ yoli kpa dan. Elizabɛti yoli Mari i mo, yɛ ɔ kannin ba m’ɔ su wa wu i’n i su ndɛ wie mɔ bé wá kpɛ́n su’n kleli i. I sɔ’n wlali Mari fanngan. (An kanngan Liki 1:​39-45 nun.) Mari seli kɛ Zoova “fɛli i sa’n yoli sa kekleekle mun.” (Lik. 1:​46-51) Zoova sinnin Gabliɛli nin Elizabɛti be lika wlali Mari i fanngan.

13. ?Kɛ aniaan bla kun m’ɔ tran Bolivi’n kunndɛli ukalɛ aniaan’m be sa nun’n wafa sɛ yɛ i bo’n guali-ɔ?

13 Kɛ Mari liɛ’n sa’n, e kusu e niaan Klisifuɛ’m be kwla wla e fanngan wie. Aniaan bla kun m’ɔ tran Bolivi’n ɔ suan Dasuri. I si tɔli tukpacɛ kekle kpa, yɛ be fɛ i ɔli dɔɔtrɔ. Kɛ ɔ o dɔɔtrɔ lɔ’n aniaan bla Dasuri fali ajalɛ kɛ ɔ́ níɛn i lika. (1 Tim. 5:4) I sɔ’n w’a yoman pɔpɔ w’a mɛnmɛn i. Aniaan bla’n seli kɛ: “Blɛ wie nun’n, min sa sin bubuli min.” ?Kɛ ɔ yoli sɔ’n, ɔ seli sran kɛ ɔ ukɛ i? I klikli nun’n, w’a yoman sɔ. Ɔ seli kɛ: “N kunndɛman kɛ ń klé aniaan’m be yalɛ. N seli min wun kɛ Zoova bɔbɔ yɛ ɔ́ wá úka min-ɔn. Sanngɛ n wunnin i wlɛ kɛ, kɛ n faman min wun n mantanman sran’n, ɔ ti kɛ n su lafi min bɔbɔ min wun su sa.” (Ɲan. 18:1) Aniaan bla Dasuri fali ajalɛ kɛ ɔ́ klɛ́ i janvuɛ wie’m be fluwa naan ɔ́ yíyí sa sɔ’n nun klé be. Ɔ seli kɛ: “Nanwlɛ, wafa nga min janvuɛ sɔ’m be ukali min ti’n, n si’a wie se. Be tɔnnin like ko mannin e dɔɔtrɔ lɔ, yɛ be fali Biblu’n nun ndɛ mma wie mun wlali min fanngan. Kɛ n wun i wlɛ kɛ nán e ngunmin yɛ e o’n, i sɔ’n wla min fanngan kpa. E kwlaa e ti Zoova i awlobo’n i nunfuɛ. E niaan’m be kunndɛ kɛ bé úka e. Kɛ sa tɔ e su’n, be kunndɛ kɛ bé fɔ́nvɔ e yɛ bé úka e naan y’a yaciman Zoova i sulɛ.”

14. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e kplin su kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be uka e-ɔ?

14 Like kun ekun mɔ Zoova yo’n, yɛle kɛ ɔ sin asɔnun kpɛnngbɛn’m be lika wla e fanngan. Zoova sin be lika wla e fanngan naan e wla gua ase. (Eza. 32:​1, 2) Sɛ sa wie kle amun yalɛ’n, amun bo su kle asɔnun kpɛnngbɛn mun. Sɛ be se amun kɛ bé úka amun’n, amun kplin su. Zoova kwla sin be lika yo maan amun ɲan wunmiɛn.

LIKE NGA E WLA O SU KƐ É ƝƐ́N I’N Ɔ MAN E WUNMIƐN

15. ?Like benin yɛ Klisifuɛ’m be kwlaa be wla o su kɛ bé ɲɛ́n i-ɔ?

15 Like nga Biblu’n ti’n e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n, ɔ wla e fanngan kpa. (Rɔm. 4:​3, 18-20) E mɔ e ti Klisifuɛ’n e lafi su kɛ cɛn wie lele’n, é ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. Wie’m bé ɲɛ́n i ɲanmiɛn su lɔ, yɛ wie’m bé ɲɛ́n i asiɛ’n su wa. I sɔ’n ti’n, e ɲan wunmiɛn e jran e su sa’m be ɲrun kekle, e bo jasin fɛ’n, yɛ e di junman fanunfanun wie mun asɔnun’n nun. (1 Tes. 1:3) Like nga e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n, ɔ wlali akoto Pɔlu i fanngan dan.

16. ?Blɛ wie nun’n sa kekle benin wie mun yɛ be tɔli Pɔlu su-ɔ?

16 Blɛ wie nun’n, sa kekle wie’m be tɔli Pɔlu su. Fluwa ng’ɔ klɛli ko mannin Klisifuɛ mun’n i nun’n, ɔ fɛli i wun sunnzunnin sɛ mɔ fa yɛ be fa wuli’n. ‘Be miɛnnin i kplɔlɔlɔ,’ ‘i akunndan sanngannin,’ ‘be kleli i ɲrɛnnɛn,’ ‘be tɛli e ase,’ yɛ wie liɛ bɔbɔ’n, i nguan’n trannin wie nuan. (2 Kor. 4:​8-10) I nun nga Pɔlu tú i ajalɛ nsan su’n yɛ ɔ klɛli ndɛ sɔ mun-ɔn. Kɛ ɔ klɛli ndɛ sɔ mun’n, sa kekle wie mun ekun be tɔli i su. I wie yɛle kɛ sran kpanngban be bali kɛ bé kún i, sonja’m be trɛli i, mmeli ng’ɔ fuli nun’n sacili, yɛ be wlɛli i bisua.

17. ?Kɛ nga 2 Korɛntifuɛ Mun 4:​16-18 fa kan’n sa’n, ngue yɛ ɔ ukali Pɔlu-ɔ?

17 Pɔlu fɛli i ɲin sieli i like nga i wla o su’n i su. I sɔ yɛ ɔ ukɛli i naan w’a jran kekle-ɔ. (An kanngan 2 Korɛntifuɛ Mun 4:​16-18 nun.) Ɔ seli Klisifuɛ nga be o Korɛnti lɔ’n be kɛ kannzɛ bɔbɔ ‘i wunnɛn’n saci’n,’ sanngɛ ɔ su mɛnmɛn i sɔ’n i atin naan ɔ bubu i sa sin. Like nga cɛn wie lele’n Pɔlu wá ɲɛ́n i’n, i su yɛ ɔ fɛli i ɲin sieli-ɔ. Nguan m’ɔ leman awieliɛ m’ɔ́ wá ɲɛ́n i ɲanmiɛn su lɔ’n ti’n w’a buman ɲrɛnnɛn ng’ɔ wunnin i blɛ sɔ’n nun’n i like fi. Kɛ Pɔlu buli i sɔ liɛ’n i su akunndan’n, ɔ yoli i kɛ ‘kɛ aliɛ cɛ́n m’ɔ́ sán’n, nn wafa nga ɔ ti i klun lɔ’n, ɔ́ yó uflɛ’ sa.

18. ?Wafa sɛ yɛ like nga Tiomii nin i awlofuɛ’m be wla o su’n ɔ ukali be naan b’a ɲan wunmiɛn-ɔn?

18 Be flɛ aniaan bian kun kɛ Tiomii, ɔ tran Bilgari. I niaan bian kun m’ɔ suan Zako’n ɔ yoli asidan kpɛkun ɔ wuli. Kɛ ɔ yoli sɔ’n i wla boli i wun dan. Like nga i wla o su’n yɛ ɔ mɛnnin i wunmiɛn-ɔn. Kɛ ɔ ko yo naan ɔ nin i awlofuɛ’m b’a jran kekle’n, ɔ nin be koko sran cɛnlɛ’n i su yalɛ. Ɔ seli kɛ: “I wie yɛle kɛ e kan lika nga e nin Zako é wá yía’n, ɔ nin aliɛ nga é wá tɔ́n mɛn i’n, nin be nga é wá yía be’n i ti cɛn dilɛ i bo’n be ndɛ. Asa’n, e kan mɛn’n i blɛ kasiɛn’n i su ndɛ nga é wá kán kle i’n i ndɛ wie.” Aniaan bian Tiomii seli kɛ, kɛ ɔ nin i awlofuɛ’m be bu mɛn klanman’n i su akunndan’n, i sɔ’n wla be fanngan naan b’a jran kekle, naan b’a minndɛ blɛ mɔ Zoova wá cɛ́n i niaan bian’n.

?Ngue yɛ a kunndɛ kɛ á yó i mɛn klanman’n nun lɔ-ɔ? (An nian ndɛ kpɔlɛ 19 nun.) c

19. ?Ngue yɛ a kwla yo naan w’a lafi like nga ɔ wla o su’n i su kpa ekun-ɔn? (An nian foto’n nin desɛn’n wie.)

19 ?Ngue yɛ a kwla yo naan w’a lafi like nga ɔ wla o su’n i su kpa-ɔ? Wienun-ɔn, ɔ wla o su kɛ á ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n asiɛ’n su wa. Sɛ ɔ ti sɔ’n, kanngan Biblu’n nun ndɛ mɔ be fa e ɲin sie i Mɛn klanman’n su’n be nun, yɛ bu be su akunndan. (Eza. 25:8; 32:​16-18) Bu wafa nga é wá yó ninnge mun Mɛn klanman’n nun lɔ’n i akunndan. Maan ɔ yo wɔ kɛ a o Mɛn klanman’n nun lɔ sa. ?Wan mun yɛ a wun be-ɔ? ?Ngue yɛ ɔ ti i ngan-ɔn? ?Wafa sɛ yɛ ɔ wun yo wɔ-ɔ? Kɛ ɔ ko yo naan w’a bu Mɛn klanman i akunndan kpa’n, a kwla nian Mɛn klanman’n i su desɛn nga be o e fluwa’m be nun’n, annzɛ kusu a kwla nian jue nga be kan Mɛn klanman’n i ndɛ’n be su video’n. I wie yɛle jue nga be flɛ i kɛ blɛ mɔ é wá dí fɛ’n, annzɛ jue nga be flɛ i kɛ “Le Monde Nouveau annzɛ jue uflɛ nga be flɛ i kɛ “Juste à notre porte.” Sɛ e bu mɛn klanman’n i su akunndan titi’n, é wún kɛ “ɲrɛnnɛn nga e wun i andɛ’n ɔ su cɛman yɛ ɔ ti kaan sa.” (2 Kor. 4:17) Like nga Zoova maan e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n, ɔ kwla yo maan e jran kekle.

20. ?Blɛ mɔ e ti fakafaka’n é yó sɛ naan y’a ɲan wunmiɛn?

20 Blɛ mɔ e leman wunmiɛn bɔbɔ’n, ‘Ɲanmiɛn maan é ɲán wunmiɛn.’ (Jue. 108:13) Zoova w’a dun mmua w’a kle e like nga e ko yo naan w’a man e wunmiɛn’n. Ɔ maan sɛ ɔ fata kɛ a di junman kun, annzɛ sɛ sa’m be tɔ ɔ su’n, annzɛ kusu sɛ a kunndɛ kɛ á dí aklunjɔɛ titi’n, srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ uka ɔ, yɛ suan Biblu’n nun like. Kplin su kɛ ɔ niaan’m be uka ɔ, yɛ bu like nga ɔ wla o su’n i akunndan titi. Sɛ a yo sɔ’n, Ɲanmiɛn ‘wlá ɔ fanngan i kwlalɛ dan’n ti, naan a jran kekle guɛ i ti nin i bo, naan a tra ɔ awlɛn, naan ɔ klun jɔ.’—Kol. 1:11.

JUE 33 Fa ɔ su sa’n ngba man Zoova

a Like suanlɛ nga wá úka be nga sa wie o be su mɔ i ɲrun kekle jranlɛ ti kekle man be’n, ɔ nin be nga be mannin be junman wie m’ɔ yo be kɛ i dilɛ ti kekle dan’n. Asa’n é wá wún wafa nga Zoova man e wunmiɛn’n, ɔ nin like nga e kwla yo naan Zoova w’a uka e’n.

b E kacili sran wie’m be dunman’n.

c FOTO NIN DESƐN’M BE SU NDƐ’N. : Aniaan bla kun m’ɔ ti bobo’n ɔ su bu wafa nga mɛn uflɛ’n i nun tranlɛ’n wá yó’n i akunndan. I lɛ nun’n ɔ nian jue kun m’ɔ kan mɛn uflɛ’n i ndɛ’n i su video’n, yɛ ɔ bu like nga ɔ́ wá yó i mɛn uflɛ’n nun lɔ’n i akunndan.